Мақсаты: Оқушыларға адалдық адамның маңызды қасиеті екенін түсіндіре отырып, ақиқат құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға адал өмір сүрудің мәнін түсіндіре отырып, тек шындықты айту керектігін үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы қарапайымдылық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды кішіпейілділікке тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.bilim-all.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5. Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
   Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

«Ақиқат – даналықтың бастауы»

Халық даналығы

Сұрақтар:

1. Ақиқат деген не?

2. Адами қасиетке нені жатқызуға болады?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

3. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Елеместің адамгершілігі

Ертегі

Ертеде бір кедейдің үш баласы болыпты. Үшеуінің мінезі үш түрлі екен. Үлкені қатыгез, қу, тек қана өзін ойлайтын, ал ортаншысы жігерсіз, елдің айтқанымен жүретін адам болып өседі. Ең кішісінің аты Елемес екен. Ол ағаларына қарағанда мейірімді, адал, еңбекқор еді.

Әмиянды жерден көтеріп алып:

- Мынау кімнің әмияны? Кім жоғалтты? – деп жар салады.

Бұл сөзді естіген жәрмеңкеде жүрген қала жұрты аңтарылып Елемеске қарап қалады. Осы кезде Елеместі Қоршап тұрған адамдардың арасынан бір қария шығып:

- Мен жоғалттым. Оның ішінде менің өмір бойы жиып-терген алтын теңгелерім бар. Оларды әйелім тігіп берген гүлді орамалдың ішіне түйіп қойғанмын. Балам, әмиянді ашып көрші, — дейді.

Елемес әмиянды қарап тұрған жұрттың көзінше ашады. Расында да ішінде гүлді орамалға түйілген алтын теңгелер бар екен. Жоғын тапқан қария қуанып Елемеске алғысын айтады.

- Балам, өзің кім боласын?Қайдан келесің? Қайда бара жатырсың? – деп жөн сұрайды

Елемес қарияға барлық мән-жайды айтып береді. Оның әңгімесін естіп болған қарт:

- Сен мейірімді, адал жан екенсің. Егер қаласаң, осы қалада қал. Менің үш ұлым бар еді, төртіншісі бол, — дейді.

Елемес қарияға еріп оның үйіне барады. Қарияның балаларымен бірге жер қазып, егін егеді. Бір күні жер қазып жүрген оның күрегіне бір зат ілінеді. Алып қараса — алтын. Алтынды көрген ол одан әрі қаза түседі. Сол жерден ат басындай алтын тағы шығады. Елемес тапқан алтынды алып, қарияның үйіне келеді де:

- Әке, мен ат басындай алтын таптым. Міне, алыңыз, — деп алтынды шалға ұсынады. Оның көңіліне разы болған қария:

- Балам, бұл алтынның маған қажеті жоқ. Қашанғы бізбен бірге тұра берем дейсің. Өзіңше үй-жай болып, өніп-өс. Бұл – адалдығың мен еңбегіңнің арқасында тапқан байлығың, — деп кеңес береді.

Елемес алғыс айтып, алтынның бір бөлігін қарияға береді. Өзі қалған алтынын сатып, үйленіп, үй болады. Мал-мүлік жинайды. Ешқандай қара жұмыстан қашпай, күні-түні еңбек етеді.

Сұрақтар:

1. 1. Қарт Елемеске қандай кеңес береді?

2. 2. Елеместің өмірі қалай жалғасты?

3. 3. Елемес қандай адам?

4. 4. Оның адалдығын қандай ісінен көруге болады?

5. 5. Адал болу не үшін қажет?

4. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

1. Тапсырма:Оқушыларға тақырыпқа байланысты бояулар тапсырылады.

2. Оқушылар оларды бояп әңгіме құрастырып айтады.

5. Топпен ән айту.

"Бала тілегі" Сөзі:С.Молдасанұлынікі

Әні:Ф.Лұқпанованікі

1.Бал-балалық,балдырған шақ сан арман,

Барлық бала армандауға жаралған.

Кел,достарым,әндетіңдер,билеңдер,

Гүлденсін деп атамекен қара орман.(2 рет)

2.Болашақтың иесіміз бәріміз,

Туған жердің түрлендірер нәріміз.

Алтын бесік-ұлан байтақ елімде,

Жарқын болсын шырқап айтар әніміз.(2 рет)

3.Қалықтаған көгершіні көгінде,

Мұңаймасын ешбір бала елімде.

Ата берген батаменен көркейсін,

Ұлы Отаным,тілегім сол менің де.(2 рет)

6. Үйге тапсырма.

№2 – сабақ. «Түлкі мен ешкі» ертегісін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: Оқушыларға адалдық адамның маңызды қасиеті екенін түсіндіре отырып, ақиқат құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға адал өмір сүрудің мәнін түсіндіре отырып, тек шындықты айту керектігін үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы қарапайымдылық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды кішіпейілділікке тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.https://infourok.ru

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№1 – сабақ. «Түлкі мен ешкі» ертегісін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

1. Түлкінің айтқаны шындыққа жата ма?

2. Неліктен?

3. Әрдайым шындықты айтқан дұрыс па? Неліктен?

4. Өз өмірлеріңде шындықпен жол тапқан мысалдар келтіріңіздерші?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

«Ақиқат – даналықтың бастауы»

Халық даналығы

Сұрақтар:

1. Адал деген не?

2. Адамдар неліктен адал өмір сүру керек деп ойлайсыздар?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Не үшін?

Қ.Мырзалиев

Екі көзің не үшін керек?

Жақсыларды көру үшін!

Екі қолың не үшін керек?

Елге көмек беру үшін!

Құлақ деген не үшін керек?

Ақыл-кеңес тыңдау үшін!

Жүрек деген не үшін керек

Жауларымнан қыңбау үшін!

Тіл мен жағың не үшін керек!

Ақиқатты айту үшін!

Ал аяғың?..

Шет жүрсем,

Туған жерге қайту үшін!

Сұрақтар:

1. Көздің, қолдың, жүректің, тілдің, аяқтың шынайы міндеттерін қалай түсінесіңдер?

2. Қандай қасиеттер арқылы адам ақиқатқа жете алады?

3. Өзгелердің бойындағы жақсы қасиеттерді қалай танып, біле аласыңдар?Мысал келтіріңдер.

4. Өз достарыңның бойындағы жақсы қасиеттерді сипаттап бер.

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

3. Тапсырма:Балалар ертегі кейіпкерлерінің суретін дәптерге салады.

6. Топпен ән айту.

«Біз осылай өсеміз»

Сөзін жазған М.Әлімбаев

Әнін жазған И. Нүсіпбаев

Суда жүзіп өсеміз,

Қырды сүзіп өсеміз.

