“Бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу қабілеттерін дамыту әдістері”

“Бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу қабілеттерін дамыту әдістері”

Әдістемелік құрал

2025- оқу жылы

I. Кіріспе

• Ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызы

• Бастауыш сынып оқушыларының психологиялық және танымдық ерекшеліктері

• Коммуникативті оқыту әдісінің негіздері

Негізгі бөлім

II. Сөйлеу дағдыларын дамытудың әдістері мен тәсілдері:

1. Ойын әдістері

• Рөлдік ойындар (Role-plays)

• Диалогтық ойындар (Guessing games, Find someone who)

• Сюжеттік ойындар (Storytelling, Picture description)

2. Жаттығу әдістері

• Қысқа диалогтар мен сұрақ-жауап әдісі

• Шағын әңгімелерді қайталау және толықтыру

• Жаңылтпаштар мен тақпақтар арқылы сөйлеу дағдыларын дамыту

3. Жобалық әдіс (Project-based learning)

• Оқушылардың белгілі бір тақырыпта шағын презентация жасауы

• Отбасы, сүйікті ойыншық, мектеп, мерекелер туралы жобалар

4. Көру және тыңдау әдістері

• Видеосабақтар мен мультфильмдерді пайдалану

• Аудиоматериалдар арқылы дұрыс айтылу дағдысын қалыптастыру

• Қарапайым ағылшын тіліндегі әндер мен өлеңдер үйрету

5. Сыни ойлауды дамыту әдістері

• Суретпен жұмыс (What’s happening in the picture?)

• Ситуациялық тапсырмалар (What would you do if…?)

• Әңгіме құрастыру (Tell me a story…)

III. Сөйлеу дағдыларын бағалау және жетілдіру:

• Оқушылардың сөйлеу дағдысын бағалауға арналған критерийлер

• Қателермен жұмыс және оларды түзету әдістері

• Ата-аналармен жұмыс және оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамытуға арналған кеңестер

IV. Практикалық бөлім:

• Сыныпта қолдануға арналған дайын сабақ жоспарлары

• Ойындар мен жаттығулар жинағы

• Аудио және видео ресурстарға сілтемелер

I. КІРІСПЕ

Қазіргі білім беру жүйесінде шет тілін, әсіресе ағылшын тілін үйрету үлкен маңызға ие. Ағылшын тілі – халықаралық қатынас құралы ғана емес, сонымен қатар оқушылардың дүниетанымын кеңейтетін және болашақта түрлі мүмкіндіктерге жол ашатын маңызды пәндердің бірі. Бастауыш сыныпта ағылшын тілін меңгеру оқушылардың танымдық қабілеттерін дамытып, олардың тілді қарым-қатынас құралы ретінде қолдануға деген ынтасын арттырады.

Бұл әдістемелік құрал бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу қабілеттерін дамытуға арналған. Құралда оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес тиімді әдіс-тәсілдер ұсынылады. Сөйлеу дағдыларын дамытуға бағытталған ойындар, жаттығулар, жобалық жұмыстар мен көрнекі құралдарды пайдалану жолдары қарастырылады. Сонымен қатар, оқыту процесінде кездесетін қиындықтарды еңсеру және оқушылардың сөйлеу белсенділігін арттыру бойынша ұсыныстар беріледі.

Бастауыш сынып оқушыларының психологиялық және танымдық ерекшеліктері:

Бастауыш сыныптағы балалардың тілді меңгеру ерекшеліктерін түсіну мұғалімнің жұмысын тиімді ұйымдастыруға көмектеседі. Бұл жастағы оқушылардың басты сипаттары мыналар:

1. Еліктеу қабілеті жоғары – балалар жаңа дыбыстар мен сөздерді оңай қайталайды, сондықтан дұрыс үлгі көрсету маңызды.

2. Қысқа мерзімді есте сақтау қабілеті басым – ақпаратты ұзақ есте сақтау үшін қайталау мен ойын элементтері қажет.

3. Көрнекілік арқылы қабылдау – суреттер, қимылдар, видеолар мен ойындар арқылы тіл үйрету тиімдірек.

4. Белсенділік пен қозғалысқа қажеттілік – балалар ойын арқылы үйренуді жақсы көреді, сондықтан тілдік жаттығулар қозғалыспен бірге жүргізілсе, олар материалды тез қабылдайды.

5. Қиялының жоғары дамуы – балалар әңгіме құрастыру, рөлдік ойындар арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыта алады.

Ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытудың маңызы:

Шет тілін үйрету тек сөздік қорды көбейту немесе грамматикалық ережелерді жаттаумен шектелмеуі керек. Тілді қарым-қатынас құралы ретінде меңгерту үшін оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамыту маңызды. Бастауыш сынып оқушылары ағылшын тілінде сөйлеуге ерте жастан дағдыланса, олар болашақта тілді еркін қолдана алады.

Сөйлеу дағдыларын дамытудың негізгі мақсаттары:

• Оқушылардың ағылшын тілінде өз ойларын еркін жеткізе алуына жағдай жасау;

• Тілдік тосқауылды жою және сөйлеуге деген сенімділікті қалыптастыру;

• Тыңдау, түсіну және диалог құру қабілеттерін жетілдіру;

• Шынайы өмірлік жағдаяттарда ағылшын тілін қолдану дағдыларын қалыптастыру.

Коммуникативті оқыту әдісінің негіздері:

Бастауыш сынып оқушыларының сөйлеу дағдыларын дамытуда коммуникативті оқыту әдісі басты рөл атқарады. Бұл әдіс шынайы қарым-қатынасқа негізделген және оқушыларды тілдік ортаға белсенді енгізуді көздейді.

Коммуникативті әдістің негізгі қағидаттары:

1. Тілді қарым-қатынас құралы ретінде қолдану – оқушылар сабақ барысында тілдік құрылымдарды жаттап қана қоймай, оларды күнделікті өмірде қолдануды үйренуі керек.

2. Диалогтық және монологтық сөйлеуді дамыту – оқушылардың бір-бірімен және мұғаліммен сөйлесуге, сұрақтар қоюға, жауап беруге мүмкіндігі болуы қажет.

3. Оқу процесіне ойын элементтерін енгізу – ойындар мен рөлдік әрекеттер оқушылардың қызығушылығын арттырады және белсенділігін күшейтеді.

4. Тілдік ортаға ену – сабақта ағылшын тілін барынша көп қолдану, яғни мұғалім мен оқушылардың ағылшын тілінде сөйлесуі маңызды.

Бұл әдістемелік құралда бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын қалыптастыру мен дамытуға бағытталған тиімді әдіс-тәсілдер қарастырылады. Мұғалімдер мен ата-аналар үшін пайдалы болатын ойындар, жаттығулар және сабақ үлгілері ұсынылады. Оқу процесінде баланың тілдік қабілеттерін дамыту үшін түрлі педагогикалық тәсілдерді үйлестіру маңызды.

