Бөлімі:

АГРЕГАТТЫҚ КҮЙЛЕР

Педагогтің аты – жөні:

Сеиткасимова Айсулу Жарылгаповна

Күні:

.10.2020ж

Сынып: 8

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Булану және конденсация. Қаныққан және қанықпаған бу

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

8.3.1.5 – молекула-кинетикалық теория негізінде заттың сұйық күйден газ күйіне және кері айналуын сипаттау;

8.3.2.13 – заттың булану және конденсация үдерісі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау;

8.3.2.14 – су буының мысалы негізінде қанығу күйін сипаттау

Сабақтың мақсаты:

Булану және конденсация процестерімен танысу;

Қаныққан және қанықпаған бу ұғымдарымен танысу;

Сабақтың кезеңі / уақыты

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

- Оқушылармен амандасу;

Оқушылардың назарын сабаққа аударамын.

-мұғаліммен сәлемдесу;

- жоқ оқушыларды айту

Сабаққа керекті құралдарын әзірлеп, дайындайды.

1-10 балл

Үй тапсырмасын пысықтау

Сабақтың басы

Жаңа білім

«Миға шабуыл »

1. Меншікті балқу жылуының формуласы мен өлшем бірліктері қандай?

2. Қатты дененің балқуы дегеніміз?

3. Қатты денелердің қатаюы дегеніміз?

4.Дененің балқу температурасы

дегеніміз?

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.

Булану – сұйықтың газ күйге ауысуы.

Сұйықтың бетінде жүретін булану кебу деп аталады.

Сұйықтың молекулалары кез келген бағытта бейберекет және еркін қозғалады. Сұйықтың бетіне кинетикалық энергиясы жоғары молекула шықса, ол басқа молекулалардың тартылысын жеңеді де сұйық бетіне ұшып шығады. Булану процесінде сұйықтың бетінен ұшып шыққан молекулалардан бу түзіледі. Осы бу булану немесе кебу болып табылады. Жаңбырдан кейін шалшық су кез келген температурада: 10⁰С болса да, 20⁰С болса да кебеді. Тек бір жағдайда тезірек кебеді, ал екіншісінде баяу. Кебу процесі кез келген температурада жүреді.

Булану және конденсация процессінде жылу мөлшері

r- меншікті булану жылуы (Дж/кг).

Меншікті булану жылуы - массасы 1кг сұйықты тұрақты температурада буға айналдыру үшін қажетті жылу мөлшері.

Булану процессінде энергия жұтылады. Конденсация процессінде энергия бөлінеді.

Белгілі массадағы бу конденсация болғанда бөлінетін энергия, осы масса буға ауысқанда жұтылған энергиямен бірдей болады. Яғни булану жылу мөлшері конденсация жылу мөлшеріне тең.

Булану кезінде сұйықтан жылдам молекулалар шығып кетеді, нәтижеде қалған молекулалардың энергиясы кемиді де сұйықтың температурасы төмендейді. Булану процессінде сұйық салқындайды, яғни ішкі энергиясы кемиді. Булану кез келген температурада жүзеге келеді. Булану сұйықтың тегіне, температураға, оның еркін бетінің ауданына, сыртқы қысымға, атмосфера қозғалысына (жел) тәуелді. Тұрақты температурадағы булану процессінде будың ішкі энергиясы артады, конденсация процессінде ішкі энергия кемиді.

Будың сұйыққа айналу құбылысы конденсация деп аталады.

Кебу кезінде қанша жылу жұтылса, будың конденсациясы кезінде бірлік массаға сай сонша жылу бөлінеді.

Мәселен, жазға кеште ауа салқындағанда шықтың түсуін будың конденсациясымен түсіндіруге болады. ауадағы су буы салқындағанда конденсацияланып, шөп бастарына, жапырақ беттеріне ұсақ тамшылар түрінде қонады.

Сонымен қатар, кей жағдайларда булану құбылысы сублимация – заттың қатты күйден газ күйіне өту процесі – деп те аталады.

(Мысалы, мұз, сондықтан аязда далаға жайған дымқыл киім кебеді; нафталин, сондықтан біз оның иісін сеземіз.)

Егер сұйық жабық ыдысқа жартылай құйылса, процестің басында сұйықтан ұшып кеткен молекулалардың саны, оған қайтып оралған молекулалардың санынан көп болады. судың бетінде су молекулаларының концентрациясы артады. Ақырында, уақыт бірлігінде сұйықтан ұшып шыққан молекулалардың саны сол уақыт ішінде оған қайта оралған молекулалардың санына тең болатын сәт туады. Бұл күй бу мен сұйықтың динамикалық тепе-теңдігі деп аталады.

Өз сұйығымен динамикалық тепе-теңдікте болатын буды қаныққан бу деп атайды.

Өз сұйығымен динамикалық тепе-теңдікте болмайтын, яғни қанығуға жетпеген буды қанықпаған бу деп атайды.

Оқушылар ауызша жауап береді

5-10 балл аралығын

да бағаланады

Оқулық,

/www.youtub.com

видео сабақ

Білім ленд –онлайн мектеп

Қосымша мәліметтер

Ортасы

Тапсырманы орындайық
1. Графикте үш сұйықтың қыздырылыуы көрсетілген.

а) Екінші сұйықтың қайнау температурасы қандай?

b) Бұл қандай сұйық?

с) Қыздырылу басталғаннан кейін бірінші сұйық неше минутта қайнады?

Оқушылар дәптерге орындайды

Білім лендтен тапсырма орындайды

5-10 балл

Аяқталуы

Сабақты бекіту

1. Булану дегеніміз?

2. Қайнау дегеніміз?

3. Конденсация дегеніміз?

4. Сублимация мен десублимацияның бір – бірінен айырмашылықтары?

Оқушылар ауызша жауап береді

Үй тапсырмасы

Міндетті деңгей

Жаңа тақырыптар бойынша тапсырмаларды орындау және оқу

Мүмкін деңгей

Оқушымен кері байланыс

(ауызша бағалау немесе коментарий) Рефлексия

(whatsapp мобильді қосымшасы арқылы немесе электронды почтаға):

«Бағдаршам» әдісімен: Қызыл –«ештене түсінбедім» , Сары – «жартылай түсіндім», жасыл – «түсіндім»