Дарынды оқушылармен жұмыс.7-11 сынып

Ақмола облысы,Степногорск қаласы Бөгенбай батыр атындағы спортта дарынды балаларға арналған мектеп интернаты

Орта мектепте дарынды балалармен жұмыс

Орындаған:Утегенова Дана Оралбекқызы

Ақмола облысы,Степногорск қаласы

Спортта дарынды балаларға арналған

облыстық мектеп- интернатының

химия-биология мұғалімі

Степногоск-2017 жыл

Орта мектепте дарынды балалармен жұмыс

негізгі мақсаттары мен міндеттері

Біздің қоғамымыздың қазіргі даму кезеңінде, мектептің өзекті міндеті - құрдастарынан озу, әдеттен тыс ой қабілеті бар балаларға көңіл бөлу.

Білім жүйесінде дарындылардың мәселесі ұйымдастыру деңгейде мамандандырылған дарынды немесе талантты немесе арнайы («гимназиялық», «лицей» және т.б.) мектептерінде дарындылар үшін әдетте сыныптар құрумен шешіледі. Бұл, сөзсіз оң көрініс.

Басқа да шешімнің мүмкіндігі бар – дарынды баланы өзі қоршаған табиғи ортадан алмау. Оқыту және тәрбиелеу, оны өзінің шеңберіндегі құрдастарынан шығармай, сонда даму үшін және барынша оның мүмкіндігін жүзеге асыру және оның құрдастарының ұқсас мүмкіндіктеріне қарай жағдай жасау. Ол мүмкіндік береді:

• әлеуетті дарындыларды жоғалтпау, мүмкіндікті қабілеті тек ерте байқалғандарға ғана емес, сонымен кеш жастағы кезеңдерде байқалғандарға да беру керек;

• дарынды балалардың психоәлеуметтік салада дамуы үшін парапар жағдай құрылсын;

• дарынды балаларда және олардың құрдастарында адамдардың ақыл-ойлы және шығармашылық қабілеттерінің айырмашылықтарында оң қатынастарын қалыптастыру.

Тарих пәнінің мұғалімдері дарынды балалармен жұмыс барысында өз мақсаттарын қояды анықтау, оқыту, тәрбиелеу және дарынды балаларды қолдау, әлеуметтік мәртебесін шығармашылық тұлғада жоғарылату. Бағдарлама оқушылардың ақыл ой-өрісін дамыту негізінде балада шығармашылық үрдісін меңгеруді қиялдаумен, заңдылықтарды түсінумен, қиын жағдайдағы мәселелерді шешумен қалыптастыру. Ол оқушыға шығармашылық ойлау негізінде, көп қабілеттерінің ашылуына мүмкіндік береді. Бағдарлама оқушыларға өздерінің ақыл ой-өріс қызметіне бос және ашылуға шақырады.

Пән мұғалімнің жұмыс мақсаттары:

• оқу қызмет барысында жоғары көрсеткіш көрсеткендердің ішінен дарынды оқушыларды анықтау, сонымен қатар ұстардар мен ата-аналардың сарапшы бағаларының әдістерімен және оқу еңбегінің қорытынды талдауы арқылы;

• оқушыларда өзін-өзі өзгерту және өзін-өзі жетілдіру қабілеттерін үйренуге үйретуді қалыптастыру (оқу есепті ерекшелеуге үйрену, өз уақытын ұйымдастыра білу, өз назарын реттеу және т.б.);

• балалардың жалпы ойсанасын дамыту, олардың ой-өрісін кеңейту;

• олардың ой-өрісі мен дене дамуы үшін, іздеу қызмет үрдісінде олардың жеке шығармашылық қабілеттерін жүзеге асыру үшін дарынды балаларға жағдай жасауды құру;

• дарынды балалардың шығармашылық қызметін ынталандыру;

• балалардың шығармашылық және логикалық ойлауын дамыту;

• баланың зерттеу ұстанымын дамыту, оқушының белсенділігін құптау.

Пайдаланатын ұғымдар

Оқыту – мақсатты ұйымшыл, балалардың білімін, икемін және әдетін меңгеру үрдісін жоспарлы және жүйелі жүзеге асыру.

Шығармашылық қабілеттер – соны түрдегі шешімді оқу – есептер мен сұрақтарда танушылық.

Ойлау – жеке танушылық қызметі, нақты жинақтау және бейнелеу сипаттамасы.

Шығармашылық ойлау – жаңа өнімді субъектілі құру және жаңа білім барысында өзінің танушылық қызметін құру.

Ойсана - кез-келген білім саласында терең тану. Ойсана ой-өрісінің жоғары дамуын куәләндырады.

Ой-өріс - адамның ақыл-ой қабілеті, ақыл. Тану ортасына жататын жеке қабілеттер. Тіршілік әрекет барысында тиімді қолдануға және жаңа білімдерді алуға мүмкіндік береді.

