Тақырыбы: Қазақстан өзендері, ішкісуларының ерекшеліктері.Өзендердің қоректенуі мен режимі.

Кіріспе

Егеменді еліміздің білім беру жүйесіндеәлемдік деңгейге жету үшін жасалынып жатқан талпыныстарқазіргі кезде кең өріс ала бастаған оқытудың әртүрлі әдіс-тәсілдерін пайдалана отырып, білім берудегі ізгілендіру бағыты, ең алдымен, мәдениеттегі, рухани мұрадағы, тарихымыздағы жалпыадамзаттық құндылықты бағалауға баса назар аударуды қажет етеді.

Еліміздің егемендік алып, дербес даму жолына түсуі қоғам өмірінің барлық салаларында елеулі өзгерістер туғызып жатқаны баршаға мәлім. Қазіргі таңда ұрпақтың білімі мен тәрбиесіне ерекше көңіл аудара отырып сапалы білім беру бұрынғыдан да күшейіп отыр. Өйткені қазіргі балалар егеменді еліміздің болашағы.

XXI ғасыр адамның шығармашылығы дәуірленген ғасыр болатыны даусыз. Сондықтан адамзат баласы қол жеткізген жетістіктер негізінде жаңалық ашу өркениеттіліктің белгісі.

Бүгінгі таңда қоғамымыздың даму бағытында жан-жақты дамыған сауатты, саналы азамат тәрбиелеу мәселесі жүктеліп отыр.

Қазіргі уақытта жалпы білім беретін мектептердің алдында тұрған негізгі мақсат- оқушылардың ой-өрісін жан-жақты дамыту, оларға қазіргі заман талабына сай білім беру және тәрбиелеу. Ал оқушыны жан-жақты дамыту дегеніміз, оның тек қана дене бітімі жағынан оны жетілдіру емес, сондай-ақ баланың жан дүниесін, рухани өсуін, қабілеті мен дарынының анықталып кең өрістеуі парасатты ой мен адамгершілік көзқарасының қалыптасуы болып табылады.

Н.Ә.Назарбаевтың « Қазақстан 2030» жолдауында «Педагог кадрлардың негізгі мақсаты мен міндеттері сабақ сапасын көтеру. Осыған орай мектеп өміріндегі өзекті мәселелердің сабақтың жаңаша оқыту функциялары мен оқыту процесін мейілінше тиімді етіп пайдалану керектігін түсінулері қажет.» -деген болатын.

«Терең білім- тәуелсіздігіміздің тірегі, ақыл-ойы, азаматтығымыздың алдаспаны» - деп елбасы айтып көрсеткендей қазіргі кезде еліміздегі білім берудің сапасын көтеру міндеті қойылып отыр.Білім -ел қазынасы, халқымыздың білімділігі еліміздің байлығының маңызды бөлігі десек білімнің негізі бастауыш саты инновациялық жұмысын жандандыру дер едік.

Жас ұрпаққа білім беру мен тәлім берудің сан түрі мен көп қыры бар. Ғарыштың даму дәуірінде шәкірттерге ұстаздық пен берер білім мен білік күн өткен сайын, күрделеніп, жаңара түсуде.

Бұл заман білекке емес білімге сенген заман –деп елбасымыз атап көрсеткендей ұстаздар қауымы болашақтың іргетасын қалыптастыратын білімді ұрпақ тәрбиелеу.

Ойын арқылы оқушыны білім алуға, оқуға қызықтыра отырып, тұлғалы дамуын қалыптастыруға болады. Ұлы педагог Сухомлинский «Ойынсыз, музыкасыз, ертегісіз, ойсыз толық мәнді ақыл-ой тәрбиесі болмайды» деп санайды.

Қазіргі таңда әр пәнді мемлекеттік стандартқа сай және жаңа техналогияны пайдалана отырып, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын күннен –күнге арттыру қажеттігі бәрімізге мәлім. Сондықтан да әрбір ұстаз оқытудың жаңа әдіс- тәсілдерін пайдалану арқылы оқушылардың білімін тереңдетіп, таным белсенділігін арттыру мақсатында жұмыс жүргізуде. Осы мақсатта сабақта тірек сызбаларды жиі пайдаланамын.

Тірек сызба сызу оқушыны ойлауға, тез шешім қабылдауға жетелеп, ойын айтып жеткізуге итермелейді. Тірек сызбалар арасында түсіндірме сөздер, қажетті сандық көрсеткіштер жазылады. Тірек сызба- ең қарапайым және ең қажетті иллюстрация. Тірек сызба – оқу процесінің әртүрлі этаптарында қолданылады. Көбінесе, жаңа материалды беру, баяндау кезінде тақтаға сызып қолданған тиімді болады. Баяндау соңында оқушылардың көз алдына тұтас бейне шығады.

Пәнаралық байланыс пен оқушы бойында жалпы құзіреттілікті қалыптастыруда тікелей байланыс бар. Оқу бағдарламаларында әр пәннің қалыптастыратын білім, білік, дағды мөлшері жеке анықталса да, тұлғаның өмір сүру аймағында олар өзара байланысты құзіреттілікке ие болады. Өйткені оқушы өмірлік мәселелермен кездескенде, әрбір пәннен алған білімін саралап жатпай, бойындағы интегративті білімнің кең, жалпы әлуеті мен дағдысын пайдаланады. . Ұстаз әркез ізденуші бола білсе, өзі үшін білім жинақтайды, оқушы үшін сабақты қызықты ете алады.

