Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Ертегілер.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Ертегілер туралы әңгімелеп беру.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
30-36 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Жұмбақтар – ауыз әдеб-ң ең ескі түрі. Адам ойының ұшқырлығын танытатын ауыз әдеб-ң жанры. Ол барлық елдің әдебиетіне тән. Жұмбақта белгісіз зат белгілі бір затқа салыстырыла сүреттееледі.
Жаңылтпаш - ауыз әдеб-ң ең ескі түрі. Сөздерді ұйықасып келеді де, әр сөзі де тез айтылады. Сондықтан жаңылтпашты жаңылмай айту керек. Ол үлкен өнер болып табылады.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен ертегілер туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау.Жаңа сөздермен танысу.
Ертегілер – халық ауыз әдеб-ң ең көп тараған түрі. Оны халықтың ауызша тараған көркем әңгімесі десек болады. Ертегілер адамдардың еңбегі мен тұрмыс тіршілігіне байланысты туған.
Қазақтың ертегілері үш топқа бөлінеді: қиял-ғажайып ертегілер, хайуанаттар ертегілер, тұрмыс-салт ертегілер.
б) сөздік:
ауызша тараған – устно распространялись көркем әңгімесі – художественный рассказ
тұрмыс-тіршілік – быт и жизнь
жақсы өмір сүру – хорошо жить
армандаған – мечтали
әлсіздерді жақтаған – заступились за слабых
қиял жүзінде – в фантазиии (в мечтах)
іске асырған - осуществили
қиял-ғажайып ертегілер – фантастические, волшебные сказки
хайуанаттар ертегілер – сказки о животных
в) тақырып бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру;
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
41-43 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Түлкі мен ешкі.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген ертегі туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
41-43 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Ертегілер – халық ауыз әдеб-ң ең көп тараған түрі. Оны халықтың ауызша тараған көркем әңгімесі десек болады. Ертегілер адамдардың еңбегі мен тұрмыс тіршілігіне байланысты туған.
Қазақтың ертегілері үш топқа бөлінеді: қиял-ғажайып ертегілер, хайуанаттар ертегілер, тұрмыс-салт ертегілер.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен белгіленген ертегі туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.Жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
абайсызда – внезапно
терең апанға – в губокую яму
түсіп кетіпті – упал
неге тұрсың – хпочему стоишь
жаным жай тауып тұр – душа ликует
салқын – прохладно
шөлдедім – сильно хотел пить
тұп-тұнық су –прозрачная вода
секіріп ұстіне мінеді – вскакивает, прыгает на него
в) ертегі бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Түлкі абайсызда қайда түсін кетеді?
- Түлкіні не көреді?
- Түлкі ешкіні қалай алдайды?
ІV.Үйге тапсырма:
43 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Қаңбақ шал.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Қаңбақ шал туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
43 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
абайсызда – внезапно терең апанға – в губокую яму
түсіп кетіпті – упал неге тұрсың – хпочему стоишь
жаным жай тауып тұр – душа ликует салқын – прохладно
шөлдедім – сильно хотел пить тұп-тұнық су –прозрачная вода
секіріп ұстіне мінеді – вскакивает, прыгает на него
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен белгіленген ертегі туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау. жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
домалайды – катился айран – кефир
көшеді – перекачевывает көмеді – закрывает
дәу – великан қорқады – боится
жердің миы – мозг земли шыға келеді - выскочит
в) ертегі бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Қаңбақ шал қандай күн көріпті?
- Ол не себептен Қаңбақ шал деп атаныпты?
- Қаңбақ шал заттарын қайда көмеді?
- Дәу Қаңбақ шалға не дейді?
- Дәу жерді тепкенде не шығады?
г) 48 б. тапсырма. Ертегінің І бөлімнің түсінін оқу, мазмұндау.
ІV.Үйге тапсырма:
46 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Мақта қыз бен мысық.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген тақырып туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
46 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
домалайды – катился айран – кефир
көшеді – перекачевывает көмеді – закрывает
дәу – великан қорқады – боится
жердің миы – мозг земли шыға келеді – выскочит
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен белгіленген ертегі туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау. жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
миіз – изюм тышқан – мышь
тауып алды – нашел көреді – увидет
жұмыртқа – яйцо бас салады – хватает
дән – зерно тары - пшено
в) ертегі бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Мақта қыз не тауып алады?
- Мақта қыз нені шақырады?
- Мысық Мақта қызға не дейді?
- Мақта қыз мысықтың несін кесіп алады?
г) 52 б. тапсырма. Ертегінің рөлге бөліп, түсініп оқу.
д) 55 б. 7 т/ы. Мысық қайсысынан не алды? Дәптерлеріне екі қатар етіп жазып шығу.
ІV.Үйге тапсырма:
52 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Кіріспе.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: 4-сыныпта өткен тақырыптарды әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың қазақ халқының ауыз әдебиет халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
4-сыныпта өткенді әңгімелеу.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен қазақ халқының ауыз әдебиет туралы мәтіндеп оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау.Жаңа сөздермен танысу.
Қазақ халқының ауыз әдебиеті – қазақ халқы ауыз әдебиеті – халықтың ауызша шығарып, ауызша сақтаған мұрасы. Олардың авторы ұмытылған. Шығарманың мазмұны халықтың есінде сақталған. Сөйтіп ұрпақтан-ұрпаққа жеткен.
Қазақ ауыз әдебиетінің мынадай түрлері бар: тұрмыс-салт жырлары, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер, аңыз-әңгімелер және т.б. түрлері бар.
б) сөздік:
халық ауыз әдебиеті – устное народное творчество мұра – наследие
есінде сақталған – сохранился в памяти
мал өсіру – скотоводство
айналысқан – занимались
тұрмыс – быт
сенім – вера
тұрмыс-салт жырлары – бытовые песни
мақал-мәтелдер – пословицы и поговорки
аңыз-әңгімелер – былины
в) тақырып бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру;
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
4-5 б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Тұрмыс-салт жырлары.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Тұрмыс-салт жырлары туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
4-5 б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен ертегілер туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Тұрмыс-салт жырлары – тұрмыс-салт жырлары халықтың күнделікті тұрмысна байланысты туған. Тұрмыс-салт жырлары: наурыз жырлары, төрт түлек малға арналған жырлар, т.б. болып табылады. Төрт түлек малға: қой, жылқы, сиыр, түйе жатады.
Ертедегі адамдар әр заттың иесі бар деп сенген. Мысалы: қойдың иесі – «Шопан ата», жылқының иесі – «Қамбар ата», түйенің иесі – «Ойсылқара», сиырдың иесі – «Зеңгі баба», ешкінің иесі – «Шекшек ата».
б) сөздік:
тұрмысына байланысты – связи с бытом төрт түлек малға арналған жырлар – песни о животных
наурыз жырлары – песни о наурызе
заттың иесі – мифический покровитель
түркі халықтары – тюрские народы
мереке күні – праздничный день
жыр арналған – посвящали песни
в) тақырып бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру;
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
6-7 б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Мәтін туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Жан-жануарларға байланысты жырлар.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген тақырып бойынша әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды? -Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл? -Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
6-7 б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Жылқы иесі – «Қамбар ата» Сиыр иесі – «Зеңгі баба»
Түйе иесі – «Ойсылқара» Қой иесі – «Шопан ата»
Ешкі иесі – «Шекшек ата» (қайталау)
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жануарлар туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Түйе
Маң – маң басқан, маң басқан,
Шудаларын шаң басқан.
