Мамандық:
Дәнекерлеу ісі.
Ө/о
шебері : Кыпшакбаев Б. М.
Өндірістік оқытудың
САБАҚ
ЖОСПАРЫ
Сабақтың тақырыбы:Газпісіруші
аспаптармен және оны қызметке қосумен
таныстыру.
Сабақтың мақсаттары:
Білімділік: Білім алушыларды жұмыс орнын
дайындауды және металды өңдеудегі техника қауіпсіздігін сақтай
отырып, газ пісіруші аспаптармен жұмыс істеумен
таныстыру
Дамытушылық: Пісіретін жанғыштағы жалынды
шығару және өлшеу, жалынды реттеу және жанарғыны жағу
тәртібі.
Тәрбиелік: Білімалушыларды
жауапкершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: плакаттар, сызбалар, әр түрлі
аспаптардың кесінділері, балқытылған үлгілері
Әдістемелік құралдар: Плакаттар, сызбалар, әр
түрлі аспаптардың кесінділері, балқытылған
үлгілері
Пән
аралық байланыс: Арнайы
технология
Қолданатын көрнекі-құралдар:
Ацителен
генераторлары, сулы сақтағыш бітеулері,
кальций
карбидімен,
оттегі
бар баллондармен және ацетиленмен, қажетті мөлшердегі
бәсеңдеткіштер мен жанғыштар, оттегі және ацетилен беретін түтік
тексеру қажет, 250х150 мм өлшемдегі төмен көміртекті тілімшелер
қолданылады. Балғалар, болат щеткалар, түбін тазалайтын жезден
жасалған инелер, жанғыштарды суыту үшін қолданылатын су құйылған
ыдыстар, тақтайлар мен маскалар, арнайы киімдер – брезент
кеудешелер, шалбарлар, бас киімдер және
қолғаптар.
САБАҚТЫҢ
ӨТУ БАРЫСЫ
І.
Ұйымдастыру кезеңі:
1.
Оқушылардың қатысуын тексеру. Топ старостасының (бригадирінің)
рапорты.
2.
Оқушының сыртқы түрін тексеру. (арнайы киімнің
болуы)
3. Оқу
құралдарын тексеру (өндірістік оқыту бойынша
күнделіктер)
2. Кіріспе
нұсқауы: Енгізудің басында оқушыларға
дұрыс жұмыс орнын дайындау керек екенін айту керек және металдарды,
газ жаңғышты өңдеудегі техника қауіпсіздіктерінің негізгі
қағидаларын еске түсіріп, әсіресе аспапқа майлардың және басқа да
қажетті сұйықтардың түсуінен сақтану керек екенін айтқан жөн. Осы
жерде газбен пісірушінің арнайы киімінің жинағын көрсетіп және оны
бір оқушыға кигізіп көрсету керек, ереже бойынша киіп жүру керек.
Осыдан кейін топты газбен пісіруші аспаптың құрылымымен таныстыру
қажет.
1. Сабақтың тақырыбын
мәлімдеу:
Баллонның қақпағын қалай шешіп
алу керек екенін қөрсету керек, жалғастықты өшіру керек, вентильді
үрлеу керек, бәсеңдеткішті және түтікті қосу керек, сонымен қатар
манометр бойынша жұмыс қысымын орнату керек. Осы кезде оқушыларды
манометр көрсеткіші бойынша газ көлемін есептеуге үйрете кету
керек. Одан басқа оларға қабырғадағы және едендегі газөлшегіш
рампаларды (жарыққалқан) көрсету қажет. Оқушыларды аналогиялық
түрде ацетиленгенді баллон қызметіменде таныстыру қажет. Бұл жерде
оттегі баллонының ацетилен баллонынан айырмашылығын айта кеткен
жөн. Ацетилен генераторларды дайындай отырып оны іске қосуда,
оқушыларға генераторды қалдықтардан қалай тазалау керек екендігін
көрсету керек, оны сумен толтыру қажет, реторттарға кальций
карбидін толтырады, генераторды үрлейді және жанғыштан газды алып
кетеді. Осымен қатар барабандардың карбид кальциімен толтыруына көп
көңіл бөлген жөн.


газбен
пісіру аспаптарын қолдануға, оларды қызметке қосуға, жөндеуге
үйрету.
ИНЖЕКТОРДЫҢ ЖҰМЫСҚА
ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТЕКСЕРУ
1. Жанғыш
газ түтігін ажырату
2.
Жанарғыда жанғыш газ вентильін ашу
3.
Дәнекерлеу жанарғасында оттегінің вентильін ашу
4. Оттегі
баллонының редукторында оттегінің қысымы ұштық нөміріне сәйкес
0,05-0,4 мм орнату
5.
Инжекция болған жағдайда саусақ жанғыш газ каналына
жіберіледі
Инжекция
болмаған жағдайда:

Инжекция
болмаған жағдайда:
1.
Ұштықты ажырату
2.
Инжекторды айналдыру
3. Мыс
немесе алюминий инжекторы арнасын тазалау
4.
Жанарғыны (кескішті) жинау және инжекцияны қайта
тексеру.
Инжекция
болмаған жағдайда жұмыс істеуге тыйым салынады!

ЖАНАРҒЫНЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫНЫҢ ТЫҒЫЗДЫҒЫН
ТЕКСЕРУ
1.
Ацетилен каналы қосылыстарының тығыздығын тексеру
2.
Клапанның шұрасын жабыңыз
3. Жаққыш
пен сабын ерітіндісінің көмегімен қосылыстардың тығыздығын
тексеріңіз
4. Оттегі
вентильін ашып, көпіршіктердің жоқтығына көз
жеткізіңіз
5.
Ацетилен баллонының редукторында 0,01-0,1 МПа (0,1-1,0 кгс/см2)
жұмыс қысымын орнатыңыз)

Тығыздықты анықтау үшін ашық отты пайдалануға тыйым
салынады!
Газ
шығарып тұрған кезде жанарғымен (кескішпен) жұмыс істеуге тыйым
салынады!

ГАЗ РЕДУКТОРЫНЫҢ
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТЕКСЕРУ
Тексеру
газ баллонына орнатылғанға дейін жүргізіледі!
1.
Манометрлер
2.
Корпус
3.
Корпуста және манометрлерде механикалық зақымданулардың болмауына
көз жеткізіңіз
4. Реттеу
бұрандасының жұмысын тексеріңіз
5.
Манометрлерді тексеру күнін тексеріңіз
Редукторды қарау кезінде төсемдер мен сүзгілердің болуын
тексеріңіз:

1.
Ацетилен редукторы.
2.
Сүзгі.
3.
Төсеу.
4.
Оттегіге және жанғыш газға арналған редуктор.
ГАЗ РЕДУКТОРЫНЫҢ
ГЕРМЕТИКАЛЫҒЫН ТЕКСЕРУ
1. Газ
баллонына редуктор орнату
2.
Ниппель редукторынан ажыратыңыз
3.
Дәнекерлеу шілтері бар жеңге ниппель кигізіңіз және қамыттың
көмегімен бекітіңіз 4. Ниппельді редукторға қосып, мүйізді кілтпен
тартыңыз
5.
0,5-4,0 кгс/см2 (оттегі үшін), 0,1-1,0 кгс/см2 (жанғыш газ үшін)
жұмыс қысымын орнатыңыз)
6.
Тығыздық пен кему болған жағдайда жаққыш пен сабын ерітіндісінің
көмегімен қосылыстың герметикалығын тексеріңіз.


1.
Қыздырғыштың ашық вентилдері кезінде дәнекерленетін
металдың қалыңдығына сәйкес редуктор манометрі бойынша (оттегіге
арналған 4 кгс/см2 және ацетилен үшін 1 кгс/см2 орташа мәні) жұмыс
қысымын орнату қажет. Вентильдерді жабу

2.
1 / 4
айналымға оттегі, содан кейін бір айналымға ацетилен вентильін
ашу

3.
Жанатын
қоспаны жағыңыз. Жалын мундштуктен үзбей тұрақты жануы
керек

4.
Жалын
толық ашық оттегімен ацетилен вентилімен
реттеледі

5.
Мундштуктың қызуына қарай оттегінің артығымен жалын пайда
болуы мүмкін. Мұны болдырмау үшін ацетилен қорын құрады. Оның
бар-жоғына көз жеткізу қажет. Бұл ретте жалынның орташа жарқырайтын
аймағы ядроның ұзындығынан шамамен 4 есе артық болуы тиіс. Бұл
жалынға 15% ацетилен артық сәйкес келеді
ҰШЫ НӨМІРІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ
ДҰРЫС РЕТТЕЛГЕН ЖАЛЫН КЕЗІНДЕ ЯДРОНЫҢ ПІШІНІ МЕН
ӨЛШЕМДЕРІ

Егер қоспаны жағу
кезінде жанарғы ата берсе немесе ацетилен вентилін толық ашқанда
қара түтін пайда болса, тексеру керек:
бұранда тартылды
ма;
оттегі қысымы жеткілікті
ме;
түтікте су жоқ
па;
түтіктер бұралмады ма
(қысылған)
Атса жанарғыны өшіру керек:
алдымен ацетилен, содан кейін оттегі вентильдерін жабу керек. Кейде
ату және кері соққы ұзақ жұмыс істегеннен кейін мүштіктің қызып
кетуінен болады. Содан кейін оттықты сөндіріп, мүштікті суда
салқындату керек. Мүштікті жиі тазалағанда оның тесігі кеңиді.
Сонымен қатар, ол дәнекерлеу кезінде жанады. Қатты тозған мүштікті
ауыстыру керек.
негізгі металды отырғызбайтын
металсыз еріту.

