Білім алушылардың жетістіктерін объективті бағалау белгілері

Білім алушылардың жетістіктерін объективті бағалау белгілері

Білім беру жүйесінде білім алушылардың жетістіктерін бағалау үлкен маңызды орын алады. Бұл процесс білім алушылардың білім сапасын анықтап, олардың оқу процесіндегі жетістіктері мен кемшіліктерін көрсетуге мүмкіндік береді. Алайда, бағалау әдістері мен белгілері объективті болуы тиіс. Өйткені объективті бағалау әдістері оқушылардың қабілеттерін әділ әрі нақты бағалауға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде білім беру сапасын арттырады. Осы эсседе білім алушылардың жетістіктерін объективті бағалау белгілері мен тәсілдері қарастырылады.

1. Объективті бағалау дегеніміз не?

Объективті бағалау дегеніміз — білім алушының жеке қасиеттері мен жеке пікірлеріне немесе мұғалімнің субъективті көзқарастарына негізделмейтін, тек нақты деректер мен дәлелдерге сүйенген бағалау түрі. Яғни, бағалау білім алушының нақты жетістіктері мен біліміне қатысты жүргізілуі керек. Бұл әдіс білім алушылардың оқудағы еңбегін әділ бағалап, оқу процесіндегі теңдік принциптерін сақтауға мүмкіндік береді.

2. Білім алушылардың жетістіктерін объективті бағалаудың белгілері

А) Нақты критерийлер мен стандарттарға негізделу

Объективті бағалаудың бірінші белгісі — нақты критерийлер мен стандарттарға негізделу. Бұл дегеніміз бағалау кезінде тек оқушының білімін ғана емес, сонымен қатар оның дағдылары мен оқу мақсаттарына қаншалықты жеткендігін тексеретін нақты өлшемдер қолданылуы тиіс. Мысалы, білім алушының жауаптарының дұрыстығы, тапсырмаларды орындау жылдамдығы, шығармашылық қабілеті мен ойлау деңгейі белгіленген стандарттарға сәйкес бағалануы керек.

Мұғалімдер әрбір тапсырма үшін нақты критерийлер мен бағалау өлшемдерін алдын ала белгілеп, осы критерийлер бойынша білім алушылардың жетістіктерін тексереді. Бұл әдіс оқушылардың әрқайсысы үшін ұқсас жағдайлар жасайды және оларды объективті бағалауға мүмкіндік береді.

Ә) Жоғары деңгейдегі ашықтық

Объективті бағалау кезінде барлық бағалау өлшемдері ашық және түсінікті болуы керек. Оқушылар үшін бағалаудың қандай талаптарға негізделгені, қандай критерийлер арқылы олардың білімдері тексерілетінін түсіну маңызды. Мұғалімдер оқушыларға бағалау өлшемдерін алдын ала таныстырып, бағалау процесінің әділ әрі ашық болуын қамтамасыз етуі қажет.

Мұғалімдер бағалау кезінде ашықтық пен әділдік принциптерін ұстану керек, себебі бұл оқушылардың өз жетістіктерін түсініп, бағалау процесіне деген сенімділігін арттырады. Мысалы, тексеру немесе емтихан кезінде оқушылардың сұрақтарына нақты жауап беріп, олардың тапсырмаларын объективті критерийлер негізінде бағалау маңызды.

Б) Оқу процесінің әртүрлі аспектілерін бағалау

Объективті бағалау білім алушының жетістіктерін барлық бағыттарда — теориялық білімінен бастап, практикалық дағдыларына дейін кеңінен бағалауды талап етеді. Бұл тек сұрақ-жауап түрінде емес, сонымен қатар шығармашылық тапсырмаларды орындау, топтық жұмыстарда белсенділік көрсету, зерттеу жұмыстарын жүргізу сияқты іс-әрекеттерде де бағалауды қамтиды.

Жетістік тек теориялық біліммен ғана емес, сонымен қатар сыни ойлау қабілеті, проблемаларды шешу дағдылары, зерттеу жұмыстары мен топтық жұмысқа қатысу сияқты басқа да аспектілерде бағалануы қажет. Мұғалімдер оқу процесінің әртүрлі қырларын бағалап, білім алушылардың барынша кең ауқымда дамуын қамтамасыз етуі керек.

В) Пайымдау мен кері байланыс

Объективті бағалаудың келесі белгісі — пайымдау мен кері байланыс. Оқушыларға өз жетістіктерін бағалау барысында нақтылы және түсінікті кері байланыс берілуі тиіс. Мұғалімдердің берген кері байланысы олардың жетістіктері мен кемшіліктеріне бағытталған және оқу мақсаттарына жетуде қандай бағытта жұмыс жасау қажеттігі туралы түсінік беруі керек.

Кері байланыс оқушылардың оқу процесіндегі белсенділігін арттырады, олардың өз білімін жақсартуға деген ынтасын күшейтеді. Сондай-ақ, кері байланыс арқылы білім алушылар өзінің күшті жақтарын және даму қажет болатын тұстарын анықтап, алдағы уақытта сол бойынша жұмыс істей алады.

Г) Оқушының дербес жетістігін бағалау

Объективті бағалау барысында оқушының жеке жұмысына, оның дербес жетістіктеріне баса назар аударылады. Мұғалім оқушының білімін тек топтың немесе сыныптың орташа көрсеткіштерімен емес, жеке оқу үлгерімі мен жетістіктерімен бағалауы тиіс. Оқушының әрбір жетістігі, тапсырмаларды орындаудағы ұсақ кемшіліктері немесе жетістіктері жеке есепке алынып, бағаланады.

Бұл тәсіл білім алушының жеке тұлға ретінде дамуына жағдай жасайды, олардың оқу мотивациясын арттырады. Әрбір оқушының жеке жетістіктері бағаланып, оның оқу процесіндегі әсері мен үлесі дәл анықталады.

Білім алушылардың жетістіктерін объективті бағалау — білім беру жүйесінің сапасын арттыру үшін маңызды кезең. Бұл процесс оқушылардың білімін әділ, нақты әрі дәл бағалауға мүмкіндік береді, олардың оқу процесіне деген сенімділігін арттырады. Нақты критерийлер мен стандарттарға негізделген, ашық әрі әртүрлі аспектілерді қамтитын бағалау тәсілдері білім алушылардың жетістіктерін объективті бағалауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, мұғалімдердің кері байланысы мен оқушылардың дербес жетістіктерін бағалау да білім алушылардың оқу процесінде белсенді болуына және өзінің даму жолын дұрыс таңдауға ықпал етеді.