Екі өркешін қом басқан.
Төрт аяғын тең басқан.
Балалар, түйе туралы не білесіңдер? Түйенің төлін бота дейтінің білесіңдер ғой. Ол өте әдемі нәзік болады. Сондықтан қазақтар қыздарына «Бота», «Ақбота» деген аттар қояды. Түйенің, ботаның суретін салып, салған суретіңе ат қойсаң қандай жақсы болар еді.
Жылқы
Қоғалы көлді жайлаған,
Қоғаның басын шайнаған,
Құраулап оны жылқышы
Қыр арқанмен байлаған.
«Ер қанаты - ат» деген мақал бар. Жылқы туралы сендер көп білетін болуларын керек?
Жылқы малы адамға не үшін керек? Сенің өз жылқын бар ма?
Жылқы төлін құлын, құлыншақ дейді. Ол да бір сүйкімді төл. Кішкентай бала сияқты, тәттіні жақсы көреді. Егер кішкентай кезінен қант беріп үйретсең, сенің артынан қалмайды. Құлын туралы «Торы құлын» деген өлеңде де өте жақсы айтыпты, өздерің оқып көріндерші.
б) сөздік:
қоға –
қыл арқан –
жануар –
ер қанаты –
маң-маң – (үйде берілген сөздердің аудармасын жазып келу)
в) тақырып бойынша жұмыс:
- жануарлар туралы тақпақты мәнерлеп оқу (түйе ж/е жылқы).
ІV.Үйге тапсырма:
б. (хрестоматия) түйе ж/е жылқы туралы тақпақты жаттау.
V. Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Жан-жануарларға байланысты жырлар.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген тақырып бойынша әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды? -Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл? -Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
4-5 б. (хрестоматия) түйе ж/е жылқы туралы тақпақты жаттау
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жануарлар туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Қой
Ауылдардың қойы бар, Жамылғыш пен төсеніш,
Қойы бардың тоны бар. Қойдан емес немене,
Сауса тәтті сұті бар, Шекпен, шалбар, қап, арқан
Сойса дәмді еті бар. Содан емес немене.
Балалар, бұл өлеңде төрт түліктің бірі – қойдың адам баласына пайдасы туралы айтып отыр. Сендер өздеріңде жақсы білесіңдер ғой. Қойдың жүнінен тоқылған, тігілген киімді барлық адам баласы жақсы көреді. Ол әрі жұмсақ, әрі денсаулыққа пайдалы.
Ешкі
Ешкі қойды бастаған, Тастан тасқа секіріп, Қойға қасқыр шапқанда,
Қойды артына тастаған, Ойнағаның қайтерсің! Көрегенің қайтерсің.
Ешкі деген жануар, Тентектігін текесі, Орма құлақ ор ешкі,
Сойса саны қалақтай, Қоймағанын қайтерсің. Салпан құлақ сары ешкі.
Сауса сүті бұлақтай.
Қазақ халқы ешкі малын көп ұстамаған. Ешкінің мінез-құлқын жақтырмаса керек. Ол қойды бастап жүреді. Алысқа азап кетеді. Сол кезде қойға емес, ешкіге ұрысып алады. Ал бірақ ешкінің түбіт жүніне, ешкінің сүтіне жетер ештеңе жоқ.
Ал, балалар, сендердің ешкіге, оның лағына көзқарастарын қандай?
б) сөздік:
тоны –
қалақтай –
жануар –
тентек –
садақтай – (үйде берілген сөздердің аудармасын жазып келу)
в) тақырып бойынша жұмыс:
- жануарлар туралы тақпақты мәнерлеп оқу (қой ж/е ешкі).
ІV.Үйге тапсырма:
б. (хрестоматия) қой ж/е ешкі туралы тақпақты жаттау.
V. Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Салт-дәстүрге қатысты жырлар.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген тақырып бойынша әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды? -Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл? -Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
6-7 б. б. (хрестоматия) қой ж/е ешкі туралы тақпақты жаттау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен салт-дәстүрге қатысты жырлар туралы оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Салт-дәстүрге қатысты жырлар – Қай халықтың болмасын салт-дәстүрлері болады. Әрбір адам халықты сыйласа, оның тілін де, салт-дәстүрін де құрметтеу керек.
Жер бетіндегі барлық адамзат баласы өз анасынан, әжесінен, әке, туыстарынан бесік жырын тыңдаған. Ол ән қай тілде айтылса да қасиетті, баға жетпес дүние.
Қазақ халқының бесік жырын оқып үйренейік.Жырлардың түрлері: Бесік жыры, Тұсау кесер.
б) сөздік:
бесік жыры –
әлди-әлди –
тұсау кесер –
бөпешім –
жаным – (үйде берілген сөздердің аудармасын жазып келу)
в) тақырып бойынша жұмыс:
- салт-дәстүрлер туралы тақпақты мәнерлеп оқу.
ІV.Үйге тапсырма:
б. (хрестоматия) қой ж/е ешкі туралы тақпақты жаттау.
V. Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Мақал-мәтелдердің тақырыптары.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: отбасы туралы мақал-мәтелдерді бойынша әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың тіл байлығын дамыту.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды? -Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл? -Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
17-19 б. б. (хрестоматия) қой ж/е ешкі туралы тақпақты жаттау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен салт-дәстүрге қатысты жырлар туралы оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Мақал – мәтелдердің көлемі қысқа болады. Олар шағын өлеңдер секілді. Мақал-мәтелдер ойда тез және жеңіл сақталады.
Мақал-мәтелдердің тақырыптары әртүрлі: өнер-білім, адамгершілік, жақсы мен жаман, еңбек, достық, Отанды сүйю туралы. Мақал-мәтелдер – жақсы адам болып шығудың ережесі секілді:
Адамды жақсылыққа тәрбиелейді:
Әдепті бала – арлы бала, Оқу - білім бұлағы,
Әдепсіз бала – сорлы бала. Білім – өмір шырағы.
Жалқаулықты, жамандықты сынайды:
Еріншекке есік пен төр – екі күндік жер.
Жаманға айтқаннан ақылың –
Далаға атқан оқпен тең.
Жалқаудың жаны тәтті.
Өнер-білім туралы:
Өнерлі өрге жүзеді.
Білім таппай мақтанба,
Өнер таппай баптанба.
Еңбек туралы:
Еңбек етсең ерінбей,
Тояды қарның тіленбей.
Көз қорқақ, қол батыр.
б) сөздік:
өнер-білім – искусство и знание дұшпан - враг
білекті – сильный арлы - советливый
жығады – победит сорлы - негодник
в) тапсырма бойынша жұмыс:
29 б. 2 т-ы. берілген сөздердің антонимдік қатарын мәтіннен тауып жазындар.
ІV.Үйге тапсырма:
б. мақал-мәтелдерді жаттау.
V. Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Туған жер – алтын бесік (сыныптан тыс оқылған шығармалар жайлы әңгіме).
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: туған жер туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
24-28 б. б. мақал-мәтелдерді жаттау.
Сөздерді жаттау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен ертегілер туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Туған жер – алтын бесік – деген мағынасын анықтап, түсіндіру.
б) өткен тақырыпты қайталау:
Ертедегі адамдар әр заттың иесі бар деп сенген. Мысалы: қойдың иесі – «Шопан ата», жылқының иесі – «Қамбар ата», түйенің иесі – «Ойсылқара», сиырдың иесі – «Зеңгі баба», ешкінің иесі – «Шекшек ата».
