Материалдар / Дарынды оқушымен жұмыс. 8-сынып

Дарынды оқушымен жұмыс. 8-сынып

Материал туралы қысқаша түсінік

8-сыныптың дарынды оқушыларына арналған

Кирабаева Айгуль Калдыбаевна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

11 Қараша 2018

2402

11 рет жүктелген

Қазақ тілі Баяндамалар, реферат 8 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Әлия Молдағұлова атындағы №28 орта мектеп

Жеке оқушымен жұмыс дәптері

Пән:__________________________

Оқушының

аты-жөні_____________________

Сыныбы:______________________

Пән мұғалімі:__________________

Тараз 2013-2014 оқу жылы

8 сынып. Қазақ тілі

Дарынды оқушымен жұмыс жоспары

№	Мазмұны	Мерзімі
1	Әдеби тілдің грамматикалық нормалары	1
2	Әдеби тілдің грамматикалық нормалары	1
3	Сөйлем және сөйлемнің түрлері	1
4	Сөйлем және сөйлемнің түрлері	1
5	Сөйлем мүшелері	1
6	Сөйлем мүшелері	1
7	Тұрлаулы мүшелер	1
8	Тұрлаулы мүшелер	1
9	Тұрлаусыз мүшелер	1
10	Тұрлаусыз мүшелер	1
11	Сөйлемнің айқындауыш мүшелері	1
12	Сөйлемнің айқындауыш мүшелері	1
13	Сөйлемнің бірыңғай мүшелері	1
14	Сөйлемнің бірыңғай мүшелері	1
5	Оқшау сөздер	1
16	Оқшау сөздер	1
17	Жай сөйлем	1
18	Жай сөйлем	1
19	Құрмалас сөйлем	1
20	Құрмалас сөйлем	1
21	Салалас құрмалас сөйлем және оның түрлері	1
22	Салалас құрмалас сөйлем және оның түрлері	1
23	Салалас құрмалас сөйлем және оның түрлері	1
24	Сабақтас құрмалас сөйлем және оның жасалу жолдары	1
25	Сабақтас құрмалас сөйлем және оның жасалу жолдары	1
26	Сабақтас құрмалас сөйлем және оның жасалу жолдары	1
27	Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері	1
28	Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері	1
29	Сабақтас құрмалас сөйлемнің түрлері	1
30	Аралас құрмалас сөйлем және құрмалас сөйлемдердің тыныс белгілері	1
31	Аралас құрмалас сөйлем және құрмалас сөйлемдердің тыныс белгілері	1
32	Аралас құрмалас сөйлем және құрмалас сөйлемдердің тыныс белгілері	1
33	Төл сөз бен автор сөзі. Төлеу сөз	1
34	Төл сөз бен автор сөзі. Төлеу сөз	1

1. ӘДЕБИ ТІЛДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ НОРМАЛАРЫ

1.Грамматикалық нормаға қарай сөзге, қосымшаға қалай жалғанады? Сөйлемдерге грамматикалық талдау жаса.

Күнікей атын көп атқа шатастырып, жұртта таранып-сыланып жатқан Шәмши, Шәлкендердің жанына келді. Шәмшиден жылы сөз естігенге ме, кім білсін, жердегі белбеуін, сәлісін әперіп, шолпысын сыртына шығарып, жылпылдаған болды.(Ж.Аймауытов)

_______________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Әдеби тілдіц лексикалық нормасының грамматикалық нормасынан қандай айырмашылығы, қандай ұқсастығы бар екенін айт және мысалмен дәлелде.

_______________________________________________________________

3.Тіл туралы қанатты сөздер жазып, мәнін түсіндір.

_______________________________________________________________

2. ӘДЕБИ ТІЛДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ НОРМАЛАРЫ

1. Қазақ тіліндегі сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін айт және төмендегі сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне қарай талда.

Алайда амандасудан әрі бірін-бірі бұрын көрмеген бұл екеуінің сөзі өрлей алмады. (Х.Есенжанов)

Бұланбай көзі енді ашық шахтаға қарай ауып еді. (Ғ.Мүсірепов)

2.Грамматикалық норма дегенді қалай түсінесің? Төмендегі сөздерге грамматикалық нормаға сай қосымшалар жалға.

Су, халық, Отан, жазық, газет, ғалым, дария, көл.

