Баланың эмоциялық сферасын қалыптастырудағы тәрбиешінің рөлі

Баланың эмоциялық сферасын қалыптастырудағы тәрбиешінің рөлі

Баланың эмоциялық дамуы – оның психологиялық және әлеуметтік тұлғалық дамуының маңызды құрамдас бөлігі. Мектепке дейінгі кезеңде бала өзінің эмоцияларын алғаш рет таниды, оларды реттеуді үйренеді және өзіне және қоршаған ортаға қалай әсер ететінін түсінуге кіріседі. Бұл кезеңде бала ең алғаш рет өз эмоцияларын тәрбиелік іс-әрекет арқылы реттей бастайды. Баланың эмоциялық дамуы оның болашақта өз-өзіне сенімді, әлеуметтік ортада үйлесімді қатынас жасайтын тұлға болуына ықпал етеді.

Тәрбиеші баланың эмоциялық дамуына ықпал ететін басты тұлға болып табылады. Мектепке дейінгі тәрбиеші баланың психологиялық дамуымен қатар, оның эмоциялық әлемін қалыптастыруда ерекше рөл атқарады. Бала ата-анасынан кейін тәрбиешімен қарым-қатынас жасайды, сондықтан тәрбиешінің балаға деген ықыласы, онымен жұмыс істеу тәсілдері, эмоцияларға деген көзқарасы оның тұлғасының дамуына шешуші әсер етеді.

Тәрбиешінің басты міндеті — баланың эмоционалдық қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Балалар тек қана физикалық емес, психологиялық тұрғыда да қауіпсіздікті сезінуі керек. Егер бала тәрбиешісінен жақсы қарым-қатынас, мейірімділік пен қамқорлық көрсе, ол өзін қауіпсіз сезінеді. Бұл жағдай баланың қоршаған ортаға деген сенімін арттырады, сонымен қатар оның өзін-өзі бағалау деңгейін жоғарылатады. Тәрбиеші баланың эмоцияларын дұрыс түсініп, оларды дұрыс бағалап, балаға позитивті қолдау көрсеткенде ғана бала өз эмоцияларын басқара біледі.

Тәрбиеші баланың эмоцияларын түсінуі және оларды білдіру жолдарын үйретуі керек. Мектепке дейінгі жастағы балалар көбінесе өздерінің сезімдерін сөзбен жеткізе алмайды, сондықтан тәрбиешінің рөлі олардың сезімдеріне атау беру мен оларды бейнелеуде маңызды. Тәрбиеші балаларға «қуаныш», «өкініш», «ашулану» сияқты сезімдерді түсіндіру арқылы баланың эмоциялық интеллектісін дамытады. Сонымен қатар, балаларды өз сезімдерін білдіруге, оларды сөзбен айтып, басқа балалармен бөлісуге үйрету қажет. Бұл қабілет баланың әлеуметтік дағдыларын дамытуға септігін тигізеді.

Тәрбиеші баланың эмоциялық тәжірибесін қалыптастыру үшін әртүрлі рөлдік ойындар мен эмоциялық жаттығулар жүргізуі керек. Ойын кезінде балалар белгілі бір рөлдерді орындап, өздерінің сезімдері мен эмоцияларын түрлі жағдайлар арқылы білдіреді. Мысалы, «Қуанышты» немесе «Қайғылы» болу ойындары арқылы балалар өздерінің көңіл-күйлерін дұрыс түсінуге және оларды басқаруға үйренеді. Рөлдік ойындар балаларға басқалардың эмоцияларын түсінуге, басқа адамның көңіл-күйін сезінуге мүмкіндік береді.

Тәрбиеші баланың эмоцияларын бақылау және реттеу дағдыларын дамытуға ерекше назар аударуы керек. Әсіресе мектепке дейінгі жастағы балалар үшін эмоцияларды басқару қиын болуы мүмкін. Сондықтан тәрбиеші балаға тыныштану әдістерін, өзін бақылауға алуды және қиын жағдайларда эмоцияларына қалай жауап беруді үйретуі қажет. Балаларға дұрыс тыныс алу, сабырлық сақтау, жағымсыз эмоцияларды қалай жеңу керектігі туралы түсінік беріп, тәрбиеші балалардың психологиялық деңгейін жақсарта алады.Баланың эмоциялық әлемін дамытуда ынталандыру мен қолдау көрсету өте маңызды. Тәрбиеші әр баланың сезімдеріне назар аударып, оларды құрметтеу қажет. Баланың эмоциялық жағдайына дұрыс жауап беру, оған қолдау көрсету, оның эмоционалдық қажеттіліктерін ескеру тәрбиенің ең маңызды элементтерінің бірі болып табылады. Бала тәрбиешісінен шынайы қолдау көргенде ғана өзінің эмоцияларын ашық білдіре алады.

Мектепке дейінгі жастағы баланың эмоциялық сферасын дамытуда тәрбиешінің рөлі өте маңызды. Тәрбиешінің ұқыпты, мейірімді, әрі әділ көзқарасы балаға өз эмоцияларын түсінуге, оларды басқаруға және қоғамда бейімделуге көмектеседі. Бала эмоцияларының дұрыс қалыптасуы оның кейінгі өмірінде үйлесімді тұлға болып өсуіне, басқа адамдармен өзара жақсы қарым-қатынаста болуына ықпал етеді. Тәрбиешінің баламен жұмыс жасаудағы басты мақсаты — оны эмоционалдық тұрғыда сауатты етіп тәрбиелеу, оның психологиялық дамуына қолдау көрсету.