БОЛАШАҚ МУЗЫКА ЖЕТЕКШІЛЕРІНІҢ АКТ-ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ЖЕТІЛДІРУ

А.Р. Идрисова

Ж.Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледж, Орал қаласы

«Болашағыңды ойласаң, бесігіңді түзе»
Халық сөзі

Халқымыздың егемендікке қол жеткізіп, ХХІ-ғасырға тарих табалдырығынан еркін, тәуелсіз ел ретінде аттап отырған кезінде әуелі ана тіліміздің өрісін көбейтумен бірге жас жеткіншек ұрпаққа ұлттық, адамгершілік – эстетикалық тәрбие беру бүгінгі таңда игілікті іс екені баршамызға мәлім.

Оқыту мен тәрбие егіз- деп бекер айтылмаған. Сондықтан біз өскелең  ұрпақты Отансүйгіштікке, ұлтжандылыққа тәрбиелеп, халқымыздың ұлттық музыкасы арқылы олардың бойына өз елінің жетістіктері мен табыстарына, музыкалық мәдениетіне деген үлкен мақтаныш сүйіспеншілік, қызығушылық сезімдерін қалыптастыруымыз керек.

«Музыканы тыңдай және оны түсіне білу – эстетикалық мәдениеттің қарапайым ғана белгісі, бұл болмаса сапалы тәрбие беруді елестету мүмкін де емес» деп жазды ұлы педагог В.А.Сухомлинский.
Бүгінгі педагогтік тәжірибеде оны жүзеге асырудың  көптеген  әдіс-тәсілдері жинақталған. Солардың бірі-балаға эстетикалық тәрбие беру құралы балабақшадағы  музыка  сабағы. Сабақ барысында бүлдіршіндер музыкалық іс- әрекеттің барлық түрін ойын түрінде өтеді. Баланың сабақ барысында жалығып кетпеуі музыка жетекшісінің шеберлігіне, тәжірибесіне, біліміне  өте байланысты. Өмірімізде болып отырған түбегейлі өзгерістер қоғамымызға жаңа талаптар қойып отыр.

Бүгінде  жоғары оқу орындарының музыка факультетінде қазақ мектептерінде музыка мұғалімдерін дайындау сапасын, кәсіби құзіреттілігін арттыру көтеру ісі ең басты мәселенің  бірі. Оқу орындарының алдында әлемдік  стандарттар деңгейінде білім беру  талабы қойылды. Мұндай сапаға жету жолдарының бірі, жаңа ақпараттық технологияларды енгізіп, қазіргі ұлттық білім берудің  ең озық дәстүрлерін қолдану қажет және  ұлттық идея негізінде  жоғары білімнің ұлттық моделін  қалыптастыруымыз керек.

Тәрбие жұмысының мазмұнын халықтық педагогикаға сәйкес үйлесімді түрде жаңарту, ақыл-ой, дене, этика, эстетикалық  сапасын жақсарту, жаңа қоғамға лайықты тұлғаны даярлау. Білім беруді жаңарту, бұл –үнемі алға қарай ұмтылу  мен даму үрдісі, білім беруде кезең-кезеңмен өтетін және  алынған нәтижеге сәйкес түзету енгізіліп, ұлттық құндылықтарды көздің қарашығындай сақтауды  талап ететін, тұрақты жүйелерден тұрады.