3.Қазақтың шешен-билері туралы шағын мәтін құра.

3. СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ СӨЙЛЕМНІҢ ТҮРЛЕРІ

1.Сөйлемдерге тиісті тыныс белгіні қой және себебін түсіндір.

Мен енді анамын (Ғ.Мүстафин)

Қазір қалайсыңдар (Ғ.Мүсірепов)

Үсен үндемей су жағалап жүгіріп кетіп, бір шақпақ тас тауып әкелді (Ы.Алтынсарин)

Жем жеп, бір ішек болып, қамшыдай қатып қалған жануардың сілтеуін көрмейсің бе (Х.Есен

- Атқа, атқа, қоныңыздар - дескен үндер естілді (М.Әуезов)

2.Төмендегі тұрақты теңеулерден сөйлемнің мағыналық түрлеріне қарай сөйлем құра.

Инедей қадалып, қазықша қаздитып, доғадай иіліп, құрсаудай қысып, майсыз арбадай, жаңқадай жұқа, тақтайдай теп-тегіс.

3.«Арпа-бидай ақ ұным» деген тақырыпта Қазақстандағы астық жайлы ойтолғау жаз және сөйлемнің құрамына қарай талда.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ СӨЙЛЕМНЩ ТҮРЛЕРІ

1.Сұрап білу мақсатында айтылған сөйлем және оның сұрақ түрлері туралы түсіндіріп, мысалдар жаз.

2.Төмендегі сөйлемдерден бұйрықты сөйлемдерді тауып, жасалу жолын және тыныс белгісінің қойылуын айт.

Сіз ертең болыстың кеңсесіне баруыңыз керек. (Б.Майлин)

- Омбыдан әкелген карден шыны аяқтарды шығар сандықтан! Бас қанаттың қалғанын тұтасымен қоярсың! (Ғ.Мүсірепов)

3. Мектеп өмірінен мақала жаз.

5. СӨЙЛЕМ МҮШЕЛЕРІ

1.Төмендегі тұрақты теңеулерді пайдалана отырып, құсбегілік туралы мәтін құра.

Дала бүркітіндей қырағы,түлкіге төнген бүркіттей, лашын құстай шүйіліп, қырғидай тиіп, тұйғындай түйіліп, қолға қонған қаршығадай, қасқырға түсетін бүркіттей, кәрі бүркіттей түнеріп.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Сөйлем мүшелерінің белгілерін атап, төмендегі сөйлемдерді сөйлем мүшелерінің атқаратын қызметіне қарай талдау жаса.

Өйткені дәл осы мезгілде сол жақтан жылқышылар көрініп, жаңағы жығылып жатқандарға қарай тұра шапқан. (Қ.Жұмаділов)

Жолға шығарының алдында Асқар Ақтұмадағы Дәнеш апайдікінде болып, Сапар ақсақалға кездесті.(Ә. Әлімжанов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.«Ән – көңілдің ажары» деген тақырыпта қазіргі қазақ әндері жайлы ойтолғау жаз.

__________________________________________________________________

6. СӨЙЛЕМ МҮШЕЛЕРІ

1. Сөйлемдерді сөйлем мүшелерінің құрамына қарай талда.

Соңыма түсіп, жолбарысша жұлынып, екі иығыңды жұлып жеп, өзің де жетер ең. (С.Жүнісов)

Бірақ Жәнібек барыстай атылып, Қарабайды ат үстінен жұлып алған. (І.Есенберлин)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Тұрақты теңеулерден сөйлем құрап жазып, синтаксистік талдау жаса.

Күрмелген жіптей, құлпырған тоты құстай.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Қазіргі кинолар туралы өз пікіріңді жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

7. ТҰРЛАУЛЫ МҮШЕЛЕР

1.Бастауыш пен баяндауыштың арасына қойылатын сызықшаларды мысалдармен түсіндір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Мәтіннен сөйлемнің тұрлаулы мүшелерінің қай сөз таптарынан жасалғанын айтып, құрамына қарай талдау жаса.

