Білім алушыларды дамыту құралы ретінде кері байланыс: ұйымның стратегиялары мен әдістері

Білім алушыларды дамыту құралы ретінде кері байланыс: ұйымның стратегиялары мен әдістері

Білім беру жүйесінде кері байланыс — оқушының оқу үдерісіндегі жетістіктері мен қиындықтары туралы маңызды ақпарат береді. Ол оқушылардың өз жұмысын бағалап, келешекте дамуға бағытталған нақты ұсыныстар алады. Кері байланыс — бұл тек бағалау құралы емес, сонымен қатар оқушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынас, оқушының қабілеттерін дамыту үшін маңызды құрал. Әрбір оқушының білімін жетілдіру үшін тиімді кері байланыс әдістері мен стратегиялары қажет.

Кері байланыс оқушының оқу үдерісінде маңызды рөл атқарады. Ол оқушылардың күшті және әлсіз тұстарын анықтауға, оқу мақсаттарына жетуге қажетті бағытты ұсынуға, сондай-ақ жеке дамудың келесі қадамдарын көрсетуге мүмкіндік береді. Кері байланыс білім алушыға өзінің оқу процесін саналы түрде түсінуге, дер кезінде түзетулер енгізуге және өз қабілеттерін жақсартуға көмектеседі. Кері байланыс арқылы мұғалім оқушылардың іс-әрекетін дұрыс бағыттауға, олардың қызығушылығын сақтауға және жаңа ақпаратты меңгеруде көмек көрсетуге мүмкіндік алады.

Кері байланыстың тиімді болуы үшін бірнеше негізгі шарттар мен принциптерді ескеру қажет:

1. Уақытылы кері байланыс: Оқушының жұмысы туралы кері байланыс дәл сол уақытта берілгені тиімді, себебі оқушы оны түсініп, жақсартуға мүмкіндігі болады. Уақытында берілген кері байланыс оқушының дұрыс бағытта жұмыс жасауына ықпал етеді.

2. Құрылымдалған және нақты кері байланыс: Кері байланыс нақты әрі құрылымдалған болуы керек. Оқушының әрекетінің қандай тұстары дұрыс орындалды және қай жерлерін жақсарту қажет екендігін айқындау маңызды. Мысалы, «Жақсы, бірақ...», «Бұл бөлімді қайта қарау қажет...» сияқты нақты ұсыныстар оқушыға ұғынықты болады.

3. Позитивті кері байланыс: Кері байланыс барысында оқушының күшті тұстары мақталып, ынталандырылады. Позитивті кері байланыс оқушының өзіне деген сенімділігін арттырады, нәтижесінде оқу мотивациясы көтеріледі.

4. Көңіл күйге байланысты кері байланыс: Оқушының эмоциялық жағдайына назар аудару өте маңызды. Егер оқушы қателескен болса да, оған оң көзқараспен, түсіндірме жасап кері байланыс беру қажет. Бұл оған өзін кінәлі сезіндірмей, оқу үдерісіне деген қызығушылығын сақтауға көмектеседі.

Кері байланыс түрлері мен әдістері

Білім алушыларға кері байланыс беру барысында әртүрлі әдістер мен құралдар қолданылады. Олардың әрқайсысы өз ерекшеліктеріне ие және әртүрлі мақсаттарға қызмет етеді.

1. Вербалды кері байланыс: Мұғалімдер әңгіме немесе сұрақ-жауап арқылы оқушыларға кері байланыс береді. Бұл әдіс оқушыларға нақты ұсыныстар мен пікірлер алу мүмкіндігін береді. Вербалды кері байланыс барысында оқушының көңіл-күйін ескеріп, оларға түсінікті әрі дұрыс тілмен бағыт беру маңызды.

2. Жазбаша кері байланыс: Оқушыға тапсырма немесе бақылау жұмысы бойынша жазбаша кері байланыс беру. Мұндай кері байланыс нақты жұмыс барысында қандай қателіктер орын алғаны және оларды түзету жолдары көрсетілген болуы тиіс. Жазбаша кері байланыс арқылы оқушы өз жұмысын қайта қарап, түсінік ала алады.

3. Өзін-өзі бағалау және өзара бағалау: Бұл әдіс оқушылардың сыни ойлау дағдыларын дамытуға ықпал етеді. Оқушылар өздерінің жұмыстарына немесе топтық жұмыс нәтижелеріне баға беріп, өзара талқылаулар жүргізеді. Мұндай кері байланыс оқушылардың өз күшті және әлсіз тұстарын көруге көмектеседі.

4. Технологиялық кері байланыс: Цифрлық білім беру ресурстарын қолдану арқылы оқушыларға кері байланыс беріледі. Мұғалімдер түрлі электронды платформаларда оқушылардың жұмысын бағалап, кері байланыс жазып бере алады. Бұл әдіс уақытты үнемдейді және оқушыларға өз білімін тексеріп отыруға мүмкіндік береді.

Кері байланыстың ұйымдастырылуы

Кері байланысты тиімді қолдану үшін ұйымның белгілі бір стратегияларын қолдану маңызды:

1. Тапсырмаларды нақтылау: Оқушыларға берілетін тапсырмалар алдын ала нақты болуы керек, себебі бұл кері байланыстың дәл және түсінікті болуына мүмкіндік береді. Егер тапсырма түсініксіз болса, кері байланыс та нақты болмайды.

2. Кері байланыстың жүйелі берілуі: Кері байланыс оқушылардың барлығына бірдей берілуі тиіс. Оқушының нәтижелері бойынша оқу жоспары мен әдістерін өзгерту кері байланыстың маңызды стратегиялық құралы болып табылады. Мұғалім оқушылардың жеке мүмкіндіктерін ескере отырып, кері байланыс жасайды.

3. Құрылымдық жақсартулар: Кері байланыс барысында оқушылардың жұмысына конструктивті сын айтылып, оны жақсартудың жолдары ұсынылуы тиіс. Сонымен қатар, оқушылардың жұмысының оң жақтарын атап өту де маңызды.

Кері байланыс — білім алушылардың дамуына ықпал ететін маңызды құрал. Ол оқушылардың күшті және әлсіз тұстарын айқындап, оқу процесін әрі қарай жетілдіруге мүмкіндік береді. Тиімді кері байланыс оқушының өз білімін жақсартуға мүмкіндік береді және оның білім алуға деген қызығушылығын арттырады. Әрбір мұғалім өз тәжірибесінде кері байланыс әдістерін қолдану арқылы оқушылардың сапалы білім алуына ықпал ете алады.