Ашық сабақ. Қазақтың ұлттық сәндік-қолданбалы бұйымдары 8 сынып

1-бөлім. Сәндік - қолданбалы өнер

Мектеп: «Х.Көбіков атындағы орта мектеп мектепке дейінгі шағын орталығымен» КММ

Күні: 03.09.2021.

Мұғалімнің аты-жөні: Уразбекова Л.Т.

Сыныбы: 8

Қатысушылардың саны:

Қатыспағандардын саны:

Сабақтың тақырыбы:

Қазақтың ұлттық сәндік- қолданбалы бұйымдарыі (ши току, киіз басу)

Осысабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары(оқу бағдарламасына сілтеме)

8.1.2.1 - өнер, қолөнер және дизайн, әр түрлі тарихи және мәдени шығу түсіну ерекшеліктерін көрсету 8.1.3.1 шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану

Сабақ мақсаттары

Оқушылар:

• Қазақ халқының ұлттық қолданбалы өнерінің түрлерін білу;

• Қазақ халқының ұлттық ою-өрнек түрлерінің айырмашылықтарын айқындау;

• Алған білімдерін шығармашылық идеяларын іскк асыруда тиімді пайдалану.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар терминологияны қолдана алады.

Оқушылар талдау және қорытынды жасай алады

Кілем – ковер – carpet

Киіз басу - валяние- felting

Пәндік сөздік қор / пәндік лексика және терминология: сәндік-қолданбалы өнер, аө ши, шым ши, есік ши, аяққап, кесеқап,текемет, өре ши,шидек

Киізден жасалған бұйымдар: түңлік, пима, ұлтарақ.

Диалогқа/жазуға қажеттіпайдалы сөз тіркестері Қазақ халқының қолөнері саласында ши тоқу өері өте кең тараған, сәндік қолданбалы өнердің бір түрі. Шым ши тоқу үшін оған боялған түрлі-түсті жүнді шиге орап, өрнектеп безендіру ісі арқылы жасалады.

Халқымыздың мәдени мұрасын жаңғырту, ата-бабаларымыздың асыл қазынасының бірі жүннен жасалатын бұйымдар, ши тоқу өнері туралы, жүннің, шидің қасиеттіне тоқталып, мағұлмат алудың маңызы зор.

Бағалау критерийлері

• Қазақ халқының өнер туындылары мен қолөнерін айқындайды;

• Сабақ үстіндегі іс-әрекетттерде белсенділік танытады;

• Зерттеу нәтижелерін альбомға түсіреді;

• Алған білімдерін шығармашылық жұмыс барысында тиімді қолданады.

Құндылықтарды

дарыту

* Халықтың салт-дәстүрі мен шығармашылығын құрметтеуге тәрбиелеу;

* Халық шығармашылығына деген қызығушылықты ояту;

* Еңбексүйгіштікке, икемділік пен әсемдікке баулу.

Пәнаралық байланыс

Қазақстан тарихы

АКТ-ны пайдалану дағдысы

Ақпаратты ютуб желісінен видео арқылы көру.

Оқушылардың өздігінен жұмыс істеу дағдыларын дамыту

Бастапқы білім

Жеке шығармашылық жұмыстар арқылы өнер құралдарын пайдаланып, тәжірибелік дағдылар құрып үйрену. Қолданылатын көркем шығармаларындағы өнер композиция негіздерін біледі, өз бетінше ақпаратты өңдеуге уйренеді.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақта жоспарланған қызмет

Ресурстар

Сабақтың басы

5. мин.

1 Ұйымдастыру бөлімі: Оқушыларды орналастыру, амандасу.

Тақтада сабақтың тақырыбы, мақсаты көрсетіледі.

Сәндік қолданбалы бұйым түрлерімен таныстыру. Видеолар көрсету

Оқушыларға суреттер көрсетіледі. Суретті топтастырады. Түсінік береді.

       - Слайдқа қарап біздің бүгінгі сабақтың тақырыбын анықтаңыз.

Сабақтың мақсатымен танысу.

