Ашық сабақ : Қаланың дамуы 7 сынып

Сабақ жоспары


Пән: Қазақстан тарихы 7А сынып

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
а) Сәлеметсіңдерме
ә) Сабаққа дайындықтарын байқау (оқулық, дәптер т.б)
б) Кезекші оқушыларды түгендеп айту.

Басталарда: Құрметті оқушылар және ұстаздар сіздерді келе жатқан тәуелсіздігіміздің
20 жылдық мерей тойымен құттықтай келе сабақты мына бір өлең жолдарымен бастайын.

Тәуелсіздік-
Атыңнан айналайын егемен ел,
Тәуелсіз күнің туды кенеле бер.
Мерейің құтты болсын, тәуелсіздік,
Ғасырдың тойы болшы келе берер !

Тәуелсіздіктің 20 жыл мерей тойымен құттықтаймын!

ІІ. Ал енді балалар өткен сабақты сұрақ арқылы тексеремін.

Үй тапсырмасының сұрақтары:
1. Х-ХІІғ Қазақстанның аумағында дамыған орта ғасырларда қанша қала болды ?
(30 қаланың орны , кейін 37 қалаға жеткен)
2.Қалалардың көлеміне қарай неше тобы бар ?
(үш топқа. 1) 30гектар Испиджаб, Отырар, Сауран т.б. 2). 10гект-30гек Бурух,
Хурлуг т.б. 3). 10гект Алматылық, Лавар, Қапал, Ақтам, Арасант.б)
3. Қандай аты әйгілі қалаларды білесіңдер ?
( Отырар, Тараз, Талғар, Баба-Ата, Құйрықтөбе)
4.Ежелгі шығыс моншасының орны қай қалалардан табылған ?
(Тараз, Йасы , Отырарт.б)
5. Х-ХІІ Тұрғын үйлер туралы не білесіндер ?

6. Қоржын үй деп қандай үйді атайды ?
( ХІ-ХІІғ тұрғызылған үйлері құрылысында да өзгерістер болған. Құйрықтөбе
қаласын қазғанда қатар жасалған үш бөлмелі, бір-бірімен байланысты үйлер
аршылған ондай үйді қазақтар қоржын үй деп атаған)
7.Ошақ деген не ? ошақ алдында не болды ? Ташнау
( канализацияның қарапайым түрі)
8. Картадан көрсету. (слайд) тұғын үй (отырар орыны)

9. Осы сурет қай қаланың орыны. ( Отырар қала жұрты)

Үй жұмысын бағалау. Жақсы жауап берген оқушыларды мадақтау.

ІІІ. Қызығушылығын ояту.
Менің осы сұрағыма жауа беріндер.
Қолөнерді қалай түсінесің ? Слайд шығады .. қолөнерге мыналар жатады екен.
Ал енді бүгінгі тақырыбымыз осы қолөнер жайлы болмақ.
Бүгінгі өтетін тақырыбымыз. ІХ-ХІІ ғасырлардағы қолөнер, сауда және шаруашылықтың дамуы.
Дәптерлерінді ашып жазу . Бүгінгі ай күн тақырыпты.