Оттегі баллонының құрылысы
туралы және жұмысқа дайындау туралы мағлұмат беру
қажет.
2.Өткен сабақты қайталау:
А) Фронталды сұрау (өткен
материалдар бойынша сұрақтар)
Б)
Жеке сұрау (оқушыларды өткен сабақта игерген тәсілдерін,
операцияларын көрсету үшін шақыру)
3.
Сабақ тақырыбын түсіндіру (қысқаша тезистер)
Баллонның
қақпағын қалай шешіп алу керек екендігін көрсету керек, жалғастықты
өшіру керек, вентильді үрлеу керек, бәсеңдеткішті және түтікті қосу
керек, сонымен қатар манометр бойынша жұмыс қысымын орнату
керек.
4. Өндірістік оқыту
тәсілдерін көрсету (жаңа материалды) Электрлік доғаны
жандыру бірінші әдіс болып табылады, шебер пісіруші жұмысын осыдан
бастайды. Жандыру процесін көрсете отырып, пісіру тізбегін
айқастыру керек, бұл жағдайда электродтың ұшымен бұйымның бетіне
жанастыру арқылы электродты тез алып кету керек, бірақ өте аз
қашықтыққа, мына есеппен, яғни доға ұзындығы электрод диаметрінен
аспауы тиіс, өйткені өте алыс болса доға үзіліп кетуі
мүмкін.
Доғаны екі түрлі әдіспен
жандыруға болатынын ескеру керек.
5.
Кіріспе нұсқауды бекіту: (оқушылардың оқытылған материалды игеру
деңгейін тексеру, оқушыларды топ алдында жаңа тәсілдерді еске
түсіру үшін шақыру)
Сұрақтар:
Жекеленген білікшілерді нормаларды ені мен биіктігі төменгі
жікпен «солдан оңға» қарай балқыту. Білікшілерді «өзіне қарай» және
өзінен «оңнан солға» қарай балқыту. Біріккен және параллель
білікшілерді балқыту.
Тәсілдер:
Бірінші
қозғалысы – біркелкі және үздіксіз бұйымға балқыту мөлшерінде
электрод беру, оқушылар доғаның неғұрлым қысқалығын (2-3 мм) сақтау
керек, бірақ электродпен бұйымның қысқа айқасуын болдырмауы керек,
себебі электродтың «тоңазуы» мүмкін.
Екінші қозғалысы – электродтың
жиек бойына пісіру бағытындағы қозғалысы.
6.Ағымды нұсқау:
Оқушылармен жаттығулар орындау.
Ө/о
шебері оқушылардың жұмыс орындарын аралап шығуы.
1-ші
айналым: жұмыс орнын ұйымдастырудың дұрыстығын
тексеру.
2-ші
айналым: жұмысты орындау дұрыстығын тексеру.
3-ші
айналым: Т.Қ. ережелерінің сақталуын тексеру, санитарлық талаптар,
үлгерімі нашар оқушыларға көмек
4-ші айналым: жұмысты
орындау дұрыстығын тексеру
7.Қорытынды нұсқау:
-
Ө/о
сабағы үшін жұмыс қортындысын шығару.
-
Оқушылардың жұмысын өзіндік талдау.
-
Оқушылардың ө/о шеберімен орындаған жұмыстарын талдау
(тапсырманы табысты орындаған оқушыларды бөлу, ерекше
кемшіліктерді, үздік атқарылған жұмыстардан табылған қателіктерді
талдау).
-
Орындалған жұмыстардың сапасын бағалау.
8. Үй
тапсырмасын беру:
Газбен
пісірушінің жұмыс орнын қалай дұрыс дайындауға
болады?
Оттегіні
және ацетиленді баллонды жұмысқа қалай
дайындайды?
Оттегі
баллонын және ацетилен бәсеңдеткішін қалай орнатуға
болады?
Ацетилен
генераторын зарядтау тәртібі қандай?
Пісіруші
жанғышты қалай бөлшектеуіне және жинауына болады?
Ауа
сорғыштың дұрыс жұмыс істеп тұрғанын қалай анықтауға
болады?
Арнайы
киімді қалай дұрыс кию керек?
Газбен
пісірушінің жұмысындағы қауіпсіздік ережелері
қандай?
9.Жұмыс орнын ретке келтіру
10.Пайдаланған әдебиеттер. А.Тапалов «Газ және
электрмен пісірушіні өндірістік оқыту»