Ашық сабақ "1836-1838 жылдардағы Исатай мен Махамбет бастаған ұлт-азаттық көтерілісі" 7 сынып

Күні:

Сыныбы:8

Қатысқандар саны:24

Қатыспағандар саны:24

Мұғалім:Ибрагимова Айгүл

Мектебі: №222 Т.Рысқұлов атындағы орта мектеп

Тақырыбы

Қорытынды

/Ресей империясының отаршылдық саясатының күшеюі,Ресей империясына Қазақстанның қосылуының аяқталуы/

Оқу мақсаты

Өткен тақырыптарды қайталайды.

Тақырып бойынша алған білімін пысықтайды.

Тапсырмаларды орындай отырып, тақырып ұғымын, түрлерін ажыратуға дағдыланады.

Оқыту дағдыларының деңгейлері

Түсіну,қолдану,жинақтау,бағалау.

Бағалау критериі

Өткен тақырыптар туралы түсінік алады және білімдерін бекітеді, оны тапсырмалар орындауда пайдаланады ,топпен талқылайды,пікірін ашық айта алады.

Тілдік мақсат

Термин сөздермен жұмыс жасай отырып,сөздік қорларын дамытады.

Қолданылатын әдіс-тәсілдер

Кім жылдам, Аялдама,Көтерілісті таны,Глоссарий,Тест.

Алдыңғы білім

ХІХ ғасырдың 50 жылдарындағы қазақтардың азаттық жолындағы күресі

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

Ынтымақтастық

атмосферасын қалыптастыру

5 минут

Шаттық шеңберін жасай отырып, оқушыларды стикер арқылы топқа бөлу.

Әр стикерге үй тапсырмасына байланысты сұрақтар жазылған.Оқушылар жеке-жеке жауап береді.Берілген түстер бойынша төрт топ болып құралады. Оқушылардың мұндағы мақсаты топтасу ,өз жұптарын тауып, бір топ болып құралу.

І-топ-Исатай

ІІ-топ Махамбет

ІІІ-топ Кенесары

ІҮ-топ Жанқожа ХІХ ғасырдың ортасында хиуалықтарға қарсы күресте ұйымдастырушылық қабілетімен дараланған көтеріліс басшысы кім?

Жанқожа Нұрмұхамедұлы бастаған көтерілістің себебі?

1845 жылғы Жанқожа көтерілісінің нәтижесі қандай болды?

Жанқожа бастаған көтеріліске қандай рулар қатысты?

Арал теңізінің солтүстік жағалауында болған көтеріліс басшысы кім?

Есет батырдың Жанқожадан ерекшелігі неде болды?

Орынбор губерниясының әкімшілігі Есет батырды ұстауды кімге тапсырды?

Есет батыр көтерілісінің нәтижесі қандай болды?

Қоқан билеушілеріне қарсы қай жерлерде көтерілістер болды?

Ташкент билеушісі Мырза Ахмет қандай қосымша салық енгізді?

Қоқандықтарға қарсы көтерілістердің тарихи маңызы неде?

Стикер.Топтың атауы жазылған парақшалар.

Бағалау парақшалары.

Сабақтың ортасы

8 минут

«Аялдама» әдісі. Топтық жұмыс.Сыныпқа айнала жылдар жазылған парақшаларға оқушылар топпен жарыса отырып,жауаптарын іледі.

1836-1838 жж,1837-1847 жж,1841 ж,1848 ж,1853 ж,1858 ж,1860 ж,1854 ж,1865 ж,1873 ж

Түрлі-түсті таратпалар,желім.

8 минут

«Көтерілісті таны» әдісін пайдаланамыз.Бұл әдіс бойынша оқушылар өздерінің логикалық ойлау және сыни ойлау қабілеттерін көрсетеді.Жасырын түрде көтеріліс беріледі.Топпен талқылай отырып,қандай көтеріліс екенін табады.

І-топ

Ұлы,орта,кіші жүз қазақтары бұл көтеріліске белсене қатысты.Көтерілістің әр кезеңдерінде сұлтанды қыпшақ,төртқара,керей,алшын,шекті және басқа рулар қолдап отырды.Патша өкіметінің сот-жазалау мекемелерінің мәліметтеріне қарағанда көтеріліске 80-нен астам сұлтан,би,старшындар қатысқан.І Николай патша көтерілісті жаншуға 300 казак отрядын жіберуге келісім берді.Бастапқы көтеріліс шайқастары жеңіспен аяқталды.Бұл көтерілісшілердің рухын көтерді.Көтерілісшілердің мақсаттарынан тайматынына көзі жеткен патша өкіметі қазақ жерін бекіністер арқылы отарлауды жалғастырды.Бұл көтеріліс жеңіліске ұшыраса да ,бұл қозғалыстың тарихи маңызы өте зор.Ол патша өкіметінің отар елге айналдыру үдерісін ондаған жылдарға тежеп тастады.Қазақ халқы осы көтеріліс арқасында орыс патшасының отаршылдық іс-әрекеттеріне тежеу салу үшін ұйымдасқан күрес қажет екенін түсінді. ІІ-топ

