Сабақ тақырыбы: Ақпараттар өлшем бірліктері

Осы сабақтағы оқыту жетістігі мақсаттары

• 7.1.1.1.1 ақпараттың бір өлшем бірлігінен басқа ақпаратқа аударуды жүзеге асыру

Сабақ мақсаты:

• Ақпараттың ылғи бір өлшем бірлігін басқаға аударуды жүзеге асыра алады және ақпараттар санын анықтау үшін есеп шығара алады

Бағалау критерийлері

Кило-, мега-, гига-, терра префикстарды пайдаланып, ақпараттар өлшем бірліктерінің өзара байланысын белгілей алады

Тілдік мақсаттар

Оқушылар айта алады …

• Өз жұмыстарын бағалау (айту дағдылары)

• Пәнге тән лексика және терминология:

бит, байт, килобайт, мегабайт, гигабайт, терабайт, ақпараткөлемі, екілік код

Диалогтар мен жазуүшінпайдалысөзтіркестері:

• Ақпарат көлемі… килобайт немесе…мегабайтқа тең

…деген қорытынды шығарамызАқпараттарды сақтаудың жалпы қағидасы …. болып саналады

• Біздің зерттеуіміз көрсетті / көрсетеді, яғни …

• Біз түсіндік, оның…

• Осылайша біз анықтадық, оның …

• Қорытындылай келе, біз түсіндік, оның …

Құндылықтарға баулу

Өзара сыйластық, академиялық адалдық, ашықтылық, жауапкершілік

Пән аралық байланыстар

Математика (өлшем бірліктері), физика (префикстерді колдану), өнер (бейненін сапасы)

Алдын-ала білім

Біздің айналамыздағы ақпарат

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жопарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақ басы

4 мин

Бірлескен ортаны құру, сабақ тақырыбын және мақсатын анықтау. Мұғалім сабақ тақырыбын анықтау үшін сұрақтарға жауап беруді ұсынады:

1. Компьютерде ақпарат қалай берілген?

2. Ақпараттардың қандай түрлері компьютерде берілуі мүмкін?

3. Компьютерде ақпаратпен қандай іс-жосықтар жүзеге асып жатады?

Ықтимал жауаптар:

Компьютер берілген сандық формада тек ақпаратты әзірлей алады. Барлық басқа ақпарат (дыбыстар, бейнелер, аспаптардың көрсетілімі жәнет.б.) компьютерде әзірленуі үшін компьютерде сандық формада қайта жасалуы қажет.

Презентация

Слайдтар

Оқушылар сабақ тақырыбымен (дәптеріне жазып алады) , оның мақсаты және жетістік критерияларымен танысқаннан кейін сұрақтарға жауап береді.

Сабақ басы

15 мин

Жаңа материалды мазмұндау (сыныппен жұмыс): мұғалім сабақ презентациясына және №1 материалдар файлына сүйене отырып, оқушыларды өлшемдер бірлігімен таныстырады.

№ 1 материал

Біз – уақытты, ұзындықты, жылдамдық, массаны – тұрақты түрде осыларды өлшейміз де жатамыз.

Және әр көлем үшін өз өлшем бірлігі бар, ал көбінесе бірнешеу. Сендер әлден-ақ өлшенетін көп көлемді білесіңдер. Мысалы, уақыт, ұзындық, масса, бұрыш.

Сандық түрде берілген ақпарат та өлшенуі мүмкін.

Ақпарат өлшемінің ең кіші бірлігі бит болып табылады.

Бір бите өте аз ақпараттар болады. Ол екі мәннің (1 немесе 0) тек біреуін қабылдай алады. Ақпаратты битпен өлшеу өте қолайсыз – сандар көп. Яғни автомобильдің массасын граммен өлшемейді.

Мысалы, егер флешканың көлемін битпен көрсеткенде, біз 34359738368 бит шығарамыз.

Компьютер дүкенін екеліп сатушыдан 34359738368 бит көлемінде флешканы сұрап көріңіз. Әрине, сатушы ештеңе түсіне қоймас.

Сондықтан информатикада және өмірде ақпараттардың өлшем бірліктері битінен туындылар қолданылады.

Ақпараттардың әртүрлі көлемін салыстыру үшін мысалдар:

• 1 байт —клавиатурадан шығарылған символ: 

• 100 Кбайт — төменгі тұрғыдағы фотосуреттер: 

• 1 Мбайт — шағын көркем кітап: 

• 100 Мбайт — кітабы бар метрлік сөре: 

• 3 Гбайт — сапалы бейне жазбаның сағаты: 

• 1 Гбайт — адам өмір бойы оқып шығады: 

Бір символ сегіз нөлмен және бірліктермен, яғни 8 бит немесе 1 байтпен кодталады. Онда хабарламалардың ақпараттық көлемі осы хабарламалар символдары есебі бойынша шығаруға болады.

 Мысалы,«1 байт 8 битке тең» хабарламалардың ақпараттық көлемін табамыз. Хабарламадағы символдардың жалпы санын (тырнақша арасында) есептейміз, мұндайда символ ретіндегі астыңғы сызық (пробел) туралы ұмытпаймыз. Қорытындысында 18 символ немесе 18 байт шығады.

Енді егер әр беттен 40 жол, ал әржолдан 60 символ кеміп отырса, 50 бетті кітап тақанша ақпарат сақталғанын есептеп шығарамыз.