Құзыретті  түлектерді тәрбиелеп шығару үшін алдымен  мұғалімдердің өзі белгілі бір құзырлыққа  қол жеткізулері тиіс.
Нәтижеге бағытталған  жаңарған білім  мазмұнын  жеке тұлғаға жеткізетін, педагогикалық қызметке ынтасы зор, білім беру саласында үнемі жаңарып  отыратын  өзгерістерге  икемді, жаңа технологияларды оқу-тәрбие процесінде қолдана алатын мұғалімдерді даярлау – бүгінгі күннің  ең басты мәселесі. Жалпы ғылыми тұрғыдан дәлелденген болашақ мұғалімнің  әдістемелік жұмысқа дайындығының  бірнеше моделі бар. Болашақ мұғалім ақпараттық  ортаға бейімделген, оқу ақпаратын модульдеуді білетін, қашықтан интерактивті қарым-қатынас жасай алатын, білім сапасына мониторинг жүргізуге қабілетті, өмірде кездесетін сан түрлі проблемаларды шешуге дайын құзырлы болуға тиіс. Мектепке дейінгі мекемелерде, бастауыш мектептерде  оқыту технологияларын қолдану  қажетті  теориялық және әдістемелік  даярлықты талап ететіні сөзсіз.

Біз колледжімізде өз сабағымызды осы бағытта білім жүйесін ақпараттандыру, жағдайында қазіргі технологияларды қолдану әдістемесін жасадық.
Мұғалім тек ақпарат жеткізуші ғана емес, ол-оқушының  білім  алу кезіндегі өмір жолын анықтаудың сенімді серігі.  Колледж даму  режимінде жұмыстануда. Колледжде инновациялық  эксперименттік және тәжірибе жұмыстары жүргізілуде. Студенттер мен оқытушылардың мақсат бірлігі тығыз топтасқан. Интернетпен жұмыс машыққа  кіргізілді. Компьютермен берілетін сабақтар  пәндер бойынша  құрастырылған құзыреттілікке бағытталған  жаңа оқу бағдарламалары енгізілді. Біздің мұғалімдердің ғылыми-әдістемелік жұмыстарынан дамыта  оқытудың  колледж  бен  мектеп және мектепке дейінгі мекмелердің  байланысын көресіз. Бейнефильмдер, электрондық оқулықтарды пайдаланып, компьютер, интерактивтік тақта арқылы дәстүрлі емес сабақтар өткізіледі. Біз студенттерді жеке тұлға деп есептеп, оған өз бетімен білім алуға жағдай жасаймыз, оқу –танымдық  қызметін  ұйымдастырып,  жеке  пәндер арқылы  дамытамыз. Қоғамның бар және  мүмкін  қажеттіліктерін  қанағаттандыру  мақсатында бәсекеге қабілетті мамандар даярлануда. Оқушылардың іздену-зерттеу жұмыстарын дамытуда ғылым мен техника саласының жаңалықтарына сәйкес ақпараттық оқыту ортасы жасақталған.  Музыка  мамандығы бойынша олардың іскерлігінің түп тамыры пән әдістемесі мен музыкалық аспаптарды еркін меңгеруінде.  Мен өз сабағымда «Сыни тұрғыдан ойлану» технологиясын қолдана отырып, ақпараттық, коммуникативтік, проблеманы шешу  құзіреттілігі бағытында ұйымдастырамын.

«Саздық білім беру» бөлімінде оқитын студенттерге «Балабақшадағы музыкалық тәрбие беру әдістемесі» пәнінен  дәріс беріп, олардың болашақта мектепке дейінгі мекемелердегі музыка жетекшісі болуларына жол саламын.
Әдістеме бойынша  өткізілген  бір сабағымның жоспарынан үзінді келтірсем:
Тақырыбы: Балалар бақшасында музыкалық аспаптар арқылы балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Ақпараттық құзыреттілік: алынған ақпараттан қажетті ақпаратты нақты бөліп алады.
Коммуникативтік құзыреттілік: мәдени мұралардың негіздерін білу, ақпараттық мәдениетін дамыту.
Проблеманы шешу құзыреттілігі: балаларды музыкалық аспаптарда ойнауға үйрету және оларды музыкаға қызықтыру, өз бетімен музыка шығаруға деген тілегін ояту.
Сабақтың типі: білімді жинақтау сабағы.
Сабақта қолданылатын педагогикалық технологиялар: деңгейлеп-саралап дамыта оқыту, сыни тұрғыдан ойлану, топтық, ұжымдық.
Сабақтың әдісі: практикалық, түсіндірмелі-иллюстративтік.
Пәнаралық байланыс: математика, музыка теориясы, ырғақ, сүйемелдеу.
Оқыту құралдары: интерактивті тақта, компьютер, балаларға арналған музыкалық аспаптар.