Негізгі бөлім:

II. Сөйлеу дағдыларын дамытудағы ойын әдістері:

Ойын – бастауыш сынып оқушылары үшін ең тиімді оқыту әдістерінің бірі. Ол балалардың тілді еркін меңгеруіне, сөйлеуге деген қорқынышын жеңуіне және тілдік ортаға енуіне көмектеседі. Ойын барысында оқушылар тілді үйреніп қана қоймай, оны шынайы қарым-қатынаста қолдануды үйренеді.

Ойын әдістерінің негізгі артықшылықтары:

• Балалардың қызығушылығын арттырады;

• Белсенділік пен мотивацияны күшейтеді;

• Коммуникативті дағдыларды дамытады;

• Тілдік тосқауылды жояды;

• Есте сақтау қабілетін жақсартады.

Ойындарды бірнеше санатқа бөлуге болады: рөлдік, диалогтық, сюжеттік, қимыл-әрекетке негізделген және шығармашылық ойындар.

1. Рөлдік ойындар (Role-plays)

Рөлдік ойындар – оқушылардың сөйлеу дағдыларын шынайы өмірлік жағдаяттарда қолдануға көмектесетін тиімді әдіс. Бұл әдіс оқушыларды белгілі бір рөлдерге енгізу арқылы өз ойларын ағылшын тілінде жеткізуге ынталандырады.

Мысалдар:

• “At the Shop” (Дүкенде) – Бір оқушы сатушы, екіншісі сатып алушы болады. Олар азық-түлік немесе киім сатып алу туралы диалог жүргізеді.

• “At the Doctor’s” (Дәрігер қабылдауында) – Бір оқушы дәрігер, екіншісі пациент рөлінде болады. Пациент ауру белгілерін сипаттап, дәрігер кеңес береді.

• “In a Restaurant” (Мейрамханада) – Бір оқушы даяшы, екіншісі тұтынушы болып, тапсырыс береді.

• “My Family” (Менің отбасым) – Оқушылар өз отбасын таныстырып, олардың не істейтінін айтып береді.

Ұзақтығы: 5-10 минут

Пайдасы: Диалог құру, сөздік қорды байыту, сөйлеу белсенділігін арттыру.

2. Диалогтық ойындар (Guessing games, Find someone who)

Бұл ойындар оқушылардың сұрақ қою және жауап беру дағдыларын дамытуға бағытталған.

Мысалдар:

• “Find Someone Who…” (Кімде бар? / Кімдікі?) – Оқушылар сынып ішінде жүріп, белгілі бір сипаттамаларға сай келетін адамды табуы керек. (Мысалы: “Find someone who has a pet” – “Үй жануары бар адамды тап.”)

• “20 Questions” (20 сұрақ) – Бір оқушы бір зат немесе адам туралы ойлайды, ал қалғандары сұрақтар қою арқылы оның кім немесе не екенін табады.

• “Who am I?” (Мен кіммін?) – Оқушы маңдайына бір атау жазылған қағаз жабыстырып, сыныптастарына сұрақтар қойып, өзінің кім екенін табады.

Ұзақтығы: 5-15 минут

Пайдасы: Сұрақ қою және жауап беру дағдыларын дамыту, есте сақтау қабілетін жақсарту.

3. Сюжеттік ойындар (Storytelling, Picture description)

Бұл ойындар оқушылардың қиялын дамытып, ағылшын тілінде сөйлеу қабілетін жақсартады.

Мысалдар:

• “Picture Story” (Сурет бойынша әңгіме құру) – Мұғалім оқушыларға суреттер береді, олар сол сурет бойынша әңгіме құрастырады.

• “Chain Story” (Шынжырлы әңгіме құру) – Бір оқушы әңгіме бастайды, келесі оқушы оны жалғастырады.

• “What Happens Next?” (Не болады?) – Мұғалім бір оқиғаны бастап айтады, оқушылар оның жалғасын ойлап табады.

Ұзақтығы: 10-20 минут

Пайдасы: Әңгімелеу, сөйлем құрастыру, қиялды дамыту.

4. Қимыл-әрекетке негізделген ойындар (Action-based games)

Қозғалыс ойындары оқушыларды белсенді қатысуға ынталандырады және сабаққа деген қызығушылығын арттырады.

Мысалдар:

• “Simon Says” (Саймон айтады) – Мұғалім белгілі бір қимылды жасауға бұйрық береді, бірақ тек “Simon says” сөздері айтылғанда ғана орындау керек.

• “Charades” (Ыммен көрсету) – Бір оқушы сөзді немесе фразаны ыммен көрсетеді, ал қалғандары оны табуы керек.

• “Stand Up If…” (Орныңнан тұр, егер…) – Мұғалім сөйлем айтады, ол оқушыға сәйкес келсе, ол орнынан тұрады. (Мысалы: “Stand up if you have a brother.”)

Ұзақтығы: 5-10 минут

Пайдасы: Сөздік қорды кеңейту, есту және түсіну дағдыларын жетілдіру.

5. Шығармашылық ойындар (Creative games)

Бұл ойындар оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытады және олардың тілді интуитивті қолдануына мүмкіндік береді.

Мысалдар:

• “Design a Monster” (Жаңа кейіпкер ойлап табу) – Оқушылар өздері ойлап тапқан кейіпкерді сипаттайды.

• “Make an Advertisement” (Жарнама жасау) – Оқушылар белгілі бір өнімге жарнама ойлап табады.

• “Tell a Joke” (Анекдот айту) – Оқушылар қарапайым әзілдер мен анекдоттар айтып, сыныптастарын күлдіруге тырысады.

Ұзақтығы: 10-15 минут

Пайдасы: Креативті ойлау, сөздік қорды дамыту, сөйлеу қабілетін жетілдіру.

Ойын әдістері бастауыш сынып оқушылары үшін ағылшын тілін үйренудің ең тиімді құралдарының бірі. Олар оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамытып, тілді меңгеру процесін қызықты әрі нәтижелі етеді. Мұғалімдер әр сабақта түрлі ойындарды қолданып, оқушылардың қызығушылығын арттырып, олардың тілді меңгеруіне қолайлы жағдай жасауы қажет.

II. Сөйлеу дағдыларын дамытудағы жаттығу әдістері:

Жаттығу әдістері – оқушылардың ағылшын тіліндегі сөйлеу дағдыларын жүйелі түрде дамытуға бағытталған әдістердің бірі. Бұл әдістер оқушылардың сөздік қорын байытуға, дұрыс сөйлем құруына, сөйлеу жылдамдығын арттыруға және еркін сөйлеу дағдысын қалыптастыруға көмектеседі.

