Биологиядан дидактикалық тапсырмалар

№21 жалпы орта білім беретін мектеп

Биология пәнінен 6 сыныптарға арналған дидактикалық тапсырмалар

Пән мұғалімі: Бабай Қарашаш

Түсінік хат

Қазақ тiлiнде оқытатын мектептердің 6 сынып оқушыларына арналған биология пәнінен дидактикалық тапсырмалар оқушылардың алған білімін бекіте түсуге, оқу сапасына, тақырыпты, тарауды тексеру кезінде, тоқсандық және жылдық бақылау кезінде пайдалануға болады.

Дидактикалық тапсырмалар көп жағдайда жеке дара, топпен жүргiзiледi. Бұған мынадай негiзгi мiндеттер кiредi:

• оқушылардың биология пәнінен жүйелi бiлiмін тексеру

• оқушыныңқабiлетiн, талантынояту, жетiлдiру

• биология пәніарқылыадамгершілікке, iскерлiкке, шығармашылыққаүйрету.

Шығармашылық дағдысын дамыту үшiн мақсатты оқу еңбегi қажет.

Бiлiммен еңбек дағдысы оқушылардың логикалық ой-қабілетін дамыту, табиғатты аялау, әсемдiктi сезiну қабiлетiн арттырып ұлттық санасының қалыптасуына негiз қалайды.

1-тапсырма. Тірек – сызбаны аяқтаңыз:

Микроскоп

2-тапсырма. Гүл бөліктерінің толық атын көрсетіңіз: А - К- Ж - Г.С - Т- Г.Т -

3-тапсырма. Қызғалдақ гүлінің формуласын жазып, талдау жасаңыз:

4-тапсырма. Мынауқандайгүлдіңформуласы: Т(5) К(5) А(∞) Ж(∞)

5-тапсырма. Диктанттыаяқтаңыз:

Биология грекше …. - тіршілік, логос - …., тірі …. зерттейтінғылым.

6-тапсырма.Диктанттыаяқтаңыз: Ботаника …. зерттейтінғылым.

7-тапсырма. Ұлғайтқыш қоләйнегінентұтқалыұлғайтқышәйнектіңайырмашылығынеде?

8 -тапсырма. Тірек – сызбаныаяқтаңыз: Жасуша

9-тапсырма. Қатесін табыңыз: Жабынұлпаөң, тоз, қыртыс, камбий депбөлінеді.

10 -тапсырма. Тірек-сызбаныаяқтап, атқаратынқыметін жазыңыз:

Қабық

1 1-тапсырма. Мынасызбаданненібілугеболады, түсіндіріңіз: Жасушалартобы ұлпа мүше ағза

12-тапсырма. Диктанттыаяқтаңыз: Вегетативтімүшелер …. жүйе құрайды: …. жүйесі, …. жүйесі.

13-тапсырма. Қатені табыңыз:

Тамырлар шығу тегіне қарай негізгі, жанама, шашақ, қосалқы, кіндік болып бөлінеді.

14-тапсырма. Тірек-сызбаны аяқтаңыз:

Т ыңайтқыш

15-тапсырма. Берілген сипаттамалар гүлдің қай бөлігіне тән екенін белгілеңдер:

1. Тозаң ұясы бар - 1. ГС 2. Гүлдің дәл ортасында орналасқан - 2. ГТ

3. Гүлдің барлық бөлігібекінетін - 3. Т

4. Шірне бөлетін бөлігі - 4. К

5. Мойны бар - 5. А

6. Ұшы ілмешекке айналған бөлігі - 6. Ж

16-тапсырма. Мақалдың мағынасын түсіндіріңіз: Бағбан болсаң, бақ өсір, балама деп тағы өсір.

17-тапсырма. Мақалдың мағынасын түсіндіріңіз: Бабалар еккен шынарды балалары саялайды.

18-тапсырма. Жұмбақты шешіңіз: Біреуін жерге беріп, күзде оны тереді.

19-тапсырма. Жұмбақты шешіңіз: Отырса – жасыл, ұшса – сарғаяды, Жерге түсіп қараяды.