Хиуа ханының ұлы Мұхаммед-Рахым Аллақұлдың Жаңадария мен Қуаңдария аудандарында көптеген қамал тұрғызуы-бұл көтерілістің тууына себеп болды.Кіші жүздің шекті руынан шыққан ол орыстың бекіністеріне жақын маңда көшіп жүрсе де,хиуа және қоқан шабуылдарына ұшыраумен болды.Қазақ халқы Ресейдің көмегіне сүйеніп,қазақтардың саяси тәуерсіздігіне қол жеткізуге үміттенді.Көтеріліске көшпелі ірі рулар: шектілер,шөмекейлер,төртқаралар,қарасақалдар белсене қатысты.Көтерілісшілер саны алғашқыда 1500 болса кейіннен 5000 адам болды.Патша өкіметінің озбырлығы халықтың отаршылдарға деген жаулық көзқарасын өршіте түсті.Жылқысы жоқ кедейлер көтерілісшілерге өгіз мініп қосылды.Алайда патша әскерлерімен болған шайқаста нашар қаруланған қазақтар жеңіліске ұшырады.Дегенмен қазақ халқы өз мүдделерін,жерін қорғай алатынын көрсетті.

ІІІ-топ Көтерілістің негізгі қозғаушы күші қазақ шаруалары болды.Сонымен қатар көтеріліске бірқатар старшын,билер де қатысты.Халыққа үндеу таратқан көтеріліс басшыларының көтеріліс мақсатын айқындаудағы,шаруаларды күреске көтерудегі орны ерекше.Алғашқы уақытта жекелеген старшындардың,билердің ханның және оның құйыршықтарына қарсы етек алған көтерілісі халық-азаттық қозғалысқа айналды.Көтеріліс басшылары патша өкіметінің езгісіне шыдамаған қазақ жастарын өз қол астына алып,оларға қамқор болды.Көтерілістің күшейіп бара жатқанынан қорқып шошынған билеушілер ауылдарға тұтқиылдан шабуыл жасап,малдарын айдап,дүниелерін тонады.Екі жақтың қарулы қақтығыстары жиіледі.Сол себептен жазалаушы отрядтар көптеп шығарылды,олар ойына келгендерін жасады.Өздерінен жақсы қаруланған арнайы әскери дайындықтан өткен патша жазалаушы күштерімен арпалысу қиын еді.Бұл көтеріліс жеңілгенімен батыс өңірінің дамуына ықпал етті,қазақтардың тәуелсіздік үшін күресті жаңа сатыларға шыға алатынын айқын көрсетті.

ІҮ-топ

1822 жылғы жарғы бойынша жаңа округтердің ұйымдастыру мал шаруашылығымен айналысқан қазақтардың шаруашылығының жағдайын мүлде құлдыратып жіберді.Мұның өзі кіші жүзде ұлт-азаттық көтерілістің басталуына алып келді.Көтерілістің басты мақсаты-отаршылдар күшпен басып алған жерді иелеріне қазақтарға қайтару еді.Патша өкіметі әскери шеп тұрғызып,қазақтарды ығыстыра бастады.Жағдайға қатты наразы болған және жайылымдық жерлерінен айырылған қазақтар Орынбордың генерал губернаторына хат жазып,отаршылдық саясатын батыл айыптады.Көтеріліс біртіндеп патша бекіністеріне тартып алынған жерлердің негізгі иелері жағалбайлы,жаппас,алшын,арғын,қыпшақ руларын да қамтыды.Біртіндеп көтерілісшілер саны 3000-ға жетті.Көтерілісшілермен тең жағдайда келісім жүргізудің орнына Орынбор әкімшілігі оны күшпен баспақ болып әскер аттандырды.Көтеріліс жеңіске жете алмаса да патша өкіметіне халықтың мүддесіне қарсы шығуға болмайтындығын дәлелдеді.

Таратпа парақшалар.

Сергіту сәті

5 минут

Оқушыларды сергіту мақсатында «Математикалық лото» ойынын пайдаландым.Есепті шығара отырып,шыққан санға байланысты тарихи оқиғаларды айтады.

500×3+210≈

1000+1000-289≈

400×4+131≈

2000-400+173≈

3000÷2+271≈

Қызықты тапсырма

9 минут

Аяқталуы

8 минут

«Глоссарий» әдісі.Оқушылар топ болып термин сөздермен жұмыс жасайды.Вакф,зекет,сойырғал,пристав,төлеңгіт,динар,баж сөздеріне анықтама береді.Қарама-қарсы топтар бір-бірін тексереді. Вакф- діни ұйымдар мен қызметкерлерге сыйға тартқан жер

Зекет-мал шаруашылығымен айналысатын шаруалардан алынатын салық

«Тест» тапсырмаларына жеке-жеке жауап береді.Бағалау критериі арқылы өздерін тексереді.

Термин сөздер жазылған парақшалар.

Таратпа тесттер.Бағалау парақшалары.

Сабақтың соңы

2 минут

Оқушылар бүгінгі сабақтан алған әсерлерін рефлексия парағына жазады.

Рефлекция парақшалары.

Неліктен?

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.....................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

Ұсынысым................................................................................................................ ....................................................................................................................................