Аминқышқылдары

Бөлім:

11.2 Аминдер және амин қышқылдар

Педагогтің аты-жөні

Нурсейтова Арайлым Оразбеккызы

Күні

13.11.2024

Сыныбы: 11 в

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Аминқышқылдар: құрамы, құрылысы.

Зертханалық жұмыс №3 «Аминқышқылы молекуласының модельдерін құрастыру және ассиметриялы көміртегі атомдарын анықтау»

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты:

11.5.1.4 - аминқышқылдардың жүйелі және тривиальді аталуын атау;

11.5.1.5 - аминқышқылдардың құрамын, құрылысын сипаттау;

Сабақтың мақсаты:

- аминқышқылдардың құрамын, құрылысын сипаттайды

- аминқышқылдардың жүйелі және тривиальді аталуын атайды

Сабақ кезеңі / Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

4 минут

Ұйымдастыру кезеңі. Түгендеу. Таяқ әдісі арқылы

Қызықты анекдот әдісі

2-сынып, қазақ тілі сабағында мұғалім ішінде «п» әрпі бар сөз айтыңдаршы депті. Арт жақтағы парталардың бірінен қолын көтерген бала: «қазан» дейді. Мұғалім: «қазанның қай жерінде п әрпі бар еді?» дейді. Сонда оқушы: «қақпағында» деген екен психологиялық ахуал жүргізеді.

Топқа біріктіру. Альфа, бетта, гамма аминқышқылдары топтары

Жұпта бірін бірі не үшін сыйлайтынын айтып, көңілдері көтеріледі.

Мұғаліммен амандасады.

3 топқа бірігеді.

Есімдері бар таяқпен тарату

9 минут

Өткен тақырыпты еске түсіру үшін «WordWoll» платформасында сұрақтарға жауап береді. Оқыту түрі: ұжымдық

Тапсырма. Берілген реакциялардың реагентімен өнімін сәйкестендіріңіз.

ЕББҚ бар оқушының жұпта «мұғалім» оқушының айтуы бойынша өткен тақырыпты есіне түсіріп, сыныптасынан қолдау көреді және қарым-қатынасқа түсуі артады. Ал өзі «мұғалім» оқушы ретінде өзіндік бағалауы жоғарылайды.

Талқылау сұрақтары:

Аминдердің қасиеттері неге байланысты?

Сабақты түсіндіру

Жаңа тақырыпты анықтау үшін «Глицин» каробкасын көрсету

Сұрақтар қою:

Глицин құрамын білесіздерме?

Глицин құрылысын және аминқышқылдарының атауын беруді үйренеміз

Аминқышқылдарның құрамы қандай? Тақырып қандай? Мақсат қою!

Жаңа сабақтың тақырыбын таныстыру. Мақсатын, бағалау критерийін оқушыларға болжату.

Дағды: сабаққа мақсат қою дағдысы, бағалау дағдысы қалыптасады.

Бейнесабаққа назар аударып, тыңдап және бейнесабақтағы ақпараттармен танысу

Бейнемамериал сұрақтарына жауап береді

Өткен тақырып бойынша сұрақтарға жауап бере отырып «WordWoll» платформасы арқылы білімдерін тексереді.

Үй тапсырмасымен байланыстыра отырып спиральді білім беру қағидатымен 9- сыныпта өткен «алкандар атауы » тақырыбына байланысты сұрақтарды жұпта талқылайды.

Сабақ мақсатын өздері болжап айтады, мұғалімнің көмегімен толықтырады.

«WordWoll» платформасындағы ойын арқылы бағаланады.

Түрі- Өзін-өзі бағалау

Үй жұмысын бағалау арқылы оқушылардың өткен сабақ бойынша оқу мақсатына қол жеткізуіне мониторинг жүргізіп, кері байланыс беріледі.

Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан жұптарға «Жарайсың» «Керемет», «Жақсы» деген мадақтау сөзімен ынталандыру.

Слайд №1

Слайд №2

Сабақтың ортасы

9 минут

Оқыту түрі: Топтық жұмыс.

Әдісі: «Зерттеу кейсі»

№1 тапсырма.

Зертханалық жұмыс №3

«Аминқышқылы молекуласының модельдерін құрастыру және ассиметриялы көміртегі атомдарын анықтау»

1. Аминпропион қышқылының құрылымдық формуласын телефоннан «MolekuleLab» вертуалды зертханасында құрастырыныз, ассиметриялы көміртек атомын анықтаныздар.

