География 8-сынып ( Алматы. «Мектеп» баспасы, 2018ж

Авторлары: С.Әбілмәжінова, К.Каймулдинова)

Әлеуметікгеография

Халық санағы

8.4.1.1 халық санын анықтау әдістерін түсіндіреді

Тапсырма 1. «Сөздік»

Жаңа сөздерді сипаттау

1. Халық санағы

2. Демография деген не, ғылымға енгізген кім?

3. Заңды тіркелген халық

Тапсырма 2 «Баспалдақ» әдісі

Халық санағы арнайы бағдарламаға сай жүргізіледі.

?

?

?

?

?

Тапсырма 3. «Детальдарын қосу» әдісі

Бастапқы сөйлем:БҰҰ ел ішінде халық санағын әрбір 10 жыл сайын өткізіп тұруды ұсынды.

Кеңейтілген сөйлем: .................................................................................................................

Тапсырма 4. «Шешімін тап»

Жер шарындағы халық санының өзгерістерін тауып жазыңыздар.

Тапсырма 5. «Сиқырлы қобдиша»

Ежелгі Римде халық санын анықтау үшін?

?????

Тапсырма 6. «Ғажайып сұрақ?

1. Ең алғаш халық санағы ?

2. Дүниежүзі халқының санына алғаш рет баға берген кім?

3. XVII ғасырдың соңында әлемде халық саны қанша адам болды деп саналды.

Дұрыс жауаптар:

Тапсырма 1. «Сөздік»

Жаңа сөздерді сипаттау

4. Халық санағы

5. Демография деген не, ғылымға енгізген кім?

6. Заңды тіркелген халық

1. Белгілі бір мерзімде жүргізілетін тұрғын халықтың демографиялық, әлеуметтік және экономикалық деректерін жинау, жүйелеу, талдау және жариялаудың біртұтас үдерісі.

2. Халықтың ұдайы өсу заңдылықтарын, оның әлеуметтік-экономикалық және табиғат жағдайларына тәуелділігін, халық санын, құрамын және аумақта орналасуын зерттейтін ғылым. Бұл терминді ғылымға 1855жылы француз ғалымы А.Гийяр енгізген.

3. Аталған аумақта заңды түрде тіркелген тұрғындар.

Тапсырма 2

Халық санағы арнайы бағдарламаға сай жүргізіледі.

Мекен жайы

Жасы

Азаматтығы

Білімі

Жынысы

Тапсырма 3. «Детальдарын қосу» әдісі

Бастапқы сөйлем:БҰҰ ел ішінде халық санағын әрбір 10 жыл сайын өткізіп тұруды ұсынды.

Кеңейтілген сөйлем: Бұл шараны аталған мерзімде қаржы қоры жеткілікті елдер ғана жүзеге асырады. Қазақстанда халық санағы кеңес дәуірінде әрбір 10жыл сайын өткізіліп тұрған, тәуелсіздік алғаннан кейін халық санағы 1999ж өтті. Одан кейін 2009ж өткізілді.

Тапсырма 4. «Шешімін тап»

Жер шарындағы халық санының өзгерістерін тауып жазыңыздар.

1927 жылы халық саны 2 млрд адамға жетті, 107жыл аралығында.

1960жылы 3млрд адамға жеткен, 33жыл шамасында

1987 жылы 5млрд адамға жеткен, 13жыл шамасында

2011 жылы 7млрдка жетті, 12 жыл ішінде.

Тапсырма 5. «Сиқырлы қобдиша»

Ежелгі Римде халық санын анықтау үшін?

?????

148 бетте жауабы

Тапсырма 6. «Ғажайып сұрақ?

1. Ең алғаш халық санағы- алғашқы халық санақтары б.з.д. III мыңжылдықта Ежелгі Қытайда және Египетте жүргізілген

2. Дүниежүзі халқының санына алғаш рет баға берген кім-1682жылы ағылшын ғалымы Уильям Петти.

3. XVII ғасырдың соңында әлемде халық саны қанша адам болды деп саналды-320млн. адам.

Қосымша мәлімет: Халық санағы Халық саны туралы нақты ақпарат ұйымдасқан түрде жүргізілетін халық санақтары нәтижесінде ғана белгілі болатындықтан, ерте кезеңдердегі ғана емес, тіпті орта ғасырлардағы адам саны жөніндегі мәліметтер де тек шамамен алынады. Ғалымдар 15 мың жыл бұрын ғаламшарымыздың тұрғындарының саны 3 млн адамнан аспаған деп шамалайды.Мемлекеттің әскери және салық саясатына орай, алғашқы халық санақтары б.з.д. III мыңжылдықта Ежелгі Қытайда және Египетте жүргізілген. Жан-жақты сипат алған халық санақтары XVIII ғасырдан бастап жекелеген мемлекеттерде (Австрия-Венгрия, Скандинавия елдері, АҚШ) жүргізіле бастады. Ал XIX ғасырда еуропалық елдер мен Ресей империясының, Үндістан мен Латын Америкасындағы кейбір елдердің халық саны жөнінде ресми мәліметтер алынды. XX ғасырда барлық елдерде дерлік халық санағы жүргізілді: көптеген Азия елдерінде алғашқы санақтар Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін өткізілді. 1950 жылы дүниежүзі халқының шамамен 80%-ы халық санағына қамтылды. Африка елдерінде халық санағы 1950 жылдарда халықаралық ұйымдар арнайы бөлген қаржының көмегімен жүзеге асты. Қаржы тапшылығынан мешеу елдердің кейбірінде сол кезеңнен бері санақ жүргізілмеген.