в) сөздік:
тұрмысына байланысты – связи с бытом төрт түлек малға арналған жырлар – песни о животных
наурыз жырлары – песни о наурызе
заттың иесі – мифический покровитель
түркі халықтары – тюрские народы
мереке күні – праздничный день
жыр арналған – посвящали песни
г) тақырып бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру;
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
V. Қорытынды:
Мәтін туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Жұмбақ - жаңылтпаш.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: жұмбақ пен жаңылтпаш туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жұбақ пен жаңылтпаш туралы оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Жұмбақтар – ауыз әдебиетінің ең ескі түрі. Адам ойының ұшқырлығын танытатын ауыз әдебиетінің жанры. Ол барлық елдің әдебиетіне тән. Жұмбақтылатын заттар: адам, адамның дене мүшелері, табиғат туралы, оқу-білім, ғылым, техника жаңалықтары.
Жаңылтпаштар - ауыз әдебиетінің бір түрі. Сөздерді ұйқасып келеді де, әр сөзі тез айтылады. Жаңылтпашты жиналған адамдарды күлдіру үшін және баланың тілін ұстарту үшін айтқызған. Жаңылтпаштың мазмұны әртүрлі: достық, бірлік, адамгершілік.
б) сөздік:
ертеде – в старину
белгілі – определенный
ғылым – наука
әр сөзі – каждое слово
ұйқасып келеді – построено складно
тез айтылады – говорить быстро
в) тапсырмалар бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру (30-36 б.);
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
30-36 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Мақал-мәтелдер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Аңыз-әңгімелер.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Аңыз-әңгімелер туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
30-36 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
ертеде – в старину белгілі – определенный
ғылым – наука әр сөзі – каждое слово
ұйқасып келеді – построено складно тез айтылады – говорить быстро
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жұбақ пен жаңылтпаш туралы оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Аңыз – ауыз әдебиетінің бір түрі. Аңыз өмірде болған адамның іс-әрекетіне байланысты туады. Кейде аңызда өмірде болған өқиға мен қиял-ғажайып оқиға аралас келеді. Бұл жағынан ертегіге ұқсайды. Аңыздың ертегіден айырмасы – онда өмірде болған адам айтылады.
б) сөздік:
өмірде болған адам – человек который жил
іс-әрекет – действие
байланысты туады – рождаются в связи
кейде – иногда
бұл жағынан – с этой стороны
айырмасы – разница
в) тапсырмалар бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру (57 б.);
- тапсырмамен жұмыс орындау (1,2,3 т-а 57-58 б.).
ІV.Үйге тапсырма:
57 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Аңыз туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтың тақырыбы: Сыныптан тыс оқылған ертегілер жайлы әңгіме «Толағай»
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға өлеңнің мазмұны мен идеясын түсіндіру.
Оқушыларды адамгершілікке имандылыққа, мейірімділікке, қатыгездіктен бойын аулақ ұстауға тәрбиелеу
Оқушыларға өлеңді ұйқас түрлеріне талдай білуге дағдыландыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдісі: түсіндіру, талдау, мәнерлеп оқу.
Көрнекіліктер: Ақын портреті, лирикалық талдау сызбасы.
Сабақтың барысы: 1) ұйымдастыру кезеңі
а) Оқушыларды түгендеу
ә) 57 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Жаңа сабақ
а) Сабақтың мақсатымен таныстыру, ә) ой шақыру, б)Мағынаны тану, в)Сабақты бекіту,
г) үйге тапсырма, д) Бағалау.
Ой шақыру
Шәкірт тақырыбына өз білетіндеріңізді сөз, сөз тіркестері арқылы жазыңыздар. (талапкер, мұғаліммен ой бөліседі, сауатты, үлгі алушы, ізденуші, зерек, алғыр).
Мағынаны тану.
Еркін жауап кестесі.
|
Қараңғы қазақ көгіне өрмелеп шығып күн болам |
Қараңғылықтың кегіне күн болмағанда кім болам |
Еңбек, бейнет қай уақытта да рақатқа сарқылар |
Қыздырып күннің қарауы |
Ақын мақсатына ешкім бөгет бола алмайды. |
Ой қозғау.
Синквуэин (5 жолды өлең)
Шәкірт
зерек, алғыр
ізденеді, талаптанады, ой бөліседі
шәкіртсіз ұстаз- тұл жетім.
шәкірт – оқушы
Сабақты бекіту: Әр оқушы өлеңнен алған әсерін қорытып айтады.
Үйге тапсырма: мәтінді мәнерлеп оқу.
Өткен тақырыптарды қайталау
Бағалау:
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Жартыжылдық бақылау тест.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: өткен тақырыптар бойынша тексеру.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Мәтінді мәнерлеп оқу.
Өткен тақырыптарды қайталау
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жартыжылдық тест жұмысын орындау).
ә) Өткен тақырыптар бойынша қорытындылап шығару, бағалау.
1. Фольклор дегеніміз - не
?
а) халық
даналығы
б) ауыз
әдебиеті
в)жазба
әдебиеті
2. Халық ауыз әдебиеті бұл
-
а) мақал-мәтелдер, өлеңдер,
ертегілер
б) жазба әдебиеті , поэмалар,
әндер
в) би, автор
сөзі
3. Тұрмыс-салт жырларын
ата.
а) мақал-мәтелдер, өлеңдер,
ертегілер
б) поэмалар, батырлар
жыры
в) төрт түлік өлеңдері, наурыз
жырлары
4. Төрт түлік малын
ата.
а) қоян, қасқыр,
жылқы
б) сиыр, түйе, жылқы,
қой
в) ешкі, шошқа, ит,
мысық
5. Жылқы иесін
тап.
а) Қамбар
ата
б) Зеңгі
баба
в) Шопан
ата
в) өткен тақырыптар бойынша тексеру:
- сұрақтар бойынша;
- тапсырмалар бойынша.
ІV.Үйге тапсырма:
Өткен тақырыптарды қайталап келу
Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Қожанасырдың тойға баруы.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Қожанасыр туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Өткен тақырыптарды қайталап келу.
Аңыз-әңгімелер деген не?
Ертегілер дегеніміз не?
Қазақ ертегілері қандай түрлерге бөлінеді?
Төрт түлік дегеніміз не?
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен Қожанасырдың әңгіме туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау. жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
той жасапты – устроил праздник үй иесі – хозяин дома
келіпті – пришел құрметтейді – ухаживает
киімі – одежда етті жемейді – не ест мясо
елемепті – не обратил внимание адамды - сыйлайды
в) әңгіме бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Қожанасыр қайда барады?
- Қожанасырға той иесі не себепті көңіл аудармайды?
- Қожанасыр не істейді?
- Той иесі Қожаға не дейді?
- Қожанасыр не деп жауап береді?
г) 59 б. тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс айтып шығу.
баяғыда, Қожанасыр, киім, ешкім, елемепті, төрге шық, тамақ іш, өз үйі, тойға келеді, шапанның жеңі, сыйламайды.
д) 60 б. 5 т/ы. сөздер меен сөз тіркестерін қазақ тіліне аударындар: устроил праздник, на праздник пришел и Қожанасыр, на него, никто не обратил внимание, обратно сходил домой, хозяин дома, ухаживает, берите, ешьте, не ест мясо, ты не уважаешь человека.
ІV.Үйге тапсырма:
58 б. әңыз-әңгімені мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді қайталау.