Күні: 28.11.2014
Сабақтың тақырыбы: Қолөнер мен сауданың дамуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: - ІХ-ХІІғ қалаладағы қолөнердің, әр түрлі кәсіпшіліктердің даму ерекшеліктерін талдау;
сауданың, ақша айналымының, егіншіліктің дамуын түсіндіру.
Дамытушылық: - оқушылардың әр кәсіп түрлерінің дамуы мен ерекшеліктерін салыстырып,
қорытындылауға дағдыландыру.
Тәрбиелік: - Адамгершілік, эстетикалық тәрбие беру .
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: интерактивті, сто
Сабақтың көрнекілігі: Карта, слайд, суреттер, сызбалар, зергерлік бұйымдар, кигіз үй сүйектері т.б
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
Шаттық шеңбер жасау.
( оқушылар жұп-жұппен тұрып күлімдейді, қонақтарға қарап күлімдейді, маған қарап күлімдейді. ТАМАША) бүгінгі сабаққа сәттілік тілейміз !
Сыныпты топқа бөліу (сынып өз ішінен топ-топпен бөлініп отыр, топ басшысын тағайындау)
Бағалау парағын тарату .
(мен сендерге бағалау парағын таратып беремін, әр топ басшысы тобындағы оқушылардың атын жазып , берілген тапсырмаға жауап берген оқушыны белгілеп отыру.
ІІ. Үй тапсырмасы. Зымыран сұрақ
1. Араб жаулап алушылығы түріктер өміріне қандай түбегейлі өзгерістер енгізді ?
(Олар араб жазуын, түрік халықтары санасында жаңа дін- исламды бекітті.)
2. Ислам діні қай халықтарының тарихы мен мәдениетінде орасан зор рөл атқарып келді ?
( Азияның, Африканың біршама бөлігін және Еуропаның кейбір халықтарында)
3. VII ғасыр соңында арабтар қай қалаларды жаулап алушылық жорықтар жүргізе бастады
( 706-715 ж Мауараннахрды басып алды.)
4. Ислам дінін қай билеуші мемлекеттік дін деп жарияланды ?
( Қарахандық билеуші Мұса 960 жылы алғаш рет Ислам дінін)
5. Х-ХІІ ғасырлар шын мәнінде түрік мәдениетінде қалай аталды ?
( Алтын ғасыр деп аталды )
6. Араб тілінде өз еңбектерін ұсынған қайраткерлерді ата ?
(Әбу Насыр әл-Фараби, әл- Бируни )
7. Кімдер өз шығармаларын түрік тілінде жазған ? ( Жүсіп Баласғұни, Махмуд Қашғари, Ахмет
Иүгнеки, Қожа Ахмет Йасауи, Сүлеймен Бақырғани )
8. Диуани-Хикмет еңбегінің авторы ? (Қожа Ахмет Йасуи)

ІІІ. Қызығушылығын ояту. КЕЛЕСІ
-Қолөнер деген сөзді қалай түсінесің ? Оған не жатқызуға болады
Слайд шығады ҚОЛӨНЕР .. қолөнерге мыналар жатады екен.
Бүгінгі сабақтың тақырыбы қандай болады деп ойлайсыңда ?
Ал енді бүгінгі тақырыбымыз осы қолөнер жайлы болмақ.
Бүгінгі өтетін тақырыбымыз. Қолөнер мен сауданың дамуы.
Бүгінгі ай күн тақырыпты. Дәптерлерінді ашып жаздыру .
Сабақ жоспары:
( сабақ жоспары үш бөлімнен құралған)
Сәулет өнері
Қолөнердің дамуы
Көшпелілердің материалдық мәдениеті

IV. Слайд. Бейнефильм .Экранға назар аударамыз (Ал енді балалар Қалалардың дамуы туралы бейнефильмді қарай отырып, өз түсінгендерінді дәптерлеріңе жаза отырамыз)
- Ал енді топпен ақылдасып, бір оқушыны орта шығарып қорытынды жасаңдар.)

V. Оқулықпен жұмыс .
(жоспар бойынша мәтінді бөліп беріп, түсінгендеріңді қағазға бейнелеп салып, топпен қорғаймыз)
І топ- Сәулет өнері ( ағаш)
ІІ топ- Қолөнердің (құмыра)
ІІІ топ- Көшпелілердің материалдық мәдениеті (киіз үй)




1. Қолөнердің дамуы.
Қыш құмыра, шыны жасау, ұсталық кәсіп, зергерлік, сүйек ұқсату туралы айтқанда мұғалім көрнекі құралдарды (сурет) көбірек пайдаланғаны дұрыс. (Слайд)
Егер бір жерде саз иелейтін болса,
Ал екінші бір жерде ыдысты қалыпқа келтірумен айналысқан.
Ал үшінші жерде дайын болған ыдыстарды арнаулы ошақтарда күйдіретін.
Күйдірілуі жақсы қыш ыдыстар төзімді болған. Қыш құмыра жасайтын шеберханалар Отырар, Құйрықтөбе, Талғар, Тараз, тағы басқа қалалардн табылған. олардың іші- сырты жылтырап тұратын түрлі түсті әйнек тәрізді сырмен (бояумен) сырланған. Ондай сырлармен сырланған ыдыстардың бояуы жер астында қаша уақыт жатса да, өшпей, ешбір химиялық өзгеріске ұшырамай сол алғашқы түстін сақтап қалған.
Жетісу қалаларынан табылған алмұрт тәрізді бүйірлі құмыралар көп кездеседі. Олардың сырты қошқармүйізді өрнектермен әшекейленген. Қыш құмыралардың қолы жеткен жетістіктерінің бірі – шыны (әйнек) бұйымдар жасау кәсібінің дамуы.
Қышқұмыра: .................