Жаттығу әдістерінің артықшылықтары:

-Оқушылардың сөйлеу дағдысын қалыптастырады;

- Дыбыстар мен сөздерді дұрыс айтуға көмектеседі;

-Грамматикалық құрылымдарды дұрыс қолдануға дағдыландырады;

-Оқушылардың ойлау жылдамдығын арттырады;

- Тілдік тосқауылды жеңуге көмектеседі.

Жаттығуларды бірнеше санатқа бөлуге болады: фонетикалық, диалогтық, монологтық, грамматикалық және еркін сөйлеу жаттығулары.

1. Фонетикалық жаттығулар

Фонетикалық жаттығулар оқушылардың дұрыс дыбыстау және интонация қалыптастыру қабілетін дамытуға бағытталған.

Мысалдар:

• “Listen and Repeat” (Тыңда және қайтала) – Мұғалім сөздерді немесе сөйлемдерді дауыстап оқиды, оқушылар оларды қайталайды.

• “Tongue Twisters” (Жаңылтпаштар) – Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыратын жаттығу. Мысалы:

• She sells seashells by the seashore.

• Peter Piper picked a peck of pickled peppers.

• “Echo Practice” (Эхо жаттығуы) – Мұғалім сөйлемді айтады, оқушылар оны әртүрлі дауыс ырғағымен қайталайды.

Ұзақтығы: 5-10 минут

Пайдасы: Дұрыс дыбыстау, екпін қою және интонацияны меңгеру.

2. Диалогтық жаттығулар

Диалогтық жаттығулар оқушылардың сұрақ қою, жауап беру және қарым-қатынас жасау дағдыларын дамытады.

Мысалдар:

• “Question and Answer” (Сұрақ-жауап) – Оқушылар жұптасып, бір-біріне қарапайым сұрақтар қояды және жауап береді.

• What’s your name? – My name is Aizhan.

• Where are you from? – I am from Kazakhstan.

• “Complete the Dialogue” (Диалогты толықтыр) – Мұғалім жартылай дайын диалог береді, оқушылар оны толықтырады.

• “Guess Who?” (Кім екенін тап?) – Бір оқушы белгілі бір адамның сипаттамасын береді, ал сыныптастары ол кім екенін табуы керек.

Ұзақтығы: 5-15 минут

Пайдасы: Диалогтық сөйлеуді дамыту, сұрақ қою және жауап беру дағдыларын жетілдіру.

3. Монологтық жаттығулар

Монологтық жаттығулар оқушылардың өз ойын толық жеткізу қабілетін дамытады.

Мысалдар:

• “Describe the Picture” (Суретті сипатта) – Мұғалім оқушыларға сурет береді, олар оны сипаттап береді.

• “Tell a Short Story” (Қысқа әңгіме құрастыр) – Оқушылар белгілі бір тақырыпта қысқа әңгіме айтады.

• “My Best Friend” (Менің ең жақын досым)

• “My Daily Routine” (Менің күн тәртібім)

• “One-Minute Speech” (Бір минуттық сөйлеу) – Оқушылар белгілі бір тақырыпта 1 минут бойы сөйлеуге тырысады.

Ұзақтығы: 10-15 минут

Пайдасы: Оқушылардың өз ойын еркін жеткізу дағдыларын жетілдіру.

4. Грамматикалық жаттығулар

Грамматикалық жаттығулар сөйлеу кезінде дұрыс грамматикалық құрылымдарды қолдануға көмектеседі.

Мысалдар:

• “Fill in the Blanks” (Бос орынды толтыр) – Оқушылар сөйлемдегі бос орындарға қажетті сөздерді қояды.

• Yesterday, I ____ (go) to the park.

• “Sentence Transformation” (Сөйлемді өзгерту) – Мұғалім оқушыларға бір сөйлем береді, олар оны басқа формаға айналдырады.

• I like apples. → Do you like apples?

• “Make a Sentence” (Сөйлем құрастыр) – Оқушылар берілген сөздерді қолданып сөйлем құрайды.

• dog, brown, big → I have a big brown dog.

Ұзақтығы: 5-10 минут

Пайдасы: Грамматикалық құрылымдарды дұрыс қолдануды үйрету.

5. Еркін сөйлеу жаттығулары

Бұл жаттығулар оқушылардың сөйлеу дағдыларын еркін қолдануға мүмкіндік береді.

Мысалдар:

• “Debate” (Пікірталас) – Оқушылар белгілі бір тақырыпта пікірталас жүргізеді.

• “Is it better to have a cat or a dog?”

• “Tell a Story with a Twist” (Күтпеген оқиғасы бар әңгіме құрастыр) – Оқушылар белгілі бір жағдайды сипаттап, оны ерекше аяқтауы керек.

• “Interview a Friend” (Досыңнан сұхбат ал) – Оқушылар бір-бірінен сұхбат алып, кейін сол туралы әңгімелейді.

Ұзақтығы: 10-20 минут

Пайдасы: Еркін сөйлеу дағдысын жетілдіру, сөйлеу шеберлігін арттыру.

Жаттығу әдістері ағылшын тілінде сөйлеуді дамытуда маңызды рөл атқарады. Олар оқушыларға тілді дұрыс қолдануды үйретіп қана қоймай, олардың сенімділігін арттырады. Жаттығуларды сабақ барысында жүйелі түрде қолдану оқушылардың сөйлеу дағдысын жетілдіруге көмектеседі.

III. Сөйлеу дағдыларын дамытудағы жобалық әдіс:

Жобалық әдіс (Project-based learning – PBL) – оқушылардың ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытуға бағытталған тиімді әдістердің бірі. Бұл әдіс арқылы оқушылар нақты бір тақырып бойынша зерттеу жүргізіп, ақпарат жинап, шығармашылық тапсырмаларды орындап, жобаларын қорғайды. Жоба барысында оқушылар тілдік ортаға еніп, өз ойын еркін жеткізуге дағдыланады.

Жобалық әдістің негізгі ерекшеліктері:

Оқушыларды белсенді қатысуға ынталандырады;

Сөйлеу дағдыларын дамытады;

Командалық жұмыс жасауға үйретеді;

Оқушылардың зерттеу, сыни ойлау және шығармашылық қабілеттерін дамытады;

Ағылшын тілін қолданудың табиғи ортасын қалыптастырады.

1. Жобалық әдісті қолдану кезеңдері:

Жобалық әдісті сәтті жүзеге асыру үшін оны бірнеше кезең бойынша ұйымдастыру қажет.

1-кезең: Тақырыпты таңдау және мақсат қою:

• Мұғалім оқушыларға белгілі бір тақырыптарды ұсынады немесе оқушылар өздері тақырып таңдайды.

• Жобаның мақсаты мен күтілетін нәтижелері анықталады.

• Мысалы, “My Dream Job” (Менің арманымдағы мамандық) жобасында оқушылар өздері қалаған мамандықты зерттейді.