- Бізге мұра болып қалған аталарымыз бен әкелеріміздің өз еліміздің тарихын, салт-дәстүрін, еліміздің әрбір азаматы білуі тиіс. Сондықтан, бүгін сабақта біз сіздермен қазақ халқының дәстүрлі сәндік-қолданбалы өнер түрлері туралы айтатын боламыз.

Презентациямен танысу

Сабақтың тақырыбы бойынша көрнекіліктер: суреттер мен фотосуреттер, киіз бұйымдары

Сабақтың негізгі бөлімі

(жалпы -25 мин).

10 мин

17 мин

2. Жаңа материалды зерттеу кезеңі.

Қазақтардың үй тірлігі мен кәсібі көшпелі шаруашылық жағдайында дами отырып, халықтың қажеттіліктерін өтеген.Ұлттық қолөнер түрінің біірі киіз басу, ши тоқу өнері болған.Қазіргі кезге дейін жалғасын тауып, тұрмыста пайдаланып жүрген кісілер де бар.

Төмендегі суреттерде шидің түрлері және киізден жасалған бұйымдар көрсетілген.

Шиді қамыс немесе шидің сабақтарынан өрген. Әр сабақты берілген суретке, нобай,а байланысты боялған жүн талшықтарынан немесе түрлі түсті жіптермен орап, өрген.

Шиді ыстық пен күн көзінен қорғау мақсатында сондай-ақ даладан түрлі жәндіктердің кіріп кетпеуі үшін сақтық ретінде үйдің керкегесіне құрған. Сондай-ақ текемет басу, құрт кептіретін өре жасау үшін де тоқылған шиді қолданған.

- Алдымен әр талды жеке берілген ою бойынша түрлі-түсті жіппен орайды. Талдарды бірге орағанда ерекше кілем шыгады.

Ал киіз басу өндірісі де қызықты қажет ететін күрделі үдеріс, белгілі бір дағдыларды қажет етеді.

Ал қазір, біз киіз басу және ши тоқу тарихы жөнінде суреттерге назар аударамыз

Киіз басу және өндіру, бірнеше кезеңдерден тұрады:

* жүн дайындау; ыстық су шашу; дайын киіз жасау.

- Қазақ халқы жүнді тұрмыста қалай қолданған?

- Дұрыс, жүн жылуды сақтайды? Сондықтан оны киім, көрпенің арасына салған және бесікке де төсеген.

- Жүннің қандай түрлерін білесіндер?

- Көктермде қырыған және күзде қырқылған жүндердін атаулары бар (жүннің жабағы, күзем).

- Киіз үйдің ішкі көрінісің зерттейк.

Киіз үйдің ішіндегі заттар туралы оқушыларымен талқылау жұмысын жүргізу.

-Балалар, киіз уйде қандай заттар көріп тұрсындар?

- Кілемнің ерекше сырмақ түрін туралы әңгімелесейік.

- Алғашқы сырмақ пішінінің қалыптасуына қазақ елінің ежелгі тұрмысында кездесетін қарапайым жағдайлар себеп болған. Мысалы, көнерген киіздерді қабаттап төсеу, одан соң оны қобырай бермеу үшін қабаттап көктеу. Осындай жағдайдан бара-бара қабаттауды белгілі бір пішінге келтіріп, төсеп, көктеген. Бұдан әрі басылған киіздерден қалаған мөлшерде кесіп алып, оны қабаттап сырып, шағын төсеніштер жасала бастаған.

- Шеберлер саз балшықтан, ағаштан, металдан музыкалық аспаптар (шертер, сыбызғы, асатаяқ, саз сырнай, шыңдауыл, т. б.) жасау білген, олардың көпшілігі енді экспозицияларда көруге ғана болады (Ұлттық музыкалық аспаптар мұражайында, Алматы қ.)

- Кендір өңдеу кәсібін умытылған деп айтуға болады.Ешкі жүнімен немесе түйе жүнімен берік кендір талшықтарынан құралған кілем, киім-кешек жасаған.

- Казақ сәндік-қолданбалы өнерінің тарихын зерттей отырып, әр заттын ою-өрнекпен әшекейленгенін көреміз.

- Киіз үй кейінгі қола дәуір б. з. б. XII—IX пайда болып, тарихшылардың кейбір ой-пікірлерінше андрондық тұрақ үйлеріне ұқсаған.

