Сынып жетекші

Күні:

14.10.2024

Сынып:9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Цифрлық әлемде қауіпсіз қадам»

Қауіпсіздік сабағы (10 минут)

№ 7-САБАҚ

9- сыныптар: «Зиян келтіруі мүмкін ұсыныстарды нақты және батыл түрде қабылдамауды қалай үйренуге болады»

Сабақтың мақсаты

• Оқушыларға цифрлық қауіпсіздік принциптері мен интернетте өзін қауіпсіз ұстау туралы түсінік беру.

• Оқушылардың цифрлық ортада өздерін тиімді қорғауға дайын болуына ықпал жасау.

• Оқушыларда сыни ойлау және топта жұмыс істеу дағдыларын дамыту.

Қауіпсіздік мақсаты

• Оқушыларды зиянды ұсыныстарды қабылдамауға үйрету.

• Оқушылардың сыни ойлау, шешім қабылдау қабілеттерін дамыту.

• Топтық жұмыс, пікір алмасу және өзара қолдау көрсету арқылы топтық рухты нығайту.

Дәйексөз

Отанды сүю – отбасынан басталады!

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының

әрекеті

Ресурстар. Сабақтың техникалық жабдықтары

Ұйымдас-тыру кезеңі

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі

Психологиялық ахуал

Ой қозғау

Кіріспе (5 минут)

• Оқушылармен сәлемдесу, сыныпты түгелдеу.

• Цифрлық әлемде қауіпсіздік тақырыбын таныстыру.

• Оқушыларды сабақтың мақсаты мен міндеттерімен таныстыру.

Оқушылар мұғаліммен амандасып, түгенделеді.

Психологиялық ахуал

• Плакаттар, флипчарттар

• Маркерлер

• Ресурстарға байланысты әзірленген бейнемазмұн

Сабақтың ортасы

Жаңа білім

7 минут

7 минут

Жаңа материалды түсіндіру (15 минут) Ақпарат беру:

Интернеттегі қауіптер мен олардан қорғану жолдары туралы баяндау.

«Цифрлық әлемде қауіпсіз қадам» — бұл цифрлық технологияларды қолдану сипаттамасы мен интернет кеңістігінде қауіпсіздікті қамтамасыз етудің маңыздылығы туралы ұғым. Мұның аясында біз мынадай аспектілерді қарастыруымыз керек:

1. Жеке ақпаратты қорғау: Интернетте өзекті мәселелердің бірі — жеке ақпараттың қауіпсіздігі. Пайдаланушылар онлайн қызметтерде өздерінің деректерін қалай сақтау керек, парольдерді қалай жасау және жаңарту қажет екендігін білуі қажет.

2. Киберқауіпсіздік: Цифрлық ортадағы қауіп-қатерлерден, мысалы, вирустар, фишинг, дауыс шабуылдары және т.б. қорғану үшін күшті антивирустық бағдарламалар мен қауіпсіздік жүйелерін пайдалану маңызды.

3. Цифрлық этика: Цифрлық әлемде этикалық нормаларды сақтау, басқалардың құқықтарын құрметтеу, ақпаратты тарату және пайдаланудағы жауапкершілікті сезіну — бұл да қауіпсіз қадамдардың бірі.

4. Білім мен ақпараттандыру: Цифрлық сауаттылықты арттыру арқылы, адамдардың интернетте қауіпсіз әрекет ету дағдыларын дамыту. Бұған тренингтер, семинарлар мен ақпараттық науқандар арқылы қол жеткізуге болады.

5. Заңнама: Цифрлық қауіпсіздікке қатысты заңдар мен нормаларды сақтау, сонымен қатар құқық бұзушылықтардың алдын алу.

«Цифрлық әлемде қауіпсіз қадам» ұғымы тек технологиялармен ғана шектелмейді, ол индивидтердің саналы және жауапты түрде әрекет етуін талап етеді.

Цифрлық қауіпсіздік негіздері (3 минут):

Парольдердің күштілігі:

1. Күшті пароль неден тұрады? (кірістірілген сандар, әріптер, арнайы таңбалар).

2. Парольдерді қалай сақтау керек? (парольдік менеджерлер туралы).

Жеке ақпарат:

1. Не себепті жеке ақпаратты (мекенжай, телефон нөмірі, т.б.) жарияламау керек.

Интернетте қауіпсіздік ережелері (3 минут):

Интернеттегі және әлеуметтік желілердегі жеке деректерді қорғау бойынша кеңестер

№ 1 кеңес Қызметтер мен қосымшалар үшін бөлек электронды поштаны ашыңыз. Көптеген қолданбаларға тіркелу үшін алдымен электрондық пошта қажет. Зиянкестер өздерінің электрондық пошта мекенжайын біле отырып, оған байланысты әлеуметтік желілерді бұза алады, спам жібере алады, ақша сұрай алады, түсініктеме қалдыра алады немесе тыйым салынған ақпаратты жариялай алады. Бірнеше электрондық пошта мекенжайларының болуы қауіпсіздікті арттырады. Мысалы, сіз маңызды әлеуметтік медианы біріншісімен байланыстырып, екіншісін жеке хаттар үшін, ал үшіншісін ықтимал спам үшін пайдалана аласыз.

