Әлеуметтанулық зерттеу танымдық қызметтің түрі ретінде

Қ. ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ

Пән: Әлеуметтану ,Саясаттану

Әлеуметтанулық зерттеу
танымдық қызметтің түрі
ретінде
Дайындаған : Бақиева Ж.
Тексерген : Кулманова А.

Жоспар


Әлеуметтану



Әлеуметтік зерттеулер

Әлеуметтану - білім жүйесі ретінде
әлеуметтік шынайылық фактілерін
зерттеуге негізделеді.

“

Әлеуметтанулық зерттеулер бір бірімен тығыз байланысты, бірін бірі
алмастырып отыратын, ұйымдастыру жағынан автономды болып табылатын
кезеңдерден тұрады: әлеуметтанулық зерттеу жүргізуді дайындау кезеңі;
алғашқы әлеуметтанулық мәліметтерді жинау; жиналған мәліметтерді
өңдеуге дайындау және оны өңдеу; өңдеуден өткен мәліметтерді талдау,
зерттеу қорытындысы бойынша есеп дайындалып, қорытындылар жасап,
ұсыныстар жасау.

”

Әлеуметтанулық зерттеудің әдіснамасы: әлеуметтанулық білімінің дамуын және
бағалаудың, зерттеу жүргізудің нормалар жүйесі мен реттеу принциптері мен
ұйымдастыру әдістерінің жиынтығы. Әлеуметтанулық зерттеу әдісі: әлеуметтік фактілерді
анықтайтын, өңдеу және талдау ісінде қолданылатын операциялардың, тәсілдердің,
процедуралардың жиынтығы. Әлеуметтанулық зерттеуді ұйымдастыру және жүргізуге
қажетті қызмет әдістері, дағдылары, ептілік, шеберлік т.б. жиынтығы зерттеу техникасы
деп аталады.

ӘЛЕУМЕТТАНУЛЫҚ ЗЕРТТЕУ БАҒДАРЛАМАСЫ ЕКІ МӘСЕЛЕНІ
ШЕШЕДІ: БАСТАПҚЫ ТЕОРИЯЛЫҚ БАПТАРДЫ ЗЕРТТЕУДІҢ
ҚҰРЫЛЫМЫНА АЙНАЛДЫРУДЫҢ ЖОЛЫН ТАБУ. АЛЫНҒАН
ФАКТІЛЕРДІ ЭМПИРИСТІК МАТЕРИАЛДАР ДЕҢГЕЙІНЕН
ТЕОРИЯЛЫҚ ҚОРЫТЫНДЫЛАУ ДЕҢГЕЙІНЕ КӨТЕРУ.
Барлаулық зерттеулер: әлеуметтанулық талдаудың ең қарапайым түрі. Бұл
зерттеудің барысында мазмұны жағынан шектеулі міндеттер
шешіледі.Азғантай жиынтық зерттеледі, қарапайым бағдарламаға
негізделеді. Сипаттамалық зерттеулер: құбылыстар мен үрдістердің
құрылымын,түрлерін, сипатын анықтау мақсатында жүргізіледі.
Сипаттамалық зерттеулердің объектісі әртүрлі әлеуметтік сипаты бар
адамдардың үлкен топтары. Сараптамалық зерттеулер: әлеуметтік
құбылыстар мен үрдістердің құрылымдық элементтерін сипаттаумен
шектелмей, олардың себептерін, үрдіске араласқандардың тәртібін,
объектіге жаңа сипат, қасиет беретін факторларды ашуға бағытталған.

Әлеуметтік
зерттеулер

•

МӘЛІМЕТ ЖИНАУ

•

БАҚЫЛАУ

•

ЭКСПЕРИМЕНТ

•

САУАЛНАМА

•

ЖИНАҚТАЛҒАН
ӘЛЕУМЕТТІК МӘЛІМЕТТЕР

Мәлімет жинау


Мәліметтерді жинау әлеуметтанулық зерттеудің ең басты міндеті.
Қазіргі заманғы әлеуметтануда әртүрлі варианттарда қолданылатын
эмпиристік әдістердің көптеген түрлері қалыптасты. Олардың біразын
әлеуметтанушылар, этнографтардан, статистикадан,
психологтардан қабылдап, бүгінде олар әлеуметтану ғылымының
зерттеу арсеналына айналды. Қоғамдағы әлеуметтік үрдістер мен
құбылыстар туралы фактілер жинақтаудың кеңінен тараған
әдістерінінің қатарына: бақылау, сауалнама, сұхбат, құжат талдау,
эксперимент талдау.

Бақылау



Бақылау - зерттелетін әлеуметтік фактілерді әдейі,
мақсаттық түрде, жүйелі, жоспарлы, тікелей
қабылдап жазып отыру арқылы мәліметтер жинақтау
әдісі. Ғылыми бақылаулардың ішінен кеңірек тарағаны
іштен бақылау. Зерттеуші зерттелетін субъектінің
ішінде өмір сүріп немесе жұмыс істеп жүріп ғылыми
зерттеу жүргізеді.

Эксперимент


Эксперимент - құбылыстар арасындағы себептік байланыстарды
ашуға бағыттылған әлеуметтік мәліметтерді бақыланып,
басқарылатын жағдайда жинақтау әдісі. Көбіне тәжірибешінің
оқиғалардың табиғи барысына араласу арқылы жүзеге асады. Оның
түрлері: натуральды, ойша. Натуральды тәжірибе аз топпен
жүргізіледі, және оның екі түрі бар: бақыланатын, бақыланбайтын.

Сауалнама


Сауалнама - арнайы құрастырылған сұрақтар арқылы, ғылыми
әдіспен таңдаланып алынған респонденттердің пікірлерін анықтап,
адамдар тәртібі, ұстанымдары туралы жүйелі мәлімет жинау әдісі.
Сауалнама барысында зерттеуші белгілі бір адамдар жиынтығымен
зерттелетін мәселелер бойынша ауызша немесе жазбаша сұрақтар
арқылы сөйлесіп, алынған мәліметтерді тізіп, статистикалық өңдеуден
өткізіп теориялық тұрғыда түсіндіреді.

Жинақталған әлеуметтік мәліметтер


Жинақталған әлеуметтік мәліметтер құбылыстар мен үрдістердің
тенденцияларын анықтап, гипотезаны тексеруге, зерттеу
бағдарламасына анықталған міндеттерді шешуге бірден мүмкіндік
бермейді. Зерттеу нәтижесінде алынған әлеуметтанулық
мәліметтерді өңдеп, белгілі бір түрге келтіріп, талдап, ғылыми тұрғыда
түсіндіру қажет. Осы процедураларды орындалғаннан кейін
қорытындылар, ұсыныстар жасау мүмкіндігі туады. Бұл
әлеуметтанулық зерттеудің соңғы, аяқталу кезеңінде жүзеге асатын
жұмыстар. Қорытындылау нәтижесін әлеуметтанулық ақпарат
немесе мәлімет деп атайды.

Назарларыңызға рахмет