Түркістан облысы, Отырар ауданы, «Темір» жалпы білім беретін мектеп коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Информатика пәні мұғалімі Оразбекова Кулайша Мухашовна

Тақырбы: «Цифрлық білім беру ресурстарын тиімді пайдалану»

Цифрлық білім беру ресурстары: теориялық негіздер

Цифрлық білім беру ресурстары – бұл оқу-тәрбие процесінде қолдануға арналған, электронды форматта ұсынылатын, ақпаратты қабылдауға және меңгеруге көмектесетін оқу құралдарының жиынтығы. Бұл ресурстарға интерактивті тапсырмалар, бейнесабақтар, тестілер, симуляциялар, электронды оқулықтар, подкасттар, анимациялар, дербес білім беру платформалары және геймификация элементтері арқылы құрылған контенттер жатады. Теориялық тұрғыдан алғанда, цифрлық ресурстар оқыту процесін дараландыруға, саралап оқытуға, оқушының қабілетіне қарай бейімделуге және түрлі оқу стилін ескеруге мүмкіндік береді. Конструктивистік педагогика көзқарасы бойынша білім алушы өз білімін белсенді әрекет арқылы құрастырады, ал цифрлық құралдар осы белсенділікті арттырудың тиімді құралы ретінде қарастырылады. Сонымен қатар, заманауи педагогикада цифрлық ресурстарды қолдану Bloom таксономиясы, ADDIE үлгісі, TPACK моделі сияқты ғылыми-әдістемелік негіздермен тығыз байланысты. Бұл модельдер мұғалімнің ақпараттық технологияны педагогикалық мақсатта тиімді қолдануын қамтамасыз етуге бағытталған. Мысалы, TPACK моделі мұғалімнің пәндік, педагогикалық және технологиялық білімдерін үйлестіре отырып, тиімді цифрлық оқыту ортасын қалыптастыруды көздейді. Қазақстандық білім беру жүйесінде де цифрлық ресурстар кеңінен қолданылуда: BilimLand, Mektep.edu.kz, Daryn.online сияқты платформалар сабақ мазмұнын байытып, оқушылардың қызығушылығын арттыруда айтарлықтай нәтиже көрсетіп отыр. Алайда бұл ресурстарды тиімді пайдалану мұғалімнің цифрлық құзыреттілігіне, технологияны таңдау мен оны нақты оқу мақсатына бейімдеу қабілетіне тікелей тәуелді. Сондықтан цифрлық білім беру ресурстары тек заманауи тренд емес, ол – қазіргі білім берудің ажырамас бөлігіне айналған, теориялық тұрғыдан негізделген маңызды педагогикалық құрал.

Оқыту процесінде тиімді пайдалану тәсілдері

Цифрлық білім беру ресурстарын тиімді пайдалану оқыту процесінің сапасына, құрылымына және оқушы белсенділігіне тікелей ықпал етеді. Заманауи педагогикада цифрлық құралдарды қолдану механикалық қосымша емес, оқу мақсаттарына негізделген әдістемелік шешім болуы тиіс. Мұғалім цифрлық ресурсты таңдау барысында алдымен сабақтың дидактикалық мақсатын, оқу мазмұнының күрделілік деңгейін және оқушылардың дайындық дәрежесін ескеріп, ресурсты сол контексте бейімдеп қолдануы қажет. Мысалы, интерактивті тапсырмалар оқушылардың сыни ойлау қабілетін дамытуға бағытталса, бейнематериалдар күрделі теориялық тақырыпты визуалды түрде меңгеруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, оқытуда геймификация элементтерін (ұпай жинау, викториналар, квесттер, марапат жүйесі) енгізу оқушылардың қызығушылығын арттырып, ішкі мотивациясын күшейтеді. Кері байланысты ұйымдастыруда Google Forms, Padlet, Mentimeter сияқты құралдар жедел әрі нақты жауап алуға мүмкіндік береді, ал бұл өз кезегінде оқытушының оқу процесін саралап, реттеп отыруына жол ашады. Сонымен бірге, цифрлық ресурстарды қолдануда сабақ құрылымының кезеңдері де ескерілуі тиіс: кіріспеде – қызығушылық ояту, негізгі бөлімде – жаңа білімді игеру, ал қорытындыда – меңгерілген материалды бекіту және рефлексия жүргізу үшін сәйкес цифрлық құралдар тиімді пайдаланылуы қажет. Мұғалімнің цифрлық ресурсты қолданудағы кәсіби шеберлігі, оның технологияны мақсатқа сай қолдана білу қабілеті – оқыту процесінің нәтижелілігін арттыратын негізгі факторлардың бірі болып саналады. Сондықтан цифрлық құралдарды тиімді пайдаланудың басты тәсілі – оны механикалық түрде енгізу емес, оқу мақсаттарымен логикалық байланыста қолдану, оқушының танымдық әрекетін белсендіру және сабақтың әр кезеңінде нақты нәтижеге бағытталған әдістерді таңдаумен тікелей байланысты.

