Дәріс: "Үшфазалы асинхронды қозғалтқышты қосу және айналу жиілігін реттеу"

Бұйрыққа 35-қосымша

Нысаны

______________«Электротехника колледжі» КМҚК______________

(білім беру ұйымының атауы)

ПЕДАГОГТЫҢ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Үшфазалы асинхронды қозғалтқышты қосу және айналу жиілігін реттеу

(сабақ тақырыбы)

Модуль/ пән бойынша КМ 07 «Электр машиналарын сынамалық қосу,сынау»

Пән: «Электр машиналар»

(модульдің немесе пәннің атауы)

Дайындаған педагог Катранова М.Б.

"__"____________ 2020 ж.

1. Жалпы мәліметтер

2. Мақсаттары, міндеттері:

3. Сабақтың қамтылуы

Үшфазалы асинхронды қозғалтқышты қосу және айналу жиілігін реттеу

1. Қозғалтқышты іске қосу тәсілдері

2. Қозғалтқышты кері бағытта айналдыру (реверстау)

3. Үш фазалы асинхронды қозғалтқыштардың айналу жиілігін реттеу

Қазіргі кезде қысқаша тұйықталған роторлы асинхронды қозғалтқыштарды  іске қосуының басты үш түрлі тәсілі белгілі:

а) ток жүйесіне тікелей қосу;

б) кернеуді төмендетіп қосу:

1) автотрансформаторлық қосу;

2) реакторлық қосу;

в) статор орамдарын  іске қосу кезеңінде үшбұрышты қосудан жұлдызша Y  қосымына алмастыру тәсілі.

Қысқаша тұйықталған роторлы асинхронды қозғалтқыштарды іске қосудың ең жеңіл тәсілі статор орамдарын номинал кернеулі ток жүйесіне тікелей қосу болып табылады. Бұл тәсіл тікелей қосу деп  аталады. Егер қоректену ток көзі жеткілікті қуатты болса, іске қосу кезеңіндегі ток күші I_Қ   (47) I_Н кернеудің 1015 пайыздан жоғары емес  кемуін туғызбаса, тікелей қосу мүмкін. Қазіргі замандағы энергетикалық жүйелер және трансформаторлық қосалқы станциялардың көбі үлкен қуатты асинхронды қозғалтқыштарды тікелей қосу мүмкіндігін береді  , егер кысқаша тұйықталған роторлы асинхронды қозғалтқыштарды тікелей  қосу кезінде  кернеудің кемуі электр қуатымен жабдықтау заңдылық шартына сәйкес келмесе, кернеуді төмендетіп іске қосудың түрлі тәсілдері қолданады. Бірақ та бұл жағдайда іске қосу моменті кернеудің квадратына пропорционал төмендейді. Сондықтан мұндай қосу түрлері бос жүксіз бос жүру қосу немесе шамалы жүкпен қосу кезеңдерінде қолданылады   

Бұл жұмыста қозғалтқыштар а) және б) баптарына сай іске қосылады.

2 Қозғалтқышты кері бағытта айналдыру (реверстау)

Айнымалы магнит өрісінің айналу бағыты, оған байланысты ротор айналу бағыты фазалардың (А, В, С) статор орамына орын алмасып қосылуына байланысты. Қозғалтқыштың айналу бағытын өзгерту (кері немесе қарама-қарсы айналдыру) үшін  қосылатын ток көзінің  (А, В, С) кез келген екі ұшын алмастырып қосса жеткілікті.

3. Ротор айналымының бір минуттағы жиілігін мына формуламен анықтайды: n₂=n₁(1-S) =60f₁(1-S)/p.

Бұл формуладан ротордың айналу жиілігі оны анықтайтын үш параметр арқылы реттеуге болатындығы көрінеді, яғни желі тогының жиілігін f₁ полюстер жұбының санына р және жылжыма мөлшерін өзгерту арқылы реттеуге болады.

Асинхронды қозғалтқыштардың айналу жиілігін желі тогының жилігін өзгерту арқылы реттеу қиынға түседі, өйткені ол үшін реттелетін жиілік түрлендіргіш немесе генератор қажет. Сондықтан мұндай тәсіл кең қолдану таппай отыр.

Машина полюстерінің санын өзгерту үшін статорда әртүрлі санды полюстері бар бірнеше орамалар немесе әртүрлі санды полюстерге ауыстырып қосыла алатын екі орамдар болуы керек.

Сұлба 1: Үш фазалы қозғалтқышты реверсті жалғау

1 а –суретте тізбектеп қосылған бір фазаның екі орауыштары схема түрінде көрсетілген. Ток олардан өтіп төрт полюсті магнит өрісін тудырады. Егер ораушытың біреуіндегі токтың бағытын екіншісіне қарсы қосу арқылы өзгертсек , онда орама екі полюсті магнит өрісін туғызады (1,б-сурет). Статор орамасының полюстер санын өзгертсек, оның магнит өрісінің айналу жиілігі бұлай реттеу тиімді, бірақ оның кемшілігіне жиілік өзгерілуінің сатылығы жатады. Сонымен қатар мұндай қозғалтқыштардың бағасы статор орамасының күрделенуіне және ауқымының ұлғаюына байланысты едәуір өседі. Айналу жиілігі полюстер санын өзгерту арқылы реттеу қысқа тұйықталған роторлы қозғалтқыштарда қолданылады, фазалық роторлы қозғалтқыштарда бұл тәсіл пайдаланылмайды, өйткені, статор орамасының полюстер санын қаншама өзгертсек, айналып тұрған ротор орамасының полюстерінің санын да соншама өзгерту керек, оны іске асыру өте қиын.

Жылжыманы ротор орамасының тізбегіне енгізілген реостатпен және жиі кернеуін өзгерту арқылы реттеуге болады. Қоректендіруші желінің кернеуін реттегенде қозғалтқыштың айналдырушы момент азайғанда ротордың айналу жиілігі де азая бастайды, яғни жылжыма өседі.

Реттегіш реостат фазалық ротордың орама тізбегінде жүргізіп жіберу реостаты сияқты қосылады, бірақ одан айырмашылығы реттегіш реостат токтың ұзақ өтуіне есептелініп жасалады. Реттегіш реостатты қосқанда ротордағы ток кемиді, бұл қозғалтқыштың айналдырушы моментін төмендетуге алып келеді, ал ол айналу жиілігін төмендетеді, немесе жылжыманы өсіреді. Жылжыма өскен кезде ротордағы ЭҚК пен ток өседі. Айналу жиілігі мен жылжыма моменттер теңескенше, яғни ротордағы ток көзінің бастапқы мәніне жеткенше өзгереді. Қаралып отырған айналу жиілігн реттеу тәсілі тек қана фазалық роторлы қозғалтқыштарда пайдалануға болады.

1-сурет.Полюстердің әр түрлі санына статор орамасын қайта қосу схемасы:

а – төрт полюсті, б – екі полюсті.

Бұл тәсіл экономикалық тұрғыдан тиімді болмаса да кеңінен қолданылады.

Бақылау сұрақтары:

1. Қосудың үш түрлі тәсілі?

2. Реверсті қосу дегеніміз не?

Үй жұмысы : [1]: § 15.1, бет 195