- Киіз үй жабдықтарын зерттеніз: түскиіздер (қабырға кілемдер), сырмактар (төсеніш), аяққаптар ( ыдыстар үшін сөмкелер), кереге-қаптар (кереге үшін футлярлар), әр түрлі ши және т. б.

(Видеофильмді көру)

- Киіз бұйымдарын дайындауға тек бір отбасынын әйелдері ғана емес, бүкіл ауыл тұрғындары қатысты. Киіз үйдін әр түрлі бөліктерін киізбен жабу көшпенді қазақтардын бірнеше ғасырлар бойы бірінші қажеттілігі болған.

- Балалар,киіз тұрмыста пайдалану сәнді болама ?

Тәжірбиелік жұмысты бастамас бұрын оқушыларға қауіпсіздік техникасымен таныстырыңыз.

Көркем еңбек сабақтарына арналған қауіпсіздік техникасы:

жұмысты тек қана мұғалімнің рұқсатымен бастау;

оқытушының рұқсатынсыз оқу, жұмыс орнын тастап кетпеу;

құрал-саймандарды тек қажетті жағдайда ғана пайдалану;

жұмыс орнын таза ұстап, материалдар мен құралдарды тиімді жұмыс істеу;

жұмыс кезінде бөтен жаққа назар аудармау;

басқа оқушылардың жұмысына кедергі жасамау;

жұмыс бітісімен материалдар мен құралдарды өз орындарына жиып қою.

Жасаған нобайлары мен жоспарын жұпта талқылайды

1-ТАПСЫРМА. Мәтінді оқып, сұрақтарға жауап беріңдер.

Әр қатардан бір оқушыдан мәнерлеп оқып шығады. Қалған оқушылар бірге іштей оқып отырады. Сонымен қатар сұрақ дайындап отырады. Топтағы әр оқушы қарсы топтағы әр оқушыға сұрақ қояды.

-Қазақ халқында ертеден бастау алған қандай өнер?

-Ол өнер түрі немен байланысты?

-әшекей бұйымдар не үшін қажет?

-Әшекей бұйымдар қыздар үшін не береді?

-Әшекей бұйымдарды неден жасаған?

Жазылым.

Кестені толықтыр. Оқушылардың алдына әшекей заттардың аттары шазылған сөздер беріледі. Сол сөздерді тиісті орындарға орналастыру қажет.

-Сіздерде неше әшекей заттар бар? -мендетөрт-бессырға, уш-төртшашқыстарғышбар.

3. Тәжірбиелік жұмыс кезеңі.

Тапсырма:

- Балалар, сынып 2 командаға бөлінеді. Әр топ зерттеу орындайтын болады.

* Бірінші командаға киізден жасалған бұйымдардын атауларын анықтау қажет

* Екінші команда қазақ ұлттық ою-өрнек түрлерін зерттейді.

1ші топқа арналған дескрипторлар:

• Киіз басу өнерін зерттейді;

• Киізден орындалатын бұйымдардын атауларын анықтайды;

• Киіздің емдік қасиеттерін анықтайды

• Бұйымдардын атаулары мен суреттерін скетчбукке түсіреді;

• Өзіңің зерттеу жұмысы туралы баяндайды;

• 770 ₸ - Сатып алу

  Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

  Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру
  Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз!

  Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank)

  Соңғы бір жылда:

  45 000 000 ₸

  Авторлар тапқан ақша

  Толығырақ
  Ресми байқаулар тізімі

  Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

  Тізімді көру
  Материал іздеу

  Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз

  Барлығы 663 959 материал жиналған

  Пән

  • Жүктелуде...

  Бағыт

  • Жүктелуде...

  Сынып

  • Жүктелуде...

  Іздеу
  Ұқсас материалдар

  Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2024-2025 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған

  Сертификатталған тренер жасаған

  01.01.2023

  17 863

  13 694

  ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған.

  Барлық пәндер

  Барлық материалдар

  Барлық сыныптар

  Технология пәні бойынша барлық материалдарды көру

  Аттестацияда (ПББ) 100% келетін
  тақырыптармен дайындаймыз

  

  Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз

  

  Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады

  Толығырақ