№ 2 кеңес Екінші телефон нөмірін пайдаланыңыз. Жеке пошта сияқты, жеке қоңыраулар үшін және әлеуметтік желілерде, негізгі қызметтерде тіркелу үшін негізгі телефон нөмірін пайдаланыңыз. Мысалы, бұл мемлекеттік қызметтерде, банктік қосымшаларда тіркелу үшін болуы мүмкін. Екіншісін курьерлермен, сауалнамалармен, құжаттармен және ақшамен, Avito-да тауарларды сатумен және т. б. байланысты қолданбаларға тіркелу үшін пайдаланыңыз.

№ 3 кеңес Деректеріңізді қоғамдық орындарда қалдырмаңыз. Әлеуметтік желілер мен форумдарда құжаттардың сканерлері мен фотосуреттерін немесе телефон нөмірлерін жарияламаңыз. Құпия деректерді қоғамдық орындарға орналастырмаңыз.

№ 4 кеңес Күшті құпия сөздерді ойлап табыңыз Қарапайым құпия сөздерді шабуылдаушылар бірнеше секунд ішінде бұзады. Парақшаларыңызды қорғау үшін әртүрлі регистрлердегі әріптері бар 12 таңбалы құпия сөздерді, сандарды және арнайы таңбаларды пайдалану керек (яғни бас және кіші әріптерді араластыру). Екі факторлы аутентификация – бұл сіздің парақшаңызға кірудің қосымша растауы. Жеке кабинетке кіру үшін пайдаланушы алдымен логин мен парольді, содан кейін кодты енгізеді. Содан кейін ол тіркеу кезінде көрсетілген поштаға SMS немесе хабарлама түрінде келеді.

№ 5 кеңес Күдікті сілтемелерді баспаңыз Сондай-ақ бейтаныс жіберушілердің хаттарын ашпаңыз және олардың ішіндегі сілтемелерге өтпеңіз. Кейде алаяқтар ресми ресурстардың атынан хат жазады. Мысалы, мемлекеттік қызметтер. Жіберушінің пошта мекенжайын тексеру маңызды: ресми хаттар олардың домендерінен жазылады (мысалы, no-reply@gosuslugi.ru) және ешқашан танымал электронды пошта қызметтерінен (@mail.ru, @bk.ru, @inbox.ru, @gmail.com және т. б.) жазылмайды.

Сұрақ-жауап кезеңі (2 минут):

1. Интернетте жеке ақпаратты бөлісу»:

   • Жеке ақпаратқа қандай мәліметтер кіреді?

   • Не үшін жеке мәліметтерді интернетте жарияламау керек?

2. Парольдерді қорғау:

   • Парақшамыздың паролін қалай таңдаған жөн?

   • Неліктен бірдей паролді бірнеше сайтта қолдануға болмайды?

3. Күмәнді сілтемелер мен файлдар:

   • Сілтемелерді баспас бұрын қандай ережелерді сақтау керек?

4. Жалған ақпарат:

   • Интернетте жарияланған ақпараттың шынайы екенін қалай тексеруге болады?

   • Жалған ақпараттан қалай қорғана аламыз?

5. Кибербуллинг:

   • Кибербуллинг деген не?

   • Егер сіз кибербуллингке тап болсаңыз, не істейсіз?

6. Интернет қабілеттері:

   • Мектепте интернетті қауіпсіз пайдалану жолдары қандай?

   • Сіз интернетте қанша уақыт өткізуіңіз керек деп ойлайсыз?

7. Анонимділік:

   • Интернетте анонимді болу қаншалықты маңызды?

   • Анонимді болу үшін не істеу керек?

Жағдаяттық тапсырма:

1: Әлеуметтік желіде танысқан адам

Сіз әлеуметтік желіде жаңа дос таптыңыз. Ол сізге жеке өміріңіз, мектепте не оқитыныңыз және отбасылық жағдайыңыз туралы көп сұрайды. Сіздің әрекетіңіз қалай болады?

Жағдаят 2: Парақша бұзылуы

Сіздің сыныптас бауырыңыз парақшасы бұзылғанын айтып, оның барлық жеке хаттары мен фотосуреттері жарияланған. Сіз не істеуіңіз керек?

Жағдаят 3: Техникалық құрылғылар

Сіз мектепте Wi-Fi-ға қосылғанда, интернетте ненің қауіпсіз, ненің қауіпті екенін білмейсіз. Қауіпсіз веб-сайттарды анықтаудағы критерийлер қандай?

