Күн жүйесінің планеталар
қозғалысының Фибоначчи сандарымен
байланысы
1-кесте. Планеталардың Күнді
бір рет айналып шығу
уақытының Фибоначчи сандары
арасындағы байланысы
|
№
|
Планеталар
атауы
|
Күнді бір рет айналып шығу
уақыты
|
Фибоначчи
сандары
|
|
1
|
Меркурий
|
87,9693
|
 88
n=4
 =29
|
|
2
|
Шолпан
|
224,7008
|
 =225
n=4
=75
|
|
3
|
Жер
|
365,2564
|
=366
n=4
|
|
4
|
Марс
|
686,9799
|
=687
n=4
|
|
5
|
Юпитер
|
4322,59
|
=4323
n=4
|
|
6
|
Сатурн
|
10759,2
|
=10761
n=4
|
|
7
|
Уран
|
30688,22
|
=30688
n=4
|
|
8
|
Нептун
|
60182,3
|
60183
n=4
|
а1=29,
=29, 
=58, =87 бұл Меркурийдің
күнді бір рет айналып шығу уақытының Фибоначчи санымен
байланысы.
Күн жүйесінің төрт ішкері
планетасы (Жер тобындағы планеталар– Меркурий, Шолпан, Жер, Марс)
аса үлкен емес, олар тығыз тасты заттар мен металдардан
құралған[3].
Алып планеталар– Юпитер,
Сатурн, Уран, Нептун әлдеқайда көлемдірек, олар негізінен жеңіл
заттардан (сутек, гелий, метан, т.б.) құралған,
сондықтан олардың орташа тығыздығы қойнауындағы зор қысымға қарамай
аз болады.
Ғалымдардың пайымдауынша, Күн
әрбір секунд сайын 4 млн. тонна «салмақ жоғалтады». Бұл «салмақ» аз
ғана уақытта жарық пен жылуға айналып, кеңістікке нұр болып
құйылады.
Ғалымдар: «Жер төрт қабаттан
тұрады», - дейді. Бірінші қабат– құрлықтық тип, қалыңдығы– 33
шақырым. Екіншісі– мантия, қалыңдығы– 33 шақырымнан 2900-ға дейін.
Үшіншісі– жер өзегінің сыртқы қабығы, қалыңдығы– 2900шақырымнан
5100-ге дейін. Төртіншісі– Жер өзегі. Ол 5100 шақырымнан басталып,
6370 шақырымға дейінгі тереңдікте
орналасқан.
Фибоначчи сандарының Күн
жүйесі планеталарының қозғалысындағы алатын орны, яғни ғылыми
жұмысымыздың ең маңызды жаңалығы. Біз сіздерге оны төменде
дәлелдермен көрсетеміз.
Күнді айнала 8 планета
қозғалып жүретіні баршамызға мәлім. Олардың қозғалысы бір-бірімен
өте тығыз байланыста жүреді. Фибоначчи сандарының артынғы санын
алдынғысына бөлген кезде орташа есеппен 1,618 шығатынын жоғарыда
атап өттік. Ол Фибоначчи коэффиценті деп аталады[1]. Енді біз соны
планеталарда қарастырайық. Егерде Күннен Меркурийге дейінгі
арақашықтықты алатын болсақ 5*10¹³м -ге тең. Егер осы арақашықтықты
Фибоначчидің 1,618 коэффицентіне көбейтетін болсақ, Шолпанның Күнге
дейінгі арақашықтығы шығады. 1,618≈1,7
2-кесте. Фибоначчи сандарының
планеталардың
Күнге дейінгі арақашықтығымен
байланыcы
|
№№
|
Күн жүйесінің
планеталары
|
Фибоначчи
коэффицентіне көбейткенде
|
Планеталардың
Күнге дейінгі арақашықтығы
|
|
1 1
|
Меркурий
|
57,9* м
|
57,9* м
|
|
2 2
|
Шолпан
|
≈1,7*57,9* м
|
92,7* м
|
|
3 3
|
Жер
|
≈1,7*93,7* м
|
151,6* м
|
|
4 4
|
Марс
|
≈1,7*151,6* м
|
244,5* м
|
Пайдаланылған
әдебиеттер:
-
Воробьев Н.Н. «Фибоначчи
сандары» - М: Наука,1964.
-
«Ғылым» халықаралық ғылыми
журнал,
№1,3,2017ж.
-
Дүйсембаева Б.М., Байжасарова
Г.З., Медетбеков А.А. Физика және астрономия: Жалпы білім беретін
мектептің 8-сыныбына арналған оқулық, Алматы:Мектеп,
2016ж.
-
«Квант» журналы,
№8,1973ж.
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