2. Ұсталық кәсіп.
Ұсталық тұрмысқа қажетті бұйымдарды жасаудан туса.
Әсіресе пышақ, біз, қайшы немесе егіншілікке қажетті құрал- саймандар-кетпен, соқаның тісі, қару-жарақтардың Алматы, Талғар . Әсіресе Талғар қаласындағы темір ұста дүкендерін қазғанда соқа-түрендері балта, көріктің сынықтары мен темір қыздыратын ошақтардың сақталуы да темір ұсталығының болғандығын дәлелдейді.
Көрік: ....................


3. Зергерлік кәсіп.
Ұсталық тұрмысқа қажетті бұйымдарды жасаудан туса, енді олардың өркендеуі біртіндеп шеберліктің артуы сән- салтанатты, әсем зергерлік бұйымдарды дүниеге әкелді. Әсіресе Отырар, Тараз, Талғар сияқты қалаларды және олардың аймағындағы зираттарды қазған кезде күміс білезік, алтын сырға, сақина, түрлі алқалар табылған. Жасау тәсілі:
алғашқы кезде металды қыздыру тәсілімен жасалса,
ал кейінгі кездерде құйма тәсілін қолдана бастаған.
Ал сырғаларды түйіршіктермен сәндеп, жүзімнің формасы сияқты жасау, зергерлік ісіне асыл тастарды пайдалану кең етек ала бастайды.
Шолпы: .......................


4. Сауда және ақша айналымы.
Сауда айырбас жағдайында немесе ақша арқылы жүрді. Алтын, күміс, қола сияқты металдардан жасалған теңгелер тек айырбас сауда ғана емес, тауар-ақша қатынастарының да болғандығын көрсетеді. Сондай-ақ ферғана мен Испиджабта ақ маталармен, Таразы ешкі түбіттерімен айырбас сауданың болатындығын жазды. Далалық аймақтар тұрғындарының саудаға араласуын, қала мен даланың байланысын да күшейтті.


5.Егіншілік:
Егіншіліктің дамуы да қала санының және оның тұрғындарының өсуіне тікелей байланысты болды. (Отырар, Арыстың Сырдария, шу, Талас өзендер бойында егіншілік дамыған)


V. Осы жасаған бұйымдарды заттарды саудагерлер не істеді ?
VІ тұрғындар тағы немен айналысқаны белгілі ? Егіншілікпен






VІ. кесте толтыру:
ІХ-ХІІ ғасырлардағы қолөнер
Кәсіп
Жасалған бұйымдар
Табылған жерлері



Қыш қалыптау

Құмыра, ыдыс -аяқ
Отырар, Тараз,
Құйрықтөбе, Талғар


Шыны үрлеу

Әр түрлі ыдыс-аяқтар т.б
Тараз, Отырар,
Түркістан, Талғар


Ұсталық
Пышақ, біз,қайшы,кетпен, соқаның тісі, қару-жарақ
Алматы,
Талғар

Зергерлік

Білезік, алтын сырға, сақина, алқалар
(асыл таспен әшекейленген)
Отырар, Тараз, Талғар

Сүйек ұқсату

Түйреуіш, шахмат тастары, жебелер, сүйекпен қапталған садақ т.б
Талғар,
Құйрықтөбе


V. Бекіту .
VІ. Кесенелер фота : (Бұл кесене кімге, қашан, қай қалада орнатылған ?)
Бабаджа-қатын кесенесі, Айша-бибі кесенесі, Алаша хан кесенесі

VІІ. Анограмма ( Сауданың дамыған кезеңі ? жаубы: Х-ХІІ ғасыр)