Күнге қызып өсеміз,

Құмда шыжып өсеміз.

Қайырмасы:

Талаптанып өсеміз.

Қанаттанып өсеміз.

Таулар көріп өсеміз,

Баулар егіп өсеміз.

Жеміс теріп өсеміз,

Жеңіскер боп өсеміз.

Қайырмасы.

7. Үй тапсырмасы.

№3 – сабақ. «Сыпайы қоян» ертегісін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: оқушыларға тәртіп пен парыздың мәнін түсіндіре отырып, дұрыс іс-әрекет құндылығының мәнін ашу

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға тек шындықты айту керек екенін үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы тілалғыштық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды ата-ананы, үлкендерді, мұғалімдерді сыйлай білуге тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.bilim-all.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№3 – сабақ. «Сыпайы қоян» ертегісін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

1. Қоян қандай дұрыс әрекет жасады?

2. Жылан неліктен қоянға тиіспеді?

3. Адамның тәртіптілігі неден көрінеді?

4. Өздеріңнің өмірлеріңде сыпайылықтың көмектескен кездері болды ма?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

Жақсы тәртіп көрсе бала күнінде,

үлгісімен қуантады түбінде

Ж. Баласағұни

Сұрақтар:

1. Тәртіпті бала қандай бала, қалай ойлайсыздар?

2. Тәртіпті бала кімдерді қалай қуанта алады?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Ерлік¹

Шыжыған шілде айы. Асқар мен Амантай көлге шомылуға келе жатыр. Екеуі де үнсіз. Тек оқта-текте мәйкілерін ыстық құмға төсеп жіберіп, күйген табандарын отыра қалып уқалап-уқалап қояды.

Бұлардың бір-бірлерімен сөйлеспейтіндей жөндері бар. Өйткені, әлгінде ғана Асқар жолдан бәкі тауып алған. Турасы, Амантайдан бұрын көрген. Ал сол бәкіні досы жерден көтеріп алған болатын. Содан екеуі таласып қалған еді. Асқар: «Бәкіні мен бұрын көрдім, сондықтан мен аламын», – десе, Амантай: «Сен бұрын көргенмен, мен жерден бірінші алдым ғой!» – деп бет бақтырмайды. Ақыры, сөзге келгенде ешкімге дес бермейтін Асқар алып тынған-ды сол бәкісі құрғырды. Егер сол бәкі жерде жатпағанда немесе бұлар тауып алмағанда екі достың ренжіспеулері де мүмкін ғой?!

Кенет, «ойбай, құтқарыңдар!»деген ащы дауыстан әуелгіде екеуі де селк ете қалды.

– Не де болса, суға батып бара жатқан адам! Тез барып құтқаруға тырысайық! – деді Асқар.

– Әй, мынау тіпті таныс дауыс, Айбек болып жүрмесін... – деді Амантай. Екеуі өздері отырған биік дөңнен төменге қарай құлдилай жөнелді.

Шынында да, Амантай қателеспепті, суға бір батып, бір шыққан Айбек қақала-шашала бұларды көре сала еңіреп жылап жіберді. «Құтқарыңдар! Өлдім!» - деген сөзін бірнеше қайталап, көрінбей кетті.

Ал бұл екеуі қапелімде не істерлерін білмей абдырап қалды. Бірақ әшейінде тау құлап келе жатса да міз бақпайтын Амантай Асқардан бұрын суға қойып кетті.

Амантайдың ауылда суға жүзгіштігімен аты шыққан. Балалар өзара суға жүзіп жарысқанда ол алдына жан салмайтын. Содан да болар, мұны ауылдағылар «Балық» деп атап кеткен. Бірақ бұған шамданатын Амантай жоқ, қайта бұлай атағанға масаттанып қояды.

Міне, көзді ашып-жұмғанша ол Айбекті жағаға алып шықты. Атасынан үйренген бірінші көмегін көрсетуде: кеудесінен басып, аяқ-қолын уқалап, аузынан дем беріп үрлеп қояды. Ал бұған Асқар аң-таң. Бұрын-соңды Амантайдың мұндай істерін көрмепті.

– Амантай, сен бұлардың бәрін қайдан үйреніп жүрсің?! – деп сұрады шын таңданғанын жасыра алмай.

– Ә-ә, мұны ма... – деді досына масаттана қараған Амантай. – Кезінде атам үйреткен! Бұл дегенің – «Жедел жәрдем» келгенге дейінгі алғашқы көмек! Керек десең, сен де үйреніп ал! – Дауысын және көтере сөйледі.

Осы сәтте жерде етпетінен жатқан Айбек көзін ашты-ау, әйтеуір. Әуелгіде жан-жағына жалтақ-жалтақ қарап қойды. Бірақ бұл кезде мұның жанында жақынырақ Асқардың болғанынан ба, оған алғысын жаудырды келіп.

– Түуһ! Өліп қалған шығармын десем... Әйтеуір тірі екенмін... Көп рақмет саған, Асқар! – деп жымың-жымың етті.

– Жә, ештеңе етпейді, – деді Асқар қысыла. – Сені мен емес, Амантай ғой құтқарған. Соған айт алғысыңды!

– Ә, Амантай екен ғой, – деді Айбек күлімдеп. – Бәсе, ол бекерден-бекер «Балық» атанып жүрген жоқ қой...

– Амантай! Сен болсаң, Айбектің өмірін құтқарып қалдың! Міне, нағыз азаматсың! Сондықтан манағы екеуміз тауып алған (осы кезде досына қулана күлімсіреді) бәкіні Айбек екеуміз саған сыйлыққа салтанатты түрде тапсырайық. Өйткені, сен үлкен ерлік жасадың ғой. Солай емес пе? – деп Айбекке қарады. Ол бірден басын шұлғыды.

– Ендеше, әкел қолыңды!

– Өзің батыр екенсің!

Осы сәтте Айбек құдды бір үлкен сарайда сыйлық тапсырайын деп тұрған ересек адамдай қопаңдап, бір әуенді ыңылдап айтып тұрды.

– Жә, ештеңе етпейді, мен ерлік жасасам, ол менің азаматтық парызым! – деп қойды Амантай нақ үлкен адамдарша сөйлеп. – Міне, қолым!

...Осылайша, үшеуі болған оқиғаны ауылға жеткізуге асығып, көңілді қайтты.

Сұрақтар:

1. Амантай мен Асқар неге бола ренжісіп қалды?

2. Амантай қандай ерлік көрсетті?

3. Амантайдың ерлігі Асқарды қандай ойға жетеледі?

4. Досымыз немесе танысымыз қиындыққа жолықса не істеуіміз керек?