20-тапсырма. Сан тылсымын шешіңіз: 6-1, 9-3, 6-1, 3-2 2-1, 2-2, 2-2, 5-2, 10-2 5-3, 60-1, 50-3, 6-1, 70-4.

21-тапсырма. Сан тылсымын шешіңіз: 2-2, 3-1, 4-1, 5-2 5-1, 1-2, 6-2, 8-1, 8-2, 1000-3 20-1, 7-2, 4-3, 7-1, 10-1, 1000-1, 60-1, 1-3, 9-1.

22-тапсырма. Сан тылсымыншешіңіз: 1, 6-1, 9-3, 6-1, 3-2 2-2, 8-2, 5-3, 5-3, 7-2, 1000-3 10, 6-1, 9-3, 6-1, 3-2 2-1, 2-2.

23-тапсырма. Қатесін табыңыз: Бүршіктіңтүрлері: төбе, жанама, үстіңгі, қосалқы, қолтық, бұйыққан, қабыршақты.

24- тапсырма. Ретімен жазыңыз: Қабық, өзек, сүрек, тін, камбий, тоз, өң.

25-тапсырма. Мынаәріптерденөсімдіктердіңатауларын құрастырыңыз:

А. М. Б. Ұ. Ы. Н. И. І. З. Т. Е. Қ. Р. Д. Ж. У.

2 6-тапсырма. Мынақұбылыстытүсіндіріңіз: Фотосинтез: көмірқышқыл газ + су күнсәулесі жасылөсімдік қант (глюкоза) + оттегі

2 7-тапсырма. Жылдықшеңберденқандайқұбылыстардыбілугеболады?

2

Өсімдік мүшелері

8-тапсырма. Тірек-сызбаныаяқтаңыз: Өсімдікмүшелері

29-тапсырма. Микроскоптыңқұрылысын, оныменжұмысістеутәртібінкөрсетіңіз:

30-тапсырма. Бірүйлі, екіүйліөсімдіктердегеніміз не, мысалкелтіріңіз:

3

Жемтамырлар

1-тапсырма. Тірек-сызбаныаяқтаңыз:

32-тапсырма. Мынасуреткеқарап, қандайтәжірибежүргізугеболады?

3 3-тапсырма. Тірек-сызбанытүсіндіріңіз: су бу

Ауа атмосфера оттегі көмірқышқыл газы

34- тапсырма

Халық даналығы Бұхар жырауға кедей «Тарыны қай жерге еккенде мол түсім аламын» деп ақыл сұрай барса, ол құрт-құмырсқа жәндіктер қаптап жүрген жазық жерді нұсқап жүріп кетіпті. Сол жерге тары егіп, «шаш етектен келетін» мол түсім алған кедей Бұхарға келіп, неліктен солай нұсқағанын сұрапты. Мұны сіз қалай түсіндіресіз?

35 - тапсырма

Құпияхат тапсырмалары

І . Үш сөзден құрылған тамыр қызметі туралы сөйлем шығады.

3	15	9	5	1
10	6	1	13	8
3	13	4	2
9	14	11	13
7	12

1-Р, 2-У, 3-Т, 4-Н, 5-Ы, 6-О, 7-С, 8-К, 9-М, 10-Қ, 11-Ш, 12-І, 13-Е, 14-Ү,15-А

36 - тапсырма

ІІ . Үш сөзден құрылған тамыр қызметі туралы сөйлем шығады

3	12	9	11	5
1	4	2	9	6	2	7
3	2	5	8	10	2

1-Ө, 2-І, 3-Т, 4-С, 5-Р, 6-Д, 7-К, 8-Е, 9-М, 10-Г, 11-Ы, 12-А

Дидактикалықтапсырмалардыңжауабы:

1-тапсырма. Окуляр, көру түтігі, объективтер, аттық үстеле, айна, табан,

тұтқа, бұранда

1-тапсырма. Аталық, аналық, тостағанша, күлте, гүлсабақ, гүлтабан.

3-тапсырма. Т(5) К(5) Ж(5).

4-тапсырма. Итмұрын гүлі.

5-тапсырма. Биос, ғылым, табиғатты.

6-тапсырма. Ботаника, өсімдік.

7-тапсырма. Тұтқалыұлғайтқышәйнектіңтабаны, үстелшесі, қозғалмалыайнасы бар. Затты 10 – 25 есеүлкейтеді.

