2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Бақ-бақ дәрілік өсімдік

Материал туралы қысқаша түсінік

Бақ-бақтың адамның денсаулығына тигізер әсері

Сыздыкова Жанагуль Кайратовна

Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

18 Желтоқсан 2017

1249

0 рет жүктелген

Басқа Оқушылар жұмысы 4 сынып

Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі

770 тг 578 тг

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Ғылыми жобаБақбақ - дəрілік өсімдік. Секция: Адам және табиғатЖетекшісі: Сыздыкова Ж.К.Ғылыми жоба орындаушысы: Байжигитова Салия 3 «г» сынып оқушысыҮлбіреген бақбақҮлпілдеген аппақУф!-десем бақбақҰшасың ғой қаптап «Екібастұз қаласының №18 жалпы орта білім беретін мектеп» -коммуналдық мемлекеттік мекемесі Зерттеу тақырыбым: «Бақ-бақ дәрілік өсімдік» Бағыты: Таза табиғи орта- «Қазақстан-2050» стратегиясын іске асырудың негізі.Секция: Биология «Адам және табиғат»Орындаушы: 3 «Г» сынып Байжигитова СалияҒылыми жетекшісі: бастауыш сынып мұғалімі Сыздыкова Жанагуль КайратовнаАлғы сөз3 «Г» сынып оқушысы Байжигитова Салия «Бақ-бақ дәрілік өсімдік» атты жобасында бақ-бақ өсімдігінен дайындалатын дәрілердің адам денсаулығына маңызы мен тигізетін пайдасы, олардың салауатты өмір салтына тигізетін әсерін үйрене отырып кеңінен қолдануын, қорғап тани білуге негізделген. Сондай-ақ бақ –бақ өсімдігінен дайындалатын дәрілердің түрлі ауру түрлеріне тигізетін емдік қасиеті бар екендігі айтылады. Бұл тақырыппен жұмыс жасаудағы мақсаттары оқушылардың бақ-бақ өсімдігінен дайындалған дәрілердің адам өмірі үшін маңызы, қажеттілігі және пайдасы туралы түсінік бере отырып, оны қорғауға кеңінен қолдануды үйрету.Сәлия «Бақ-бақ дәрілік өсімдік» туралы ғылыми жұмысын жан – жақты зерттеп жазған. Әрбір бөлімдерін өзінің шамасына қарап зерттеген. Алдағы уақытта бұл жұмысын өмірде және құрбыларымен, сыныптастарымен қолдану, дүниетану сабақтарында балаларға қосымша материал ретінде пайдалануға көптеген көмегі болады.