5. Шығармашылық жұмыс, топпен жұмыс.

4. Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

5. Тапсырма:Дәптерде берілген суреттерге қарап, онда бейнеленгенбалаға қандай тәртіптілік ережесін ұсынатындарын топ болып талқылайды.

6. Топпен ән айту.

Менің дағдым-күн тәртібім

Өлеңін жазған: С. Қалиев

Әнін жазған: С. Жанғабылов

Ерте тұрып күнде мен

Терезені ашамын

«Сәлем» деймін күнге мен

Шаттық әнге саламын

Айналаңа қарасаң

Ғажайыптар қаншама

Сан жетпейді санасаң

«Сәлем» дейін баршаңа

Ұшқан құстай қалықтап

Мектебіме бет алам

Не тындырып жарытпақ

Бұл дағдыдан шет адам

7. Үй тапсырмасы.

№4 – сабақ. Мәдіхат Төрежановтың «Алғыс» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: оқушыларға тәртіп пен парыздың мәнін түсіндіре отырып, дұрыс іс-әрекет құндылығының мәнін ашу

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға тек шындықты айту керек екенін үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы тілалғыштық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды ата-ананы, үлкендерді, мұғалімдерді сыйлай білуге тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.https://kopilkaurokov.ru

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№4 – сабақ. Мәдіхат Төрежановтың «Алғыс» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

1. Неліктен барлығы алғысты басқаларға айту керек деп шешті?
2. Балалар бұл оқиғадан қандай сабақ алды?
3. Сендер кімге және нелерге алғыс білдірер едіңдер?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

Жақсы тәртіп көрсе бала күнінде,

үлгісімен қуантады түбінде

Ж. Баласағұни

Сұрақтар:

1. Адамның қандай парыздары бар?
2. Адам неліктен парызын дұрыс орындауы керек?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

(Мысал–әңгіме)

И.А.Крылов

Бір түйір ірімшікті тауып алып,

Ағашқа Қарға қонды ұшып барып.

Тоқ санап ірімшігін көңіліне,

Жей қоймай отыр еді ойға қалып.

Тістеген ірімшігін түлкі көріп,

Аяғын ептеп басып, жақын келіп:

Ау, – деді, – көретін де күн бар екен.

Жүруші ем сырттан ғашық болып өліп.

Тамаша қарағанға түрің қандай,
Мынау көз, мынау мойын, мұрын қандай?

Гауһардай қанаттарың жарқырайды,

Келісті қалай біткен және маңдай».

Өтірік мақтағанға қарға еріп,

«Қарқ» етті пәрменінше жағын керіп»,

Ірімшік «қарқ» еткенде жерге түсті,

Жеп алып, түлкі кетті жортып желіп.

Сұрақтар:

1. Өтірік айту, мақтану дұрыс әрекетке жата ма?Неліктен?

2. Дұрыс әрекет қандай қасиеттермен сипатталады?

3. Өздеріңнің әрекеттеріңнің дұрыс болуын қалай қадағалайсыңдар?

4. Өз әрекеттеріңнен мысал айтып беріңдер.

5. Шығармашылық іс - әрекет, топтық тапсырма.

6. Тапсырма:« Мен тәртіпті баламын» тақырыбында суретке қараап әңгіме құрастыру.

6. Топпен ән айту.

«Балдырған» әні.

Сөзі: Рауза Архабаеванікі

Әні Айжігіт Асановтікі.

Біз кішкентай балдырған,

Қылығымен таң қылған.

Біздңғ орта көңілді,

Отты үрлеп жандырған.

Қайырмасы:

Қуыр, қуыр, қуырмаш,

Балдырғанға құлақ ас.

Секір, жүгір, тоқтама,

Ой болмасын жасырмас.

Балдай тәтті балдырған,

Құмарымды қандырған.

Өнер тамған саусақтан,

Жоқ нәрсені бар қылған.

Қайырмасы:

Қуыр, қуыр, қуырмаш,

Балдырғанға құлақ ас.

Секір, жүгір, тоқтама,

Ой болмасын жасырмас.

Біз бақытты балдырған,

Ыршып аяқ талдырған.

Сөздің сырын түсінбей,

Не бір сұрақ жаудырған.

Қайырмасы:

Қуыр, қуыр, қуырмаш,

Балдырғанға құлақ ас.

Секір, жүгір, тоқтама,

Ой болмасын жасырмас.

7. Үй тапсырмасы.

№5 – сабақ. Василий Сухомлинскийдің «Әйнек адам» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: Оқушыларға үйлесімді өмір сүру маңыздылығын айта отырып, дұрыс әрекет құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға тек шындықты айту керек екенін үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы тілалғыштық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды ата-ананы, үлкендерді, мұғалімдерді сыйлай білуге тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.www.balakai.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№5 – сабақ. Василий Сухомлинскийдің «Әйнек адам» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

1.«Әйнек адам» неліктен кейде күңгірт тартады?

2.«Әйнек адам» қайтадан мөп-мөлдір түске енуі неліктен?

3.«Әйнек адам» баланы қандай жақсы қасиеттерге үйретті?

4.Өздеріңнің дұрыс әрекет жасағандарыңды қалайша сезінесіңдер?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

«Арыңды сақта, ар-ұждан керек әр уақытта»

Нақыл сөз

Сұрақтар:

• 1. Ар-ұждан дегеніміз не?

• 2. Ар – ұждан адамға не үшін керек?

• 3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Не жақсы? Не жаман?

С. Оспанов

Біріншіден не жақсы?

Биязы мінез, тіл алғыш,

Бал-бұл жанып жүретін

Бауырмалдық сол жақсы!

Екіншіден не жақсы?

Ерте жатып мезгілмен,

Ерте тұрып төсекті,

Ерінбей жисаң, сол жақсы!

Үшіншіден не жақсы?

Үйдің ішін тазалап,

Үстіңе де қарайлап,

Үлгере алсаң, сол жақсы!

Төртіншіден не жақсы?

Талшыбықтай таңертең

Тартылып кеп ойнасаң,

Тамаша әдет, сол жақсы!

Бесіншіден не жақсы?

Былдырламай көбірек,

Байыптыда байқағыш

Бала болсаң, сол жақсы!

Алтыншыдан не жақсы?

Ашу деген бәледен

Алшақ жүріп, жанаспай,

Ақылды болсаң, сол жақсы!

Жетіншіден не жақсы ?

Жауқазындай жайраңдап,

Жұрт ісіңе қайраңқап,

Жатса, шіркін, сол жақсы!

Сегізіншіден не жақсы ?

Саспай, жастай өнердің

Сүйсең бірін беріліп,

Сан істерден сол жақсы!