VІІ. Қорытынды: Тест сұрағын тарату
1. ІХ-ХІІғ қала тұрғындарының көбеюіне байланысты қандай қолөнер дамыды ?
а) Сүйек ұқсату ә) Зергерлік б) Қышқұмыра
2.Шеберханалар неше бөліктен тұрған ?
а) біреу ә) үшеу б) екеу
3.Жетісу қаласынан қандай құмыра табылды ?
а)алмұрт тәрізді ә) алма тәрізді б) өрік тәрізді
4. Ұсталық кәсіпте не жасады ?
а) Пышақ, біз ә) ағаш ожау б) шыны жасау
5. Отырар, Тараз, Талғар қала зираттарын қазғанда қандай бұйымдар табылды ?
а)Алтын сырға ә) құмыра б) қару- жарақ
6. Хорезм шах Мұхаммед Текеш 1210 және 1217-1218ж қай қалада теңге соқтырған ?
а) Тараз ә) Отырар б) Йасы
7. Ферғана мен Испиджабта ақ маталармен, Таразда немен айырбас сауда жазады?
а) Бидаймен ә) Шаймен б) Ешкі түбіттерімен
8. Сауда айырбасы жағдайда не арқылы жүрді ?
а) Бйдай ә) шай б) ақша
9. Отырар қаласы аймағында егіндік жерлердің қанша пайызы игерілді ?
а) 20-30% ә) 40-50% б) 60-70%
10 . Шу аңғарында өңделетін жердің жалпы көлемі қанша ?
а) 500 мың шаршы ә) 700 мың шаршы б) 800 мың шаршы
11. Сауданың дамуына батыс пен шығысты байланыстырып түрған қандай жол болған ?
А) Жібек жолы ә) Сауда жолы б) Қала жолы

Қорытынды: Балалар бүгінгі сабақта қандай тақырыппен таныстық?
Қай топ жақсы қатысты деп ойлайсыңдар ?
Бүгінгі сабақ сендерге ұнадыма ?
Сендерге мен смайлктер таратамын, өз көңіл күйлеріңді бейнелеп көрсетіңдер?
Оқушыларды бағалау:
Сабаққа жақсы жауап берген оқушыларға күнделіктеріне баға қоюу.

Үйге тапсырма беру. 17. оқу . Эссе жазу Қазіргі таңдағы қолөнер түрлері











Тест
1. ІХ-ХІІғ қала тұрғындарының көбеюіне байланысты қандай қолөнер дамыды ?
2.Шеберханалар неше бөліктен тұрған ?
3.Жетісу қаласынан қандай құмыра табылды ?
4. Ұсталық кәсіпте не жасады ?
5. Отырар, Тараз, Талғар қала зираттарын қазғанда қандай бұйымдар табылды ?
6. Хорезм шах Мұхаммед Текеш 1210 және 1217-1218ж қай қалада теңге соқтырған ?
7. Ферғана мен Испиджабта ақ маталармен, Таразда немен айырбас сауда жазады?
8. Сауда айырбасы жағдайда не арқылы жүрді ?
9. Отырар қаласы аймағында егіндік жерлердің қанша пайызы игерілді ?
10 . Шу аңғарында өңделетін жердің жалпы көлемі қанша ?
11. Сауданың дамуына батыс пен шығысты байланыстырып түрған қандай жол болған ?


Тест жауаптары

1. а) Сүйек ұқсату ә) Зергерлік б) Қышқұмыра

2. а) біреу ә) үшеу б) екеу

3. а) алмұрт тәрізді ә) алма тәрізді б) өрік тәрізді

4. а) Пышақ, біз ә) ағаш ожау б) шыны жасау

5. а)Алтын сырға ә) құмыра б) қару- жарақ

6. а) Тараз ә) Отырар б) Йасы

7. а) Бидаймен ә) Шаймен б) Ешкі түбіттерімен

8. а) Бйдай ә) шай б) ақша

9. а) 20-30% ә) 40-50% б) 60-70%

10. а) 500 мың шаршы ә) 700 мың шаршы б) 800 мың шаршы

11. а) Жібек жолы ә) Сауда жолы б) Қала жолы



















Тест
1. ІХ-ХІІғ қала тұрғындарының көбеюіне байланысты қандай қолөнер дамыды ?
2.Шеберханалар неше бөліктен тұрған ?
3.Жетісу қаласынан қандай құмыра табылды ?
4. Ұсталық кәсіпте не жасады ?
5. Отырар, Тараз, Талғар қала зираттарын қазғанда қандай бұйымдар табылды ?
6. Хорезм шах Мұхаммед Текеш 1210 және 1217-1218ж қай қалада теңге соқтырған ?
7. Ферғана мен Испиджабта ақ маталармен, Таразда немен айырбас сауда жазады?
8. Сауда айырбасы жағдайда не арқылы жүрді ?
9. Отырар қаласы аймағында егіндік жерлердің қанша пайызы игерілді ?
10 . Шу аңғарында өңделетін жердің жалпы көлемі қанша ?
11. Сауданың дамуына батыс пен шығысты байланыстырып түрған қандай жол болған ?