8-тапсырма. Ядро, вакуоль, қабықша, цитоплазма, саңылауы.

9-тапсырма. Камбий.

10-тапсырма. Өң күн сәулесін өткізеді. Тозоттегінөткізеді. Тінберіктік, мықтылыққасиетбереді.

11-тапсырма. Шығутегі, құрылысы, атқаратынқызметіұқсасжасушалартобынұлпадейді. Ұлпадан мүшелер, мүшелерден ағза түзіледі.

12-тапсырма. Екітүрлі, өркендер, тамырлар.

13-тапсырма. Шашақ, кіндік.

1 4-тапсырма. Органикалық қи, шымтезек, қарашірік, құссаңғырығы.

М инералдыазот, фосфор, калий.

15-тапсырма. 1. Ақ алтын. 2. Алтын дән. 3. Сыр маржаны. 4. Дала аруы.

5. Шипалыбұта. 6. Екіншінан. 7. Көктем гүлі.

16-тапсырма. Әрбірадамөзіүшін де, болашақ ұрпағы үшін де өсімдіктер

өсіруі керек.

17-тапсырма. Аталар өз ұрпағы үшін өсімдіктер өсіреді, балалары келешек

оның жемісін көріп, көлеңкесін саялайды.

18-тапсырма. Тұқым.

19-тапсырма. Жапырақ.

20-тапсырма. Ағаш еккен сауап.

21-тапсырма. Күте білсең – жер жомарт.

22-тапсырма. Бір ағаш кессең, он ағаш ек.

23-тапсырма. Үстіңгі, қабыршақты.

24-тапсырма. Қабық, өң, тоз, тін, камбий,сүрек,өзек.

25-тапсырма. Итмұрын, бақбақ, жауқазын, батат, қарақат, жуа, терек.

26-тапсырма. Күн энергиясының қатысуымен болатын фотосинтез

құбылысы.

27-тапсырма. Жылдық шеңберден жылу, жарық, ылғалдың әсерін байқауға болады. Өсімдіктің жасын, оңтүстік, солтүстікті анықтайды.

2 8-тапсырма. Вегетативті тамыр, сабақ, жапырақ.

Г енеративтігүл, жеміс, тұқым.

29-тапсырма. 1. Окуляр. 2. Көру түтігі. 3. Объективтер. 4. Заттық үстелше.

5. Айна. 6. Табан. 7. Тұтқа. 8. Бұрандалар.

30-тапсырма. Аталық пен аналықбірөсімдіктеболса – бірүйлі (жүгері, асқабақ), аталықбірөсімдікте, аналықекіншіөсімдіктедамыса – екіүйлі (қарасора, терек, тал).

3 1-тапсырма. Асханалық қызылша, сәбіз, шалғам, ақжелкен.

Т ехникалық қант қызылшасы, шашыратқы.

32-тапсырма.Түрі өзгерген жер асты өркендермен танысу тәжірибесін жасауға болады. Пияздың сыртқы түріне көңіл аударып, сыртқы, ішкі қабыршақтарының ерекшеліктерін, тамыр жүйесін қарау:

1. Шашақ тамыр.

2. Түбіртек (қысқарған сабақ)

3. Сыртқы кебу қабыршақтар

4. Ішкі шырынды жапырақтары

5. Төбе, қолтық бүршіктері

33-тапсырма. Ауа жапырақ саңылаулары арқылы өтеді, атмосфераға су

буын, оттегін, көмірқышқыл газын бөледі.

34-тапсырма.

Себебі бұндай топырақ құнарлы болады.

35-тапсырма.

Тамыр қоректену мүшесі

36-тапсырма.

Тамыр өсімдік тірегі

Биологиялық диктанттар

1. Биологиялық диктант.
Желмен таралытың өсімдіктердің тұқымдарында ............................................. болады. Құстар арқылы таралатын жемістер өте ....................... .................................... түсті.Кейбір тұқымдардың .................................................................... болғандықтан,жануарлар мен адамдар арқылы таралуға бейімделген. Жалбыз,тұнғиық өсімдіктерінің тұқымдары ....................... ...................... таралады.Тұқымдары өздігінен таралатың өсімдіктер: ......................, ......................., ......................., ......................, ................. .