Қорытынды:
Тақырып бойынша тест жұмысын жүргізу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Алдар көсе мен қу жаурын.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Алдар көсе туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың өмірде болған оқиға мен қиял-ғажайып туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
58 б. әңыз-әңгімені мәнерлеп оқу.
Сөздерді қайталау.
той жасапты – устроил праздник үй иесі – хозяин дома
келіпті – пришел құрметтейді – ухаживает
киімі – одежда етті жемейді – не ест мясо
елемепті – не обратил внимание адамды - сыйлайды
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен Қожанасырдың әңгіме туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау. жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
тауып алды – найдет байдың әйелі – жена богача
шикі ет – сырое мясо егер – если
суырып алады – вытаскивает
в) әңгіме бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Алдар көсе не тауып алады?
- Алдар көсе қайда келеді?
- Алдар байдың әйеліне не дейді?
- Алдар құ жаурын қазанға қалай салады?
- Байдың әйелі алдарға не береді?
г) 62 б. тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс айтып шығу.
Алдар көсе, қу жауырын, қойына тығады, байдың әйелі, шикі ет, қазанға пісіру, мақұл, сүйек, не сұмдық, тоқты, піскен шығар, шарасыздан.
д) 60 б. 5 т/ы. сөздер меен сөз тіркестерін қазақ тіліне аударындар: лопатка скота, жена богача, у меня, сырое мясо, можно сварить в вашем казане, не съесть ли, если, мы возместим убыток ягненком, кладет не показывая, выиаскивает, я же сказал, теперь отдайте мне.
е) мәтінді түсінгенің айтып шығу.
ІV.Үйге тапсырма:
61 б. әңыз-әңгімені мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді қайталау.
Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті-------------------
Тақырыбы: Ыбырай Алтынсарин әңгімелері «Әке мен бала»
Мақсаты: 1. Оқушылардың Ыбырай өмірі мен шығармашылығын қалай меңгергендігін пысықтау; әңгімелерінің тақырыбын ашу.
2. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту, ойын ашық айта білуге және өз пікірін қорғай білуге баулу.
3. Оқушыларды адалдыққа, еңбексүйгіштікке, жақсы жолдас бола білуге тәрбиелеу.
Түрі: Жаңа сабақ
Әдіс-тәсілдер: «Сын тұрғысынан ойлау» технологиясы
Сабақтың барысы:
І. Қызығушылықты ояту: Қазақ халқының қандай ақын-жазушыларын білесіңдер?
Сыныпты 2 топқа бөлу, топ басшыларын белгілеу және топ басшыларына бағалау парағын тапсыру.
2. Үй жұмысын тексеру: Демалыс кезінде оқыған ертегілерді мазмұндау.
3. Жаңа сабақ
Меңгерілетін білім:
Ы.Алтынсарин кім?
Ы.А. қандай білім алған?
Қандай шығармалар
жазған?
«Деректер сөйлейді» тапсырмасы. Дәптерге
жазу.
1841 –
Ыбырайдың туған жылы. Қостанай обл. Затобол
ауданында туды.
1850 – Орынборда ашылған
қазақ-орыс мектебіне түседі.
1857- Мектепті үздік бітіріп
шыққан жылы
1859- Орынбордағы шекаралық
комиссияға тілмаш болып орналасқан жылы.
1860 – Орал сыртындағы
қазақтарға арналып 4 сыныптық бастауыш
мектеп
ашу туралы шыққанда (Тройцк, Торғай, Ырғыз, Қазалы) өзі
сұранып,
Торғай мектебіне мұғалім болады. Торғай қаласында бірден
мектеп
ашу мүмкін болмай, іс көпке созылады, жиналған балаларды өз
үйінде
оқытқан жылы.
1864 – Мектептің қаңтар
айында ашылған жылы
14 - Сол мектепке
қабылданған бала саны.
1876 – Петербург, Қазан
қалаларына барған жылы
1876 – Н.Н.Ильминскийге жазған
хатында «Татар тілінде жазылған
кітаптардан құтылу үшін, қазақ тілінде оқуға арналған
бастауыш
кітабымды кеше ғана бастадым,» - деп жазған
жылы
1889 – қайтыс болған
жылы.
1876 – «Қазақ хрестоматиясын»
жазуға кіріскен жылы
1879 – Орынборда хрестоматияның
басылған жылы
ІІ. Мағынаны
ажырату
1. «Кластер»
стратегиясы
- Ы. Алтынсарин – балалар әдебиетінің атасы. Бүкіл өмірін қазақ
балаларын оқытуға арнаған. Сол мақсатпен алғаш рет балаларға арнап
мектеп ашып, оқулық жазған. Ағартушы оқулықты жазудағы мақсатын
хрестоматияның алғы сөзінде: «Бұл кітапты құрастырғанда мен,
біріншіден, осы біздің ана тілімізде тұңғыш рет шыққалы отырған
жалғыз кітаптың орыс-қазақ мектептерінде тәрбиеленіп жүрген қазақ
балаларына оқу кітабы бола алу жағын, сонымен қабат, жалпы халықтың
оқуына жарайтын кітап бола алу жағын көздедім...» деп тұжырымдаған.
Өйткені хрестоматияға Ыбырай өзінің педагогтық мақсатына лайықтай
жазған тәрбиелік мәні жоғары көптеген шағын әңгімелерін, өлеңдері
мен ауыз әдебиеті үлгілерін, сондай – ақ, орыс педагогтері мен
айтулы орыс қаламгерлерінен аударған шығармаларды енгізген болатын.
Бұл шығармалардың тақырыптық – идеялық мазмұнынан біз Ыбырайды
ұстаз-тәрбиеші ретінде алдына мақсат етіп қойған адамгершілік
мәселелерін көреміз.
2. «Қарама-қарсы элементтер» стратегиясы
«Әке мен бала» әңгімесін талдау
-
1 топ
Әке
Бала
Үлкен кісі
Тағаны алады
Ақылды адам
Шие сатып алды
ЕңбектендіЖас бала
Алғысы келмейді
Ақылсыз бала
Сатып алмады
Еңбектенген жоқ
Кестені толтыру.
|
Автор |
Шығармасы |
Кейіпкері |
Қандай? |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. Қорытынды
Тақырыпты әңгімелеп, қорытындылау.
6. Үйге тапсырма:
Ы. Алтынсарин «Әке мен бала» әңгімені мазмұндау.
Шағын әңгіме жазу /Ыбырайға ұқсау/
7. Бағалау.
Топ басшыларының бағалауы бойынша баға қою.
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
Ашық сабақ "Ертегілер" 5-сынып
Ашық сабақ "Ертегілер" 5-сынып
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Ертегілер.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Ертегілер туралы әңгімелеп беру.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
30-36 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Жұмбақтар – ауыз әдеб-ң ең ескі түрі. Адам ойының ұшқырлығын танытатын ауыз әдеб-ң жанры. Ол барлық елдің әдебиетіне тән. Жұмбақта белгісіз зат белгілі бір затқа салыстырыла сүреттееледі.
Жаңылтпаш - ауыз әдеб-ң ең ескі түрі. Сөздерді ұйықасып келеді де, әр сөзі де тез айтылады. Сондықтан жаңылтпашты жаңылмай айту керек. Ол үлкен өнер болып табылады.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен ертегілер туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау.Жаңа сөздермен танысу.
Ертегілер – халық ауыз әдеб-ң ең көп тараған түрі. Оны халықтың ауызша тараған көркем әңгімесі десек болады. Ертегілер адамдардың еңбегі мен тұрмыс тіршілігіне байланысты туған.