Біреу аңға серілікпен шығады, біреу оны күнкөрісіне жамау-жасқау етеді. Алшағырда осының екі жағы да бар еді. Жадау бір торы мұның үйінің алдында да намаз оқығандай мүлгіп тұр. Торынын алдында сымдай ширатылған тарғыл тазы жатыр. (Ғ.Мүсірепов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Өз мектебің туралы мақала жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

8. ТҰРЛАУЛЫ МҮШЕЛЕР

1.Сөйлемдердің тиісті тыныс белгісін қойып, қойылу себебін түсіндір және сөйлем мүшелеріне қарай талда.

Асқардың шошынған дауысы осы дауыс. (СМұқанов)

Бақытты елге мен бала, бақытты елге сен ала ... (А.Тоқмағамбетов)

Жәукенің қызы үлгілі қызы үлгілі қыз болды! (Б.Майлин)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Баяндауыш болатын сөз таптарын айт және қандай жағдайда бастауыштан кейін сызықша қойылатынын мысалдармен дәлелдеп шық.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Мақал-мәтелдер жазып, оның мағынасын түсіндір және оларға кешенді талдау жаса.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

9. ТҮРЛАУСЫЗ МҮШЕЛЕР

1.Мәтінді байланыс түрлеріне қарай,сөйлем мүшелеріне қарай талда.

Биылғы қыс сықырлаған аязсыз, құтырынған борансыз жұмақ басталып еді. Мал әлі жайылымды, жаз қызуы бойда, бүрсеңдер кездің белгілері әлі білінген жоқ-ты. Әр үйдің алдында аңға шығып қайтқан жарау аттар қаңтарулы түр. (Ғ.Мүсірепов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Берілген тұрақты теңеулерден сөйлем құрап, оны сөйлем мүшелеріне, құрамына қарай талда.

Аттөбеліндей, көктемнің көгіндей, сабағынан үзілген алмадай, жел айдаған қаңбақтай, өрт шарпыған бұтадай.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.«Қазақстанның қазбалы байлықтары» деген тақырыпта мәтін құра.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

10. ТҮРЛАУСЫЗ МҮШЕЛЕР

1.Анықтауыш және оның байланыс түрлері. Мысалдар жазып, талдап шық.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Аспан, ай, күн туралы тұрақты теңеулер жазып, морфологиялық талдау жаса.

Үлгі: Бұлтсыз аспандай, ашық күндей, туған айдай.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Өз мектебің туралы жарнама жаса.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________________

11. СӨЙЛЕМНІҢ АЙҚЫНДАУЫШ МҮШЕЛЕРІ

1.Төмендегі сөйлемдерге тиісті тыныс белгіні қой және айқындауыш мүшенің қай түрі екенін айт.

Ал қалаған қажеттің бәрін артыңнан облыстан тез жөнелте-жөнелте беруге біз Сұлтанов екеуміз міндеткер боламыз. Абай көңілінде Бөжейді Кәмшат үшін жазықсыз жас нәресте үшін айыптаған үкімге ақтау жоқ. (М. Әуезов)

Біздер осы аудиториядағы бір топ студенттер өздерімізді ең бақытты жандар санап отырмыз.(Қ.Жұмашев)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Айқындауыш мүшенің екі жағына қай кезде сызықша қойылатынын айт және төмендегі сөздерден сөйлем құрап, сызықшаның қойылу себебін мысалмен түсіндір.

Жан көрмеген, жан баспаған, маздап, лаулап, оттай, ақ торғын, шұға, барқыт, жібек.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Досыңа мінездеме жазып, айқындауыш мүшенің астын сыз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________________________________________

12. СӨЙЛЕМНІҢ АЙҚЫНДАУЫШ МҮШЕЛЕРІ

1.Төмендегі тұрақты теңеулерден қосарлы айқындауышқа, оңашаланған айқындауышқа сөйлем құрап жазып, синтаксистік талдау жаса.

Аққудың мамығындай, қоңыр қаздай мамырлап, сұлудай сыланады, барқыттан жұмсақ.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Сөйлемдердегі оңашаланған айқындауышты тауып, тыныс белгісін қойып, морфологиялық талдау жаса.