2-кезең: Ақпарат жинау және өңдеу:

• Оқушылар тақырып бойынша материалдар жинайды (мәтіндер, суреттер, бейнежазбалар).

• Интервью жүргізу, интернеттен немесе кітапханадан ақпарат іздеу.

• Тақырыпқа байланысты сөздік қорды меңгеру.

3-кезең: Жобаны әзірлеу және дайындау:

• Оқушылар өз жобаларын дайындайды (презентация, постер, эссе, бейнеролик).

• Топтық жұмыс болса, әр оқушының рөлі бөлінеді.

• Презентация жасау үшін қажетті материалдар әзірленеді.

4-кезең: Жобаны қорғау:

• Оқушылар сынып алдында өз жобаларын таныстырады.

• Қатысушылар сұрақтар қойып, пікірталас ұйымдастырылады.

5-кезең: Бағалау және рефлексия:

• Мұғалім оқушылардың жұмысын бағалайды.

• Оқушылар өздерінің жетістіктерін талқылайды, кері байланыс алады.

2. Жобалық әдісті қолдануға арналған тақырыптар:

Жобалық әдісті әртүрлі тақырыптарда қолдануға болады.

1. Отбасы және достар

Жоба: “My Family Tree” (Менің отбасымның шежіресі):

• Оқушылар өз отбасы мүшелерін ағылшын тілінде таныстырады.

• Отбасы мүшелерінің суреттерін көрсетіп, олар туралы ақпарат береді.

2. Саяхат және елдер

Жоба: “My Dream Destination” (Менің армандаған саяхатым):

• Оқушылар өздері барғысы келетін ел туралы жоба дайындайды.

• Сол елдің мәдениеті, табиғаты, тағамдары туралы әңгімелейді.

3. Мамандықтар

Жоба: “My Future Profession” (Менің болашақ мамандығым)

• Оқушылар әртүрлі мамандықтар туралы ақпарат жинайды.

• Өзін қызықтыратын мамандықты сипаттап, болашақ жоспарымен бөліседі.

4. Денсаулық және салауатты өмір салты

Жоба: “Healthy Lifestyle” (Салауатты өмір салты)

• Оқушылар дұрыс тамақтану, спорттың маңызы туралы жоба дайындайды.

• Денсаулық сақтау жолдары туралы кеңестер береді.

5. Қоршаған орта

Жоба: “Save the Planet” (Ғаламшарды сақтайық)

• Экологиялық мәселелер туралы ақпарат жинау.

• Табиғатты қорғау жолдарын ұсыну.

3. Жобалық әдісті қолданудағы белсенді әдістер

Жобалық әдісті тиімді қолдану үшін келесі белсенді әдістерді пайдалануға болады:

1. Постер дайындау (Poster Presentation)

• Оқушылар тақырып бойынша постер жасап, оны ағылшын тілінде таныстырады.

2. Бейнежазба түсіру (Video Project)

• Оқушылар тақырыпқа байланысты шағын фильм немесе блог түсіреді.

3. Рөлдік ойындар (Role-playing in Projects)

• Оқушылар белгілі бір тақырыпқа сай рөлдерді ойнап, диалогтар жасайды.

4. Дебаттар өткізу (Debate and Discussion)

• Жоба қорғау барысында оқушылар пікірталас жүргізеді.

4. Жобалық әдістің оқушыларға әсері

Тілдік дағдылар: Оқушылар сөйлеу, тыңдау, оқу және жазу дағдыларын бір уақытта дамытады.

Өзіндік ізденіс: Жобаны орындау барысында оқушылар өз бетімен ақпарат іздеп, өңдеуге үйренеді.

Сенімділік: Сынып алдында сөйлеу арқылы оқушылар өздеріне деген сенімділігін арттырады.

Шығармашылық: Оқушылар өз жобаларын ерекше әрі қызықты етіп жасауға тырысады.

Коммуникация: Жобалар топтық жұмыс арқылы қарым-қатынас дағдыларын жақсартады.

Жобалық әдіс бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытуда өте тиімді. Бұл әдіс арқылы оқушылар тек тіл үйреніп қана қоймай, зерттеу жүргізуге, өз ойын еркін жеткізуге, шығармашылық қабілетін дамытуға мүмкіндік алады. Мұғалімдер оқушылардың қызығушылығын арттыратын, олардың өмірімен байланысты тақырыптарды таңдап, жобалық әдісті белсенді қолдануы қажет.

IV. Көру және тыңдау әдістері арқылы сөйлеу дағдыларын дамыту:

Көру (visual) және тыңдау (auditory) әдістері – бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытуға көмектесетін тиімді тәсілдердің бірі. Бұл әдістер оқушылардың есте сақтау қабілетін арттырып, тілдік ортаға енуіне жағдай жасайды.

1. Көру және тыңдау әдістерінің маңызы

Көптеген сезім мүшелері қатысады: Оқушылар ақпаратты тек тыңдап қана қоймай, оны көру арқылы жақсы қабылдайды.

Қызығушылықты арттырады: Түрлі-түсті суреттер, бейнежазбалар мен анимациялар балаларды ынталандырады.

Есте сақтау қабілетін жақсартады: Аудио және визуалды материалдар сөздік қорды тез меңгеруге көмектеседі.

Сөйлеуге ынталандырады: Тыңдалым мен көрнекі құралдар оқушыларды ағылшын тілінде сөйлесуге жетелейді.

2. Көру әдістері (Visual Methods):

Көру әдістері оқушылардың ақпаратты визуалды қабылдау арқылы меңгеруіне негізделеді.

2.1. Суреттер мен иллюстрациялар

Суреттер мен иллюстрациялар жаңа сөздерді үйренуде және сөйлеу дағдыларын дамытуда өте маңызды рөл атқарады.

Мысалдар:

• “Picture Description” (Суретті сипаттау) – Оқушылар берілген суретке қарап, оны сипаттайды.

• This is a big house. It has a red roof and blue windows.

• “Find the Differences” (Айырмашылықты тап) – Екі суретті салыстырып, айырмашылықтарды атап өтеді.

• “What is Missing?” (Не жоқ?) – Мұғалім сурет көрсетеді, содан кейін бір элементті алып тастап, оқушылардан оны табуын сұрайды.

Пайдасы: Сөздік қорды арттырады, сөйлеу дағдысын дамытады.

2.2. Флешкарттар (Flashcards):

Флешкарттар – жаңа сөздерді меңгеруге арналған шағын карталар.

Қолдану тәсілдері:

• “Show and Say” (Көрсет және айт) – Мұғалім бір флешкартты көрсетеді, оқушылар оның атауын айтады.

• “Memory Game” (Жады ойыны) – Бірнеше флешкартты көрсетіп, содан кейін оларды жабады. Оқушылар есте сақталған сөздерді айтып беруі керек.