50⋅40⋅60=барлық кітапта120000 символ немесе 120000 байт. Килобайттарға көшейік 120000:1024=117,1875 Кб. Бұл шамамен 117 Кб. Бұл мәнді мегабайтқа ауыстырғанда, 117,1875:1024=0,1144 Мб.

 Графикалық файлдар әжептәуір көп ақпараттан тұрады, бейне файлдар одан да көп мазмұндайды.

Мысалы,24 бит немесе3 байтпен кодталған 800-ден 800пикселден тұратын сурет 800⋅800⋅3=1920000 байт ақпараттық көлемге ие болады.

1920000 байт :1024=1875 Кбайт

1875 Кбайт :1024=1,83 Мбайт

Бір сурет 50 бетті 16 кітап сияқты осындай ақпараттық көлемге ие болады.

Компьютерлік ақпараттық тасымалдаушылар көлемі мегабайт және гигабайттар мен өлшенеді.

Бүгінгі күннің өзінде 1-2 терабайт көлеміне ие тасымалдаушы (мысалы, қатты диск) бар.

«Кило», «мега», т.б. деп аталатын жинақтауышы бар ақпараттар санының өлшем бірліктері өлшем теориясы тұрғысынан дұрыс болып табылмайды, яғни бұл жинақтауыштар 10n, где n=3,6,9 т.б. коэффициенттері пайдаланылатын өлшемнің метрикалық жүйеде көбейту сапасында қолданылады.

Бұл дұрыс еместерді жою үшін электронды технология саласына стандарттарды жасаумен айналысатын Халықаралық электротехникалық комиссия ақпараттар есебінің өлшем бірлігі үшін жаңа жинақтауыштар қатарын бекітті: киби (kibi), меби (mebi), гиби (gibi), теби (tebi), пети (peti), эксби (exbi).Бірақ ақпараттар есебінің өлшем бірлігінің ескі белгілері пайдаланылып жатқанда, жаңа атаулардың кеңінен қолданыла бастауына уақыт талап етіледі.

 Бір ақпараттар санының өлшем бірлігі басқаға ауысқан кездегі іс-әрекеттің тізбектілігі келесі сызбада келтірілген:

Презентация

Слайдтар

Таратылым материалдары

5 мин

Оқушыларға ақпараттар санының өлшем бірлігін кеміту тәртібінде орын-орнына қою ұсынылады:

1 Гбайт 1Кбайт 1025 байт 1 Мбайт

Презентация

Слайдтар 15

6 мин

Мұғалім оқушы қолдарында бірнеше файлдар мен флеш-жинақтауышты ұстап тұрып, жағдаят ұсынады. Осы файлдарды жинақтауышқа жазуға болатынын анықтау беріледі.Флэш-картаның 1 ГБ көлемі бар.

Тапсырма1. Барлық файлдарды жинақтауышқа жазуға болатынын анықтау:

• 1Мб өлшеммен 200 бейнелер;

• 11023КБ көлеммен 10 файл;

• 2,3 Мб 20 музыка клипі.

Презентация

Слайды

7 мин

Оқушыларға ойланып, келесі сұрақтарға жауап беру ұсынылады:

1. Ақпараттар санының бір өлшем бірлігін басқаға аударуды іске асыру:

http://learningapps.org/651996

2. Неге ақпараттардың барлығы Килобайтта өлшенбейді?

Үй тапсырмасы

1. Неге дискіге 1 терабайтқа компьютерге орналастырған және пішімделген кейін ептеп артығырақ 900 гигабайт аламыз?

Слайдтар

Сабақ соңы

3 мин

Сабақ қорытындысын шығару

Саралау – қандай түрде Сіз көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілетті деген оқушыларға Қандай Тапсырмаларды жоспарлайсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Денсаулық және техника қауіпсіздігін сақтау

Жақсы қабілеттілер практикалық тапсырмаларын орындау мен қоса, өзінің сыныптастарына өзінің жаңалық ашуы туралы айтуы қажет.

Материалды меңгеру деңгейін оқушылар практикалық тапсырмаларын орындап, өз жауаптарын дұрыс жауаптармен салыстырғаннан кейін, сабақтың әр кезеңінде тексеріледі.

Экранды, клавиатура, тінтуірді құрған кезде абай болыңыздар, сымдардан сақтаныңыздар, өйткені сіздің қозғалыстарыңыздан қауіп төнуі мүмкін.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақтың мақсаты болды ма/оқыту мақсаты шынайы ма

Барлық оқушылар ЦО-ға жетті ме?

Егер жетпесе, себебі не?

Сабақта саралау дұрыс өткізілді ме, әлде қалай?

Уақытша сабақ кезеңдері сақталды ма, әлде қалай?

Сабақ жоспарынан ауытқушылық болды ма, болса неге?

Сабақ туралы ойластыру үшін осы бөлімді пайдаланыңыздар. Сол жақ бағаннан Сіздің сабақтың ең маңызды сұрақтарына жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті (сабақ беру қалай, солай оқытуды ойлаңдар)?

1:

2:

Сабақтың жақсаруына әкелетін не болуы мүмкін (сабақ беру қалай, солай оқытуды ойлаңдар)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе кейбір оқушылардың жетістігі/ қиындығы туралы нені анықтадым, келесі сабақта неменеге көңіл аудару қажет?