Отанымыздағы бауырлас елдердің әрқайсысының әдебиет тілін соның ішінде көркем әдебиет тілін сөз ету - аса бағалы жайдың бірі. (М.Әуезов)

Сол арманын Ербол апарып, әуелі Тоғжанның жеңгесіне Асылбектің келіншегіне айтыпты. (М.Әуезов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Қазақтың сал-серілері туралы мәтін құрап, ішінен айқындауыш мүшелердің астын сыз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

13. СӨЙЛЕМНІҢ БІРЫҢҒАЙ МҮШЕЛЕРІ

1.Жалпылауыш сөз туралы айт және жалпылауыш сөз бірыңғай мүшенің алдында немесе соңында келгенде қандай тыныс белгі қойылатынын мысалдармен көрсет.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Сөйлемдерден жалпылауыш сөздерді, бірыңғай мүшелерді тауып, олардыц қай сөз табынан және қандай сөйлем мүшесі болып тұрғанын талда.

Бірнеше күннен кейін мен, әжем және апам - бәріміз кемеде, кішкене каютада, келе жаттық. (М.Горъкий)

Түркісибтен келген вагонмен Москваға тоғыз кісі: Байжан, Гүлнар, Сырбай, Бакытжан, Рахмет, Ағайша, Масақбайдың екі баласы мен әйелі жүріп кетті. (С.Мұқанов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Елбасымыз туралы ойтолғау жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

14. СӨЙЛЕМНІҢ БІРЫҢҒАЙ МҮШЕЛЕРІ

1.Әке, ана туралы мақал-мәтелдер жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Мәтінге кешенді талдау жаса.

Солардың ішіндегі ең көрнектісі және бар жиынға қадірлі, сүйіктісі - мынау қос ішекті домбыра безілдетіп отырған орта бойлы, қызғылт жүзді, кең, ақ маңдайлы, нұрлы жігіт. Үстінде қара мақпал кең, жеңіл шапаны бар. Омырауы ағытылған, «сері жаға» ақ көйлектің сыртынан киген сарғылт түсті қытайы жібек қамзолы бар. (М.Әуезов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Өзің оқыған әдеби шығармадан бір кейіпкерге сипаттама жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________

15. ОҚШАУ СӨЗДЕР

1.Оқшау сөздердің қаншаға бөлінетінін айтып, одагай сөзге қойылатын тыныс белгіні мысалдармен дәлелде.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Төмендегі сөздерден оқшау сөздердің барлық түріне сөйлем құрап жаз.

Найза салғандай, отқа күйгендей, мөлдіреген сүлу, жүректі, ботадай сүйкімді, арыстандай ашынып, түйіле қарап, ұялас құстар, өткір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Туган жеріңе сипаттама бер, оқшау сөздердің астын сыз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

16. ОҚШАУ СӨЗДЕР

1.Сөйлемдерден оқшау сөздерді тауып, синтаксистік талдау жаса және оқшау сөздер не себепті сөйлем мүшесі болмай тұрғанын түсіндір.

- Охой, деген-ай десеңші, - деп күрсініп қойды Зәкең, шелпектен көмейіне бір тығып жіберіп. (Ә. Омаров)

Е, тәйір, күзектің шөбі бітуші ме еді? (М.Әуезов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Оқшау сөздердің барлық түрін сөйлемнің басында, ортасында, аяғында келтіріп сөйлем құрап жазып, тыныс белгісінің қойылуын түсіндір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Досыңа хат жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

17. ЖАЙ СӨЙЛЕМ

1.Атаулы сөйлемнің басқа сөйлемдерден айырмашылығын мысалдармен дәлелдеп көрсет.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Сөйлемдерді жай сөйлем түрлеріне қарай ажыратып талда.

Арбада екі кісі отыр. (М.Әуезов)

Екеуінің тек әдісі бөлек. (Ә. Сәрсенбаев)

Қазақ жұмыскерлерінің арасында асып кеткен әкімі де жок екен. (Ғ.Мүсірепов)

Бұл бұрынғысындай ағайын-туған, ел-жұртпен араласудан да қалды. (Ғ.Мүсірепов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Қазақтың ұлттық қолөнері жайында мәтін құрап, 3 сөйлемді жай сөйлем түріне қарай талда.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

18. ЖАЙ СӨЙЛЕМ

1.Тұрлаусыз мүшелердің қатысу, қатыспауына байланысты жай сөйлемдер нешеге бөлінеді? Мәтінді сөйлем мүшелеріне қарай талдап, жай сөйлемніц қай түрі екенін айт.