Пайдасы: Есте сақтау қабілетін жақсартады, жылдам ойлау дағдыларын дамытады.

2.3. Постерлер мен диаграммалар

Постерлер мен диаграммалар – күрделі тақырыптарды түсіндіруге көмектеседі.

Мысалдар:

• “Mind Map” (Ой картасы) – Белгілі бір тақырыпқа қатысты сөздер жазылған карта құрастырылады.

• “Grammar Poster” (Грамматикалық постер) – Грамматикалық ережелерді жеңіл түсіндіру үшін қолданылады.

Пайдасы: Тілдік құрылымдарды визуалды түрде қабылдауға көмектеседі.

2.4. Видеоматериалдар және мультфильмдер:

Балаларға арналған бейнежазбалар сөйлеу дағдыларын дамытуға өте пайдалы.

Мысалдар:

• “Peppa Pig” мультфильмі – Қарапайым сөйлеу үлгілерін меңгеруге көмектеседі.

• “Super Simple Songs” әндері – Жаңа сөздерді тез үйренуге көмектеседі.

• “Dora the Explorer” мультфильмі – Интерактивті элементтері арқылы балаларды сөйлеуге ынталандырады.

Пайдасы: Ағылшын тілінің табиғи қолданысын көруге және естуге мүмкіндік береді.

3. Тыңдау әдістері (Auditory Methods):

Тыңдау әдістері оқушылардың сөйлеу қабілеттерін дамытуға бағытталған.

3.1. Әндер мен тақпақтар:

Әндер мен тақпақтар сөздік қорды меңгеру және дұрыс айтылымды дамыту үшін тиімді.

Мысалдар:

• “Head, Shoulders, Knees and Toes” – Дене мүшелерін үйренуге көмектеседі.

• “The Wheels on the Bus” – Қимыл-қозғалыспен бірге орындалатын ән.

Пайдасы: Дұрыс айтылымды қалыптастырады, сөздерді тез жаттауға көмектеседі.

3.2. Аудиохикаялар (Audiobooks)

Аудиохикаялар оқушылардың тыңдау арқылы түсіну қабілетін дамытады.

Мысалдар:

• “The Very Hungry Caterpillar” аудиокітабы – Қарапайым мәтін арқылы жаңа сөздерді үйретеді.

• “Goldilocks and the Three Bears” – Интонацияны тыңдау арқылы сөйлеу мәнерін түсінуге көмектеседі.

Пайдасы: Тілдік ортаны сезінуге мүмкіндік береді.

3.3. Тыңдау және жауап беру (Listening and Responding)

Бұл әдісте оқушылар аудиожазбаны тыңдап, оған жауап беруі керек.

Мысалдар:

• “True or False” (Дұрыс немесе бұрыс) – Мұғалім сөйлем айтады, оқушылар оның дұрыс не бұрыс екенін анықтайды.

• “Who Said It?” (Кім айтты?) – Оқушылар диалог тыңдап, сөйлеушінің кім екенін табады.

Пайдасы: Тыңдау қабілетін жақсартады, сөйлеу жылдамдығын арттырады.

3.4. Рөлдік ойындар (Role-playing with Listening):

Бұл әдісте оқушылар тыңдалған мәтін немесе диалог негізінде рөлдерді сомдайды.

Мысалдар:

• “Shopping Role-Play” (Дүкенде сөйлеу) – Бір оқушы сатушы, екіншісі сатып алушы рөлінде ойнайды.

• “Doctor and Patient” (Дәрігер мен науқас) – Науқас өзінің ауруын сипаттайды, дәрігер оған кеңес береді.

Пайдасы: Шынайы қарым-қатынас орнатуға мүмкіндік береді.

4. Көру және тыңдау әдістерінің артықшылықтары

Табиғи тілдік орта қалыптастырады.

Оқушылардың ынтасын арттырады.

Сөздік қорды кеңейтеді.

Сөйлеу мәнерін жақсартады.

Күрделі ақпаратты жеңіл қабылдауға көмектеседі.

Көру және тыңдау әдістері бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу қабілеттерін дамытуда өте маңызды рөл атқарады. Визуалды материалдар мен аудио жаттығулар оқушыларға жаңа сөздерді тез меңгеруге, дұрыс айтылымды қалыптастыруға және ағылшын тілін күнделікті өмірде қолдануға көмектеседі. Бұл әдістерді жүйелі түрде қолдану арқылы мұғалімдер оқушылардың тілдік дағдыларын тиімді дамыта алады.

V. Сыни ойлауды дамыту әдістері арқылы сөйлеу дағдыларын жетілдіру:

Сыни ойлау – ақпаратты талдау, бағалау, салыстыру, сұрақ қою, логикалық қорытынды жасау қабілеті. Бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытуда сыни ойлау әдістерін қолдану өте маңызды, себебі олар баланың белсенділігін арттырып, өз ойын еркін жеткізуге көмектеседі.

1. Сыни ойлауды дамытудың маңызы:

Тілдік кедергіні жою: Оқушылар өз ойларын еркін жеткізуді үйренеді.

Өзіндік пікір қалыптастыру: Оқушылар белгілі бір мәселе бойынша өз көзқарасын білдіреді.

Логикалық ойлау: Талдау, салыстыру, қорытынды жасау қабілеттері дамиды.

Сөйлеу дағдыларын жетілдіру: Балалар тек дайын сөйлемдерді қайталамай, өз ойларын құрастырады.

2. Сыни ойлауды дамыту әдістері:

Сыни ойлау әдістерін үш кезең бойынша ұйымдастыруға болады:

1. Қызығушылықты ояту (Evocation) – оқушының қызығушылығын арттыру.

2. Мағынаны ашу (Realization of Meaning) – жаңа ақпаратты түсіну, оны қолдану.

3. Рефлексия (Reflection) – алынған білімді қорытындылау, бағалау.

Әр кезеңге сәйкес қолдануға болатын әдістер:

2.1. “Ой қозғау” (Brainstorming)

Мақсаты:

• Оқушылардың белгілі бір тақырып бойынша өз ойларын еркін білдіруін дамыту.

• Сөздік қорды белсендіру.

Қолдану тәсілі:

• Мұғалім белгілі бір сұрақ қояды немесе сурет көрсетеді.

• Оқушылар осы тақырып бойынша бар білгендерін айтады.

Мысал:

“What would you do if you found a treasure chest?” (Егер қазына сандығын тапсаң, не істер едің?)

Пайдасы: Оқушылардың шығармашылық ойлауын және сөйлеу дағдысын дамытады.

2.2. “Дұрыс немесе бұрыс” (True or False)

Мақсаты:

• Тыңдалым және сыни ойлау дағдыларын дамыту.

Қолдану тәсілі:

• Мұғалім бірнеше ақпаратты оқиды немесе айтады.

