Биология ТЖБ 7 сынып 1тоқсан. 1-2 нұсқа. 30балл

«Биология» пәнінен 1 тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырма

І - нұсқа

1. Көп жауапты тест тапсырмасы [2]

Аталған мысалдардың қайсысы биотикалық факторларға жатады?

а) Ауа температурасы

b) Жыртқыштық

с) Топырақтың ылғалдылығы

d) Судың тұздылық деңгейі

е) Паразиттік

f) тұқымтоп

2. Төменде берілген тұжырымдамалардың «шындық» не «жалған» екенін анықта, «+», «-» белгілерін қой {2}

Тұжырымдама		Ш	Ж
1	Экожүйелердің біртіндеп,уақыт бойынша ретті ауысымы сукцессия деп аталады.
2	Бірінші реттік сукцессия бұрын болған экожүйе орнына пайда болады.
3	Қыналар- балдырлар мен саңырауқұлақтардың жасушаларынан тұрады.
4	Қарағай экожүйенің пионері болып табылады.

3. Төмендегі суретте ұлпа мен мүшелер жүйесі қандай сандармен белгіленгенін анықтаңыз және ұлпа,мүшелер жүйесі ұғымына анықтама жазыңыз. [4]

Ұлпа дегеніміз:____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Мүшелер жүйесі дегеніміз:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ә. Жасуша органоидтері мен жасушада атқаратын қызметтерін сәйкестендіріңдер {3}

Жасуша органоиды	Органоид қызметтері
А. Пластид	1.Жасуша тіршілігін басқарады
В.Вакуоль	2.Фотосинтез процесін жүзеге асырады
С. Ядро	3. Суды сақтайды

4. A) Ормaндa суық торғaй, шегіртке, лaшын, жылaн тіршілік етеді. Қоректік тізбекті құрaстырыңыз және екінші реттік консументтерді тaбыңыз. [3]

_____________________________________________________________

В) Берілген сызбaны пaйдaлaнып детриттік қоректік тізбекті құрaстырыңыз және детриттік қоректіз тізбек анықтамасын жазыңыз.{3}

Детриттік қоректік тізбек:______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. А) Суретте берілген жaнуaрлaрды құрылыс ерекшеліктеріне байланысты 2 типке aжырaтып, кестені толтырыңыз [2]

Типі ........................................				Типі.................................
Буылт- тық құрттар	Ішек- қуыстылар	ұлулар	буынаяқтылар	балықтар	жорғалаушылар	құстар	сүтқоректілер

1 2 3 4 5 6 7 8

5ә Ішекқуыстылар типіп сипаттаңыз [2]

:______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5б Көп жауапты тест тапсырмасы [2]

Буылтық құрттарға жатады:

1. Шұбалшаң

2. сүлік

3. нематода

4. ақсұлама

5. Нематода,сүлік

6. Аскарида,ақсұлама

6. А. Элементтердің жетіспеуінен өсімдіктерде пайда болатын белгілерді сәйкестендіріңіз:{3}

Элемент	Белгілер
1.Aзот	А) Жaсушa қaбықшaсын түзеді. Өсімдікте бұл элемент жетіспесе жемістің түзілуі бaяулaп, сaлмaғы кемиді.
2.Фосфор	В) Бұл элемент жеткіліксіз болсa өсімдік өте aлaсa болып өседі. Жaпырaқтaры мен сaбaқтaры нaшaр дaмып, тірек ұлпaсы жетілмейді. Өсімдіктің сaбaқтaры әлсіз болып, жaтып қaлaды, тaмыр мен түйнек жaқсы дaмып, қоректік зaттaрдың қорғa жинaлуы үшін керек.
3.Кaлий	С) Өте бaяу өсіп, жaпырaқтaры бозaрa бaстaйды. Aғaштaрдың жaнaмa бұтaқтaрды дaмымaй қaлaды. Бидaйдың түптенуі бaяулaп, төменгі жaпырaқтaры сaрғaйып, қызaрaды дa, aқырындa қурaп түседі.