Самал жел.Тас қайрақ жол. М-ка сынапша ағып келеді. Каргрэс пен Қарағандының арасы отыз бес километр. Бұрын жол үстінде жалғыз үй Мұздыбай ғана отыратын. (Ғ.Мұстафин)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

2.Толымды сөйлемнен толымсыз сөйлемнің қандай айырмашылығы бар? Мәтін құрап түсіндір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Қазақтың ою-өрнегінің шығу тарихы және оның түрлері туралы шағын мәтін жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

19. ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ

1.Құрмалас сөйлемнің түрлерін айт және мысал келтіріп, құрмалас сөйлем түрлерінің айырмашылықтарын көрсет.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Төмендегі мәтінді аралас құрмалас сөйлемге айналдырып, синтаксистік талдау жаса.

Жарлының пірі жастаң ата,

Ұрының пірі қалтаң ата.

Іскердің пірі тепшім ата,

Кәрінің пірі кекшіл ата.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

3.Өз сыныбың жайында шағын мақала жаз және ішінен құрмалас сөйемдерді тап.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

20. ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ

1.Салаласып та, сабақтасып та байланысатын сөйлем түріне сөйлем құрап, байланысу түрлеріне қарай талда.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Төмендегі жай сөйлемді құрмалас сөйлемге, құрмалас сөйлемді жай сөйлемге айналдырып жазып, кешенді талдау жаса.

Ел ортасының өзге сөзі бір төбе болганда, Түсіп үшін осы жай өзі бір төбе болатын. (М.Әуезов)

Қазір колхоз, подхоз бөлімшелері шашырап кеткен. Қай шаруашылық кімдікі екенін біліп болмайды.(Ғ.Мұстафин)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Туған күніңе шақыру қағазын (билетін) жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

21. САЛАЛАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ

1.Төмендегі тұрақты тіркестерді пайдалана отырып қарсылықты салалас сөйлемдер құра және қалай жасалып тұрғанын талдап шық.

Балдан тәтті, қағаздай кірсіз, сыбызғыдай жіңішке, удай ащы, қазанның күйесіндей.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Төмендегі сөйлемдердің қайсысы кезектес салалас, қайсысы талғаулы салалас екенін тауып, жасалу жолдарын түсіндір.

Күндіз ылғи ұзақ жырлар жырланады немесе әредікте шешендер, ділмарлар айтқан тақпақ, тартыс, билік, даулар айтылады. (М.Әуезов)

Зор даусынан кейде ыза мен зіл де байқалады, кейде Абайға қызық көрінетін мақал-мәтелдер айтылып кетеді. (М.Әуезов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Өзің ұнататын табиғат мезгіліне өлең шығар.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

22. САЛАЛАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ

1.Төмендегі жалғаулық шылаулар арқылы байланысқан себеп-салдар салалас құрмалас сөйлемдер, қай жалғаулық шылаудан кейін себеп мәнді жай сөйлем, қай жалғаулық шылаудан кейін салдар мәнді жай сөйлем келеді. Мысал жаз.

Шылаулар: сондықтан, сол себепті, өйткені, себебі, неге десеңіз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Төмендегі құрмалас сөйлемдерден қарсылықты салалас құрмалас сөйлемді тауып, тыныс белгілері жайында айт.

Жаздың жұмсақ желі терезенің ашық көзінен кіріп, жібектей болып бетті шарпыды. (ССейфуллнн)

Олардың сөздерінде бояу аз болады, бірақ тыңдаушыны еріксіз ерте жөнеледі. (Қ.Жармағамбетов)

Сөз көп, тыңдаушы - аз. (Ғ.Мұстафин)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Төмендегі жалғаулық шылаулар арқылы табиғат туралы мәтін құрап, салаластың қай түрі екенін ажырат.

Әрі, және, кейде, біресе.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

23. САЛАЛАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ

1.Кезектес салалас пен талғаулы салаластың қандай ұқсастығы, қандай айырмашылығы бар? Мысалдар арқылы талдап шық.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Себеп-салдар салалас құрмалас сөйлем туралы айтып, төмендегі сөйлемдердің тиісті тыныс белгісін қой.