• Оқушылар бұл ақпараттың дұрыс немесе бұрыс екенін анықтап, өз жауаптарын түсіндіреді.

Мысал:

• “The sun rises in the west.” (Күн батыстан шығады.)

• “Fish can fly.” (Балықтар ұша алады.)

Пайдасы: Логикалық ойлау мен сөйлеу қабілетін жақсартады.

2.3. “Себеп-салдар байланысы” (Cause and Effect)

Мақсаты:

• Оқушылардың оқиғалар арасындағы байланысты түсіну қабілетін арттыру.

• Сөйлемдерді күрделендіру, сөйлеу мәнерін жақсарту.

Қолдану тәсілі:

• Мұғалім бір оқиғаны сипаттайды.

• Оқушылар осы оқиғаның себебін немесе салдарын табады.

Мысал:

“If it rains, the streets will be wet.” (Егер жаңбыр жауса, көшелер суланады.)

“If you don’t sleep enough, you will feel tired.” (Егер ұйқың қанбаса, өзіңді шаршаңқы сезінесің.)

Пайдасы: Оқушылар сөйлемдерді өздігінен құрастыруға дағдыланады.

2.4. “Кіммен келісесің?” (Who Do You Agree With?)

Мақсаты:

• Оқушылардың өз пікірін дәлелдеуге дағдыландыру.

Қолдану тәсілі:

• Мұғалім екі қарама-қайшы пікірді ұсынады.

• Оқушылар қай пікірмен келісетінін айтып, өз ойын дәлелдейді.

Мысал:

• “Books are better than movies.” (Кітаптар фильмдерден жақсырақ.)

• “Movies are better than books.” (Фильмдер кітаптардан жақсырақ.)

Пайдасы: Оқушылар дәлелді сөйлеуге үйренеді.

2.5. “Дебат” (Debate)

Мақсаты:

• Оқушылардың аргумент келтіру және пікірталас жүргізу дағдыларын дамыту.

Қолдану тәсілі:

• Мұғалім белгілі бір тақырып береді.

• Оқушылар екі топқа бөлініп, өз көзқарасын қорғайды.

Мысал:

“Should students wear school uniforms?” (Оқушылар мектеп формасын кию керек пе?)

Пайдасы: Өз ойын жүйелі түрде жеткізу қабілетін жақсартады.

2.6. “Оқиғаны аяқта” (Finish the Story)

Мақсаты:

• Оқушылардың шығармашылық және сыни ойлау қабілетін дамыту.

Қолдану тәсілі:

• Мұғалім оқиғаның басын оқиды немесе көрсетеді.

• Оқушылар оқиғаның жалғасын өздері құрастырады.

Мысал:

“One day, a little boy found a mysterious key in his backyard…” (Бір күні кішкентай бала өзінің ауласынан жұмбақ кілт тауып алды…)

Пайдасы: Оқушылар өз қиялын еркін қолданады.

2.7. “Бес сұрақ” (Five Wh- Questions)

Мақсаты:

• Сыни ойлау арқылы тыңдалым және сөйлеу қабілетін дамыту.

Қолдану тәсілі:

• Мұғалім қысқа мәтін немесе әңгіме оқиды.

• Оқушылар оған Who? What? When? Where? Why? сұрақтарын қояды.

Мысал:

“Jack went to the park and found a lost dog.”

• Who went to the park?

• What did he find?

• When did it happen?

Пайдасы: Оқушылар ақпаратты талдап, сұрақ қоя білуге үйренеді.

3. Сыни ойлауды дамыту әдістерінің артықшылықтары

Оқушылардың сөйлеу дағдысын жетілдіреді.

Логикалық ойлау және талдау қабілетін дамытады.

Өзіндік пікір қалыптастыруға көмектеседі.

Диалогтық сөйлеуді жақсартады.

Сыни ойлау әдістері бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын жетілдіруде маңызды рөл атқарады. Бұл әдістер оқушыларды белсенді түрде ойлауға, ақпаратты талдауға және өз пікірін еркін білдіруге үйретеді. Мұғалімдер сабақ барысында сыни ойлауға бағытталған әдістерді қолданса, оқушылар тек жаттанды сөздермен шектелмей, өз ойын ағылшын тілінде еркін жеткізе алатын деңгейге жетеді.

VI. Сөйлеу дағдыларын бағалау және жетілдіру:

1. Сөйлеу дағдыларын бағалаудың маңызы

Ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытуда бағалау маңызды рөл атқарады. Дұрыс ұйымдастырылған бағалау оқушылардың жетістіктерін бақылауға, олардың әлсіз тұстарын анықтауға және ары қарайғы оқыту стратегияларын жоспарлауға көмектеседі.

Бағалаудың мақсаты:

• Оқушының сөйлеу қабілетінің деңгейін анықтау.

• Қателерді түзету және сөйлеуді жетілдіру.

• Оқушылардың өзіндік сенімділігін арттыру.

• Оқуға деген ынтасын көтеру.

2. Сөйлеу дағдыларын бағалау түрлері

2.1. Формативті бағалау (оқу процесінде бағалау)

Бұл бағалау түрі сабақ барысында оқушының даму динамикасын бақылауға мүмкіндік береді.

Әдістері:

• Мұғалімнің кері байланысы

• Өзін-өзі бағалау

• Жұптық және топтық бағалау

• “Two stars and a wish” (екі артықшылық және бір тілек)

Мысал:

• Мұғалім оқушының жауабын тыңдап, күшейтетін немесе жақсартатын тұстарды көрсетеді.

• Оқушылар өздерінің немесе сыныптастарының сөйлеуін бағалайды.

Артықшылығы: Бұл әдіс оқушыларды қателерден қорықпай, еркін сөйлеуге ынталандырады.

2.2. Суммативті бағалау (қорытынды бағалау)

Бұл бағалау оқу кезеңінің соңында өткізіледі және оқушының жетістіктерін бағалауға бағытталған.

Бағалау әдістері:

• Ауызша емтихан (oral exam)

• Монологтық сөйлеу (speech or presentation)

• Диалогтық бағалау (role-play assessment)

Мысал:

• Оқушы белгілі бір тақырыпта қысқа әңгіме құрастырып айтады.

• Мұғалім алдын ала белгіленген критерийлер бойынша бағалайды.

Артықшылығы: Оқушының нақты деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.

