«Бекітемін»

Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары

Гринвальд.И.В_________

«__»____2022жыл

ЦӘК отырысында қаралды

«___»_____2022жыл

Төреайымы: Әбілдай.А.Н______

Құрастырған:Суфанов.Б.Ә

«Кесілді»

Колледж әдіскері

Алимбекова.Б.А_________

«___»_____2022жыл

1. Сабақтың тақырыбы: Саптық адым,қозғалыс кезіндегі бұрылу.

2. Сабақтың мақсаты: Білімгерлерді орнында тұрғандағы бұрылыстар тәсіліне, саптық және жорықтық адыммен қозғалысқа, қозғалыс кезінде бұрылыс жасауға үйрету.

3. Уақыты: 90 минут.

4. Өткізілетін орны: Жеңіс саябағы

5. Өткізілетін күні: 29.04.2022 ж

6. Көрнекілік құралдар: Саптық стенд, АӘ және ТД оқулығы.

7. Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі – 10 минут.

Взвод командирі білімгерлерді сапқа тұрғызады, білімгерлерге рапорт береді, амандасу, түгендеу, білімгерлердің сырт көрінісін тексеру.

ә) Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі – 15 минут.

- Саптық тұрыс қалай және қай уақытта орындалады?

- Саптық тұрысты орындау үшін қандай пәрмендер беріледі?

б) Негізг ібөлім – 65 мин.

САПТЫҚ ЖӘНЕ ЖОРЫҚТЫҚ АДЫММЕН ҚОЗҒАЛЫС

Орнында тұрғандағы бұрылыстар: «Оң-ға!», «Сол-ға!», !Артқа бұ-рыл!» пәрмендері бойынша орындалады.

Артқа және солға бұрылу – сол жаққа қарай, сол өкшемен және оң аяқтың ұшымен; оңға бұрылу – оң қолжаққа қарай оң өкшемен және сол аяқтың ұшымен жүргізіледі.

Бұрылыстар екі тәсілде орындалады:

- Бірінш ітәсіл – дененің тік қалпын сақтай отырып және тізелерді бүкпей бұрылу керек, алдыңғы тұрған аяқ қа дененің салмағын салу керек;

- Екінші тәсіл – қысқа жол арқылы аяқты қою керек. Бұл ретте денені бұрылатын жаққа бір мезгілде күрт бұрып және басқа аяқтың ұшына қатты тіреліп, дененің салмағын бұратын жақтағы аяққа көшіру мен ұштастыру қажет.

- Бұрылыстар ды орындау да саптық тұрыстағы барлық ережелер сақталынады.

Қозғалыс адым мен немесе жүгіру мен жасалады.

Адым мен қозғалыс жасау минутына 165 - 180 адым, адымның шамасы 70 – 80 см.

Жүгіру мен қозғалыс жасау минутына 110 - 120 адым, адымның шамасы 85 – 90 см.

Адым саптық және жорықтық болады.

Саптық адым бөлімшелердің салтанатты шерумен жүріп өту кезінде; олардың қозғалыс кезінде әскери сәлемдесуді орындау кзінде; әскери қызметші саптан шыққанда және қайтып келгенде; саптық даярлық жөніндегі сабақтар да қолданылады.

Басқа жағдайлар да жорықты қадым қолданылады.

Саптық адым мен қозғалыс жасау:«Саппен адым бас!» (қозғалыскезінде: «Саппен – адым да!» пәрмен імен, ал жорықтық адыммен қозғалыс жасау: «Адым бас!» пәрмені бойынша басталады.

Алдын ала пәрмен бойынша дене біршама алға ұмсындырылады, оның салмағы орнықтылығын сақтай отырып, оң аяқ қа салынады; орындалатын пәрмен бойынша қозғалыс сол аяқтан толық адым мен басталады.

Саптық адым мен қозғалыс кезінде аяқтың ұшын жерден 15–20 м жоғары көтеріп, аяқ алға созылады және табан ға нық қойылады. Иық тан бастап, қолдар мен дененің айналасында қозғалыс жасау керек; алға – оларды шынтақта денеден алақанның еніндей ұстап, белдіктен жоғары көтерілетіндей бүгіп, ал шынтаққолдыңбілегініңдеңгейінде болу керек; артқа – иықбуыныныңшегінежеткенше. Қолдыңсаусақтарынжартылайбүгіп, бастытікұстап, өзініңалдынақараукерек.

