Күні: Сыныбы: 8 Пәні: физика

Сабақ бойынша мұғалімнің жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)

І.Ұйымдастыру (2 минут)

1. Сәлемдесу

2. Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу

3. Түгелдеу

1.2. Топқа бөлу (жаңбыр, тамшы ,жел,Күн деген сөздер арқылы 4 топқа бөлінеді)

ІІ. Проблемалық сұрақтар (5 минут)

Ыстық күндері азық түлік бұзылып кетпес үшін оларды кейде неге ылғал орамалмен жауып қояды?

Неліктен жаздың ыстық күнінде судан шыққанда салқынды сеземіз?

Проблемалық эксперимент:

Таразының екі табақшасында массалары бірдей ыстық және салқын су тұр.

Мұғалім:Уақыт өтуімен таразы тепе-теңдік күйін сақтай ма?

Оқушы: Ыстық су массасы суық су массасынан азаяды да таразы тепе- теңдігі бұзылады.

Мұғалім: Неге бұлай?

Оқушы : ыстық су буланады

Фронтальды эксперимент

Мұғалім: Алдарыңда тұрған шыныға үрлеңдер.

Не байқадыңдар?

Калай және неге шыны беті өзгерді?

Бұл құбылыс қалай аталады ?

Сонымен балалар бүгін қандай тақырып өтеміз?

Оқушылар: Булану және конденсация

Мұғалім: Табиғатта осы құбылыстарды бақыладыңдар ма?Қайда?

Шындығында ылғал киім кебеді, жаңбырдан кейінгі шалшық та кебеді.Демек,табиғатта, тұрмыста бұл құбылыстарды біз бақылап жүрміз.

Бірақ, процесс қалай жүреді?

Ал, сендер қалай ойлайсыңдар сабақ соңында қандай нәтижеге жетеміз?

Жауап: Біз булану және конденсация тақырыбын оқи отырып, сабақ соңында осы сұрақтардың жауабын тауып, мағынасын түсінеміз. 

ІІІ.Жаңа сабақты түсінуге дайындық:

Мына төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер:

1. Молекулалар барлығы бірдей жылдамдықпен қозғала ма?

2. Дене температурасы мен молекулалардың қозғалыс жылдамдығы арасында қандай байланыс бар?

3. Молекулалардың қозғалыс жылдамдығы мен кинетикалық энергия арасында қандай байланыс бар?

ІҮ.Жаңа сабақ: Топтық жұмыс

Сіздің тобыңызда : 2 оқушы лидер-теоретик, 2 оқушы экспериментатор, 1оқушы уақыт сақшысы және бақылаушы. Жұмыс төмендегідей жоспармен жүреді:

Берілген мәтінді оқып, топпен бірлесе отырып, талқылайсыңдар. Теоретиктер негізгі мағынаны ашады, экспериментаторлар тәжірибе жүзінде дәлелдейді және әр топтың бақылаушысы жасаған жұмыстарға сәйкес бақылау парағын жүргізеді. Бақылаушының бағалау парағы

Әр оқушы өзіне жүктелген рөлдің міндеттерін атқарады.

Топ пікірлерін тыңдау, барлық айтылған ой-пікірлерді бағалаудың мақсатына сәйкестендіру

Тапсырма: Сұйықтың кебу жылдамдығының неге тәуелді екенін бақылау. Тақырыпшаларды бөліп,қажетті құрал жабдық беремін.

1 топ: Сұйықтың кебу жылдамдығы сұйықтың тегіне тәуелді ме?

Судан басқа да сұйықтарды буға айналдыр.

Тәжірибе №1 Экспериментаторлар

Құрал- жабдықтар:қағаз,бояғыш, спирт,су, май. 

Жұмыс жоспарын, мақсатын құрыңдар. Және өз жұмыстарыңның нәтижесін айтыңдар.

Экспериментаторлар тәжірибесінің нәтижесін баяндайды: Бірінші спирт буланды,сосын су,ең соңында май өте баяу булануда.

Теоретиктер:  (Булану моделін пайдалана отырып, тәжірибенің нәтижесін түсіндіреді.)