3. Сөйлеу дағдыларын бағалау критерийлері

Критерий Сипаттамасы Бағалау өлшемдері

Сөздік қоры Оқушының қолданатын сөздерінің саны мен әртүрлілігі Кең ауқымды сөздік қор, мағынасы түсінікті сөйлемдер

Грамматикалық дұрыстық Оқушының сөйлеуіндегі грамматикалық қателер Грамматикалық қателердің саны аз, сөйлем құрылымы дұрыс

Түсініктілік Сөйлеудің логикалық құрылымы мен анықтығы Сөйлемдер түсінікті, логикалық түрде жалғасады

Ауызекі сөйлеу мәнері Дыбыстардың дұрыс айтылуы және қарқындылығы Дыбыстар анық, сөйлеу қарқыны қалыпты

Сенімділік Оқушының сөйлеу кезіндегі еркіндігі Сенімді, кідіріссіз сөйлеу

Бұл критерийлер оқушының қандай аспектілерін жетілдіру керектігін анықтауға көмектеседі.

4. Сөйлеу дағдыларын жетілдіру әдістері

Сөйлеу дағдыларын дамыту үшін тұрақты жаттығулар қажет.

4.1. Рөлдік ойындар (Role-play activities)

Мақсаты:

• Оқушылардың сөйлеуін табиғи жағдайға жақындату.

• Диалогтық сөйлеуді дамыту.

Қолдану тәсілі:

• Оқушыларға белгілі бір жағдай беріледі (мысалы, мейрамханадағы әңгіме).

• Олар сол рөлге кіріп, диалог жүргізеді.

Пайдасы: Сенімділік қалыптастырады, сөздік қорды белсендіреді.

4.2. Дебат және пікірталас (Debate and discussion)

Мақсаты:

• Оқушылардың ойлау қабілетін және дәлел келтіру дағдысын дамыту.

Мысал:

• “Which is better: online learning or traditional learning?”

• Оқушылар екі топқа бөлініп, өз көзқарастарын қорғайды.

Пайдасы: Оқушылар өз ойын еркін жеткізуге үйренеді.

4.3. Күнделік жүргізу (Speaking journal or vlog)

Мақсаты:

• Оқушылардың сөйлеу тәжірибесін арттыру.

Қолдану тәсілі:

• Күн сайын белгілі бір тақырыпта аудио немесе видео жазу.

• Мұғалімнің немесе сыныптастарының кері байланысын алу.

Пайдасы: Оқушылар өздерін бағалауға және сөйлеу дағдыларын жақсартуға үйренеді.

4.4. “Describe the picture” әдісі

Мақсаты:

• Оқушылардың сурет бойынша сипаттау қабілетін дамыту.

Қолдану тәсілі:

• Мұғалім оқушыларға сурет береді.

• Олар суретте не болып жатқанын сипаттайды.

Пайдасы: Оқушылардың сипаттау дағдысы және сөздік қоры кеңейеді.

4.5. TED-style презентациялары

Мақсаты:

• Оқушылардың көпшілік алдында сөйлеу қабілетін дамыту.

Қолдану тәсілі:

• Оқушылар белгілі бір тақырып бойынша 2-3 минуттық презентация дайындайды.

Мысал:

• “The best place I have ever visited”

• “My dream job”

Пайдасы: Оқушылар өз ойын жүйелі жеткізуге және аудитория алдында сөйлеуге үйренеді.

5. Оқушылардың сөйлеуін жетілдіру үшін мұғалімнің рөлі

✔ Қателерді түзету: Бірақ сөзді бөлмей, кейін кері байланыс беру керек.

✔ Мақтау және қолдау: Оқушылардың сөйлеуге деген сенімділігін арттырады.

✔ Тұрақты жаттығулар беру: Қайталау арқылы сөйлеу дағдылары жетілдіріледі.

✔ Тыңдалым материалдарын қолдану: Аутенттік ағылшын тіліндегі материалдар оқушылардың сөйлеу мәнерін жақсартады.

Сөйлеу дағдыларын бағалау және жетілдіру – ағылшын тілін үйретудегі негізгі міндеттердің бірі. Дұрыс бағалау әдістерін қолдану оқушылардың сөйлеу қабілеттерін жетілдіруге, қателерін түзетуге және өз ойын еркін жеткізе білуіне көмектеседі. Мұғалімдер оқушылардың деңгейін үнемі бақылап, оларға кері байланыс беріп отырса, балалардың ағылшын тілінде сөйлеуге деген сенімділігі артып, дағдылары жоғарылай түседі.

VII. Практикалық бөлім:

Бұл бөлімде бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытуға бағытталған практикалық жаттығулар, тапсырмалар және сабақ жоспарлары беріледі.

1. Сабақ жоспарының үлгісі:

Тақырыбы: My Daily Routine

Мақсаты: Оқушылардың күнделікті іс-әрекеттерін сипаттау қабілетін дамыту.

Құралдар: Көрнекі суреттер, слайдтар, видео, жұмыс парақтары.

Оқыту әдістері: Ойын әдісі, көру және тыңдау әдісі, жұптық және топтық жұмыс.

Сабақ кезеңдері:

I. Ұйымдастыру кезеңі (5 минут)

Warm-up: «What time is it?» ойыны

• Мұғалім әртүрлі уақыт көрсетілген сағат суреттерін көрсетеді.

• Оқушылар сәйкес іс-әрекеттерді айтады (“It’s 7 a.m., I wake up!”).

II. Жаңа сабақ (15 минут)

1-ші тапсырма: “Picture story”

• Мұғалім оқушыларға күн тәртібін бейнелейтін суреттер таратады.

• Оқушылар суреттерді ретке келтіріп, сөйлем құрайды (“First, I wake up. Then, I brush my teeth.”).

2-ші тапсырма: Видео тыңдалым

• Оқушылар күн тәртібі туралы қысқа видеоны көреді.

• Видео бойынша сұрақтарға жауап береді.

III. Бекіту кезеңі (15 минут)

3-ші тапсырма: «Find your pair» ойыны

• Оқушыларға әртүрлі іс-әрекеттер жазылған карточкалар таратылады (“Wake up”, “Go to school”, “Brush teeth” т.б.).

• Олар сәйкес карточкасы бар сыныптасымен жұптасып, диалог жүргізеді.

4-ші тапсырма: «Tell your routine»

• Әр оқушы өз күн тәртібі туралы 3-4 сөйлем айтады.

• Мұғалім кері байланыс береді.

IV. Қорытынды (5 минут)

Мұғалім сабақты қорытындылап, белсенді оқушыларды мадақтайды.

Үйге тапсырма: “Draw and describe your daily routine” (Оқушылар өздерінің күн тәртібі туралы сурет салып, 3-5 сөйлем жазады).

2. Практикалық жаттығулар жинағы

1. Ойын жаттығулары

“Guess the Action” ойыны

• Мұғалім іс-әрекеттерді бейнелейтін карточкаларды көрсетеді.

• Оқушылар оның қандай әрекет екенін тауып, ағылшын тілінде айтады.

“Broken Telephone” ойыны

• Бір оқушы сөйлем айтады (“I like to play football.”), ал қалғандары кезекпен қайталап, соңғы оқушы оны дауыстап айтады.