Тоғызыншыдан не жақсы?

Тәтті досқа сөз беріп,

Танып жүрмей артынан,

Табанды болсаң сол жақсы!

Оныншыдан не жақсы?

Ойлап істеп ісіңді,

Озып шықсаң ортадан,

Бәрінен де сол жақсы!

Не жаман?

Біріншіден не жаман?

Беті-қолың кір-кір боп,

Берекесіз ыржақтап

Бейбастақ өссең, сол жаман!

Екіншіден не жаман?

Екіленіп ерігіп,

Ессізденіп желігіп,

Ерке боп өссең, сол жаман!

Үшіншіден не жаман?

Ұшып –қонып жүретін,

Шегірткедей жеңілтек

Ұшқалақ болсаң, сол жаман!

Төртіншіден не жаман?

Төменде тұрып өздерің,

Төбеде тұрған алмаға

Талассаңдар, сол жаман!

Бесіншіден не жаман?

Бар кітабың шашылып,

Берілген сабақ оқылмай,

«Бір» , «Екі» алсаң, сол жаман!

Алтыншыдан не жаман?

Ата-ананың ақылын,

Ала білмей кезінде,

Ақымақ болсаң, сол жаман!

Жетіншіден не жаман?

Жиренішті әдеттен,

Жирене білмей кезінде,

Жетесіз болсаң, сол жаман!

Сегізіншіден не жаман?

Соқтықпай күнде ойнайтын,

Серік таппай қиналып,

Сергелдең болсаң, сол жаман!

Тоғызыншыдан не жаман?

Топ ішінде мақтанып,

Төбелесіп жұртпенен,

Таяқ жесең, сол жаман!

Оныншыдан не жаман?

Ойын қуып жасыңда,

Оқусыз өтсең, балақай,

Бәрінен де сол жаман!

Сұрақтар:

1. Ар-ұждансыз әрекеттің жақсы болуы мүмкін бе?Неге?

2. Жақсылық пен жамандықты қалай ажыратамыз?

3. Өздеріңнің дұрыс әрекеттерің туралы айтып беріңдерші?

5. Шығармашылық іс - әрекет, топтық тапсырма.

7. Тапсырма:Суретті қараңдар. Өзіңді ұятқа қалдырмайтын іс-әрекеттерді тауып, әңгімелеп айтып беріңдер(кітапта 3 сурет берілген)

6. Топпен ән айту.

«Балдырған» әні.

Сөзі: Рауза Архабаеванікі

Әні Айжігіт Асановтікі.

Біз кішкентай балдырған,

Қылығымен таң қылған.

Біздңғ орта көңілді,

Отты үрлеп жандырған.

Қайырмасы:

Қуыр, қуыр, қуырмаш,

Балдырғанға құлақ ас.

Секір, жүгір, тоқтама,

Ой болмасын жасырмас.

Балдай тәтті балдырған,

Құмарымды қандырған.

Өнер тамған саусақтан,

Жоқ нәрсені бар қылған.

Қайырмасы:

Қуыр, қуыр, қуырмаш,

Балдырғанға құлақ ас.

Секір, жүгір, тоқтама,

Ой болмасын жасырмас.

Біз бақытты балдырған,

Ыршып аяқ талдырған.

Сөздің сырын түсінбей,

Не бір сұрақ жаудырған.

Қайырмасы:

Қуыр, қуыр, қуырмаш,

Балдырғанға құлақ ас.

Секір, жүгір, тоқтама,

Ой болмасын жасырмас.

7. Үй тапсырмасы.

№6 – сабақ. Толымбек Әбдірайымның «Қайынның көз жасы» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: Оқушыларға үйлесімді өмір сүру маңыздылығын айта отырып, дұрыс әрекет құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға тек шындықты айту керек екенін үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы тілалғыштық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды ата-ананы, үлкендерді, мұғалімдерді сыйлай білуге тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

1.www.balakai.kz

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№6 – сабақ. Толымбек Әбдірайымның «Қайыңның көз жасы» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

1. 1. Қапан не үшін ұялды?

2. 2. Ар ұжданмен өмір сүретін адамдарды қалай сипаттар едің?

3. 3. Сендердің өз қылықтарыңнан ұялған сәттерің болды ма?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

«Арыңды сақта, ар-ұждан керек әр уақытта»

Нақыл сөз

Сұрақтар:

1. Өтірік айтпай, шындықпен жүру оңай ма?

• 2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Өтірік пен шын

Т. Қажыбаев

Телефон безілдеп қоя берді.

Байыз тауып отырмайтын Меруерт жүгіріп барып телефонның құлағына жармасты:

– Әлло!

Мамасы «мені үйде жоқ деп айт» дегенше болған жоқ, Меруерт:

– Мама, мама, сені шақырып жатыр, – деп мамасының қолына телефон құлағын ұстата берді.

– Ту, жоқ деп айтпадың ба? – деген мамасы ренжіп қалды.

– Қалай жоқ деймін. Міне, барсың ғой, – деген Меруерт анасының ренішті жүзіне көзі жәудірей қарады. Өзің ылғи өтірік айтушы болма. Өтірік айтқан адам – жаман адам дейсің ғой.

Іс тігіп отырған әжесі әңгімеге араласты.

– Меруертім дұрыс айтады. Бар адамды қалай жоқ дейсін? Айналайын, өтірік айтпағаның жөн. Адамға өтірік айту жараспайды, – деп немересін тізесіне отырғызып, маңдайынан иіскеді.

Киініп жатқан мамасы өзінің ағаттығын сезді-ау деймін. Меруерттің қасына тізерлеп отыра қалды да:

– Кешір, мамаңды. Мамаңнан бір ағаттық кетіпті. Әжең орынды айтады. Өтірік айта көрме, – депқызының бетінен сүйіп, жылдам басып шығып кетті.

«Жұмысына шақырған ғой, шамасы». Мамамды ренжітіп алдым ба деп қобалжып отырған Меруерттің көңілі орныққандай болды.

Сұрақтар:

1. Меруерттің шындықты айтуына не себеп болды?

2. Кешірім сұрай білудің өзі жақсы қасиет екенін неден байқадыңдар?

3. Меруерт анасының көзқарасын қалай өзгертті?

4. Өздерің осыған ұқсайтын жағдайда не істер едіңдер?

5. Шығармашылық іс - әрекет, топтық тапсырма.

8. Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

9. Тапсырма:Суреттерге қараңдар. Ондағы теріс қылықтарды қалай түзетуге болады? Сахналап көрсетіңдер.

6. Топпен ән айту.

«Балдырған» әні.