Қазақтың ертегілері үш топқа бөлінеді: қиял-ғажайып ертегілер, хайуанаттар ертегілер, тұрмыс-салт ертегілер.
б) сөздік:
ауызша тараған – устно распространялись көркем әңгімесі – художественный рассказ
тұрмыс-тіршілік – быт и жизнь
жақсы өмір сүру – хорошо жить
армандаған – мечтали
әлсіздерді жақтаған – заступились за слабых
қиял жүзінде – в фантазиии (в мечтах)
іске асырған - осуществили
қиял-ғажайып ертегілер – фантастические, волшебные сказки
хайуанаттар ертегілер – сказки о животных
в) тақырып бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру;
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
41-43 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Түлкі мен ешкі.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген ертегі туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
41-43 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Ертегілер – халық ауыз әдеб-ң ең көп тараған түрі. Оны халықтың ауызша тараған көркем әңгімесі десек болады. Ертегілер адамдардың еңбегі мен тұрмыс тіршілігіне байланысты туған.
Қазақтың ертегілері үш топқа бөлінеді: қиял-ғажайып ертегілер, хайуанаттар ертегілер, тұрмыс-салт ертегілер.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен белгіленген ертегі туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.Жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
абайсызда – внезапно
терең апанға – в губокую яму
түсіп кетіпті – упал
неге тұрсың – хпочему стоишь
жаным жай тауып тұр – душа ликует
салқын – прохладно
шөлдедім – сильно хотел пить
тұп-тұнық су –прозрачная вода
секіріп ұстіне мінеді – вскакивает, прыгает на него
в) ертегі бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Түлкі абайсызда қайда түсін кетеді?
- Түлкіні не көреді?
- Түлкі ешкіні қалай алдайды?
ІV.Үйге тапсырма:
43 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Қаңбақ шал.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Қаңбақ шал туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
43 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
абайсызда – внезапно терең апанға – в губокую яму
түсіп кетіпті – упал неге тұрсың – хпочему стоишь
жаным жай тауып тұр – душа ликует салқын – прохладно
шөлдедім – сильно хотел пить тұп-тұнық су –прозрачная вода
секіріп ұстіне мінеді – вскакивает, прыгает на него
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен белгіленген ертегі туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау. жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
домалайды – катился айран – кефир
көшеді – перекачевывает көмеді – закрывает
дәу – великан қорқады – боится
жердің миы – мозг земли шыға келеді - выскочит
в) ертегі бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Қаңбақ шал қандай күн көріпті?
- Ол не себептен Қаңбақ шал деп атаныпты?
- Қаңбақ шал заттарын қайда көмеді?
- Дәу Қаңбақ шалға не дейді?
- Дәу жерді тепкенде не шығады?
г) 48 б. тапсырма. Ертегінің І бөлімнің түсінін оқу, мазмұндау.
ІV.Үйге тапсырма:
46 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Мақта қыз бен мысық.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген тақырып туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
46 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
домалайды – катился айран – кефир
көшеді – перекачевывает көмеді – закрывает
дәу – великан қорқады – боится
жердің миы – мозг земли шыға келеді – выскочит
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен белгіленген ертегі туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау. жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
миіз – изюм тышқан – мышь
тауып алды – нашел көреді – увидет
жұмыртқа – яйцо бас салады – хватает
дән – зерно тары - пшено
в) ертегі бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Мақта қыз не тауып алады?
- Мақта қыз нені шақырады?
- Мысық Мақта қызға не дейді?
- Мақта қыз мысықтың несін кесіп алады?
г) 52 б. тапсырма. Ертегінің рөлге бөліп, түсініп оқу.
д) 55 б. 7 т/ы. Мысық қайсысынан не алды? Дәптерлеріне екі қатар етіп жазып шығу.
ІV.Үйге тапсырма:
52 б. ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Кіріспе.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: 4-сыныпта өткен тақырыптарды әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың қазақ халқының ауыз әдебиет халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
4-сыныпта өткенді әңгімелеу.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен қазақ халқының ауыз әдебиет туралы мәтіндеп оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау.Жаңа сөздермен танысу.
Қазақ халқының ауыз әдебиеті – қазақ халқы ауыз әдебиеті – халықтың ауызша шығарып, ауызша сақтаған мұрасы. Олардың авторы ұмытылған. Шығарманың мазмұны халықтың есінде сақталған. Сөйтіп ұрпақтан-ұрпаққа жеткен.
Қазақ ауыз әдебиетінің мынадай түрлері бар: тұрмыс-салт жырлары, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар, ертегілер, аңыз-әңгімелер және т.б. түрлері бар.
б) сөздік:
халық ауыз әдебиеті – устное народное творчество мұра – наследие
есінде сақталған – сохранился в памяти
мал өсіру – скотоводство
айналысқан – занимались
тұрмыс – быт
сенім – вера
тұрмыс-салт жырлары – бытовые песни
мақал-мәтелдер – пословицы и поговорки
аңыз-әңгімелер – былины
в) тақырып бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру;
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
4-5 б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Ертегілер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Тұрмыс-салт жырлары.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Тұрмыс-салт жырлары туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
4-5 б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен ертегілер туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Тұрмыс-салт жырлары – тұрмыс-салт жырлары халықтың күнделікті тұрмысна байланысты туған. Тұрмыс-салт жырлары: наурыз жырлары, төрт түлек малға арналған жырлар, т.б. болып табылады. Төрт түлек малға: қой, жылқы, сиыр, түйе жатады.
Ертедегі адамдар әр заттың иесі бар деп сенген. Мысалы: қойдың иесі – «Шопан ата», жылқының иесі – «Қамбар ата», түйенің иесі – «Ойсылқара», сиырдың иесі – «Зеңгі баба», ешкінің иесі – «Шекшек ата».
б) сөздік:
тұрмысына байланысты – связи с бытом төрт түлек малға арналған жырлар – песни о животных
наурыз жырлары – песни о наурызе
заттың иесі – мифический покровитель
түркі халықтары – тюрские народы
мереке күні – праздничный день
жыр арналған – посвящали песни
в) тақырып бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру;
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
6-7 б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Мәтін туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Жан-жануарларға байланысты жырлар.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген тақырып бойынша әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды? -Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл? -Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
6-7 б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Жылқы иесі – «Қамбар ата» Сиыр иесі – «Зеңгі баба»
Түйе иесі – «Ойсылқара» Қой иесі – «Шопан ата»
Ешкі иесі – «Шекшек ата» (қайталау)
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жануарлар туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Түйе
Маң – маң басқан, маң басқан,
Шудаларын шаң басқан.
Екі өркешін қом басқан.
Төрт аяғын тең басқан.
Балалар, түйе туралы не білесіңдер? Түйенің төлін бота дейтінің білесіңдер ғой. Ол өте әдемі нәзік болады. Сондықтан қазақтар қыздарына «Бота», «Ақбота» деген аттар қояды. Түйенің, ботаның суретін салып, салған суретіңе ат қойсаң қандай жақсы болар еді.
Жылқы
Қоғалы көлді жайлаған,
Қоғаның басын шайнаған,
Құраулап оны жылқышы
Қыр арқанмен байлаған.
«Ер қанаты - ат» деген мақал бар. Жылқы туралы сендер көп білетін болуларын керек?
Жылқы малы адамға не үшін керек? Сенің өз жылқын бар ма?