• Бұл жаттығу сөйлеу дағдыларын жетілдіруге көмектеседі.

2. Жаттығу әдістері

“Find the Mistake” жаттығуы

• Мұғалім дұрыс және қате құрылған сөйлемдерді оқиды.

• Оқушылар қате сөйлемдерді тауып, түзетеді.

“Tell a Story with Pictures” жаттығуы

• Мұғалім бірнеше суретті ретсіз көрсетеді.

• Оқушылар оларды ретке келтіріп, қысқа әңгіме құрайды.

3. Жобалық жұмыс әдістері

Жоба тақырыбы: “My Family”

Мақсаты: Оқушылар өз отбасы туралы шағын презентация дайындайды.

Қадамдары:

1. Оқушылар отбасы мүшелерінің суретін салып, қысқаша сипаттайды.

2. Сыныпта достарына таныстырады (“This is my mother. She is a doctor.”).

3. Мұғалім кері байланыс беріп, қателерін түзетеді.

4. Көру және тыңдау әдістері

“Watch and Repeat” жаттығуы

• Оқушылар қысқа мультфильм немесе диалог көреді.

• Сосын кейіпкерлердің сөздерін қайталап айтады.

“Listen and Act” жаттығуы

• Мұғалім белгілі бір әрекеттерді сипаттайды (“Jump”, “Clap your hands” т.б.).

• Оқушылар тыңдап, әрекетті қайталайды.

5. Сыни ойлауды дамыту әдістері

“Would You Rather?” ойыны

• Мұғалім екі таңдау береді (“Would you rather live in a castle or on a spaceship?”).

• Оқушылар өз таңдауларын түсіндіріп, дәлелдейді.

“Five Whys” әдісі

• Мұғалім бір сұрақ қояды (“Why do we need to learn English?”).

• Оқушылар әр жауапқа бес рет “Неге?” деп сұрақ қойып, тереңірек ойлауға үйренеді.

3. Практикалық нәтижелерді талдау

Оқушылардың сөйлеу деңгейі

Жаттығуларды орындау барысында оқушылардың сөйлеу қабілеттері келесі көрсеткіштер бойынша бағаланады:

• Сөздік қордың кеңеюі

• Грамматикалық құрылымдарды дұрыс қолдану

• Диалог жүргізу дағдылары

• Сенімді сөйлеу

Оқытудың нәтижелілігі

Практикалық тапсырмаларды орындау арқылы оқушылар еркін сөйлеуге дағдыланады, тілдік кедергілерді жеңеді және ағылшын тілін күнделікті өмірде қолдануға үйренеді.

Қорытынды :

Практикалық бөлімде ұсынылған жаттығулар мен сабақ жоспарлары бастауыш сынып оқушыларының ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамытуға бағытталған. Мұндай әдістерді жүйелі қолдану балалардың тілдік дағдыларын жетілдіруге көмектеседі және оларды өз ойларын еркін жеткізуге үйретеді.

Қорытынды:

Ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамыту – бастауыш сынып оқушылары үшін маңызды әрі күрделі үдеріс. Бұл әдістемелік құралда оқушылардың сөйлеу дағдыларын жетілдіруге арналған түрлі әдіс-тәсілдер қарастырылды.

Зерттеу барысында анықталғандай, ойын әдістері, жаттығулар, жобалық жұмыстар, көру және тыңдау әдістері, сыни ойлауды дамыту әдістері оқушылардың тілді меңгеру деңгейін арттыруға айтарлықтай әсер етеді. Практикалық бөлімде ұсынылған тапсырмалар мен жаттығулар оқушылардың сөздік қорын байытуға, еркін сөйлеуге және коммуникативтік дағдыларын дамытуға бағытталған.

Зерттеу нәтижелері:

-Оқушылардың қызығушылығы артады. Ойын және интерактивті әдістерді қолдану олардың тілді үйренуге деген ынтасын жоғарылатады.

- Тілдік кедергілер азаяды. Рөлдік ойындар, диалогтар, пікірталастар арқылы оқушылар өз ойын еркін жеткізуге үйренеді.

-Сөздік қор кеңейеді. Түрлі жаттығулар арқылы балалар жаңа сөздерді үйреніп, оларды сөйлеуде қолдана бастайды.

- Грамматикалық дағдылар жетіледі. Практикалық тапсырмалар арқылы оқушылар грамматикалық құрылымдарды дұрыс қолдануға машықтанады.

- Өзіндік сенімділік артады. Сөйлеу тәжірибесінің артуы оқушыларды тілдік қателіктерден қорықпай, ойын еркін жеткізуге үйретеді.

Ұсыныстар:

• Оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамыту үшін тұрақты түрде практикалық жаттығулар өткізу қажет.

• Сабақ барысында диалогтық қарым-қатынасқа баса назар аударып, оқушыларды топтық және жұптық жұмыстарға көбірек тарту керек.

• Аудио, видео материалдар мен көрнекі құралдарды белсенді пайдалану ұсынылады.

• Бағалау жүйесін тиімді ұйымдастырып, оқушыларға үнемі кері байланыс беру маңызды.

Қорытындылай келе, бастауыш сынып оқушыларына ағылшын тілінде сөйлеуді үйрету шығармашылық, жүйелі және оқушының жас ерекшеліктеріне сай әдістерді талап етеді. Ұсынылған әдістемелік құрал оқытушыларға тиімді әдіс-тәсілдерді қолдануға көмектеседі деп сенеміз.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Әбілдаева, Ж. “Шет тілін оқыту әдістемесі” – Алматы: Атамұра, 2015.

2. Құлмағамбетова, Б. “Ағылшын тілін оқытудағы инновациялық технологиялар” – Нұр-Сұлтан: Фолиант, 2018.

3. Назарова, Р. “Ағылшын тілі сабақтарында ойын технологияларын қолдану” – Оқу-әдістемелік құрал, 2017.

4. Harmer, J. “The Practice of English Language Teaching” – Pearson Education Limited, 2015.

5. Brown, H. D. “Teaching by Principles: An Interactive Approach to Language Pedagogy” – Pearson, 2014.

6. Scrivener, J. “Learning Teaching: A Guidebook for English Language Teachers” – Macmillan, 2011.

7. Cameron, L. “Teaching Languages to Young Learners” – Cambridge University Press, 2001.

8. Richards, J. C., & Rodgers, T. S. “Approaches and Methods in Language Teaching” – Cambridge University Press, 2014.

9. Krashen, S. “Principles and Practice in Second Language Acquisition” – Pergamon, 1982.

10. Lightbown, P. M., & Spada, N. “How Languages are Learned” – Oxford University Press, 2013.

11. Nation, P. “Teaching Speaking and Listening” – Routledge, 2012.

12. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. “Шетел тілін оқыту әдістемесі бойынша мемлекеттік стандарт” – Астана, 2020.