Сөзі: Рауза Архабаеванікі

Әні Айжігіт Асановтікі.

Біз кішкентай балдырған,

Қылығымен таң қылған.

Біздңғ орта көңілді,

Отты үрлеп жандырған.

Қайырмасы:

Қуыр, қуыр, қуырмаш,

Балдырғанға құлақ ас.

Секір, жүгір, тоқтама,

Ой болмасын жасырмас.

Балдай тәтті балдырған,

Құмарымды қандырған.

Өнер тамған саусақтан,

Жоқ нәрсені бар қылған.

Қайырмасы:

Қуыр, қуыр, қуырмаш,

Балдырғанға құлақ ас.

Секір, жүгір, тоқтама,

Ой болмасын жасырмас.

Біз бақытты балдырған,

Ыршып аяқ талдырған.

Сөздің сырын түсінбей,

Не бір сұрақ жаудырған.

Қайырмасы:

Қуыр, қуыр, қуырмаш,

Балдырғанға құлақ ас.

Секір, жүгір, тоқтама,

Ой болмасын жасырмас.

7. Үй тапсырмасы.

№7 – сабақ. «Асқан асыл сыйлық» ертегісін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: Оқушыларға сүйіспеншілікпен өмір сүрудің маңыздылығын жеткізу арқылы сүйіспеншілік құндылығыныңмәнін ашу

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға сүйіспеншілік сый талап етпейтінін түсіндіре отырып, айналасындағы бәрін жақсы көруге үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы бауырмалдық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды отбасындағы адамдарды сүюге, жан – жануарларды жақсы көруге тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№7 – сабақ. «Асқан асыл байлық» ертегісін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

• 1. Әңгіме кімдер туралы ?

• 2. Сендерге қай қыздың жауабы ұнады ? Неліктен ?

• 3. Өздерің ата - аналарыңа қандай тілек тілер едіңдер?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

«Сүйіспеншілік -жүректе»

Нақыл сөз

Сұрақтар:

1. Сүйіспеншілік дегеніміз не?

2. Риясыз сүйіспеншілікпен жасаған істерің туралы айтып беріңдер.

• 3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

«Қамқорлық »

Мәдіхат Төрежанов

Назымбек екінші кезекте оқиды. Жер тайғақ. Асыға басып мектепке келе жатыр. Бірер рет аяғы тайып кетіп құлап тұрды. Жолда өзімен бірге оқитын Нақысбекті кездестірді. Бір кішкентай баланы қолтықтап алған. Бала еңіреп жылап келеді.

• Мына бала сенің інің бе? деп сұрады Нақысбек.

• Жоқ.

• Енді кімің?

• Құлап, аяғын ауыртып алған екен.

• Оны қайда апарасын?

• Дәрігерге көрсетіп, жарасын таңғызып берейін.

• Екеулеп апарып салсақ қайтеді?- деп өтінгендей болды Нақысбек.

• Сабақтан кешігеміз ғой...

• Мен кешіксем, Күлаш Күлекенқызына айтарсың, мертіккен баланы дәрігерге әкетті деп.

• Айтайын, көп жүріп қалма!- деп жүгіре жөнелді Назымбек.

Нақысбек арқалап алған бала зар қағады. Ауырсынып, шырылдауына қарағанда аяғы сынған болу керек.

• Жылама қазір дәрігерге жетеміз, таяу қалды. Сенің атың кім?

• Төлеген.

• Ал, Төлеген батыр, мойнымнан мықтап ұста, тез жеткізе қояйын.

Нақысбек Төлегенді хирургке алып келді. Олар айнаға түсіріп, сынық бар депті. Емханаға жатқызатын болды. Хирург Нақысбекке:

• Кішіге көрсеткен қамқорлығың үшін саған рахмет!- деп, басынан сипап, арқасынан қақты. Енді Нақысбек мектепке қарай жүгірді

Сұрақтар:

1. Балалар, әңгіме не туралы?

2. Нақысбек қандай іс істеді?
3. Жасаған жақсылығымыз, қамқорлығымызды міндетсінуге бола ма?

4. Нақысбектің орнында болсаң сен не істер едіңдер?

5. Осы оқиғаға ұқсас оқиға сендерге кездесті ме?

5. Шығармашылық іс - әрекет, топтық тапсырма.

10. Оқушылар бес топқа бөлінеді.

Тапсырма:

1 – топ «Табиғатқа деген - сүйіспеншілік» сурет салу

2 – топ «Отбасы арасындағы сүйіспеншілік» сурет салу

3 – топ «Құстарға деген - сүйіспеншілік » сурет салу

4 – топ «Жануарларға деген - сүйіспеншілік» сурет салу

5 - топ «Отбасы арасындағы сүйіспеншілік» сурет салу

6. Топпен ән айту.

БАЛА ТІЛЕГІ

Сөзі С.Молдасанұлынікі

Әні Ф. Жолдасованікі

Бал-балалық, балдырған шақ сан арман,

Барлық бала армандауға жаралған.

Кел, достарым, әндетіңдер, билеңдер,

Гүлденсін деп атамекен қара орман. (2 рет.)

Болашақтың иесіміз бәріміз,

Туған жердің түрлендірер нәріміз.

Алтын бесік – ұлан- байтақ елімде,

Жарқын болсын шырқап айтар әніміз. (2 рет.)

Қалықтаған көгершіні көгінде,

Мұңаймасын ешбір бала елімде.

Ата берген батаменен көркейсін,

Ұлы Отаным, тілегім сол менің де. (2 рет.)

7. Үй тапсырмасы.

№8 – сабақ. «Мейірбан әйел» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: Оқушыларға сүйіспеншілікпен өмір сүрудің маңыздылығын жеткізу арқылы сүйіспеншілік құндылығыныңмәнін ашу

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға сүйіспеншілік сый талап етпейтінін түсіндіре отырып, айналасындағы бәрін жақсы көруге үйрету.

2. Дамытушылық: Оқушылар бойындағы бауырмалдық қасиеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды отбасындағы адамдарды сүюге, жан – жануарларды жақсы көруге тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№8 – сабақ. «Мейірбан әйел» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

1. Мейірбандық іске қандай қасиеттері жетелейді?

2.Осындай жағдайларда қандай адамдар көмек қолын созады деп ойлайсыңдар?

3.Сендердің өмірлеріңде риясыз сүйіспеншілік көрсеткен адамдар болды ма?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

«Сүйіспеншілік -жүректе»

Нақыл сөз

Сұрақтар:

1. Адамдар неліктен сүйіспеншілікті жүрекпен байланыстырады?