3. Өсімдік жемістері мен тұқымдарының таралу жолдарын әрқайсысының тұсына белгі «Ж»- желмен; «С»- сумен; «Аж»- адамдар, жануарлар арқылы; «Ө»-өздігінен; «Қ»- құстармен) қою арқылы жауабын бер.
1. Қамыс; 6. Мойыл;
2. Қараған; 7.Тұнғиық;
3. Қарағаш; 8. Ошаған;
4.Шоңайна; 9. Қоға;
5. Көкнәр; 10. Шие.

2. Биологиялық диктант: Қос жарнақтылар.

1.Ұрық................. тұрады. 2.Үрмебұршақ тұқымының жарнағы ............ ............. болып саналады. 3.Асқабақ ,қауын,қарбыз тұқымында ........................ болмайды. 4. Қо жарнақты тұқымда ......... ........... болады. 5. Үрмебұршақ тұқымының ойыс жағында .................... бар. 7 Жарнақта ............ ............ қорға жиналады.8. Ұрық ......... .............. .................... түзіледі.9. Тұқым қабығы ........ ............ , ............ сақтайды.10. Қоректік заты ..................... жиналады.

1. Екі жарнақ
2. Жарнағында
3. Алғашқы тамырша,сабақша,бүршікшеден
4. Кіндігі
5. Крахмал,май,белок
6. Эндосперм
7. Қос жарнақты
8. Кеуіп кетуден. Мезгілсіз өнуден
9. Ұрықтанған жұмыртқа жасушасынан

3. Биологиялық диктант: Дара жарнақтылар.

1.Тұқым жарнағы ......... ............. сұйылтады.
2. Жарғақты тұқымдарға ............................. жатады. 3. Ұрықтағы май қоры .............. ................... жұмсалады. 4.Ұрық сабақшасы мен бүршікшесінен...................... дамиды. 5. Бидай тұқымының қауызы тез ........... 6. Жылтыр тұқымдыларға ..................... жатады. 7. Ұрық пен эндоспермнің арасында ..................... орналасады. 8. Жарнағында .......................... болмайды.

9. Қоректік заты............................ жиналады. 10. Астық тұқымдас өсімдіктердің тұқымдары .................тдеп екіге бөлінеді.
1. Сылынбайды
2. Эндоспермде
3. Бір жарнақ
4. Қоректік заттар қоры
5. Ерітетін зат бөліп органикалық заттарды
6. Өнуге
7. Жылтыр және жарғақты
8. Бидай,жүгері,тары,итқонақ
9. Сұлы,арпа,күріш,қарасұлы
10. Өркен

4. Биологиялық диктант: тұқымның өнуіне қажетті жағдайлар

1. Өне бастаған тұқымға ауа жетіспесе ................... 2. Су мен жылу жарнақтағы ,эндоспермдегі ерімейтін крахмалды ....................... айналдырады.3. Тұқымның ісініп жарылуына ....................... .................. қажет. 4. Тұқым өну үшін ......... қажет. 5. Өне бастаған тұқымның тыныс алуын күшейтетін-......................... 6. Асқабақ,қауын,мақта тұқымдары ..................... өнеді. 7. Су ........... әсер етеді. 8. Топырақта қалатын тұқым жарнақтары өскіндерді ............... қамтамасыз етеді. 9. Тұқымды суға салғанда тыныс алуы ................ . 10. Судың сіңірілу мөлшері тұқымның сыртындағы ................. байланысты.

Сөзөрім. «Шашақ» тамыр жүйесінің типі.

тат

а

м

ы

р

ш

а

қ

а

р

ғ

а

к

ө

з

р

м

е

б

ұ

р

ш

а

қ

ж

а

н

а

м

а

қ

о

с

а

л

қ

ы

1.Өнген ұрықтан алғаш пайда болатын мүше.

2.Тамыр жүйесі кіндік тамыр болып келетін дара жарнақты өсімдік.

3. Қос жарнақты өсімдік.

4. Негізгі тамырдан шығатын тамыр.

5. Сабақ пен жапырақтан пайда болатын тамыр