Жорықтықадымменқозғалысжасаукезіндеаяқтыңұшынсозбай, еркінқозғаукерекжәне оны жергеәдеттегіжүрістегідейқоюкерек; қолмендененіңайналасындаеркінқозғалысжасаукерек.

Жорықтықадымменқозғалысжасаукезінде: «Тіктұр!»пәрменібойыншасаптықадымғакөшукерек. Саптықадымменқозғалысжасаукезінде: «Еркінтұр!»пәрменібойыншажорықтықадымменжүрукерек.

Орнындатұрыпадымжасау«Орныңдаадым – бас!» (қозғалыста:«Орныңда!») пәрменібойыншажүргізіледі.

Осы пәрмен бойынша аяқты жерден 15-20 см көтеру керек және оны ұшынан бастап табанғатолық қою керек, сол аяқты жерге қоюмен бір мезгілде берілетін: «Тура!» пәрмені бойынша оң аяқтанорнында тағы бір адым жасап қозғалысты сол аяқтантолық адыммен бастау керек.

Қозғалысты тоқтату үшін оң немесе сол аяқты жерге қою менб ерілгенорындалатынпәрменбойыншатағы да бірадымжасапсаптықтұрыстықабылдаукерек. Мысалы: «Взвод – тоқта!»

Қозғалыстың жылдамдығын өзгерту үшін: «Қарышта!», «Қысқа адымда!», «Жиі адымда!», «Жарты адымда!»деген пәрмендер беріледі.

Жекелегенәскериқызметшілердіңорнынбірнешеадымғаөзгертуүшінпәрменберіледі. Мысалы«Қатардағыжауынгер…., оңға (солға) екіадым - бас!». Осы пәрменбойыншаәрадымнанкейінаяқтыыңғайлапқояотырып, оңға (солға) екіадымжасаукерек.

Алғанемесеартқабірнешеадыморынауыстыруүшінпәрменберіледі. Мысалы: «Екіадымалға (артқа) – бас!». Осы пәрменбойыншаәрадымнанкейінаяқтыыңғайлапқояотырып, оңға (солға) екіадымжасаукерек.

Қозғалыс кезіндегі бұрылыстар «Оң-ға!», «Сол-ға!», «Артқа – бұ-рыл!»,пәрмендері бойынша орындалады.

Оңға (солға) бұрылыс жасау үшін орындалатын пәрмен жерге оң (сол) аяқтықоюменқатарбірмезгілдеберіледі. Осы пәрменбойыншасол (оң) аяқпенбірадымжасап, сол (оң) аяқтыңұшыменбұрылукерек, бұрылуменбірмезгілдеоң (сол) аяқтыалғасозужәнеқозғалыстыжаңабағыттажалғастырукерек.

Артқабұрылуүшінорындалатынпәрменоңаяқтыжергеқоюменбірмезгілдеберіледі. Осы пәрменбойыншасолаяқпентағы да бірадымжасап, оңаяқтыалғақарай жарты адымсозукерекжәнебіршамасолғажәнесолқолжаққақарайекіаяқтыңұшыменшұғылбұрылып, қозғалыстысолаяқпенжаңабағыттажалғастырукерек.

Бұрылыскезіндеқолменқозғалысжасауадымныңырғағыменжүргізіледі.

в) Қорытынды бөлім – 10 мин.

Сұрақтар мен тапсырмалар:

- Орнында тұрғандағы және қозғалыстағы бұрылыстар қалай орындалады?

- Саптық және жорықтық адым қай кезде қолданылады?

- Жорықтық адымнан саптық адымға көшу үшін қандай пәрмендер беріледі?

- Қозғалыстың жылдамдығын емес қозғалысты тоқтату қандай пәрмендер бойынша өзгереді?

- Жекелеген әскери қызметшілер қатарындағы бірнеше адым жерге орын ауыстыруы үшін қандай пәрмендер беріледі?

- Қозғалыстағы бұрылыстар қандай пәрмендер бойынша орындалады?