Оқытудың технологияларын біріктіру, оларды тиімді пайдалану жұмысы үшін көптеген ізденіс жұмыстарын жүргізу алынар асу, тағы бір белес екенін есте сақтағанымыз жөн. Ал. Сол белестерді бағындыру жолында үлкен жұмыстар атқару - әрбір ұстаздың азаматтық парызы. Өйткені, білім негізі мектепте қаланады.

Тақырыбы: Қазақстан өзендері, ішкі суларының ерекшеліктері. Өзендердің қоректенуі мен режимі.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға Қазақстанның ірі және ұсақ өзендерінің таралуын тірек сызба арқылы түсіндіру, картамен жұмыс істей алу дағдыларын дамыту, тақырыптық карталарды, тірек сызбаларды, кестелерді талдауға үйрету, өзендердің экалогиялық жағдайы жайлы тәрбие беру – осы сабақты өткізудегі басты мақсатым болды.

Сабақтың әдісі: Сұрақ –жауап, сын тұрғысынан ойлау, топпен жұмыс

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың көрнекілігі:Қазақстанның физикалық картасы, тірек -сызбалар

Пән аралық байланыс: математика, қазақ әдебиеті

Сабақ барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі.

а) психологиялық кезең

II. Үй тапсырмасын бекіту.

а) деңгейлік тапсырма

ә) ой қозғау

III. Жаңа сабақ.

1. Сызбамен жұмыс

2. Кестемен жұмыс

3. Болжау картасы

4. Геометриялық басқатырғы

5. Топтық жұмыс

а) өзендердің қоректенуіне байланысты кесте жасау

ә) суға қатысты мақал- мәтелдер жазу

6) 5 жолды өлең стратегиясы.

IV. Қорыту

I деңгей.

1. Республикамыздағы ауа массаларының үш типі ( арктикалық, қоңыржай, тропиктік).

2. Қазақстандағы ең суық жер (Атбасар).

3. Жауын- шашын ең көп түсетін жер. (Батыс Алтай).

4. Жылдық жауын-шашын мөлшерінің буланушылыққа қатынасы (ылғалдану коэффиценті).

5. Тропиктік ауа массасы Қазақстанға қай елдерден келеді? (Орта Азия және Иран).

6. Қазақстанның ең жылы айы (шілде).

7. Қауырт атмосфералыө құбылысқа жатады (үсік)

II деңгей

1. Қазақстандағы желдер (Ебі, Сайқан).

2. Ауа қысымы бірдей нүктелерді қосатын сызық (изобарлар).

3. Ебі желі соғатын жер (Жетісу Алатауы).

4. Республикамыздың оңтүстігіміздегі өсіп-өнетін кезеңнің ұзақтығы ( 180 күн).

5. Ауа массасының бір жерден екінші жерге ауысуы қасиетінің өзгеруі оның географиялық типін өзгертеді (трансформация).

6. Қолайсыз атмосфералық құбылыстардың бірі (көктайғақ).

7. Арыстанды өзенінің аңғарымен үзбей соғатын жел (Арыстанды-қарабас желі).

III деңгей.

1. Температура инверциясы дегеніміз не ? ( таудағы температураның жоғарлауы).

2. Қазақстанның климатына әсер етеді (Атлант мұхиты).

3. Қазақстандағы жылдық жауын- шашынның мөлшері (130-1600мм).

4. Зиянды атмосфералық құбылыстарды ата (үсік, көктайғақ).

5. Жылдамдығы 15-20 м/сек-тен немесе 72 шқ-сағаттан асатын қатты соғатын жел (шаңды дауыл).

6. Жамбыл облысының желі (Қордай).

7. Атмосфералық 50◦ с.е. ендік бойымен өтетін жоғарғы қысым белдеу (Воейков белдеуі).

III. Жаңа сабақ.

Су - адамға ең қажет тағамның бірі, су-тазалық көзі, су- жан сұлулығының нәрі, су- шынығу көзі. Су болмаса тіршілік те болмайды. Өйткені адам, өсімдіктер, жан-жануарлар, аң, құстар сусыз өмір сүруі мүмкін емес. Су адамға энергия айналымын өзгертуге көмектеседі, тыныс алу үшін оттекті ылғалдандырады, дене жылыуын реттейді, зат алмасуға қатысады, ағзадағы қалдықтарды шығарады.

к үнделікті тұрмыста ауыл шаруашылығында

Су

з ауыт, мал шаруашылығында

фабрикаларда

адамға энергия айналымын өзгертуге

көмектеседі

1. Адам бойынан судың қандай қаситтерін табуға болады?

(тазалықты, адалдықты, мөлдірлікті, шынайылықты)

Ендеше бүгін біздің өтетін сабағымыздың тақырыбы: Қазақстан өзендері, ішкі суларының ерекшеліктері. Өзендердің қоректенуі мен режимі.

Қазақстанның физикалық картасына қарасақ жер бедерінің әр түрлі болуына байланысты ішкі суының да әркелкі орналасқанын көреміз.

1. Сызбамен жұмыс

өзендер көлдер

Ішкі сулар

ж ерасты сулары мұздықтар

бөгендер каналдар

2. Кестемен жұмыс

3. Болжау картасы(оқушылар берілген суреттерден қандай өзендер екенін тауып, картаға орналастырады).

Ертіс Жайық

Жайық Іле

Сырдария Есіл

4. Геометриялық басқатырғы.

1.Қазақстан сулары 2.Еліміздің ең ірі

немен қоректенеді? өзені?

р

сн

рн

т