Терроризм (ланкестік) - саяси мақсатқа жету жолында жастарды ерікті түрде иландыру әдістері. Діни экстремизм жастардың санасына әсері.

Көздеген мақсатына жетуде, миссионерлік ұйымдар тұрғылықты халық басым ораласқан елді мекендерде тұрып, халықтың салт-дәстүрін, мәдениетін, болмысымен қатар, рухани дүниетанымдық жүйесін анықтау барысында жетерліктей дәрежеде толыққанды зеріттейді. Қоғамдағы түрлі келеңсіз жағдайаттарға байланысты, өмірге көз қарасы бұлынғыр, түрлі сынақтарға тап болып, шешімін табуда қыйындыққа шыдамай, діни сауаттылығы таяз, сонымен қатар жастар осы топтардың үгіт насихатына иланып қалатыны сөзсіз. Қоғамдағы орын алып жатқан ланкестік әрекеттер жастарға дінді жеткізгенде оның діни психологиясын зеріттеп, оның әлсіз тұстарын анықтайды. Кез келген қоғамда адамның діни болмысымен қатар, қоршаған ортадағы болып жатқан келеңсіз жағдаяттарға байланысты өз орнын табуда оны лидерлік дәрежеге жеткізген сыңай танытып оны көздеген мақсатына пайдалануда жылы шырай танытып, өз мүддесін іске асыруда барынша қолдау көрсетеді. Сауатсыздықпен надандықта бұрыс іс әрекетін анғарған кезде, тығырыққа тіреліп ланкестік ұйымның мүшесіне айналады.

Күніміздегі лаңкестік ұйымдардың алдыңғы қатарында орын алған топтардың ең қауіптісі саяси билікке жетуде кез келген әрекетке баруда мемлекетін, ата-анасын (отбасын) тіпті өмірін сарп етуге дайын екендігінің куәсі болдық.

1992 жылдың 15 қаңтарда «Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер» - атты заңның барысында, қабылдаңған заңдағы «Барлық діндер мен діни бірлестіктер заң алдында бірдей» деген бөлімін миссионерлiк ұйымның өз мүддесін іске асыруда қолайлы жұмыс жасауға жол ашты. Сонымен қатар күніміздегі пайдасынан зияны басым, күніміздің ақпарат көзі болып саналатын ғаламтор желісінде ақпараттық-насихат сепаратизммен лаңкестіктік әрекетті іске асырудағы белсенділік танытуда. Қазақстанда тыйым салынған ұйымдардың «жахилия», «жихад» ұғымын бүгіңгі күннің қатыгездік пен зұлымдықты еске түсіретін термин сөздерге айналды. Сондықтан да күнімізде Ислам дінінің амірлерінен бұрын, бұл терминге қызығушылық әлде қайда жоғары. Ислам дінін өз мүддесіне қолданушы лаңкестік ұйымдарды теориялық аспектылары күнімізде кеңінен талқылануда. Соған қоса лаңкестік әрекеттің пайда болу негіздерін ғана зеріттеп қоймай, құқықтық теориялық талдау жасау. Қорыта айтқанда басқа да қылмыс түрлерін болдырмаумен қатар алдын алу. Күнімізде лаңкестік ұйымдар Қазақстанмен қоса Орта Азияныда мүлт қалдырмады десекте болады. Түрлі экстремизмге қарсы негізделген қылмыстық жауапкершілікке тартылады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. «Қазақ Энциклопедиясы»

2. Қалмахан Ержан, Мұратхан Махмет. «Салыстырмалы диндер және ағымдар». – Алматы: «Нұр-Мүбарак» баспасы, 2017.

3. Сағынкүл Қонар. «Діндер тарихы» – Алматы: 2011.

4. Аникин Д.П. История религий. – М., 2007.

5. Айтбаев О. Дінтану. – Карағанды, 2009.