Теоретиктер жұмысының нәтижесі:Әртүрлі сұйықтың булану жылдамдығы әртүрлі. Спирт молекулалары арасындағы тартылыс күші былайғы сұйықтарға қарағанда әлсіз, сондықтан ол тез буланады. 

2 топ Сұйықтың кебу жылдамдығы сұйықтың еркін бетінің ауданына қалай тәуелді? Булану сұйықтың бетінің ауданына тәуелді ме, тәжірибеде тексер.

Тәжірибе №2 Экспериментаторлар

Құралдар: тамызғыш,арнайы шыны, сүзгіш қағаз, спирт. 

Жұмыс жоспарын, мақсатын құрыңдар.Және өз жұмыстарыңның нәтижесін айтыңдар.

Экспериментаторлар тәжірибе жасап, нәтижесін баяндайды:Спирт арнайы шыныға қарағанда сүзгіш қағаздан тез буланады.

Теоретиктер:  (Булану моделін пайдалана отырып, тәжірибенің нәтижесін түсіндіреді.) Теоретиктер жұмысының нәтижесі: Сүзгіш қағаздан тез буланады,себебі онда көбірек жайылып орналасады.Буланатын беттің ауданы қанша артса, буланатын молекулалар саны сонша артады. Сұйықтың еркін бетінің ауданы артқан сайын,сұйық бетінде жылдам қозғалатын молекулалар саны артады.

3 топ

Сұйықтың кебу жылдамдығы мен температураның байланысы бар ма?

Суды қыздыру арқылы тез буланудың әдісін тексер.

Тәжірибе №3 Экспериментаторлар

Құралдар: спиртшам, сіріңке, қысқыш,тамызғыш,екі шыны,су.

Жұмыс жоспарын құрыңдар және жоспар бойынша орындаңдар

Экспериментаторлар тәжірибе жасап, нәтижесін баяндайды: Спиртшаммен қыздырылған шыныда су тез буланады.

Теоретиктер:  (Булану моделін пайдалана отырып ,тәжірибе нәтижесін талдаңдар, түсіндіріңдер)

Теоретиктер жұмысының нәтижесі:Температура артқан сайын сұйықтың булану жылдамдығы артады.Себебі температура артқан сайын молекулалардың қозғалыс жылдамдығы артады да, сұйықтан бөлініп шығады.Суық шыныдағы суда да буланады. Бірақ молекулалар баяу қозғалғандықтан булану баяу жүреді.

4 топ

Сұйықтың кебу жылдамдығына желдің қатысы бар ма?

Булану жылдамдығы сұйықтың бетіндегі желге тәуелді ме тәжірибеде тексер. Тәжірибе №4 Экспериментаторлар Құралдар: екі парақ қағаз,су,желпуіш. Жұмыс жоспарын құрыңдар және жоспар бойынша орындаңдар

Экспериментаторлар тәжірибе жасап, нәтижесін баяндайды:Желпуішпен желдеткен қағаз тез кебеді.

Теоретиктер: (Булану моделін пайдалана отырып ,тәжірибе нәтижесін талдаңдар, түсіндіріңдер)

Теоретиктер жұмысының нәтижесі:Жел сұйық бетін үрлей отырып, оның беткі қабатында пайда болған бу молекулаларын ілестіріп әкетеді.Жел пайда болуымен қатар сұйықтың еркін бетінде булану жылдамдығы артады. Тәжірибе №5 

Мұғалім орындап нәтижесін кезкеген топ түсіндіреді.

Құралдар: термометр, желпуіш,мақта, спирт.

Нәтиже: Булану кезінде температура төмендеді.Булану энергия жұтумен қатар жүреді.

Тәжірибелерден кейін қорытынды дәптерге жазады.

Слайдтағы сұрақтарға жеке жауап береді.

V. Жеке жұмыс Сұрақтарға жауап беру.(Слайд)

Жасаған жұмыстарын 2 жұлдыз, 1 ұсыныспен бағалау.

ҮІ. Кері байланыс (не үйрендім, не қиын болды, сұрақ.)

ҮІІ.Үйге тапсырма:

1. §15 Булану және конденсация оқу, сұрақтарға жауап беру

2. Эссе жазу «Адамзат үшін тұщы су қорының маңызы»