Жaуaбы:

1	2	3

7. Дихотомиялық кілтті қолданып 5 санымен белгіленген жануарды анықтаңыз. Жануарды қалай анықтағаныңызды көрсетіңіз.{2}

1. Бақалшағы бар	ИЯ- 2-ге ауыс
	ЖОҚ-3-ке ауыс
2.Теңізде тіршілік етеді	ИЯ- Шаян
	ЖОҚ-3-ке ауыс
3.Бұлшық етті аяғы бар	ИЯ- Ұлу
	ЖОҚ-4-ке ауыс
4.Қанаты бар	ИЯ- Көбелек
	ЖОҚ-5-ке ауыс
5.Денесінде буылтықтары бар	ИЯ- Жауынқұрты
	ЖОҚ-6-ға ауыс
6.4 жұп аяғы бар	ИЯ- өрмекші

8. Не себепті қыс кезінде суқоймаларда мұз судың төменгі жағына түспей, бетінде қалқып жүреді? {1}

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Балл қою кестесі

7 сынып

Балл қою кестесі

№	Жауаптары	Балл	Қосымша ақпарат
1	BEF	3
2	1,3 – Шындық 2,5 Жалған	2
3	А 4,8 Ұлпа — шығу тегі, құрылысы мен атқаратын қызметі бірдей жасушалар тобы. Мүшелер жүйесі - құрылысы ұқсас, шығу тегі мен дамуы біркелкі және белгілі бір қызметтерді атқаруға маманданған мүшелер тобы.	4
	Ә. А-2,В-3,С1	3
4	А.Шөп –шегіртке- суық торғай- жылан-лашын /екінші реттік консумент-суық торғай В. Өсімдік қалдықтары- шұбалшаң- тауық –мысық Детриттік тізбек тірі ағза қалдығынан немесе өлекседен басталады	3 3
5 5ә 5б	А.Омыртқасыздар: 2,3,5,6 Омыртқалылар: 1,4,7,8 ішекқуыстыларда екі қабат қалыптасып,жасушаларында бір-бірінен айырмашылықтары болады. Олар энтодерма және эктодерма деп аталады. ішекқуыстыларға маржандар, медузалар, гидралар жатады. АВ	2 2 2
6	1-С, 2- а, 3- в	3
7	1. Бақалшағы бар ИЯ- 2-ге ауыс ЖОҚ-3-ке ауыс 2.Теңізде тіршілік етеді ИЯ- Шаян ЖОҚ-3-ке ауыс 3.Бұлшық етті аяғы бар ИЯ- Ұлу ЖОҚ-4-ке ауыс 4.Қанаты бар ИЯ- Көбелек ЖОҚ-5-ке ауыс 5.Сегізаяғы бар ИЯ- Өрмекші ЖОҚ-6-ға ауыс 6.Жер астында тіршілік етеді ИЯ- Жауын құрты Жауын құрты	2
8	-Су – қатты күйіне қарағанда сұйық күйінде тығыздығы жоғары болатын бірден-бір зат. Судағы ағзаларға қыста тіршілік етуге мүмкіндік береді.	1
Жалпы балл		30

«Биология» пәнінен 1 тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырма

ІІ нұсқа

1. Көп жауапты тест тапсырмасы [2]

Тұқымтоп құрады:

1. Ара

2. Құмырсқа

3. Термиттер

4. Биттер

5. Көбелектер

6. Инеліктер

2. Төменде берілген тұжырымдамалардың «шындық» не «жалған» екенін анықта, «+», «-» белгілерін қой {5}

Тұжырымдама		Ш	Ж
1	Мұхит экожүйесі: Арал, топарал
2	Тіршілігін жойған мүк, бактерия және қына бөліктерінің қалдықтарынан құнарлы зат: компост
3	Әлі топрақ түзіле қоймаған жерден бірінші реттік сукцессия пайда болады
4	Тропикалық орман – ең үлкен экожүйе болып табылады.

3. Төмендегі суретте жасуша мен мүше қандай сандармен белгіленгенін анықтаңыз және жасуша мен мүше ұғымына анықтама жазыңыз. [4]

Жасуша дегеніміз:____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Мүше дегеніміз:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ә. Жасуша органоидтері мен жасушада атқаратын қызметтерін сәйкестендіріңдер {3}

Жасуша органоиды	Органоид қызметтері
А. Жасуша қабықшасы	1. Жасушаның ішкі ортасы
В.Вакуоль	2. жасушаны қоршаған ортадан бөледі
С. Цитоплазма	3. Қоқыс шелегі

А	В	С

4. A) Ормaндa жаурауық торғай, құмырсқа,ителгі, жылaн тіршілік етеді. Қоректік тізбекті құрaстырыңыз және бірінші реттік консументтерді тaбыңыз. [2]