Педагогикалық тәжірибелер мен нақты мысалдар

Цифрлық білім беру ресурстарын тиімді қолданудың нақты мысалдарын педагогикалық тәжірибе аясында қарастыру олардың шынайы нәтижелілігін көрсетудің маңызды құралы болып табылады. Қазіргі таңда көптеген білім беру ұйымдары оқыту процесіне түрлі цифрлық платформаларды енгізіп, оларды пән мазмұнымен ұштастыру арқылы тиімділікке қол жеткізіп отыр. Мәселен, жалпы білім беретін мектептерде BilimLand платформасы кеңінен қолданылады. Бұл ресурс оқушыларға анимациялық бейнематериалдар, интерактивті тапсырмалар, өзіндік тексеру құралдары арқылы білімін жетілдіруге мүмкіндік берсе, мұғалімдер үшін сабақ құрылымын жоспарлауда ыңғайлы әдістемелік көмек ретінде қызмет етеді. Атап айтқанда, биология пәнінің мұғалімі күрделі тақырыптарды түсіндіру кезінде BilimLand-тің 3D визуализация құралдарын пайдалану арқылы оқушылардың абстрактілі ойлау қабілетін арттырып, пәнге қызығушылығын оятуға қол жеткізген. Сонымен қатар, Google Classroom платформасы арқылы оқушыларға тапсырмаларды онлайн түрде тарату, бағалау және кері байланыс ұсыну үдерісі автоматтандырылып, мұғалім мен оқушы арасындағы интерактивті қарым-қатынас күшейді. Мектеп мұғалімдерінің тәжірибесінде сондай-ақ Kahoot және Quizizz сияқты геймификацияланған тестілеу платформалары да кеңінен қолданылып жүр. Бұл платформалар нақты уақытта оқушылардың білімін тексеруге, бір уақытта барлық сыныппен белсенді жұмыс жасауға, әрі оқушылардың зейінін сабаққа шоғырландыруға оң әсерін тигізуде. Педагогикалық практика көрсеткендей, цифрлық ресурстарды тиімді қолданған жағдайда оқушылардың оқу жетістіктері артып, сабаққа деген қызығушылығы, өз бетімен жұмыс істеу дағдысы және ақпараттық мәдениеті дамиды. Алайда бұл көрсеткіштер мұғалімнің кәсіби дайындығына, сабақтағы ресурсты қалай қолданғанына және оны нақты оқу мақсатымен байланыстыра алу қабілетіне тікелей байланысты. Осы себепті педагогикалық тәжірибеде цифрлық құралдарды тек сән үшін емес, сабақтың мазмұнына сәйкес келетін, нақты дидактикалық мақсатты орындайтын құрал ретінде қолдану – тиімділіктің басты шарты болып табылады.

Қорытынды

Цифрлық білім беру ресурстары қазіргі білім беру жүйесінің ажырамас бөлігіне айналып, оқыту процесінің мазмұны мен құрылымына түбегейлі өзгерістер енгізуде. Ақпараттық технологиялардың дамуы мен олардың оқу үдерісіне белсенді енгізілуі оқушының білім алу тәсілдерін өзгертіп, мұғалімнің педагогикалық қызметіне жаңа талаптар қойды. Цифрлық құралдардың көмегімен оқытудың даралануы, оқушының танымдық белсенділігі мен мотивациясының артуы, оқу материалының қолжетімді әрі визуалды түрде ұсынылуы – білім сапасын арттыруға тікелей әсер ететін негізгі факторлар ретінде танылды. Мұғалімдердің цифрлық сауаттылық деңгейін арттыру, үздіксіз кәсіби даму мүмкіндіктерін кеңейту және білім беру мекемелерін сапалы цифрлық инфрақұрылыммен қамтамасыз ету – бүгінгі күннің басты міндеттерінің бірі болып табылады. Қорыта айтқанда, цифрлық білім беру ресурстарын тиімді қолдану – бұл уақыт талабы ғана емес, оқытудың сапасын арттыратын, оқушы мен мұғалімнің өзара әрекетін жаңғыртатын және білім беруді жаңа деңгейге шығаратын маңызды педагогикалық құрал.