Дарынды балалар - балалар, жалпы немесе арнайы немесе басқа дарындылықты айқындаушылар. Дарындылық - адамның көптеген жетістіктерге жетуге болатынын, диапазон қызметін анықтайтын, жалпы қабілеттерді даму деңгейі.

Ата-аналармен жұмыс

Ата-аналар арасында ағартушылық жұмысты дәрісші, ата-аналар жиналысы, ата-аналардың педагогикалық оқуы арқылы өткізу. Ата-аналарды ұйымдастыруға баулу және тыс сағатынан іс шараларды өткізу шығармашылық бірлестіктер «Умники и умницы» атты, атап айтқанда: поэтикалық шоу-буриме, лингвистикалық турнир, тарихтан КТК, байқаулар және жарыс сөздер.

Дарынды балалармен жұмыс жоспары

Жұмыс мазмұны

Мерзімдер

1. Оқу-танушылық қызығушылығы бар жоғары оқушылардың мәліметтерін құру.

Қыркүйек

2. Химия пәні бойынша оқу деңгейін білу мақсатында тестілеу.

Қыркүйек

3. Ақыл-ой байқауларға және олимпиадаларға дайындау бойынша психологтың және пән мұғалімнің кепілдемелерін орындау, пән бойынша қосымша жұмыстарға психологиялық дұрыс икемдеуді құру.

4. Оқушыларда олардың дайындалу деңгейіне байланысты жеке, дифференциялық жүктемемен қамту.

Жыл бойы

5. Дарынды балалармен баулып факультативтік сабақтар өткізу, сабақта немесе сабақтан тыс уақыттарда жеке сабақтар өткізу.

Жыл бойы

6. Мектеп олимпиадасына қатысуға оқушыларды дайындау және ұйымдастыру.

Қыркүйек – қазан

7. Мектеп олимпиадасының қорытындысы бойынша талдау жұмыстары.

Қараша

8. Қалалық ғылыми-тәжірибелік конференцияларына қатысуға оқушыларды дайындау және ұйымдастыру.

Қыркүйек – желтоқсан

9. Дарынды балалардың белсенді қатысуымен пән онкүндігін өткізу.

Қазан

10. Пән бойынша кеңесші ретінде дарынды балаларды баулып өзара көмектесу тобын құру.

Жыл бойы

11. Оқушыларда шығармашылық жұмыстары бойынша банк құру.

Жыл бойы

12. Дарынды балалармен жұмыс сұрақтары бойынша шығармашылық мұғалімдердің жұмыстарының тәжірибесін үйрену, МӘБ отырыстарында тәжірибе алмасу.

Жоспар бойынша

13. Дарынды балалармен жұмыстар талдау, болашақ жұмыстар.

Мамыр

14. Химия пәні бойынша дарынды балаларды баулып пән мектептің жұмыстарын ұйымдастыру.

Жоспар бойынша

Дарынды балалармен бас ұстаным жұмыстары

• Мектеп және мектептен тыс үздіксіз және жүйелі білім және тәрбие. Оқумен бірлесіп әдетте ақпарат және біліммен меңгеру.

• Жекеаралық қатынастарда адамгершілік.

• Ғылымилық және интеграциялық.

• Білім және тәрбие үрдісінде жекешелік және дифференциация.

• Оқу жетілдіру ұстанымдарын қолдану, ИКТ, жаңа технологиялардың әдістері мен қабылдаулары.

• Ақыл-ой, қағиданы, эстетикалы және дене дамуын бірігу.

Оқу әдістері.

Оқу әдісінің тиімділігі топта оқу дәлелденген. Сондықтан жұмыс барысында, дәстүрлік оқыту әдісінен басқа, топта оқу әдісі қолданылады. Оларға жатады:

• бірлесіп оқу,

• ми шабуылы,

• топтық пікірталас.

Топта оқу, яғни балалар оқиды дегенді білдіреді:

• бір-бірімен ақпараттармен алмасып және өз пікірлерін білдіру;

• айту және тыңдау;

• шешімдер қабылдау, бірге шешімдерді шешу және талқылау.

Тиімді оқу үшін топта оқу өзіндік және әлеуметтік әдеттерін жетілдіреді.

Бірлесіп оқу – ол әдіс, аздаған топта (2-ден 8-ге дейін адам) оқушылар өзара жалпы есепті шығару. Аздаған топтарда бірлесіп жұмыс жасау әлеуметтік және жеке біліктілік қасиетін қалыптастырады, сонымен қатар достасуға үйретеді.

Топтық пікірталас – бұл мұғалімнің басшылығымен топтық есептерді шығару мақсатында және пікірге ықпал жасауға және қатысушылардың бір-бірімен әңгімелесуді орнату оқушылардың бірлескен қызметін ұйымдастыру тәсілі.

