Дене шынықтыру сабағы. Мұғалім нені білуі керек?

Турлыбаева Сандугаш Пернебековна

Шымкент қаласының білім басқармасының

"№83 жалпы орта білім беретін мектебі"

коммуналдық мемлекеттік мекемесі

дене шынықтыру пәні мұғалімі

Дене шынықтыру сабағы. Мұғалім нені білуі керек?

Нормативтік-құқықтық база. Дене шынықтыру сабағын ұйымдастыру ережелері мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына, "Білім туралы" заңға, санитарлық-гигиеналық ережелер, мектепішілік актілеріне және басқа ережелерге сәйкес келеді. Спортзалда паспорт, өрт қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулық, әр түрлі іс-әрекеттерді жүргізу кезінде денсаулықты қорғау жөніндегі нұсқаулық болуы мәндетті.

Жұмыс бағдарламасы. Мұғалімнің оқу процесін жұмыс бағдарламасынсыз бастауға құқығы жоқ, оны оқу жылы басталғанға дейін тіркеп, бекіту керек. Жұмыс бағдарламасында сағат саны, сабақ тақырыптары жазылады. Әр сабақ үшін сабақтың күні, нөмірі және тақырыбы бар күнтізбелек-жоспар дайындау керек, онда негізгі және аралық міндеттерді, оларға жету жолдарын, әдістемелік шешімдерді, нормаларды көрсету керек. Тапсырманы нақты тұжырымдау жұмыс процесінің тиімді құрылысын қамтамасыз етеді. Әрбір сабақ алдыңғы сабақтың жалғасы болуы керек және барлық сабақтар жалпы жаһандық мақсатқа бағытталуы тиіс. Құрылымы бойынша әдеттегі сабақ дайындық бөлігіне 12 минутқа дейін, негізгі бөліміне 20-25 минут және қорытынды бөлімге 3-5 минут бөлінеді.

Оқушылардың денсаулығы туралы мәліметтер. Жарақаттанудың алдын алу, жоғары нәтижелерге қол жеткізу және оқушылардың денсаулығын сақтау үшін мониторинг жүргізу, балалардың даму динамикасын бақылау және ауруларды ескеру қажет. Оқу жылы басталмас бұрын оқушылардың жағдайын тек жылдамдық, төзімділік, күш пен икемділік тапсырмаларын қамтитын тестілеу арқылы анықтауға болады. Мұндай мониторинг оқу жылының ортасында және соңында да жүргізілуі керек. Ауруларды босатуға келетін болсақ, физиологтар белгілеген нақты мерзімдер бар. Мысалы, респираторлық аурудан кейін қалпына келтіру үшін балаға 1-3 апта, тұмаудан кейін — 2-3 апта, пневмониядан кейін — 1-2 ай, мидың шайқалуынан кейін — 2-3 ай беріледі. Осы уақыт ішінде балаға бақылау қажет.

Қауіпті жағдайлардың алдын алу шаралары. Дене шынықтыру мұғалімінің алдында әр оқушының іс-әрекетін және оның бір түрін (мимика, іс әрекетін) бақылау, баланың жүктемелерге және снарядтармен өзара әрекеттесуге қаншалықты дайын екенін, одан не күтуге болатындығын түсіну қиын міндет тұр. Спорттық жарақаттанудың алдын алу үшін балаларды қауіпті жағдайларды алдын-ала білуге, олардан уақытында шығуға, жаттығуларды денсаулыққа зиян келтірместен аяқтауға үйрету керек. Оқушылар жаттығуды сәтсіз аяқтаған жағдайда сыныптасына көмектесуге дайын болуы керек. Жеке тақырып: оқушылардың жабдықты орнатуы. Бұл жұмыстар міндетті түрде мұғалімнің бақылауында болуы керек. Әр оқушыға қандай снарядтан қандай жарақат алуы мүмкін екенін түсіндіру керек.

Алғашқы медициналық көмек көрсету бойынша білім. Егер жарақаттың алдын алу мүмкін болмаса, мұғалімнен шұғыл алғашқы көмек қажет. Дене шынықтыру мұғалімі сыну, созылу, сондай-ақ жарақат алу, үсік шалу, жылу немесе күн соққысы кезінде не істеу керектігін нақты білуі керек. Қажетті дағдылар: жасанды тыныс алу, жанама жүрек массажы, сплинт, аяқ-қолды таңғышпен бекіту. Күтпеген жағдайлар — дене шынықтыру сабақтарында жиі кездесетін құбылыс. Дүрбелең болмау және дәл диагноз қою және білікті емдеу үшін медицина қызметкерлеріне уақытында бару маңызды.

Жаңа әдістемелік әзірлемелер. Сабаққа дайындық оқу жылына дейін басталады және бұл тек стандартты сабақтарды жоспарлау туралы емес. Мұғалімнің өзін — өзі дамытуы-сәттіліктің кепілі. Бақытымызға орай, бүгінде көптеген ақылы және ақысыз біліктілікті арттыру курстары, кәсіби іс-шаралар, вебинарлар, тәжірибе алмасу алаңдары бар.

Оқушыларды ынталандыру идеялары. Балалар денешынықтыру пәніне қызығушылық қалыптастыру керек. Дене шынықтырудағы танымдық белсенділік пен белсенділік оқушыларға рахат әкелуі керек. Бұған екі фактор ықпал етеді: биологиялық және әлеуметтік. Біріншісі баланың ашық ойындарға деген қажеттілігін білдіреді, екіншісі-құрдастары мен мұғалімдерінен оң баға алу қажеттілігі. Қарапайым әдістер де оқушыны қызықтыруға көмектеседі: музыка (жұмыс қарқынын арттырады, позитивті көзқарас орнатады), спортшылардың шабыттандыратын әңгімелері (балаларды спорт тақырыбымен баурап алады, мектептен тыс уақытта физикалық белсенділікпен айналысуға, секцияларға жазылуға шақырады), демонстрациялық сабақтар (оқушыларды жоғары нәтижелерге жетелейді). Жалпы, дене шынықтыру сабақтарының тиімділігі көптеген факторларға байланысты. Мұғалімнің кәсіби деңгейінен ғана емес, сонымен қатар заманауи жабдықтардың болуынан, мектеп әкімшілігі мен сынып жетекшілерінің пәніне деген көзқарасынан. Қолайлы жағдайда дене шынықтыру сабақтары қазіргі мектеп оқушыларының салауатты өмір салтының негізін қалады.