Ешкім үндемеді өйткені бұндағы кісілердің бәрі де қарт әйелдің даусын білетін. (Ә.Нұрпейісов)

- Әй, ол жеңер сені себебі келешек оныкі ғой!.. (СМұқанов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.«Сазгердің бәрі Шәмші емес» деген тақырыпта қазіргі сазгерлер жайында өз пікіріңді жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

24. САБАҚТАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖАСАЛУ ЖОЛДАРЫ.

1.Көп бағыныңқы сабақтас сөйлем дегеніміз не? Мысалмен дәлелде.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Көп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемді, төмендегі тіркестерден сөйлем құрау арқылы түсіндір.

Сайдың тасындай, күмістей жалтылдап күнге шағылысқан, қорғасындай балқып.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Сүйіп оқитын пәнің туралы өз пікіріңді айт.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

25. САБАҚТАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖАСАЛУ ЖОЛДАРЫ.

1.Сатылы көп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемнің, жарыспалы көп бағыныңқыдан қандай айырмашылығы барын мысалдармен түсіндір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Төмендегі құрмалас сөйлемдердің тиісті тыныс белгісін қой және құрмаластың қай түрі екенін, жасалу жолын айт.

Ералин жуынып шыққан соң қорасына ойлы көзбен қарап тұрғанда есіктен басын ғана қылтитып қарт анасы шықты. (Ғ.Мұстафин)

Мал, жан көп, бай ауыл осы орынды қыстауға лайықтап алғаннан әлі жаңа қыстау сала алмай ескі тар қораға сия алмай күннің көзі жылынысымен киіз үйге шығыпты. (М.Әуезов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Өз өмірбаяныңды жазып шық.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________________________________________

26. САБАҚТАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖАСАЛУ ЖОЛДАРЫ.

1.Төмендегі тұрақты теңеулерден сатылы көп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем құрап, морфологиялық талдау жаса.

Тауда өскен қарағайдай, жел соққан қамыстай, сыңсыған қара ормандай.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Салалас пен сабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолындағы, тыныс белгілеріндегі, құрамындагы ұқсастыгы мен айырмашылығын айтып, мысалдар жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Латын әліпбиіне көшу жайлы пікірлерге өз ойыңды жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

27. САБАҚТАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМНІҢ ТҮРЛЕРІ

1.Қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмаластың жасалу жолдарын мысалдармен көрсет.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Мезгіл багыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемді айтып, төмендегі сөйлемдерден мезгіл багыныңқы сөйлемді тауып, жасалу жолын түсіндір.

Жаны сүйген жұмысын істесе, адамға одан артық, не қызық бар? (І.Есенберлин)

Егер дұрыс деп тапсаңдар, Елизавета мен Андрейді бүгін түннен калдырмай босатуға болады. (Ғ.Мүсірепов)

Жасы үлғайған сайын, адам көңілшек те, көп ойланғыш та келеді. (Ғ.Сланов)

«Амангелдіге» келісімен, бұл арман шыңына жетті. (Ғ.Мұстафин)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Төмендегі тұрақты теңеулерден себеп бағыныңқы құрмалас сөйлем құрап. Қалай жасалып тұрғанын айт.

Тәңірдей табынып, молдаша қаранып, жынын алдырған бақсыдай, намаздың сабағындай.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

28. САБАҚТАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМНІҢ ТҮРЛЕРІ

1.Қимыл-сын бағыныңқы сабақтастың бағыныңқы сыңарының баяндауыштарының қалай жасалатынын сызбамен көрсет және мысалдармен дәлелдеп шық.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Сөйлемдердегі көп нүктенің орнына қажетті сөздерді ойдан қойып, мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемдер жаса және баяндауыштарын тауып, қалай жасалып тұрғанын айт.

Таныс біреу кездесер ме ..., Жабай жер үйлерді аралап кетті. (Ғ.Мүсірепов)

Үйлерді күртіктер баспау ... , қыстың басында ауылды және үйлерді жағалай қамыстан қалқан ұсталады. (С.Мұқанов)

Тың адам келеді ..., айтып отырған әңгімесінің желісін өзгертпейді, қайталамайды. (М.Әуезов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.«Күй құдіреті» деген тақырыпқа шағын шығарма жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

29. САБАҚТАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМНІҢ ТҮРЛЕРІ

1.Мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем дегеніміз не? Мысал жазып, сұрақ қой.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Төмендегі тіркестерден қимыл-сын бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем құрап, кешенді талдау жаса.

