Балалар фольклоры — ұлттық тәрбие негізі

Кіріспе бөлім

Құрметті ұстаздар мен тыңдаушылар!
Бүгінгі баяндамамның тақырыбы — «Балалар фольклоры». Бұл — қазақ ауыз әдебиетінің маңызды әрі өзекті салаларының бірі. Балалар фольклоры — балаларға арналған немесе балалардың өздері орындайтын халық шығармаларының жиынтығы. Ол баланың ой-санасын дамытуда, сөз байлығын арттыруда, ұлттық рухты бойына сіңіруде үлкен рөл атқарады. Сондықтан балалар фольклорын зерделеу — болашақ ұрпаққа сапалы тәрбие мен білім берудің басты жолы.

Негізгі бөлім

1. 1. Балалар фольклоры дегеніміз не?

Балалар фольклоры — бала дүниеге келген сәттен бастап, оның санасы қалыптасқанға дейінгі кезеңде пайдаланылатын халықтық шығармалар жиынтығы. Бұл шығармалар баланың жас ерекшелігіне сай, тілі жеңіл, мазмұны түсінікті әрі қызықты болып келеді. Балалар фольклорына төмендегі жанрлар жатады:
- бесік жырлары,
- тұсаукесер жырлары,
- санамақтар,
- жаңылтпаштар,
- жұмбақтар,
- ойын өлеңдері,
- тақпақтар,
- мазақтамалар және
- балаларға арналған ертегілер.

2. 2. Балалар фольклорының тәрбиелік мәні

Менің ойымша, балалар фольклорының басты құндылығы — оның тәрбиелік сипатында. Себебі әрбір шығарма түрі баланы мейірімділікке, әділеттілікке, шыншылдыққа баулиды. Мысалы:
- Бесік жыры — ананың жүрек үні, балаға деген мейірімі, үміті, махаббаты. Ол арқылы бала қазақ тілінің әуезділігіне бой үйретеді.
- Санамақтар — баланың сана-сезімін дамытады, сандарды үйретеді.
- Жаңылтпаштар — дұрыс, анық сөйлеуге үйретсе,
- Жұмбақтар — баланың ойлау, салыстыру, қорытынды шығару қабілетін дамытады.
- Ойын өлеңдері мен тақпақтар — балалар арасындағы қарым-қатынасты нығайтып, достыққа тәрбиелейді.

3. 3. Халық шығармашылығы және ұлттық болмыс

Балалар фольклоры — халықтың дүниетанымын, салт-дәстүрін, наным-сенімін, тіл мәдениетін бойына сіңірген рухани қазына. Ол арқылы бала ұлттық мәдениетпен етене танысып, өзінің кім екенін, қай ұлттың өкілі екенін сезінеді. Сонымен қатар, балалар фольклоры — халық педагогикасының негізгі қайнар көзі.

4. 4. Балалар фольклоры — білім берудің тиімді құралы

Қазіргі таңда жаңартылған білім мазмұны аясында халық ауыз әдебиетін тиімді қолдану маңызды. Себебі мұғалім сабақ барысында балалар фольклорын қолдану арқылы:
- оқушылардың сөздік қорын байытады,
- сөйлеу дағдысын дамытады,
- ұлттық дүниетанымын кеңейтеді,
- әдебиетке деген қызығушылығын арттырады.

Қорытынды бөлім

Қорыта айтқанда, балалар фольклоры — ұлттық тәрбиенің, тіл дамытудың, рухани байлықты жеткізудің ең тиімді құралы. Ол — ұлттың өткенін, рухын, тілін, тәрбиесін бала бойына жастайынан сіңіретін баға жетпес мұра. Менің ойымша, әрбір болашақ мұғалім осы фольклорлық мұраны терең меңгеріп, оны бүгінгі жас ұрпақ тәрбиесінде кеңінен қолдануға тиіс. Себебі халықтың болашағы — оның рухани дүниесімен тығыз байланысты.