Бұл сабақ интерактивті тақта арқылы өткізілді. Соңында тақырыпты қорытындылау барысында тест сұрақтарымен жұмыстанып, оқушылар өз білімдерін өздері компьютер арқылы бағалайды.

Практика барысында оқушылар өз сабақтарын осы бағытта  құзыреттілік бойынша құрастырып, модулдеп, интерактивті тақтаны кеңінен қолдана біледі.
Нәтижесінде алған ақпаратты өңдеп,өз ой пікірін қосып, проблеманы тиімді шеше алады. Студенттер алған теориялық білімдерін машық кезінде өздерінің іс-әрекеттерінде қолдана біледі.
Мысалға кәзіргі кезде 3-курс студенттері  қаламыздағы №34 «Балбұлақ», №37 «Жұлдызай», №41 «Ақтілек»  мектепке дейінгі мекемелерінде  байқау машықтарын өткізуде. Олар да алған теориялық білімдерін құзыреттіліктерді қалыптастыру технологиясы ретінде  қолданып, сабақтарында компьютрді және дамыта оқу, сыни тұрғыдан ойлану технологияларын кеңінен қолданады.
Стандарттық талапқа сай бір сабақтың –технологиялық картасы ұсынылады.

Ұйымдастырылған  оқу іс –әрекет: Музыка. «Орта топта»
Білім беру саласы: «Шығармашылық», «Әлеуметтік орта»
Оқу іс-әрекет түрі: «Ән сабағы»,
Тақырыбы: «Төлдер»
Мақсаты: Балалардың эстетикалық талғамын дамыту, музыкалық шығармашылық іс-әрекеттердің  қарапайым  іскерліктері мен дағдыларын меңгерту.
Ақпараттық құзіреттілік: Үй жануарлары мен  төлдердің  дыбыстаулары туралы,  музыкалық  аспатардың  электрондық жүйесі  арқылы  толық  ақпарат  беру .
Коммуникативтік құзіреттілік: музыкалық шығармалардың сипатын ажырата білуге, табиғи даусымен мәнерлі  ән айтуға, сүйіспеншілік сезімге,эстетикалық талғамын қалыптастыруға тәрбиелеу.
Проблеманы шешу құзіреттілігі: сабақ барысында кездесетін проблемаларды анықтау, үйрету. Мақсат-міндеттерге жеткізудің проблемаларын талдау.
Сабақтың түрі: жаңа білімді хабарлау
Сабақта қолданылатын технологиялар: ынтымақтастық, сыни тұрғыдан ойлау, топтық.
Сабақтың әдісі: Сөздік, көрнекілік, сұрақ-жауап, практикалық.
Пәнаралақ байланыс: айналамен танысу, бейнелеу, тіл дамыту
Оқыту құралдары: Электрондық кітап, фортепиано, слайд, дидактикалық ойындар.

Оқу іс- әрекеттен күтілетін нәтиже:
Баланың білуі: музыка сипатының алмасуын сезінуге үйренеді, әннің мазмұнын сахналауға қатысады, төлдерді дыбыстауынан тани  біледі.
Баланың меңгеруі: үйретілген әнді (әуенін таза айтуды, сөзін анық айтуды, дұрыс тыныс алу, ырғағын сезінуді) меңгереді,  төлдерді дауыстауы арқылы айыра білу.
Баланың жасай алуы: ән мазмұнына сәйкес қимыл іс-әрекет орындай алады, «Вальс» би қимылында  қозғала алады, «Қара жорға» би қимылын орындайды.