2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Нағыз ана

Бір күні қыңсылаған, әлі көзі ашылмаған күшікті аулаға біреу тастап кетіпті. Күшікті осы аулада тұратын жақында балалаған мысық өз марғауларына қосып, емізіп өсіреді. Уақыт өте келе күшік өгей анасынан да үлкен болып өссе де, бұрынғысынша оның тілін алып бауырында жүрді.

• Күнде таңертен сен өз жүнінді жалтырағанша жалап тазлауын керек, - деп үйретеді мысық күшікке. Күшік оны тындап, үстін жалап, тазлайтын.

Бір күні олардын ауласына бір ит кіріп кетіпті. Ол күшікті иіскеп, жылы лебізбен:

• Сәлем күшік! Сен де итсің. Екеуміз бір тұқымбыз.

Ит мысықты көрген кезде оны қатты үріп, артынан қуды. Мысық ысылдап, ағаштың үстіне секіріп кетеді.

• Кел, күшік, мысықты екеуміз мына ауладан қуып шығайық, – деп шақырады оны ит.

Сонда күшік оған ашумен ырылдап:

• Кет біздің ауладан, менің анама тисуші болма, - дейді.

• Ол сенің анаң бола алмайды, ол мысық емес пе! Сенің анаң, мен сияқты ит болу керек – деп күліп, ит ауладан қашып кетеді. Күшік ойланып қалды, бірақ мысық оған еркелікпен пырылдап:

• Кім баланы қағып бақса, сол оның нағыз анасы болып саналады.

Сұрақтар:

1. Тастанды күшікті өзінің бауырына басып, емізіп өсірген мысықтың әрекетін қалай бағалайсыңдар?

2. Кішкене күшіктің иттің арбауына ілінбеуіне не себеп болды деп ойлайсыңдар?

3. Мысық пен күшіктің арасындағы сүйіспеншілік адамдар арасындағы сүйіспеншілікке ұқсай ма? Қалайша?

4. Өздеріңе қамқорлық көрсеткен адамдардың барлығына сүйіспеншілікпен қарайсыңдар ма? Әңгімелеп беріңдер.

5. Шығармашылық іс - әрекет, топтық тапсырма.

Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

Тапсырма:Риясыз сүйіспеншіікті білдіретін іс – әрекеттерді сахналап көрсетіңдер.

6. Топпен ән айту.

БАЛА ТІЛЕГІ

Сөзі С.Молдасанұлынікі

Әні Ф. Жолдасованікі

Бал-балалық, балдырған шақ сан арман,

Барлық бала армандауға жаралған.

Кел, достарым, әндетіңдер, билеңдер,

Гүлденсін деп атамекен қара орман. (2 рет.)

Болашақтың иесіміз бәріміз,

Туған жердің түрлендірер нәріміз.

Алтын бесік – ұлан- байтақ елімде,

Жарқын болсын шырқап айтар әніміз. (2 рет.)

Қалықтаған көгершіні көгінде,

Мұңаймасын ешбір бала елімде.

Ата берген батаменен көркейсін,

Ұлы Отаным, тілегім сол менің де. (2 рет.)

7. Үй тапсырмасы.

№9 – сабақ. «Атбасы татулығы» аңыз әңгімені үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: Отбасының адам өміріндегі маңыздылығын түсіндіруарқылы сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға отбасындағы сүйіспеншіліктің маңыздылығын түсіндіру.

2. Дамытушылық: оқушыларды отбасы мүшелеріне сүйіспеншілікпен қарым-қатынас жасауға баулу арқылы татулық қасиетін дамыту..

3. Тәрбиелік: Оқушыларды бауырмалдыққа тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№9 – сабақ. «Отбасы татулығы» аңыз әңгімені үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

1. Отбасының татулығы, бірлігі кімге, неге байланысты?

2. Әрбір адам оған жауапты ма? Неліктен?

3. Отбасында қандай бала, аға, іні, әпке, қарындасың?

4. Сендердің отбасыларыңның татулығы мен бақыты қандай құндылықтар мен қасиеттерден құралған?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

Отан – отбасынан басталады.

Мақал.

Сұрақтар:

1. Адамның сыпайылығын қалай білуге болады?

2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Адалдық

Ж.Садықова

Қаншайым апайдың екi ұлы бар. Үлкенi – Алмас сегiзде, кiшiсi – Алмат алтыда. Бiрде олардың анасы базардан мандарин алып келдi. Екеуi қуанып бiразын жедi.

Қалғанын ертең жемек болып келiстi. Түнде Алмас iнiсiне бiлдiрмей, тағы да үш мандарин жеп қояды.

Алмас ертеңiне кiтап оқып отырса, Алмат мандариндердi алып келiп: «Кешегi келiскенiмiздей тең бөлiп жейiк», – деп бес-бестен бөлдi.

Бiреуi артық қалғанын көрген Алмат: «Сен үлкенсiң ғой, мынаны сен же», – деп алтыншысын Алмасқа ұсынды. Түндегi ұрлығы есiне түскен Алмас қатты ұялды. Оның мандаринге зауқы соқпады.

Сұрақтар:

1. Алмастың ұялуына нендей жағдай себеп болды?

2. Алматтың бойынан қандай құндылықтар мен қасиеттерді байқауға болады?

3. Кімнің бойында сүйіспеншілік, қамқорлық басым деп ойлайсыңдар?

4. Осындай жағдай сендердің өмірлеріңде болды ма? Әңгімелеп беріңдер.

5. Шығармашылық іс - әрекет, топтық тапсырма.

Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

Тапсырма:Отбасындағы мінез-құлық ережесін жасау.

6. Топпен ән айту.

Мен әдепті баламын 

Өлеңін жазған: Әбдірахман Асылбек
Әнін жазған: Ибрагим Нүсіпбаев
 
Мені үлкендер әдепті деп мақтайды, 
Мінезімнен теріс қылық таппайды. 
Ал, егер сен жалқау болсаң тілазар, 
Ондай әдет жақсылыққа жатпайды. 
 
Қайырмасы: 

Айтқан тілді аламын, 
Айтқан жерге барамын, 
Мен әдепті, 
Мен әдепті баламын. 
 
Тілін алып кішінің де кәрінің, 
Айтқанынан шығып жүрмін бәрінің. 
Ата-ананың айтқанынан шығуды, 
Әдептілік белгісі деп таныдым. 

Қайырмасы:

7. Үй тапсырмасы.

№10 – сабақ. «Ғажайып» өлеңін үлкендердің көмегімен оқып келу

Мақсаты: Отбасының адам өміріндегі маңыздылығын түсіндіруарқылы сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу.

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға отбасындағы сүйіспеншіліктің маңыздылығын түсіндіру.