Әдісті қолдану мүмкіндігі:

• оқушыларға мәселелерді әр жақтан көруге мүкіндік беру;

• оқушылардың жеке көз қарастарын және жеке ұстанымдарын анықтау;

• жасырын қақтығыстарын әлсірету;

• жалпы шешімдерді шеше білуге;

• қатысушылардың пікірталас жұмысын тиімді жоғарылату;

• оқушыларды мәселелерге және сыныптастарының пікіріне қызығушылығын жоғарылату;

• балалардың сыныптастарының құрметіне және бейімділігіне қажеттілігін қанағаттандыру.

Топтық пікірталас сабақтың басында, сонымен қатар қорытынды жасау барысында да қолданылуы мүмкін.

Креативтік әдістер

Ойлап табу әдісі - бұл әдіс оқушылардың белгісіз алдында жасалған өнімді құру, соңында олардың шығармашылық істерінің анықталуы. Бұл әдіс келесі түрде іске асады:

а) бір заттың сапасын басқа сапаға ауыстыру мақсатында жаңа зат құру;

б) заттың сипатын басқа ортада табу;

в) зерттелетін заттың элементін өзгерту және өзгертілген заттың жаңа сипатын сипаттау.

Ми шабуылы - балалардың тақырып немесе сұрақ бойынша айтып салу ынталандыру үшін қолданылады. Жұмыс топтарда келесі түрде жүргізіледі: ойларды туындату, мәселе жағдайларын және ойдың бағасын сараптау, ойға қарсы туындату. Әрдайым қақпалаулар, әзілдер, келеңсіз жағдайлар мадақталады. Оқушылардан өз ойларын айтып салуға немесе бағалаусыз пікірлерін немесе осы ойларды және пікірлерді талқылауды сұрайды. Тақтада мұғалімнің ойымен белгіленеді, ал ми шабуылы бір уақытқа жалғаса береді, ми шабуылына берілген уақыт ойлар біткенше.

Негізгі бағыттар және қызмет мазмұны

Сабақта есепті шығару жаңа әдіспен танысу ғана емес, сонымен шығармашылық ойды ынталандыру үшін жағдай жасау. Қойылған оқу-тәрбие мақсаттарын орындау үшін әдістемелік ұстанымдарға сәйкес, сабақтарда келесі жаттығу мен тапсырмалардың түрлері қолданылады:

• ой өріс бойжазбаны тез қосу мақсатында оқушыларды жұмысқа және психикалық механизмдерін дамыту,

• кейінгіге қалған сұрақтармен тапсырма,

• интегралды тапсырмалар, оқушылардың қызығушылығын қысқа мерзімде табуға мүмкіндік беру; - тапсырмалар, психикалық механизмдерді дамытуға бағытталған (зерде, ықылас, қиял, аңғарғыш);

• әр түрлі деңгейдегі есептерді бөлшектеп-іздеп шығару,

• шығармашылық есептер.

Бойжазба-есептер жеткілікті жоғары екпінде өтеді, әр жауапқа 2-3 секунд беріледі. Сұрақтар әр түрлі филология саласынан кезекпен беріледі. Осындай жұмыс жарыс рухын, назар жию, бір қызметтен келесіге тез ауысуға ойлауды дамытады. Кейінгіге қалып қойған сұрақтың тапсырмасының қорытындысы, әуелде оқушы есептің шартын шығару барысын ол әдеттегідей бағдарлайды, соңында қате болып шығады. Бөлшектеп-іздеу есебі тапсырманың мына түрін көрсетеді, оқушының орындау барысында, ережедегідей, өз бетімен немесе мұғалімнің аздаған көмегі өзіне жаңа білімдер мен оларды табу тәсілі ашылады.

Қызмет бағыттары:

• дарынды балалармен топ сабақтарын ұйымдастыру және өткізу, сонымен жекеше жұмыстар;

• қалалық деңгейдегі олимпиадаларға, байқауларға, мектептік викториналарға оқушыларды дайындау;

• мектепішілік іс шараларын өткізу;

• дарынды балалармен талдап қорыту және материалдарды жүйелеу және жұмыстарды қорытындылау.

Педагогтың әдістемелік жұмысы:

• өзін-өзі оқытумен айналысу;

• кәсіптік шеберлікті жоғарылату;

• басқа педагогтардың сабағына қатысу;

• педагогикалық оқуларға, семинарларға, педагогикалық кеңестерге, конференцияларға, педагогтардың қосымша білім ӘҰ отырыстарына қатысу;

• ашық сабақтарын өткізу;

• материалдар және мектеп олимпиадаларын өткізуге тапсырмалар жинақтау;

• оқушылармен тану-айналысу шараларын өткізу.