Жылқы төлін құлын, құлыншақ дейді. Ол да бір сүйкімді төл. Кішкентай бала сияқты, тәттіні жақсы көреді. Егер кішкентай кезінен қант беріп үйретсең, сенің артынан қалмайды. Құлын туралы «Торы құлын» деген өлеңде де өте жақсы айтыпты, өздерің оқып көріндерші.
б) сөздік:
қоға –
қыл арқан –
жануар –
ер қанаты –
маң-маң – (үйде берілген сөздердің аудармасын жазып келу)
в) тақырып бойынша жұмыс:
- жануарлар туралы тақпақты мәнерлеп оқу (түйе ж/е жылқы).
ІV.Үйге тапсырма:
б. (хрестоматия) түйе ж/е жылқы туралы тақпақты жаттау.
V. Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Жан-жануарларға байланысты жырлар.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген тақырып бойынша әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды? -Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл? -Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
4-5 б. (хрестоматия) түйе ж/е жылқы туралы тақпақты жаттау
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жануарлар туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Қой
Ауылдардың қойы бар, Жамылғыш пен төсеніш,
Қойы бардың тоны бар. Қойдан емес немене,
Сауса тәтті сұті бар, Шекпен, шалбар, қап, арқан
Сойса дәмді еті бар. Содан емес немене.
Балалар, бұл өлеңде төрт түліктің бірі – қойдың адам баласына пайдасы туралы айтып отыр. Сендер өздеріңде жақсы білесіңдер ғой. Қойдың жүнінен тоқылған, тігілген киімді барлық адам баласы жақсы көреді. Ол әрі жұмсақ, әрі денсаулыққа пайдалы.
Ешкі
Ешкі қойды бастаған, Тастан тасқа секіріп, Қойға қасқыр шапқанда,
Қойды артына тастаған, Ойнағаның қайтерсің! Көрегенің қайтерсің.
Ешкі деген жануар, Тентектігін текесі, Орма құлақ ор ешкі,
Сойса саны қалақтай, Қоймағанын қайтерсің. Салпан құлақ сары ешкі.
Сауса сүті бұлақтай.
Қазақ халқы ешкі малын көп ұстамаған. Ешкінің мінез-құлқын жақтырмаса керек. Ол қойды бастап жүреді. Алысқа азап кетеді. Сол кезде қойға емес, ешкіге ұрысып алады. Ал бірақ ешкінің түбіт жүніне, ешкінің сүтіне жетер ештеңе жоқ.
Ал, балалар, сендердің ешкіге, оның лағына көзқарастарын қандай?
б) сөздік:
тоны –
қалақтай –
жануар –
тентек –
садақтай – (үйде берілген сөздердің аудармасын жазып келу)
в) тақырып бойынша жұмыс:
- жануарлар туралы тақпақты мәнерлеп оқу (қой ж/е ешкі).
ІV.Үйге тапсырма:
б. (хрестоматия) қой ж/е ешкі туралы тақпақты жаттау.
V. Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Салт-дәстүрге қатысты жырлар.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: белгіленген тақырып бойынша әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды? -Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл? -Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
6-7 б. б. (хрестоматия) қой ж/е ешкі туралы тақпақты жаттау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен салт-дәстүрге қатысты жырлар туралы оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Салт-дәстүрге қатысты жырлар – Қай халықтың болмасын салт-дәстүрлері болады. Әрбір адам халықты сыйласа, оның тілін де, салт-дәстүрін де құрметтеу керек.
Жер бетіндегі барлық адамзат баласы өз анасынан, әжесінен, әке, туыстарынан бесік жырын тыңдаған. Ол ән қай тілде айтылса да қасиетті, баға жетпес дүние.
Қазақ халқының бесік жырын оқып үйренейік.Жырлардың түрлері: Бесік жыры, Тұсау кесер.
б) сөздік:
бесік жыры –
әлди-әлди –
тұсау кесер –
бөпешім –
жаным – (үйде берілген сөздердің аудармасын жазып келу)
в) тақырып бойынша жұмыс:
- салт-дәстүрлер туралы тақпақты мәнерлеп оқу.
ІV.Үйге тапсырма:
б. (хрестоматия) қой ж/е ешкі туралы тақпақты жаттау.
V. Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Мақал-мәтелдердің тақырыптары.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: отбасы туралы мақал-мәтелдерді бойынша әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың тіл байлығын дамыту.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды? -Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл? -Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
17-19 б. б. (хрестоматия) қой ж/е ешкі туралы тақпақты жаттау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен салт-дәстүрге қатысты жырлар туралы оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Мақал – мәтелдердің көлемі қысқа болады. Олар шағын өлеңдер секілді. Мақал-мәтелдер ойда тез және жеңіл сақталады.
Мақал-мәтелдердің тақырыптары әртүрлі: өнер-білім, адамгершілік, жақсы мен жаман, еңбек, достық, Отанды сүйю туралы. Мақал-мәтелдер – жақсы адам болып шығудың ережесі секілді:
Адамды жақсылыққа тәрбиелейді:
Әдепті бала – арлы бала, Оқу - білім бұлағы,
Әдепсіз бала – сорлы бала. Білім – өмір шырағы.
Жалқаулықты, жамандықты сынайды:
Еріншекке есік пен төр – екі күндік жер.
Жаманға айтқаннан ақылың –
Далаға атқан оқпен тең.
Жалқаудың жаны тәтті.
Өнер-білім туралы:
Өнерлі өрге жүзеді.
Білім таппай мақтанба,
Өнер таппай баптанба.
Еңбек туралы:
Еңбек етсең ерінбей,
Тояды қарның тіленбей.
Көз қорқақ, қол батыр.
б) сөздік:
өнер-білім – искусство и знание дұшпан - враг
білекті – сильный арлы - советливый
жығады – победит сорлы - негодник
в) тапсырма бойынша жұмыс:
29 б. 2 т-ы. берілген сөздердің антонимдік қатарын мәтіннен тауып жазындар.
ІV.Үйге тапсырма:
б. мақал-мәтелдерді жаттау.
V. Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Туған жер – алтын бесік (сыныптан тыс оқылған шығармалар жайлы әңгіме).
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: туған жер туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
24-28 б. б. мақал-мәтелдерді жаттау.
Сөздерді жаттау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен ертегілер туралы бойынша мәтінді оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Туған жер – алтын бесік – деген мағынасын анықтап, түсіндіру.
б) өткен тақырыпты қайталау:
Ертедегі адамдар әр заттың иесі бар деп сенген. Мысалы: қойдың иесі – «Шопан ата», жылқының иесі – «Қамбар ата», түйенің иесі – «Ойсылқара», сиырдың иесі – «Зеңгі баба», ешкінің иесі – «Шекшек ата».
в) сөздік:
тұрмысына байланысты – связи с бытом төрт түлек малға арналған жырлар – песни о животных
наурыз жырлары – песни о наурызе
заттың иесі – мифический покровитель
түркі халықтары – тюрские народы
мереке күні – праздничный день
жыр арналған – посвящали песни
г) тақырып бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру;
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
V. Қорытынды:
Мәтін туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Жұмбақ - жаңылтпаш.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: жұмбақ пен жаңылтпаш туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
б. мәтінді мәнерлеп оқу, мазмұндау.
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жұбақ пен жаңылтпаш туралы оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Жұмбақтар – ауыз әдебиетінің ең ескі түрі. Адам ойының ұшқырлығын танытатын ауыз әдебиетінің жанры. Ол барлық елдің әдебиетіне тән. Жұмбақтылатын заттар: адам, адамның дене мүшелері, табиғат туралы, оқу-білім, ғылым, техника жаңалықтары.