2. Дамытушылық: оқушыларды отбасы мүшелеріне сүйіспеншілікпен қарым-қатынас жасауға баулу арқылы татулық қасиетін дамыту..

3. Тәрбиелік: Оқушыларды бауырмалдыққа тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№10 – сабақ. «Ғажайып» өлеңін үлкендердің көмегімен оқып келу

Сұрақтар:

1. Ғажайып дегенді қалай түсінесің?

2. Өз отбасыларыңда қандай адамгершілік қағидаларың бар?

3. Өлеңде неліктен ата, әже, ана, әке, аға, әпке, інінің іс-әрекеттерін ғажайыпқа теңейді?

4. Өз отбасыңда сен үшін не ғажайып?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

Отан – отбасынан басталады.

Мақал.

Сұрақтар:

1. «Үлкенді құрметтеп сыйлау, тыңдау үшін не істеу керек?»

2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Күн құшағында

А. Исаакян, аударған Ә. Нілібаев

Көктем жаңа шығып келе жатқан кез болатын. Тау бөктері көгеріп, жылы-жылы жел есіп, күн шұғыласын төңірекке мол төгіп келе жатқан шақ еді.

Бір байдың үйінің жанында үсті-басы алба-жұлба жетім бала бүрісіп тоңып отыр. Кіп-кішкентай қолын созып, ары-бері өткен адамдардан қайыр сұрайды. Олар жетім балаға көз қырын салып та қарамайды. Сөйтіп отырғанда Күн еңкейіп, тау жоталарынан ары асып, көрінбей кетіп бара жатты. Суық жел соғып, бала дірілдеп кетті.

О, алтын Күн, мейірімді күн! Мені нұрыңмен жылытатын сен ғана едің. Мені тастап қайда барасың? Менде баспана жоқ, ана да жоқ. Енді қайтіп жан сақтаймын? Қайта оралсаңшы, әйтпесе мені өзіңмен бірге ала кетсеңші, қайырымды Күн!

Күн ептеп жылжып барып, тау жоталарынан асып кетті де, қайтып көрінбеді.

– Қайырымды Күн, мен білемін, сен өзіңнің шешеңе кеттің ғой. Сонау таудың арғы жағында сенің үйің бар. Енді мен саған барамын, қайтсем де сені табамын.

Осылай деп жетім бала өзі-өзіне іштей серт берді де, жоталарынан күн ары қарай асып кеткен тау жаққа қарай жүре берді. Сөйтіп, ол қала шетіне шығып, тауға өрмелеп, тоқтамастан жүре берді.

Кішкентай балаға таудан асу оңайға түспеді. Аяғын тас тіліп, қатты ауырды, бірақ бала тоқтамады. Тау басына өрмелей берді.

Күн батып, қас қарайып, төңіректі түн түнегі тұмшалады. Тау басында, сонау көк аспанда жұлдыздар жымыңдайды. Суық жел соға бастады.

Кішкентай бала тау басына өрмелей берді, өрмелей берді.

Бір сәтте үрген иттің даусы естілді. Сәлден соң:

– Бұл кім? Қайда кетіп барасың?– деген үлкен кісінің даусы шықты.

– Мен кішкентай баламын. Күнді іздеп барамын. Айтшы, ағатай, Күннің үйі қай жерде? Алыс па, әлде жақын ба?– деді бала.

Әлгі адам баланың жанына келді.

– Шырағым, балам, өзің әбден шаршаған екенсің. Қарның да ашып тұрса керек. Келе ғой қасыма. Өзіңнің әке-шешең қайда?

– Менің әке-шешем жоқ.

– Жүр ұлым, үйге барайық – деп, мейірімді адам оныкөтеріп алып үйге кірді. Бұлардың үйі титтей ғана балаған екен. Шешесі мен үш баласы кішкентай байғұс жетімді жылы жүзбен қарсы алды.

– Міне, балаларым, мен сендерге бір кішкентай бауыр тауып әкелдім. Өздерің үшеу едіңдер, енді төртеу боласыңдар,– деді. Бұл кісі байдың жалшысы еді. Ең алдымен баланы шешесі құшақтап қарсы алды. Бетінен сүйіп, төрге отырғызды. Содан соң үш бала бауырларынша құшақтап, мәз болып күлісіп жатты. Ал жетім бала болса, қуанғанынан көзіне жас алды.

Барлығы отырып кешкі тамақтарын ішті. Содан соң шешесі баланы өзінің қасына жатқызды. Баланың көңілі жай тауып, рақаттана ұйықтап кеткен еді. Жетім бала ұйықтап жатып түс көрді. Түсінде ол таудың щыңынан асып барып, Күнді тапқан екен. Күн оны өзінің ыстық та, мейірімдіқұшағына алыпты.Сөйтіп ол Күн құшағында ұйықтап жатыпты. Қатты қуанған бала ұйқысынан оянып кетеді. Қараса, Күннің құшағында емес, ананың ыстық бауырында жатыр екен. Сонда бала ананың құшағы Күннің құшағынан да ыстық екенін түсінді.

Сұрақтар:

1. Бала неліктен Күннің жылуын іздеді?

2. Үлкен кісі қандай дұрыс әрекет жасады?

3. Бала күннің жылуын қайдан тапты?

4. Өздерің жылуды қайдан және қалай сезінесіңдер? Әңгімелеп беріңдер.

5. Шығармашылық іс - әрекет, топтық тапсырма.

Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

Тапсырма: Мақалды жалғастыр:

1. «Шаңырақ сәні-......... (сыйластық)»

2. Сіз деген-әдеп, біз деген-..... (көмек)

3. Мейірімділікті .......(анадан) үйрен.

4. Сүйіспеншілік- .....(сый) талап етпейді.

6. Топпен ән айту.

Мен әдепті баламын 

Өлеңін жазған: Әбдірахман Асылбек
Әнін жазған: Ибрагим Нүсіпбаев
 
Мені үлкендер әдепті деп мақтайды, 
Мінезімнен теріс қылық таппайды. 
Ал, егер сен жалқау болсаң тілазар, 
Ондай әдет жақсылыққа жатпайды. 
 
Қайырмасы: 

Айтқан тілді аламын, 
Айтқан жерге барамын, 
Мен әдепті, 
Мен әдепті баламын. 
 
Тілін алып кішінің де кәрінің, 
Айтқанынан шығып жүрмін бәрінің. 
Ата-ананың айтқанынан шығуды, 
Әдептілік белгісі деп таныдым. 

Қайырмасы:

7. Үй тапсырмасы.

№11 – сабақ. «Достар» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: Оқушыларға адам өміріндегі достықтың маңыздылығын ұғындыру арқылы сүйіспеншілік құндылығының  мәнін ашу.  .

