Аниондарға жалпы
сипаттама
Сабақтың
мақсаты: Аниондардың
жалпы аналитикалық қасиеттері
Аниондарға жалпы сипаттама беру және осы
тақырыпқа байланысты негізгі теориялармен
таныстыру
Анион (юнанша – жоғары қозғалғыш) – бір немесе
бірнеше атомнан тұратын теріс зарядты бөлшектер
(иондар).
Аниондар
химиялық реакцияларда катализатор рөлін
атқарады, электр
өрісінде электр
тогын оң электродқа (анодқа) қарай
тасымалдайды. Соңғы құбылыс ерітінділердің электролизі кезінде де
байқалады. Аниондар (катиондармен бірге) геохимияда, технология және тірі
организмде болатын процестерде үлкен маңыз атқарады. Анион — теріс
зарядталған, сондықтан электролиз жағдайында оң зарядталған
электрод не анод төңірегінде
шоғырланатын ион.
Аниондар
негізінен периодтық системадағы 4,5,6,7 топтық элементтерін түзеді.
Яғни бүл элементтерге: С, N,O,F,CI,J,Si,S,P,Cr,Mn,As,V,Se т.б.
жатады.
Жалпы және бейорганикалық химия курсынан бүл
элементтердің периодтық системадағы түратын орнына, сыртқы электрон
қабатының орналасуына, атом радиусын т.б. қасиеттеріне байланысты
түрлі аниондар түзетіндігі белгілі. Бір элементтің өзі бірнеше
аниондар бере алады. Мысалы, күкірт элементі
сульфид
(S2-), сульфит(SO32-), сульфат (SO42-) аниондары түрінде
кездеседі.
Аниондар жай және күрделі аниондар болып
бөлінеді. Мысалы, хлорид-ионы
(CI-) - жай анионға, ал гипохлорид
(CIO-), перхлорат
(CIO4-), хлорат (CIO3-) аниондары күрделі аниондарға
жатады.
Барлық аниондар қышкылдардың немесе түздардың
қүрамына кіретіндіктен олардың қасиеттері әртүрлі болады. Бір
элементтің анионы белгілі жағдайдың өзгеруіне байланысты басқа
анионға немесе қосылысқа айналуы мүмкін. Мысалы, сульфит-ион
концентрлі минералды қышқылдардың ерітіндісіне тотығу-тотықсыздану
реакциясы нәтижесінде күкірттің диоксидіне дейін
тотықсызданады.
Кейбір аниондардың түрақтылғы ерітіндінің
ортасына (рН) байланысты өзгереді. Мысалы, карбонаттарды сілтілерде
ерітсе, оның қүрамындағы (CO32-)-анионы өзгермей сол күйінде қалады, ал
қышқылдарда ерітсе, бүл анион қөміртегі диоксиді
(CO2) түрінде бөлініп шығады
CO32- + 2H+ = CO2 + H2O
Аниондардың
жіктелуі
|
Топ
|
Аниондар
|
Топтық реагент
|
Топтық
сипаттама
|
|
І
|
SO42-
,SO32-,
CO32-
PO43-, SiO32-
|
Барий хлориді
ВаСІ2 әлсіз
сілтілік
және бейтарап
ортада
|
Суда
барий тұздары
ериді.
|
|
2
|
CI-, Br
-,
I- ,
S2-
|
Күміс нитраты
AgNO3
|
Күміс тұздары суда
ерімтал емес
|
|
3
|
NO3-,
NO2- ,
CH3COO
|
Топтық реагент жоқ
|
Барий және күміс
тұздары суда ерімтал
|
|
|
Аниондар
|
Топтық реагент
|
Түнба қүрамы және топтық қасиеттері
|
|
1.
|
SO42- - сульфатті-ион
SO32- - сульфитті -ион
S2O32- - тиосульфатті-ион
CO32- - карбонатті -ион
PO43- - фосфатті -ион
SiO32- - силикатті -ион
C2O42- - оксалатті –ион
|
BaCI2
нейтрал,я болмаса әлсіз сілтілік ортада
|
Cуда және қышкылда
ерімейді.
Барий түздары түнбаға түседі:
BaSO4,
BaSO3, BaCO3,
BaS2O3,
BaSiO3,
Ba3(PO4)2,
BaC2O4
|
|
2.
|
CI- - хлориді - ион
Br- - бромиді--ион
J- - иодиді-ион
S2- - сульфиді-ион
SCN- - роданиді -ион
CN- - цианиді-ион
BO3- - бораті-ион
[Fe(CN)6]4- - ферроцианиді-ион
[Fe(CN)6]3- - феррицианиді-ион
|
AgNO3
азотты қышқылдық
ортада
|
Суда және сүйытылған азот қышқылда
ерімейтді.
Күміс түздары түнбаға
түседі:
AgCI, AgBr, AgI,
Ag2S,
Ag JO3
|
|
3.
|
NO3- - нитраты -ион
NO2- - нитриты -ион
MnO4- - пермангататі
-ион
CH3COO- - ацетаті-ион
|
|
|
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
24 Қаңтар 2023
342
0 рет жүктелген