Жаңылтпаштар - ауыз әдебиетінің бір түрі. Сөздерді ұйқасып келеді де, әр сөзі тез айтылады. Жаңылтпашты жиналған адамдарды күлдіру үшін және баланың тілін ұстарту үшін айтқызған. Жаңылтпаштың мазмұны әртүрлі: достық, бірлік, адамгершілік.
б) сөздік:
ертеде – в старину
белгілі – определенный
ғылым – наука
әр сөзі – каждое слово
ұйқасып келеді – построено складно
тез айтылады – говорить быстро
в) тапсырмалар бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру (30-36 б.);
- тапсырмамен жұмыс орындау .
ІV.Үйге тапсырма:
30-36 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Мақал-мәтелдер туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Аңыз-әңгімелер.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Аңыз-әңгімелер туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
30-36 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
ертеде – в старину белгілі – определенный
ғылым – наука әр сөзі – каждое слово
ұйқасып келеді – построено складно тез айтылады – говорить быстро
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жұбақ пен жаңылтпаш туралы оқып танысу).
ә) Берілген мәтін бойынша мәнерлеп оқу, мазмұндау. Жаңа сөздермен танысу.
Аңыз – ауыз әдебиетінің бір түрі. Аңыз өмірде болған адамның іс-әрекетіне байланысты туады. Кейде аңызда өмірде болған өқиға мен қиял-ғажайып оқиға аралас келеді. Бұл жағынан ертегіге ұқсайды. Аңыздың ертегіден айырмасы – онда өмірде болған адам айтылады.
б) сөздік:
өмірде болған адам – человек который жил
іс-әрекет – действие
байланысты туады – рождаются в связи
кейде – иногда
бұл жағынан – с этой стороны
айырмасы – разница
в) тапсырмалар бойынша жұмыс:
- сұрақтарға жауап беру (57 б.);
- тапсырмамен жұмыс орындау (1,2,3 т-а 57-58 б.).
ІV.Үйге тапсырма:
57 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Қорытынды:
Аңыз туралы түсінгендерін тексеріп шығу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтың тақырыбы: Сыныптан тыс оқылған ертегілер жайлы әңгіме «Толағай»
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға өлеңнің мазмұны мен идеясын түсіндіру.
Оқушыларды адамгершілікке имандылыққа, мейірімділікке, қатыгездіктен бойын аулақ ұстауға тәрбиелеу
Оқушыларға өлеңді ұйқас түрлеріне талдай білуге дағдыландыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдісі: түсіндіру, талдау, мәнерлеп оқу.
Көрнекіліктер: Ақын портреті, лирикалық талдау сызбасы.
Сабақтың барысы: 1) ұйымдастыру кезеңі
а) Оқушыларды түгендеу
ә) 57 б. тақырыпты мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді жаттау.
Жаңа сабақ
а) Сабақтың мақсатымен таныстыру, ә) ой шақыру, б)Мағынаны тану, в)Сабақты бекіту,
г) үйге тапсырма, д) Бағалау.
Ой шақыру
Шәкірт тақырыбына өз білетіндеріңізді сөз, сөз тіркестері арқылы жазыңыздар. (талапкер, мұғаліммен ой бөліседі, сауатты, үлгі алушы, ізденуші, зерек, алғыр).
Мағынаны тану.
Еркін жауап кестесі.
|
Қараңғы қазақ көгіне өрмелеп шығып күн болам |
Қараңғылықтың кегіне күн болмағанда кім болам |
Еңбек, бейнет қай уақытта да рақатқа сарқылар |
Қыздырып күннің қарауы |
Ақын мақсатына ешкім бөгет бола алмайды. |
Ой қозғау.
Синквуэин (5 жолды өлең)
Шәкірт
зерек, алғыр
ізденеді, талаптанады, ой бөліседі
шәкіртсіз ұстаз- тұл жетім.
шәкірт – оқушы
Сабақты бекіту: Әр оқушы өлеңнен алған әсерін қорытып айтады.
Үйге тапсырма: мәтінді мәнерлеп оқу.
Өткен тақырыптарды қайталау
Бағалау:
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Жартыжылдық бақылау тест.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: өткен тақырыптар бойынша тексеру.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Мәтінді мәнерлеп оқу.
Өткен тақырыптарды қайталау
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен жартыжылдық тест жұмысын орындау).
ә) Өткен тақырыптар бойынша қорытындылап шығару, бағалау.
1. Фольклор дегеніміз - не
?
а) халық
даналығы
б) ауыз
әдебиеті
в)жазба
әдебиеті
2. Халық ауыз әдебиеті бұл
-
а) мақал-мәтелдер, өлеңдер,
ертегілер
б) жазба әдебиеті , поэмалар,
әндер
в) би, автор
сөзі
3. Тұрмыс-салт жырларын
ата.
а) мақал-мәтелдер, өлеңдер,
ертегілер
б) поэмалар, батырлар
жыры
в) төрт түлік өлеңдері, наурыз
жырлары
4. Төрт түлік малын
ата.
а) қоян, қасқыр,
жылқы
б) сиыр, түйе, жылқы,
қой
в) ешкі, шошқа, ит,
мысық
5. Жылқы иесін
тап.
а) Қамбар
ата
б) Зеңгі
баба
в) Шопан
ата
в) өткен тақырыптар бойынша тексеру:
- сұрақтар бойынша;
- тапсырмалар бойынша.
ІV.Үйге тапсырма:
Өткен тақырыптарды қайталап келу
Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Қожанасырдың тойға баруы.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Қожанасыр туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың ертегілерден көрінетін халықтың қиял- арманы, даналығы, еңбексүйгіштігі, жауыздықты, ізгіліктің жеңіп шығатына халықтың сенімі туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Өткен тақырыптарды қайталап келу.
Аңыз-әңгімелер деген не?
Ертегілер дегеніміз не?
Қазақ ертегілері қандай түрлерге бөлінеді?
Төрт түлік дегеніміз не?
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен Қожанасырдың әңгіме туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау. жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
той жасапты – устроил праздник үй иесі – хозяин дома
келіпті – пришел құрметтейді – ухаживает
киімі – одежда етті жемейді – не ест мясо
елемепті – не обратил внимание адамды - сыйлайды
в) әңгіме бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Қожанасыр қайда барады?
- Қожанасырға той иесі не себепті көңіл аудармайды?
- Қожанасыр не істейді?
- Той иесі Қожаға не дейді?
- Қожанасыр не деп жауап береді?
г) 59 б. тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс айтып шығу.
баяғыда, Қожанасыр, киім, ешкім, елемепті, төрге шық, тамақ іш, өз үйі, тойға келеді, шапанның жеңі, сыйламайды.
д) 60 б. 5 т/ы. сөздер меен сөз тіркестерін қазақ тіліне аударындар: устроил праздник, на праздник пришел и Қожанасыр, на него, никто не обратил внимание, обратно сходил домой, хозяин дома, ухаживает, берите, ешьте, не ест мясо, ты не уважаешь человека.
ІV.Үйге тапсырма:
58 б. әңыз-әңгімені мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді қайталау.
Қорытынды:
Тақырып бойынша тест жұмысын жүргізу.
Бағалау
Қазақ әдебиеті
Сабақтын тақырыбы: Алдар көсе мен қу жаурын.
Сабақтын мақсаты: 1.Білімділік: Алдар көсе туралы әңгімелеу.
