Қаракөл орта мектебі

Ақсақалдың ақ батасы.
Жуан және жіңішке жұп дауыстылар

/ашық сабақ/

Сыныбы: 1 ^а

Өткізген: Мусина Ә

Сабақтың тақырыбы: Ақсақалдың ақ батасы.
Жуан және жіңішке жұп дауыстылар.
Сабақтың мақсаты:

Білімділік: дауысты дыбыстардың жұп дауыстылар
болып айтылу себебін мысалдар арқылы түсіндіру. Бата туралы түсінік қалыптастыру
Дамытушылық: жылдам ойлау, дұрыс сөйлеу арқылы сөздік қорларын арттыру, шығармашылық қабілетін дамыту.
Тәрбиелік: үлкенді сыйлауға, көркем жазу арқылы ұқыптылыққа, сауаттылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа білім беру.
Сабақтың түрі: танымдық сабақ.
Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап, түсіндіру, көрнекілік, дидактикалық ойын,«Сәйкестендіру» стратегиясы,шығармашылық ,Венн диаграммасы
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі,әдебиет,тарих.
Көрнекілігі: М. Әлімбаевтың суреті, суреттер, кестелер, бата кітаптары,ойын қалташалары
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру:

а) оқушыларды сабаққа дайындау

ә) психологиялық дайындық.

ІІ. Үй тапсырмасы

а) «Әдептілік әліппесі» өлеңін мәнерлеп оқу. Сұрақтарға жауап алу. ә) « Менің атам» тақырыбында жазған әңгімелерін оқу.
Үй тапсырмасын бекіту.
Міне, бүгінгі «Әдептілік әліппесі» өлеңі арқылы бізде атаның ақыл сөздерін ойға түйіп, үнемі есімізде сақтауымыз керек. Күнделікті өмірде де, үлкендеріміз тек ақыл айтып қоймай, жақсы нәрсе істегенімізде мақтап, мадақтап бата беріп жатады.
ІІІ. Жаңа сабақ

Бүгінгі сабағымызда үлкеннің ұлағатты сөздерінің бірі - батамен таныс боламыз. М. Әлімбай «Ақсақалдың ақ батасы» өлеңі.

Қай елдің болса да Әдет-ғұрпы салт-санасы бар. Біздің қазақ халқының да салт әдет-ғұрпы бар.

Батаны қай уақытта береді?- деп алып түсіндіру.

Батаны үлкен кісілер, ата - әжелер ауыл ақсақалдары береді.
Ол сәби дүниеге келгенде, алыс жолға шыққанда, қыз ұзатқанда, той болғанда береді. Және де күнде тамақтан соң бата беріледі. Әр тойдың дастархан басшысы әр түрлі болады. Алдымызда қандай мереке келе жатыр? Наурыз мерекесі деп алып түсіндіру. Сонда жылдан жылға аман-есен жетелік деп бата беріледі.
Батаны тойларда үлкен кісі береді. «Бесікке салу» «Тұсау кесу» «Сүндет той» тағы басқа тойларда беріледі. Ас ішіп болғасын бата береді.

2. Қазір, Мұзафар атаның «Ақсақалдың ақ батасы» өлеңің тыңдайық.

1.Өлеңді мәнерлеп айта отырып, түсіндіру.
2. Тізбектей оқыту.
Түсініксіз сөздердің мағынасын ашу.

Сөздік жұмыс
Ойлауға даңғыл бол –ойың кең, ұшқыр болсын

Ақылға кемел бол - ақылды, зерек бол.

Атаның ақылын естіп, баталы сөздерін тыңдап өскен әр бала жаман іс - әрекеттен аулақ жүрері сөзсіз. Осы турасында берілген мақалдарды оқимыз

Ата балаға сыншы.
● Ата - бәйтерек
Бала - жапырақ.
● Батаменен ел көгерер,
Жаңбырменен жер көгерер.
Әрине, үлкендер бізге әрдайым сілтеу беріп, жақсы жолмен жүруімізге үнемі көмегін беріп отырады.
Осы ретте жанұя мүшелерін атап өтейікші.
Ата, әже, әке, ана, бала,аға,апа,әпке,
Ата, әже, әке, ана , бала,аға,апа,әпке сөздері қалай дыбысталып тұр?
Ата, ана – жуан, әже – әке сөздері – жіңішке айтылады. Себебі, дауысты дыбыстар жуан (жіңішке) болса, сөз жуан, жіңішке естіледі.

Д/ ойын «Кім жылдам?». Суретке қарап сөзді табу, қалташаларға

Орналастыру

Бүгінгі сабақта, осы жуан және жіңішке дыбыстардың ұқсас дыбысталатынына назар аударамыз.

V. Сергіту сәті

46-жаттығуды .Сөздерді оқыту,жаздыру

Сан – сән от – өт ыс – іс ұн – үн
Нан – нән боз – бөз тыс – тіс тұс – түс

Жуан дауыстылар: сан – нан – боз – от – ыс – тыс – ұн – тұс;
Жіңішке дауыстылар: сән - нән – бөз – өт – іс – тіс – үн – түс;
Сөздер бір - біріне ұқсас бірі жуан, бірі жіңішке дыбысталған.
- Сөз мағынасы өзгерді ме?
- Өзгерді.( Сөз мағыналарын түсіндіріп өту).
2/ Сөздердің мағынасын түсіндіру. Дауысты дыбыстардың ұқсас дыбысталуын
байқау.
А – Ә, О – Ө, Ы – І, Ұ – Ү жуан және жіңішке жұп дауыстылар. Олар өзара ұқсас дыбысталады
47 - жаттығу. Жаңылтпашты тездетіп дұрыс оқыңдар.
Дән – дәулет
Дәулет – дән
Сән – сәулет
Сәулет – сән.

Жаңылтпашты «сәйкестендіру» стратегиясын пайдаланып, дұрыс құрастырып, шығару.
- Сөздердегі ә дыбысы қалай естіліп тұр?
- Жіңішке, себебі ә - жіңішке дауысты дыбыс.
Өздерің қандай жаңылтпаштар білесіңдер? (1 - 2оқушыдан сұрау)
ІҮ. Қорытынды

Шығармашылық тапсырма.

1.Сөздер арқылы сөйлем құрау.
Балаға ,сыншы ,ата
2. Дыбыстық талдау жасау.
Дәулет

3. Ұйқасын тап.
Ақылды ата
Береді....

Міне, адам өмірге келген соң бәрін білу керек. Ол үшін көп оқып, көп білу керек. Ал бүгін біз не білдік, не үйрендік?
- Дауысты дыбыстардың өзара ұқсас дыбысталуын.
- Атаның баталы сөздерін.
- Кім бата біледі, бізге бата берсін.
Оқушылар өздері білетін баталарын айтады.

Венн диаграммасы
дауыстылар

А, о, ы, ұ

Ә ,ө,ү,і

Оқушыларды бағалау.
Ү. Үйге тапсырма
«Ақсақалдың ақ батасы» өлеңін жаттау.48-жаттығу орындау

Қаракөл орта мектебі

Ақсақалдың ақ батасы.
Жуан және жіңішке жұп дауыстылар

/ашық сабақ/

Сыныбы: 1 ^а

Өткізген: Мусина Ә