Ғылыми жетекшісі: Сыздыкова Жанагуль Кайратовна бастауыш сынып мұғалімі АндатпаАвтордың ғылыми жұмысының тақырыбы «Бақ- бақ дәрілік өсімдік» деп аталады.Дәрілік өсімдіктердің түрлерін, бақ-бақтың биологиялық қасиеттерін сонымен бірге өсімдіктердің түрлерін, олардың биологиялық ерекшеліктерін сонымен бірге өсімдіктердің шипалығын кеңінен насихаттау көзделген. Жұмыстың тәрбиелік мәні бүгінгі күнгі бала тәрбиесіне тигізер пайдасы мол. Өсімдіктердің табиғатта ауаны тазартуы, емдік қасиеттері бар екенін толығырақ жан-жақты зерттеу жұмыстарын жүргізу.Тақырып мазмұнында бақ-бақ дәрілік өсімдік түрлерінің алуандығы, ерекше емдік қасиеттері айқын көрсетілген. Оқушы ғылыми жұмысты газет, журнал, кітап, интернет желісі, көмекші әдебиеттер, ғылыми мақалалардан жинақтаған. Оқушы бұл материалдарды сабақта, сабақтан тыс тәрбие жұмыстарында, өмірде, күнделікті тіршілік барысында пайдалануға болатындығын дәлелдеп келтірілген. Сын пікір Бұл жұмыста оқушы бақ- бақ дәрілік өсімдік түрлерін, сонымен бірге өсімдіктердің шипалығын кеңінен насихаттау жолдарына тоқталған. Оқушы зерттеу жұмысын жаза отырып бақ-бақтан дайындалатын дәрілердің ауру түрлеріне тигізетін емдік қасиеті бар екендігін айта отырып, сипаттама берген. Қазақ халқы ерте замандардан бері дәрілік өсімдіктердің құпиясын білген, әрі оларды әртүрлі ауруларды емдеуге шебер қолданып келгендігін байланысын көрсете білген. Бұл берілген тақырыпты дүниетану пәнінен, сондай-ақ қосымша сабақтарда оқушылардың өсімдіктерге байланысты тақырыптарға қосымша мәлімет түрінде кіріктіріп, жинақ дайындатуға, емдеу әдіс - тәсілдерін кеңінен қолданылу жолдарын үйрету, салауатты өмір салтын ұстану шараларында кеңінен пайдалануға болатын маңызды жұмыс.Кіріспе «Өсімдік өмір кепілі» деген қағиданы ұстана отырып бақ- бақ өсімдігінің емдік қасиеттерін зерттей бастадым. Менің бұл тақырыпты таңдауыма сынып жетекшім мен анам ықпал етті. Мені өсімдік атауының адам өміріне, олардың денсаулығына тигізетін пайдасы, қасиеттері қызықтыра бастады. Қоршаған ортаның адамдарға тигізетін әсері орасан зор екендігі белгілі. Соның ішінде дәрілік өсімдіктердің адам өміріне тигізетін маңызы зор екеніне ешкім күмән келтіре алмас. Біздің халқымыз ерте замандардан бері дәрілік өсімдіктердің құпиясын білген, әрі оларды әртүрлі ауруларды емдеуге шебер қолданып келген. Бақ- бақтың емдік қасиеттерін білу үшін көп еңбек етуге тура келді. Мектеп және қала кітапханаларында болып осы төңіректе көптеген мәліметтер, деректер жинақтадым. Көп ізденіп, көп оқыдым. Өз бөлімше дәрігеріммен кездесіп, емдік өсімдіктердің түрлерін, қолданылуын білдім. Көп ізденіп зерттеу барысында өсімдіктердің емдік қасиеттері туралы деректер жинала бастады. Жаз айында өзіміздің елімізде өсетін бақбақты теріп, кептіріп емдік мақсатта пайдаландым. Қазіргі технология қарқындаған заманда ауаның түрлі себептермен ластануына байланысты адамдарда көптеген ауру түрлері көбейіп отырған жайы бар. Сол ауруларды өсімдіктермен емдеу жолдарын білген әрбір адамға тиімді болар еді. Өкінішке орай аяғымыздың астында өсіп тұрған емдік қасиеті жоғары өсімдікті тани бермейміз. Егер әрбір саналы, сауатты Қазақстан азаматы, азаматшасы өз елінің табиғат сыйлаған сыйын танып, қолдана білсе, салауатты өмір кепілі болмас па еді. Олай дейтінім ерінбей бар затты пайдалану