Кестені толтырыңыздар:

Талқылау сұрақтары:

1. Аминқышқылдарының құрамында қандай иондар болады

2. Аминқышқылдарының жүйелі атау беруде нені ескеру керек

3. Ассиметриялы атомды қалай анықтаймыз

Дағды: Тыңдай білу, ұжымдық шешім қабылдау, бір бірімен байланысқа түсу, талдау, қарым-қатынас, болжай алу, алған ақпаратты жүйелеу дағдысы қалыптасады.

ЕББҚ бар оқушылар барлық топтың мүшелерімен бірігіп, өзара оқу арқылы білімін толықтырады, топтағы оқушылардың көмегімен постерді қорғауға қатысады.

Мақсатқа оралу:

-аминқышқылдардың құрамын, құрылысын сипаттайды

- аминқышқылдардың жүйелі және тривиальді аталуын атайды

Берілген сілтеме арқылы бейнесабақты көреді.

Жұмыс дәптерге қажетті мәліметтерді жазады

Топтық тапсырманы орындайды. Кестені әр топ толтырады.

Тапсырмада әр қосылыстың қасиеттерін, кристалдық тор түріне байланысты анықтайды.

Бағалау критерийі:

Кестеде берілген 4 заттың 3 түрлі қасиетін кристалдық тордың түрі арқылы сипаттайды.

Дескриптор:

1. Аминпропион қышқылының шарөзекті модель құрастырады

2. Аминпропион қышқылының құрылымдық формуласын жазады

3. Аминпропион қышқылының жүйелі номенклатура бойынша атайды

4. Аминпропион қышқылының тривиалды атауын табады

«Диірмен» әдісі.

Түрі- өзара бағалау

Оқулық бейнежазба

Үлестірме қағаздар

8 минут

Оқыту түрі: Жұптық жұмыс. «Ойлан, жұптас, бөліс»

№2 тапсырма. ФС.

Жүйелі атаулары берілген аминқышқылдарының құрылымдық формуласын құрыңыздар және тривиальды атау беріңіздер:

А) 3-аминпропанқышқылы

Ә) 4-метил-2-аминпентан қыщқылы

Б) 2,3-диамин-2,3-диметилгексан қышқылы

Сұрақ :

1. Амин топтарын атау кезінде қай жақтан нөмірлейміз

ЕББҚ бар оқушы бұл тапсырмада жұбынан қолдау көмек алып, тапсырманы бірге орындайды.

Дағды: оқылым арқылы түсініп оқу дағдысы, шешім қабылдау, сыни тұрғысынан ойлау дағдысы дамиды.

Мақсатқа оралу: - аминқышқылдардың құрамын, құрылысын сипаттайды

Талқылау сұрақтары.

1. Аминқышқылдарының құрамында карбоксил тобы қай жақта орналасады?

2-тапсырмада мәтінді оқиды. Берілген сұраққа жауап беру үшін талқылайды. Сұрақтың жауабын түсіндіреді. Дайын болған жұп жауаптарын оқиды. Қалған жұптар айтылмаған мәліметті ғана толықтырады.

Бағалау критерийі

тапсырмадағы 3 заттың атауы бойынша құрылым формуласын құрады

Дескриптор:

- 3-аминпропанқышқылы құрылымын сызады

-4-метил-2-аминпентан қышқылы құрылымын сызады

- 2,3-диамин-2,3-диметилгексан қышқылын құрады

«Көршіңмен бөліс» әдісі

Түрі- өзара бағалау

Слайд

7 минут

Оқыту түрі: Жеке жұмыс

Әдісі: . «Білетініңіздің барлығын» белгілеңіз

№3 тапсырма. Мәтінді мұқият оқыныз. Тест сұрақтарына жауап беріңіз.

Аминқышқылдар (аминкарбондық қышқылдар, АМҚ) — молекуласында амин (~NH₂) және карбоксил (-СООН) топтары бар органикалық қосылыстар:

H₂N-CH₂-COOH (аминсірке қышқылы (глицин))

Аминқышкылдарын радикалындағы сутек атомдары амин тобына алмасқан карбон қышқылдарының туындылары ретінде қарастыруға болады. Кейбір аминқышқылдарының құрамында екі аминтобы, гидроксил тобы, тиол тобы — SH, екі карбоксил тобы болады.