Тест жауаптары

1. а) Сүйек ұқсату ә) Зергерлік б) Қышқұмыра
2. а) біреу ә) үшеу б) екеу
3. а)алмұрт тәрізді ә) алма тәрізді б) өрік тәрізді
4. а) Пышақ, біз ә) ағаш ожау б) шыны жасау
5. а)Алтын сырға ә) құмыра б) қару- жарақ
6. а) Тараз ә) Отырар б) Йасы
7. а) Бидаймен ә) Шаймен б) Ешкі түбіттерімен
8. а) Бйдай ә) шай б) ақша
9. а) 20-30% ә) 40-50% б) 60-70%
10. а) 500 мың шаршы ә) 700 мың шаршы б) 800 мың шаршы
11. а) Жібек жолы ә) Сауда жолы б) Қала жолы


Тест
1. ІХ-ХІІғ қала тұрғындарының көбеюіне байланысты қандай қолөнер дамыды ?
2.Шеберханалар неше бөліктен тұрған ?
3.Жетісу қаласынан қандай құмыра табылды ?
4. Ұсталық кәсіпте не жасады ?
5. Отырар, Тараз, Талғар қала зираттарын қазғанда қандай бұйымдар табылды ?
6. Хорезм шах Мұхаммед Текеш 1210 және 1217-1218ж қай қалада теңге соқтырған ?
7. Ферғана мен Испиджабта ақ маталармен, Таразда немен айырбас сауда жазады?
8. Сауда айырбасы жағдайда не арқылы жүрді ?
9. Отырар қаласы аймағында егіндік жерлердің қанша пайызы игерілді ?
10 . Шу аңғарында өңделетін жердің жалпы көлемі қанша ?
11. Сауданың дамуына батыс пен шығысты байланыстырып түрған қандай жол болған ?


Тест жауаптары
1. а) Сүйек ұқсату ә) Зергерлік б) Қышқұмыра
2. а) біреу ә) үшеу б) екеу
3. а)алмұрт тәрізді ә) алма тәрізді б) өрік тәрізді
4. а) Пышақ, біз ә) ағаш ожау б) шыны жасау
5. а)Алтын сырға ә) құмыра б) қару- жарақ
6. а) Тараз ә) Отырар б) Йасы
7. а) Бидаймен ә) Шаймен б) Ешкі түбіттерімен
8. а) Бйдай ә) шай б) ақша
9. а) 20-30% ә) 40-50% б) 60-70%
10. а) 500 мың шаршы ә) 700 мың шаршы б) 800 мың шаршы
11. а) Жібек жолы ә) Сауда жолы б) Қала жолы




Сабақ жоспары
Пән: Қазақстан тарихы 7А сынып
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
а) Сәлеметсіңдерме
ә) Сабаққа дайындықтарын байқау (оқулық, дәптер т.б)
б) Кезекші оқушыларды түгендеп айту.
Басталарда: Бүгінгі өтетін тақырыбымыз Қолөнер мен сауданың дамуы. Ал енді тақырыпты өтпес бұрын үй жұмысын тексерейік. Бағалау парағын тарату

ІІ. Ал енді балалар өткен сабақты сұрақ арқылы тексеремін.
Үй тапсырмасының сұрақтары:
1. Х-ХІІғ Қазақстанның аумағында дамыған орта ғасырларда қанша қала болды ?
(30 қаланың орны , кейін 37 қалаға жеткен)
2.Қалалардың көлеміне қарай неше тобы бар ?
(үш топқа. 1) 30гектар Испиджаб, Отырар, Сауран т.б. 2). 10гект-30гек Бурух,
Хурлуг т.б. 3). 10гект Алматылық, Лавар, Қапал, Ақтам, Арасант.б)
3. Қандай аты әйгілі қалаларды білесіңдер ?
( Отырар, Тараз, Талғар, Баба-Ата, Құйрықтөбе)
4.Ежелгі шығыс моншасының орны қай қалалардан табылған ?
(Тараз, Йасы , Отырарт.б)
5. Х-ХІІ Тұрғын үйлер туралы не білесіндер ?