ережелерімен танстыру, пікір алмасу.

Ситуациялық сұрақтарға жауап беру.

Презентация, бейнеролик

А4 қағаз, әр түрлі түсті қарандаш.

Сабақтың соңы

15 минут

Қауіпсіздік сабағы мақсаты:оқушыларды қауіпті ұсыныстардан бас тартуға және өз шегараларын қорғауға үйрету. Негізгі міндеттер: 1. Неліктен «Жоқ» деп айта білу маңызды екенін түсіндіріңіз.

2. Қауіпті ұсыныстардан бас тарту жолдарын көрсетіңіз

Бейнені көрсету. https://youtu.be/9STOaUpRt_U?si=6evIkpB5AiJH6QCD

Сұрақ қою: «Жасөспірімдерді қандай жағдайлар еліктіруі мүмкін?».

Негізгі бөлім (6 минутқа дейін) Балаларға алдауды жеңуге көмектесу. Қоғам мен ата-аналар балалар мен жасөспірімдерге өмірдің шынайы құндылықтарын табуға көмектесуі керек: әлеуметтік, отбасылық, діни. Құндылықтар туралы ашық айту керек. Балалардың өмірде дұрыс шешім қабылдауда адалдық, жауапкершілік, тәуелсіздік сияқты құндылықтардың неліктен маңызды екенін түсінуі маңызды. Егер бала өз бетінше дұрыс шешім қабылдауға үйренсе, онда болашақта ол әрдайым қиын күнделікті жағдайларда жол таба алады. Ата-аналар сынға қарағанда жиі мақтаған кезде, балалар шешім қабылдағанда өздерін сенімді сезіне бастайды. Есірткіге қарсы оқытуды мектепке дейінгі жастан бастау керек, өйткені баланың балалық шағында қалыптасқан әдеттері болашақта шешім қабылдауға әсер етеді. Үш-төрт жасар бала әлі де кешенді оқуға, есірткі туралы күрделі фактілерді түсінуге дайын емес, бірақ оны шешім қабылдау, бірлескен ойын барысында мәселелерді шешу дағдыларына үйретуге болады. Бұл дағдылар оған есірткіден бас тарту туралы шешім қабылдаған кезде қажет болады. Ешқашан балаларды басқалардың көзінше жазаламаңыз, олардың жақсы мінезқұлқын нығайту үшін оларды жиі мақтаңыз. Баланы күшті тұлға етіп тәрбиелеу керек, сонда ол жеңіліс емес, өз жеңістерінің тәжірибесін жинақтайды. Тәрбиеде осындай қалыпты ұстану керек, сонда кішкентай кезінен бастап бала ата-анасының қамқорлығы мен қолдауын сезінетін және сонымен бірге оған үміт артып отырғанын, сенетінін біліп, тәуелсіз іс-әрекеттерге бара алатын болады.

Талқылауға арналған сұрақтар:

• Сіз нені бастан өткердіңіз?

• Ең үлкен қиындықтарға не себеп болды?

• Сіз неден қорқасыз?

• Сіздің қазір істегеніңізді нақты өмірде қолдануға бола ма болса, қалай?

• Сіз мұны қалай жасайсыз?

• Егер олар теріс болса, сіз оларды қалай жеңесіз?

«Бас тарту» ойыны

Қатысушыларға тапсырма: «айналаңыздағы біреумен қарым-қатынас жағдайын еске түсіріңіз, оны әдетте қабылдамау қиын. Бұл жағдайды топтың басқа мүшесімен ойнаңыз, алдымен ол шындықта болады.

Сіз не бастан өткердіңіз?

Сіз нені өзгерткіңіз келеді?

Енді сол жағдайды серіктесіңізден бас тарту немесе онымен келіспейтіндігіңізді білдіру арқылы басқаша жолмен ойнаңыз».

Талқылауға арналған сұрақтар:

• Бас тартқан кезде сізге ең қиын нәрсе не болды?

• Сіз бас тартқан кезде не сезіндіңіз?

Таңдауға әсер ететін факторлар:

- Күмәнді жағдайларда шешім қабылдауға әсер етуі мүмкін факторларды талқылау: құрдастардың қысымы, қабылдауға деген ұмтылыс, жазадан қорқу, моральдық құндылықтар және т. б.

оқушыларды қауіпті ұсыныстардан бас тартуға және өз шегараларын қорғауға үйрету.

Слайд

https://www.youtube.com/watch?v=9STOaUpRt_U

https://youtu.be/BCAA6q-DBnc?si=HAiV_l2MG2aIVUEP

https://drive.google.com/file/d/1zr0xk3YY5XJuddXYQM36oZSyfRFItux5/view

https://drive.google.com/file/d/1PIp-x-SgLIM7NkIeNkE_omo9i3Ud8WbP/view

Сабақты аяқтау:

Қорытынды