Құрамында әртүрлі функционалды топтары болғандықтан, аминқышқылдары гетерофункционалды қосылыстарға жатады. Аминқышқылдары табиғатта көп таралған: ақуыздардың, пептидтердің және т.б. физиологиялық белсенді қосылыстардың құрамына кіреді және бос күйінде де кездеседі. Тіршілік үшін аса маңызды қосылыс ақуыз молекуласы аминқышқылдар қалдықтарынан құралатындықтан, олардың маңызы өте зор. Ақуыз биосинтезіне жиырма шақты а-аминқышқылдары қатысады. Олардың біразы алмаспайтын аминқышқылдары. Олар организмде синтезделмейді немесе өте аз мөлшерде синтезделеді, сондықтан олардың организмге қажеттілігі тек қана тағаммен қамтамасыз етіледі.^[1]

1. ^{Глицин формуласы. [1балл]}

^а) H₃N-CH₂-COOH 

^в) H₂N-CH₂-COOH 

^с) H₂N-CH₄-COOH 

^д) H₂N-CH-COOH 

^е) H₂N-CH₃-COOH 

2. ^{Табиғи аминқышқылдарында болмайтын топ? [1балл]}

^{а) гидроксил}

^{в) альдегид}

^{с) тиол}

^{д) амид}

^{е) сульфид}

^{3. Аминқышқылдарында функционалдық топтар [2балл]}

^{а) амин және карбоксил}

^{в) тек негіздік}

^{с) NH}₂ ^{және СOOH}

^{д) тек қышқылдық}

^{е) альдегид және гидроксил}

^{f) NO}₂ ^{және СOOH}

^{4. Аланин формуласы. [1балл]}

^а) H₃N-CH₂-COOH 

^в) H₂N-CH-COOH 

^с) H₂N-CH₄-COOH 

^д) H₂N-CH-COOH 

^е) H₂N-CH₂-CH₂-COOH 

^{5. CH}₃^-CH₂^-CH(NH₂^)-CH₂^{-COOH қосылысының атауы. [2балл]}

^{а) 4-аминпентанқышқылы}

^{в) 2-аминпентан қышқылы}

^{с) -аминвалериан қышқылы}

^{д) 2-аминвалерианқышқылы}

^{е) 4-аминвалериан қышқылы}

^{f) α-аминпентанқышқылы}

^{G) -аминпентан қышқылы}

^{H) α-аминвалериан қышқылы}

^{6. осы заттын атауы, ассиметриялық көміртек атом саны. [2балл]}

^{А) α-аминсіркеқышқылы}

^{В) глицин}

^{С) 1}

^{d) 2}

^{E) α-аминпропионқышқылы}

^{F) аланин}

^{G) 3}

^{H) 4}

^{7. Қай аминқышқылында ассиметриялы көміртек атомы болмайды?}

^{а) аланин}

^{в) глицин}

^{с) лейцин}

^{д) лизин}

^{е) серин}

ЕББҚ бар оқушыға мұғалім тест бере отырып, қолдау көрсетеді.

Дағды: формуламен жұмыс жасау, ойлау, болжай алу дағдысы

Мақсатқа оралу:

-аминқышқылдардың құрамын, құрылысын сипаттайды

- аминқышқылдардың жүйелі және тривиальді аталуын атайды

Тапсырманы платформадан орындайды

Дескриптор:

1. ^{Глицин формуласы. [1балл]}

2. ^{Табиғи аминқышқылдарында болмайтын топты табады [1балл]}

3. ^{Аминқышқылдарында функционалдық топтар. [2балл]}

4. ^{Аланин формуласын табады [1балл]}

5. ^CH₃^-CH₂^-CH(NH₂^)-CH₂^{-COOH қосылысының атауын береді [2балл]}

6. ^{заттын атауы, ассиметриялық көміртек атом санын табады [3балл]}

Түрі- өзін-өзі бағалау

Кесте

Мәнмәтін, оқулық

Сабақтың соңы

Рефлексия

6 минут

Үй тапсырмасы:

1 минут

Кері байланыс. Әдісі: «Сыныптан шығу билеті»

Сұрақ : тапсырмалар орындау барысында қандай заңдылық байқадыңыздар?

Бағалау

Ашық журнал

Рефлексия

Оқушыларға «Мұғалімге хат ...» рефлексия беріліп, «

Үйге тапсырма: §12 оқу. 58 бет 4-тапсырма.

Оқу бойынша қорытынды жүргізіп, орындалған тапсырмалар бойынша заңдылық шығарады.

Кері байланыс жасап, нәтиже балдарын талдайды.

Мұғалімнің қорытынды бағалауы жүзеге асырылады