керек. «Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» демей ме атам қазақ. Сондықтан табиғаттың сыйға тартқан дәрілік өсімдіктерін тану, оларды зерттей білу, қасиеттерін ашу мен үшін алға қойған басты мақсат деп білемін. Қоғам бар жерде адам бар. Адам бар жерде түрлі аурулар бар. Бірақ, сол мәселені шешу жолдарын іздестіру қазіргі таңда әр адамның саналы қорғанысында. Зерттеудің мақсаты мен міндетіОсы ғылыми жұмыстың негізгі мақсаты бақ- бақ өсімдігінің түрлерін, олардың биологилық ерекшеліктерін зерттеу. Тіршілік процесіндегі өсімділігін және әдемілігін сонымен бірге өсімдіктің шипалығын анықтау.Өсімдіктердің табиғатта – ауаны тазарту, шаң мен улы газдарды өзіне сіңіруі, тағамдық, емдік, сәндік қасиеті жайлы толық мағлұмат алу. Оны мақсатқа жету үшін төмендегідей міндеттер қойылады- ғылыми әдебиеттерге шолу, мәлімет жинақтау;- бақ- бақ гүлінің биологиясын және морфологиясын анықтау;- бақ- бақ гүлінің өсуінің ерекшеліктерін анықтау. - өсімдіктің қоршаған ортаның әртүрлі кері әсерлеріне төзімділігін анықтау.- бақ- бақтың табиғаттағы және адам өміріндегі пайдасын анықтау жолдары.І. Негізгі бөлімБіздің халқымыз ерте замандардан бері дәрілік өсімдіктердің құпиясын білген, әрі оларды әртүрлі ауруларды емдеуге шебер қолданып келген. Шипалы өсімдіктерден дәрі жасау әдістері ұрпақтан - ұрпаққа өтіп, бұл дәстүр атадан жалғасып отырған. Қазақстан табиғи жағдайлары әртүрлі болып келетін орманды, далалы, таулы аймақтардан тұрады. Республика аймағында 6000 - ға жуық өсімдік түрлерін кездестіруге болады екен десек, оның 500 түрінен дәрілік заттар алынады екен. Осынша байлықты игерумен бірге дәрілік өсімдіктерді зерттеудің, оны танып, білудің маңызы зор. Ерте заманнан бері мал бағумен айналысқан көшпелі қазақ халқы шөптердің, жалпы өсімдіктердің емдік қасиеттерін ертеден білген. Әбу - Насыр - Әл Фараби, Әбу - Әли Ибн - Сина, Беруни, Әл - Джуржани қазақ халқының медицинасының дамуына әсері дәрілік өсімдіктерді тауып пайдалануына зор ықпал етті. Жер жүзіндегі дәрілердің 40 -%- ы өсімдіктен дайындалады екен. Қазіргі кезде шөппен емдеу әдіс - тәсілдері кеңінен қолданылып жүр. Үй жағдайында кеңінен қолдануға жеткілікті. Қай заманда болсын, адам өсімдік өнімдерінің тағамдық жағына ғана емес, сонымен қатар емдік, шипалық жағына да көңіл бөлген. Қазіргі кезде «дәрі ауруы», аллергияның шығуы, иммунитеттің азаюы сияқты құбылыстардың байқала бастауына байланысты оның маңызы арта түспесе кеміген жоқ. Дәрілік өсімдіктерді ем ретінде пайдалану сонау көне заманнан бері дағдыға айналған, мұны ескі ескерткіш қолжазбалардан айқын көре аламыз.[2, 75 бет] 1.1. Мың теңге тұратын дәрі, шарбағының дәл түбінде өсіп тұр. (Халық мақалы)Қазақ емшілерінің ауру - сырқаулармен ұзақ жылдар күресу барысында қолданып келе жатқан алуан түрлі дәрі - дәрмектердің қайнар көзі – ұлы табиғаттағы өсімдіктер дүниесі. Олай болса, аяғымыздың астында өсіп жатқан дәрілік өсімдіктерді танып, білім зерттеп ауруымызға шипа етпеске. Біздің Павлодар ауданы маңындағы жерлерде, елді мекендерде өсиетін көптеген дәрілік өсімдіктер бар. Оларға түймедақты, итмұрынды, бақбақты, өгейшөпті, жусанды, жатқызуға болады. Шипалы өсімдіктер қатарына әртүрлі сәнді өсімдіктер де жатады, өйткені олардың көпшілігі ляззат мүмкіндігімен ғана (бұлардың шипалы күші де осында) шектелмейді, бойындағы