6. Қоржын үй деп қандай үйді атайды ?
( ХІ-ХІІғ тұрғызылған үйлері құрылысында да өзгерістер болған. Құйрықтөбе
қаласын қазғанда қатар жасалған үш бөлмелі, бір-бірімен байланысты үйлер
аршылған ондай үйді қазақтар қоржын үй деп атаған)
7.Ошақ деген не ? ошақ алдында не болды ? Ташнау
( канализацияның қарапайым түрі)
8. Картадан көрсету. (слайд) тұғын үй (отырар орыны)

9. Осы сурет қай қаланың орыны. ( Отырар қала жұрты)
Үй жұмысын бағалау. Жақсы жауап берген оқушыларды мадақтау.

ІІІ. Қызығушылығын ояту.
Менің осы сұрағыма жауа беріндер.
Қолөнерді қалай түсінесің ? Слайд шығады ҚОЛӨНЕР.. (қыш құмыра, шыны жасау, зергерлік, сүйек ұқсату, ағаш ұқсату, шеберхана, шебер, ұсталық, қыш құмыра.) қолөнерге мыналар жатады екен.
Ал енді бүгінгі тақырыбымыз осы қолөнер жайлы болмақ.
Бүгінгі өтетін тақырыбымыз. Қолөнер мен сауданың дамуы.
Бүгінгі ай күн тақырыпты жоспарды дәптерлеріне жаздыру. Мақсатын айту














Сабақтың тақырыбы: Қолөнер мен сауданың дамуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: - ІХ-ХІІғ қалаладағы қолөнердің, әр түрлі кәсіпшіліктердің даму
ерекшеліктерін талдау;
сауданың, ақша айналымының, егіншіліктің дамуын түсіндіру.
Дамытушылық: - әр кәсіп түрлерінің дамуы мен ерекшеліктерін салыстырып,
айқындауға дағдыландыру.
Тәрбиелік: - Адамгершілік, эстетикалық тәрбие беру .

Жаңа сабақтың жоспары:
Сәулет өнері
Өнер. Қолөнердің дамуы
Көшпелілердің материалдық мәдениеті




IV. Слайд. Бйнефильм ----- сұрақтар қою мазмұнын айту
V. Оқулықпен жұмыс . Мәтінді оқу топқа бөлініп қорғау
І топ- Сәулет өнері
ІІ топ- Қолөнердің
ІІІ топ- Көшпелілердің материалдық мәдениеті

Берілген мәтінді оқып шығып , өз ойларын суреттеп салып ортаға шығып қорғату . Белсенді барлығымыз қатысымыз. Қосымша толықтыру Қышқұмыра шығу тегін көрсету слайдтан.

1. Қолөнердің дамуы.
Қышқұмыра: .................

2. Ұсталық кәсіп.
Көрік: ....................

3. Зергерлік кәсіп.
Шолпы: .......................

4. Сауда және ақша айналымы.
Ақша: ........................

5.Егіншілік:
Егіншіліктің дамуы да қала санының және оның тұрғындарының өсуіне тікелей байланысты болды. (Отырар, Арыстың Сырдария, шу, Талас өзендер бойында егіншілік дамыған)


V. Осы жасаған заттарды саудагерлер не істеді ?
VІ тұрғындар тағы немен айналысқаны белгілі ? Егіншілікпен

Картамен жұмыс: ( Отырар, Құйрықтөбе, Талғар , Тараз т.б) көрсету.

V. Бекіту кесте толтыру: ( ІХ-ХІІ ғасырлардағы қолөнер)
VІ. Кесенелер фота : Бабаджа-қатын кесенесі, Айша-бибі кесенесі,Алаша хан кесенесі
(Бұл ескерткіш қашан, қай қалада орнатылған ?)
VІІ. Анограмма ( Сауданың дамыған кезеңі ? жаубы: Х-ХІІ ғасыр)

VІІІ. Қорытынды: Тест

Оқушыларды бағалау: Сабаққа жақсы жауап берген оқушыларға күнделіктеріне баға қоюу.

Үйге тапсырма беру. 17. параграфты оқу . Реферат. Сәулет өнері
Өнер. Қолөнердің дамуы, Көшпелілердің материалдық мәдениеті