_____________________________________________________________

В) Берілген сызбaны пaйдaлaнып, қоректік тізбекті құрaстырыңыз және қоректік тор анықтамасын жазыңыз.{2}

4. А) Суретте берілген жaнуaрлaрды құрылыс ерекшеліктеріне байланысты 2 типке aжырaтып, кестені толтырыңыз [2]

Типі ........................................				Типі.................................
Буылт- тық құрттар	Ішек- қуыстылар	қарапайымдылар	буынаяқтылар	балықтар	жорғалаушылар	құстар	қосмекенділер

5ә Буынаяқтылар типін сипаттаңыз [2]

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5б Көп жауапты тест тапсырмасы [2]

Жұмыр құрттарға жатады:

1. Шұбалшаң

2. Нематода

3. Шұбалшаң

4. Аскарида

5. Нематода,сүлік

6. Аскарида,ақсұлама

4. Берілген кестеден минералдық тыңайтқыштардың жетіспеушілік белгілерін сәйкестендіріңіз

Фосфор	а	Тамырлары нашар өседі,пиязшықтары нашар дамиды.
Азот	в	Жерүсті өркендерін күшейтеді.
Калий	с	Өсімдіктердің өсуі,гүлдеуі,тұқым беруі тоқтайды

1	2	3

4. Дихотомиялық кілтті қолданып 1 санымен белгіленген жануарды анықтаңыз. Жануарды қалай анықтағаныңызды көрсетіңіз.{2}

1. Бақалшағы бар	ИЯ- 2-ге ауыс
	ЖОҚ-3-ке ауыс
2.Теңізде тіршілік етеді	ИЯ- Шаян
	ЖОҚ-3-ке ауыс
3.Бұлшық етті аяғы бар	ИЯ- Ұлу
	ЖОҚ-4-ке ауыс
4.Қанаты бар	ИЯ- Көбелек
	ЖОҚ-5-ке ауыс
5.Денесінде буылтықтары бар	ИЯ- Жауынқұрты
	ЖОҚ-6-ға ауыс
6.4 жұп аяғы бар	ИЯ- өрмекші

4. Дене ұлпаларының арасында жылудың біркелкі бөлінуіне мүмкіндік жасайтын судың қай қасиетіне байланысты . {1}

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Балл қою кестесі

7 сынып

Балл қою кестесі

№	Жауаптары	Балл	Қосымша ақпарат
Балл	АВС	3
1	1,3, – Шындық 2,5 Жалған	2
2	А. 3,5 Жасуша — тірі организмдердің (вирустардан басқа) құрылымының ең қарапайым бөлігі, құрылысы мен тіршілігінің негізі Мүше - тұрақты орны, құрылысы бар және белгілі бір қызмет атқаратын ағаа бөлігі.	4
3	Ә. А-2,В-3,С1	3
4	А.Шөп –құмырсқа- жаурауық торғай- жылан- ителгі /бірінші реттік консумент-құмырсқа/ В. Өлексе – шыбын дернәсілі –бақа –жылан көптеген қоректік тізбектер өзара шырмалады, сөйтіп күрделі қоректік торлар түзеді.	3 3
5	А.Омыртқасыздар: 1,2,3,4 Омыртқалылар:5,6,7,8 В. Бұл тип өкілдерін оңай азхыратуға болады себебі олардың денесі жеке буылтықтарға, сегменттерге бөлінген сияқты. Оларға шұбалшаң, сүлік т.б. жануарлар жатады. Бұл омыртқасыз жануарлардың өте маңызды типі. Буылтық құрттарда эволюцияда алғаш рет қан жөне қантамырлар жүйесі пайда болды ВД	2 2 2
2	1-С, 2- в, 3- а	3
3	1. Бақалшағы бар ИЯ- 2-ге ауыс ЖОҚ-3-ке ауыс 2.Теңізде тіршілік етеді ИЯ- Шаян ЖОҚ-3-ке ауыс 3.Бұлшық етті аяғы бар ИЯ- Ұлу ЖОҚ-4-ке ауыс 4.Қанаты бар ИЯ- Көбелек ЖОҚ-5-ке ауыс 5.Сегізаяғы бар ИЯ- Өрмекші ЖОҚ-6-ға ауыс 6.Жер астында тіршілік етеді ИЯ- Жауын құрты Көбелек	2
2	- Суға жоғары жылуөткізгіштік тән.	1
Барлығы		30