физиологиялық сергек заттардың арқасында ( мерует гүл, шегіргүл, гүл шетен) олардың денсаулығымыздың серігі де бола алады. Сондай - ақ біздің бау – бақшамызда аяқ астында қаптап өсетін арамшөптер жөнінде де осыны айтуға болады, өздерінің жер үстіне және жер астында өсетін мүшелерінде аса бағалы «үй дәріханасына» қажетті заттардың болуы арқылы олардың көпшілігі аса пайдалы, мәселен, бақбақ ата заманнан «өмір нәрі» аталған, ал қалақай – витаминдер қоймасы саналады. Өсімдіктерді отап тастауға асықпай, алдымен олардың пайдалы қасиеттерін біліп алуға тырысу керек. Қазақ емшілерінің ауру - сырқауларымен ұзақ жылдар күресу барысында қолданып келе жатқан алуан түрлі дәрі - дәрмектердің қайнар көзі – ұлы табиғатты өсімдіктер дүниесі.өсімдіктердің сабағы, тамыры, гүлі, жапырағы, қабығы, жемісі, шайыры және тұқымынан дәрі - дәрмек жасалады. Қазақ емшілерінің қолданатын дәрілерінің басым көпшілігі - өсімдіктер. Өсімдіктердің әрбір бөлігінің, мәселен, тамыр, сабақ, жапырақ, гүл, жеміс тұқымдарының дәрілік қуаты әртүрлі болып келеді. Сондықтан оларды емдік қуаты ең күшті болатын мезгілде жинағанда ғана сапалы дәрі - дәрмек алуға болады. Дәрілік өсімдіктер жиналып алғаннан кейін, жас күйінде бірден пайдаланудан қалғандарын кептіріп, жақсы сақтай білу оның емдік қасиеті мен сапасының жоғалмауының басты кепілі болып табылады. Мұндай өсімдіктердің дәріге бірден пайдаланылмайтын бөліктерін топырақ, балшық секілді лас нәрселерден арылтқаннан кейін, әрқайсысының ерекшелігіне қарай кептіру, көлеңкеде кептіру, самалдатып кептіру. [1,23-бет]* Дәрілік өсімдіктер (лат. Plantae medicinalis), шипалы өсімдіктер – медицинада және мал дәрігерлерінде емдеу және аурудың алдын алу мақсатында қолданылатын өсімдіктер. Дәрілік өсімдіктердің емдік қасиеті олардың құрамында стероид, тритерпен , алкалоид пен гликозидтердің, витаминдердің, эфир майлары мен тұтқыр заттар сияқты түрлі химиялық қосылыстардың болуына байланысты.* Дәрілік өсімдіктер кептірілген шөп, тұнба, қайнатынды, шай, ұнтақ, т.б. түрінде қолданылады. Дәрілерді дайындау үшін шикі зат ретінде пайдаланатын дәрілік өсімдіктер бөлек іріктеледі. Дәріні, көбінесе, жабайы өсімдіктерден алады. Көптеген өсімдіктердің емдік қасиеттері бар. Оларды дәрілік өсімдіктер дейді. Осы заманғы кейбір ең таңдаулы дәрілер жабайы шөптерден жасалған.* Соған қарамастан адамдар пайдаланып жүрген дәрілік шөптердің бәрі бірдей медициналық тұрғыдан өз бағасын алған жоқ, ал ондай шөп қолында барлар көбіне оны қате пайдаланады. Өз өлкеміздегі осындай шөптерді зерттеуге тырыссақ және қайсысының емдік қасиеті бар екенін біле жүрсек. *Кейбір дәрілік шөптер, егер оларды ұсынылғанынан артық мөлшерде қабылдаған жағдайда, өте улы келеді. Бұл орайда, осы заманғы дәрілер әлдеқайда қауіпсіз, себебі олардың мөлшерін оңай анықтауға олады. [6, 48-53 беттер.]Бақ-бақ гүлінің тарихыЕсте жоқ ерте замандарда төрткүл дүниенің бір бұрышында кішкентай ғана бір ауыл болыпты. Өзен жағасында орналасқан осы ауылдың шетінде жалғыз ғана үйшік болған деседі. Үйшіктің иесі – сүп-сүйкімді қыз еді. Қыздың негізгі кәсібі – ешкі бағып, соның сүтін сату. Бұрымды қыз күн сайын таңертең тұра салып, жасыл түсті көйлегі мен сары түсті орамалын байлап, тілек білдірген тұрғындардың ыдыстарына

578тг - Сатып алу

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!