2. Дамытушылық: оқушылардың өмірде болған оқиға мен қиял-ғажайып туралы аңықтай білу.
3. Тәрбиелік: қазақ тілінде ауызекі сөйлеу түрлерін арттыру.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты пысықтау.
Сабақтың әдісі: мәнерлеп оқу, талдау
Сабақтың көрнекілігі: ертегілердің ұлттық ерек-рі туралы сурет, плакат
Сабақ барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) сәлемдесу;
ә) лексикалық жаттығу:
- Қандай сабақ басталды?
-Қазақ тілі бүгін нешінші сабақ?
-Қазақ тілі қандай тіл?
-Дүйсенбі аптаның нешінші күні?
-Жексенбі аптаның нешінші күні?
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
58 б. әңыз-әңгімені мәнерлеп оқу.
Сөздерді қайталау.
той жасапты – устроил праздник үй иесі – хозяин дома
келіпті – пришел құрметтейді – ухаживает
киімі – одежда етті жемейді – не ест мясо
елемепті – не обратил внимание адамды - сыйлайды
ІІІ. Жаңа сабақ:
а) Кіріспе сөз (оқушылармен Қожанасырдың әңгіме туралы бойынша мәтінді әңгімелеу).
ә) Берілген ертегіні мәнерлеп оқу, мазмұндау. жаңа сөздермен танысу.
б) сөздік:
тауып алды – найдет байдың әйелі – жена богача
шикі ет – сырое мясо егер – если
суырып алады – вытаскивает
в) әңгіме бойынша сұрақтарға жауап беру:
- Алдар көсе не тауып алады?
- Алдар көсе қайда келеді?
- Алдар байдың әйеліне не дейді?
- Алдар құ жаурын қазанға қалай салады?
- Байдың әйелі алдарға не береді?
г) 62 б. тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс айтып шығу.
Алдар көсе, қу жауырын, қойына тығады, байдың әйелі, шикі ет, қазанға пісіру, мақұл, сүйек, не сұмдық, тоқты, піскен шығар, шарасыздан.
д) 60 б. 5 т/ы. сөздер меен сөз тіркестерін қазақ тіліне аударындар: лопатка скота, жена богача, у меня, сырое мясо, можно сварить в вашем казане, не съесть ли, если, мы возместим убыток ягненком, кладет не показывая, выиаскивает, я же сказал, теперь отдайте мне.
е) мәтінді түсінгенің айтып шығу.
ІV.Үйге тапсырма:
61 б. әңыз-әңгімені мәнерлеп оқу, мазмұндау.
Сөздерді қайталау.
Қорытынды:
Бағалау
Қазақ әдебиеті-------------------
Тақырыбы: Ыбырай Алтынсарин әңгімелері «Әке мен бала»
Мақсаты: 1. Оқушылардың Ыбырай өмірі мен шығармашылығын қалай меңгергендігін пысықтау; әңгімелерінің тақырыбын ашу.
2. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту, ойын ашық айта білуге және өз пікірін қорғай білуге баулу.
3. Оқушыларды адалдыққа, еңбексүйгіштікке, жақсы жолдас бола білуге тәрбиелеу.
Түрі: Жаңа сабақ
Әдіс-тәсілдер: «Сын тұрғысынан ойлау» технологиясы
Сабақтың барысы:
І. Қызығушылықты ояту: Қазақ халқының қандай ақын-жазушыларын білесіңдер?
Сыныпты 2 топқа бөлу, топ басшыларын белгілеу және топ басшыларына бағалау парағын тапсыру.
2. Үй жұмысын тексеру: Демалыс кезінде оқыған ертегілерді мазмұндау.
3. Жаңа сабақ
Меңгерілетін білім:
Ы.Алтынсарин кім?
Ы.А. қандай білім алған?
Қандай шығармалар
жазған?
«Деректер сөйлейді» тапсырмасы. Дәптерге
жазу.
1841 –
Ыбырайдың туған жылы. Қостанай обл. Затобол
ауданында туды.
1850 – Орынборда ашылған
қазақ-орыс мектебіне түседі.
1857- Мектепті үздік бітіріп
шыққан жылы
1859- Орынбордағы шекаралық
комиссияға тілмаш болып орналасқан жылы.
1860 – Орал сыртындағы
қазақтарға арналып 4 сыныптық бастауыш
мектеп
ашу туралы шыққанда (Тройцк, Торғай, Ырғыз, Қазалы) өзі
сұранып,
Торғай мектебіне мұғалім болады. Торғай қаласында бірден
мектеп
ашу мүмкін болмай, іс көпке созылады, жиналған балаларды өз
үйінде
оқытқан жылы.
1864 – Мектептің қаңтар
айында ашылған жылы
14 - Сол мектепке
қабылданған бала саны.
1876 – Петербург, Қазан
қалаларына барған жылы
1876 – Н.Н.Ильминскийге жазған
хатында «Татар тілінде жазылған
кітаптардан құтылу үшін, қазақ тілінде оқуға арналған
бастауыш
кітабымды кеше ғана бастадым,» - деп жазған
жылы
1889 – қайтыс болған
жылы.
1876 – «Қазақ хрестоматиясын»
жазуға кіріскен жылы
1879 – Орынборда хрестоматияның
басылған жылы
ІІ. Мағынаны
ажырату
1. «Кластер»
стратегиясы
- Ы. Алтынсарин – балалар әдебиетінің атасы. Бүкіл өмірін қазақ
балаларын оқытуға арнаған. Сол мақсатпен алғаш рет балаларға арнап
мектеп ашып, оқулық жазған. Ағартушы оқулықты жазудағы мақсатын
хрестоматияның алғы сөзінде: «Бұл кітапты құрастырғанда мен,
біріншіден, осы біздің ана тілімізде тұңғыш рет шыққалы отырған
жалғыз кітаптың орыс-қазақ мектептерінде тәрбиеленіп жүрген қазақ
балаларына оқу кітабы бола алу жағын, сонымен қабат, жалпы халықтың
оқуына жарайтын кітап бола алу жағын көздедім...» деп тұжырымдаған.
Өйткені хрестоматияға Ыбырай өзінің педагогтық мақсатына лайықтай
жазған тәрбиелік мәні жоғары көптеген шағын әңгімелерін, өлеңдері
мен ауыз әдебиеті үлгілерін, сондай – ақ, орыс педагогтері мен
айтулы орыс қаламгерлерінен аударған шығармаларды енгізген болатын.
Бұл шығармалардың тақырыптық – идеялық мазмұнынан біз Ыбырайды
ұстаз-тәрбиеші ретінде алдына мақсат етіп қойған адамгершілік
мәселелерін көреміз.
2. «Қарама-қарсы элементтер» стратегиясы
«Әке мен бала» әңгімесін талдау
-
1 топ
Әке
Бала
Үлкен кісі
Тағаны алады
Ақылды адам
Шие сатып алды
ЕңбектендіЖас бала
Алғысы келмейді
Ақылсыз бала
Сатып алмады
Еңбектенген жоқ
Кестені толтыру.
|
Автор |
Шығармасы |
Кейіпкері |
Қандай? |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. Қорытынды
Тақырыпты әңгімелеп, қорытындылау.
6. Үйге тапсырма:
Ы. Алтынсарин «Әке мен бала» әңгімені мазмұндау.
Шағын әңгіме жазу /Ыбырайға ұқсау/
7. Бағалау.
Топ басшыларының бағалауы бойынша баға қою.
шағым қалдыра аласыз