Қалғып кеткен, сүңгіп келеді.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Жеті атаңды атап, өз өмірбаяныңды жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

30. АРАЛАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМДЕРДІҢ ТЫНЫС БЕЛГІЛЕРІ

1.Жалғаулық шылау арқылы байланысқан салалас құрмаластың тыныс белгісін айтып, мысалдармен дәлелде.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Сабақтас құрмаластың тыныс белгісін айт және төмендегі сөйлемдерге тиісті тыныс белгісін қойып, баяндауыштарының жасалу жолдарын талда.

Басының ішінде қорғасыны босаған бір ескі сақа жүргендей бірдеме сықылдайтын сияқты. (Ғ.Мүсірепов)

Дәурен, қорғанатын күні жоқтай тек бүкірейе береді. (І.Есенберлин)

Жаман қауынның жақсысы болғанша жақсы қауынның жаманы бол. (М.Әуезов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.«Азияның ең жас барысына айналамыз» деген тақырыпқа мәтін құра, ішінде көп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлелм болсын және оның тыныс белгісін түсіндір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

31. АРАЛАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМДЕРДІҢ ТЫНЫС БЕЛГІЛЕРІ

1.Жалғаулықсыз байланысқан салалас кұрмалас сөйлемдерге төмендегі сөз тіркестерінен сөйлем құрап, тыныс белгісін айт.

Жұмаққа келгендей, таудай теңселіп, ескі танысьшша, төредей күтіп.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Аралас құрмалас сөйлемге мысал жазып, тыныс белгілерін түсіндір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.«Ана жүрегі» деген тақырыпқа шағын шығарма жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

32.АРАЛАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ЖӘНЕ ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМДЕРДІҢ ТЫНЫС БЕЛГІЛЕРІ

1.Көп бағыныңқы сабақтас неше түрге бөлінеді? Түрлеріне мысал жазып, тыныс белгісін түсіндір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Салалас құрмаласты сабақтас құрмаласқа айналдырып, морфологиялық талдау жаса және тыныс белгісін айт.

Оларда пасыктық бар, адамдық жоқ. Қараңғы жауыздық бар, жаркын жүз жок. (М. Әуезов)

Күн көзі қалай жылт етті, шөпшілер де солай жадырап шыға келді. (Қ.Әбдіқадыров)

Жүргіншілер кейде екіден, үштен қатарласады да, кейде жол тараған уакытта жалғыз-жалғыз кетеді. (М.Әуезов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Досыңның келбетін суреттеп жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

33. ТӨЛ СӨЗ БЕН АВТОР СӨЗІ. ТӨЛЕУ СӨЗ.

1.Төлеу сөзді төл сөзге айналдырып, мысал жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Төмендегі мәтіннен төл сөз бен автор сөзін ажыратып, тиісті тыныс белгісін қой.

Сонда Қазыбек тұрып Қоңтажыға Жұмыр басты, екі аяқты адамның өзін қайыр! Төрт аяқі малымның көзін қайыр Ерім үшін құн алмай өлісемін, бозымның көзі жоқ болса, екі есе құн аламын Бұл айтқаным болмаса, тал түсте талап алам! дегенде Қоңтажы Қазыбек би, ерің үшін құн алмай өлісемін дегеніңді жөн дедік. Ал бозыңның төлеуін екі есе ғып аламын дегеніңе жол болсын! депті. (Шешендік сөз)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3.«Менің елім» деген тақырыпқа шағын шығарма жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

34. ТӨЛ СӨЗ БЕН АВТОР СӨЗІ. ТӨЛЕУ СӨЗ.

1.Төл сөздің тыныс белгілерінің сызбасын жаса және мысал келтір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

2.Төлеу сөздің жасалу жолы және төмендегі төл сөздерді төлеу сөзге айналдыр.

Сап-сары ала Тропинин пәуескеден қарғып түсті де:

- Жұман қайсың? - деп сұрады.

- Е, ол кісі енді... мынау... Е, осы кісі... - десіп жұрт Жұманнан шегініңкіреп барады...

- Приказ жариялаңыз! — деді Тропинин. (Ғ.Мүсірепов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Сүйіп оқитын газет-журналың туралы пікіріңді жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!