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға достық ұғымының мәнін түсіндіре отырып, бауырмалдық қасиеті туралы түсінік беру.

2. Дамытушылық: оқушыларды өзара сыйластықпен қарым-қатынас жасауға баулу арқылы достық қасиетін дамыту.

3. Тәрбиелік: оқушыларды достық жолында өзара татулыққа тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№11 – сабақ. «Достар» мәтінін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

1.Адамға дос не үшін қажет деп ойлайсыңдар?

2.Қандай адамдар бір-бірімен дос бола алады.?

3.Досыңның бойында қандай қасиеттерді көргің келеді ?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

« Жақсымен дос болсаң, жетерсін мұратқа»

Сұрақтар:

1. «Дос» деген ұғымды қалай түсінесің?

2. Достар қандай болу керек?

3. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Достық алмасы

Бір күні қоян келе жатып ағаш басынан бір алманы көріп қалады.

– Оны қалай алсам екен? Оған секіріп жете алмайсың ғой,- деп тұрғанда қарғаның ұшып бара жатқанын көреді.

– Қарға,қарға алманы алуға көмектесші,- дейді қоян.

Бірақ қарға оны қоянға емес, өзіне алмақ болған кезде алма тұмсығынан түсіп кетеді.

Қарғаның ойын білмеген қоян, рахметін айтып жатқан кезде, алма жүгіре жөнеледі.

– Бұл не тағы? - деп қарға таң қалады,қоян алманың өзінің жүріп бара жатқанын емес, оны кірпінің алып кетіп бара жатқанын көреді.

• Тоқта,тоқтаұры!-дейді қоян.

• Алма менікі, мен тосып алдым,-деп қаша жөнеледі кірпі.

Қарға, қоян, кірпі алманы өздерінікі деп таласа жөнеледі. Бүкіл орманды басына көтеріп шулап, қаттырақ дауласа түсті. Қарға, қоян және кірпі арасындағы дауды естіген аю:

• Бұл не деген шу,- деп айқайлай кетеді.

• Аюдың ашуынан қорыққан қоян, болған жайтты айтып берді.

Даудың не себепті пайда болғанын етіген аю:

• Қоян алманы бірінші көрсе, қарға алманы ағаш басынан түсірсе, кірпі оны қағып алса, неге өз араларыңнан бөліп алмайсыңдар,- дейді.

Аюдың сөзіне қатты ойланған қоян, қарға, кірпі алманы бөледі. Алманы бөлген кезде біреуі артық болып қалады.

Сонда кірпі тұрып:

• Аюға бөлісейік,-деп ойын айтады.

Кірпінің ойына қоян мен қарға келісе кетеді. Алманы төрт бөлікке бөліп, орман жануарлары дос болып қалыпты.

Сұрақтар:

1. Егер достарыңның арасында осындай жағдай болса қандай кеңес айтар едіңдер?

2. Адал достық туралы әңгімелеп беріңдер.

5. Шығармашылық іс - әрекет, топтық тапсырма.

Оқушылар төрт топқа бөлінеді.

Тапсырма:оқушылар суреттерге қарап, сурет бойынша достарына қалай көмектесетіндіктерін сахналап көрсетеді

6. Топпен ән айту.

Дос болайық бәріміз!

Сөзін жазған: Х.Талғаров

Әнін жазған: И.Нүсіпбаев

Әрқашан дос, біргеміз,

Ажырамас іргеміз,

Ілгері жүріңдер,

Достық жырын біліңдер,

Ту ғып ұстап бірлікті

Еңбекті сүйіңдер!

Қайырмасы: Дос болайық бәріміз,

Жарасып тұр әніміз.

Тыныштықты сақтаймыз

Атсын күліп таңымыз!

7. Үй тапсырмасы.

№12 – сабақ. «Құмырсқа» ертегісін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Мақсаты: Оқушыларға адам өміріндегі достықтың маңыздылығын ұғындыру арқылы сүйіспеншілік құндылығының  мәнін ашу.  

Міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларға достық ұғымының мәнін түсіндіре отырып, бауырмалдық қасиеті туралы түсінік беру.

2. Дамытушылық: оқушыларды өзара сыйластықпен қарым-қатынас жасауға баулу арқылы достық қасиетін дамыту.

3. Тәрбиелік: оқушыларды достық жолында өзара татулыққа тәрбиелеу.

Ресурстар:

(материалдар, дереккөздер)

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

5Т – ережесі:

1. Тәртіп.

2. Талап.

3. Тыныштық.

4. Тазалық.

5. Татулық.
Балалар ережені есімізге түсіріп, сыныптың тәртібін сақтап, оқып - білуге талаптанып, тыныштықты орнатып, тазалықты сақтап, бүгінгі күнімізді татулықпен өткізейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

№12 – сабақ. «Құмырсқа» ертегісін үлкендердің көмегімен оқып келу.

Сұрақтар:

1.Кәрі құмырсқаның айтқанын қалай түсінесіңдер?

2.Ара мен қоңғызды нағыз достар деп айтуға болама? Неліктен?

3.Оларда доқа тән қандай қасиеттер болмады ?

4.Достарың көмек сұраса, өздерің не істер едіңдер?

3. Сабақтың дәйексөзі.

(Бірінші ұл балалар қайталайды, кейін қыз балалар қайталап оқиды)

« Жақсымен дос болсаң, жетерсін мұратқа»

Сұрақтар:

1. «Жақсы жолдас» деп қандай адамды айтамыз?

2. Дәйексөзден қандай ой түйдіңіз?

4. Оқиға айту (Мұғалім сыйы).

Атасының ақылы

С. Сейтенов

Төкенмен келісе алмай қалушыедің, қазір араларыңнан қыл өтпейтін болыпты ғой, Еркінім?! – деді бірде атасы.

– «Қыл өтпейді » дегенге түсінбедім, ата? – деп таңырқады немересі.

– Тату - тәтті дос болыпсың дегенім ғой.

– Кездескен сайын кәмпит берсе, онымен кім дос болмайды!

– Мен ешкіммен тамақ үшін дос болып көргенім жоқ, балам. Достықтың тамыры тереңде. Адал, ақылды балалармен дос бол, балам! Адамға жақсылық жасаудың өзін бақыт санайтын адамдармен ғана дос бол, – деді атасы сонда.

Сұрақтар:

1. Атасы Еркінге қандай ақыл берді?

2. Сендер нағыз достықты қалай түсінесіңдер?

3. Сен досыңды қандай қасиеттері үшін жақсы көресің?

4. Достардың арасында қандай сүйіспеншілік болуы тиіс деп ойлайсыңдар?

5. Шығармашылық іс - әрекет, топтық тапсырма.