Дуальды оқыту - кадр дайындаудың тиімді формасы.

Дуальды оқыту - кадр дайындаудың тиімді формасы.
ҚазақстандаЕлбасының тапсырмасыменмемлекетіміздебəсекеге
қабілеттімамандардаярлаумақсатындатехникалықжəнекəсіптікбілім
берудіжаңғыртуүдерісібасталды.Бүгінəлемдедуальдікжүйемен
мамандардаярлауеңтиімдітəсілболыпесептеледі.Дуальдікжүйенің
ерекшелігістуденттердіңтеорияданбасқа,жұмысберушіболып
табылатынкəсіпорындарменмекемелергебарыптəжірибеденөтуін
көздейтіндігінде.Бұлжүйе​Германия,Австрия,Дания,Нидерланды,
Швейцариясияқтыдамығанелдердетабыстықолданылуда.2012
жылдан бастапкөптегеноқуорындарындадуальдікжүйенің
Қазақстандық үлгісі жасалуда.
Оқытудыңдуальдікжүйесідегеніміз–дуальдіоқытужүйесінде
кəсіптікбілімберу–кəсібимамандыққадайындықжүргізуүшінбілім
алушыныңтеориялықжəнепрактикалықдағдысынқалыптастыру
мақсатында жүргізілетін негізгі оқыту жүйесі болып табылады.
​Дуальдіоқытужүйесініңбастымақсаты–оқубазалық
мекемелеріменсеріктестікретіндебірлесеотырып,бəсекегетүсеалатын,
мамандығыбар,кəсібіннақтытаңдаған,жұмысқаорналасаалатынжəне
өзінің кəсіби білімін жоғарылатуға ұмтылған мамандар даярлау.
Дуальдіоқытужүйесініңміндеті–колледждібітіргенжасмаман
кəсібижүйедегіжұмысыныңнəтижеліболуы,болашақмаманныңкəсіби
əрекетінің толық даярлығын қалыптастырады.
Дуальдікжүйеэлементтеріненгізубойыншаатқарылатын
іс-шаралардың бағыттары:
-əлеуметтіксеріктестіктерүшінжұмысжасайтынқұқықтық–
нормативтік базаны жетілдіру;
-дуальдікжүйеніенгізудіңшетелдікжəнеотандықтəжірибелерін
зерделеу;
- колледждің материалдық-техникалық, оқу-əдістемелік базасын нығайту;
-оқытушыларқұрамыүшінүйретушітренингтер,біліктіліктерінкөтеру
курстарын ұйымдастыру;
- педагогтарды əлеуметтік қорғау жəне бастамаларына қолдау көрсету;
-колледжтүлектерініңжұмыспенқамтамасызетілуінежағдайтуғызудың
жолдарын жетілдіру болып отыр.

Дуальдік жүйе элементтерін енгізу нəтижесінде:
- ең бастысы сапалы мамандар даярланады;
- колледждің бəсекеге қабілеттілігі артады;
- оқытушылар құрамының əлеуеті мен біліктілігі көтеріледі;
- колледж түлектері жұмыспен қамтамасыз етіледі.
Дуальдіоқыту–қазіргіқалыптасқанжағдайдамамандардаярлаудың
еңтиімдітəсілі.Тиімділігіалынғантеориялықбілімоқубазалық
мекемелеріндеөтетінтəжірибелікжұмыстарменжəнепедагогикалық

практикакезіндебекітілетіндігіненкөрінеді.Бүгінгіоқуаудиториясында
берілгенбілімертеңгікүніоқубазалықмекемелеріндеқолданылады.Білім
берудіңдуальдікжүйесібелгілібіркəсіпбойыншажастарғабілімберу,
колледжжəнеоқубазалықмекемелерарқылыболашақмаман
құзыреттілігінқалыптастыру,яғниекімекемедемамандайындауға
қатысады.Бұлүшінбілімалушыныңоқуорныменмамандығынасайоқу
базалықмекемеарасындабайланысорнату.Екімекемедебір-біріне
қатысты тəуелсіз əріптестер болуы тиіс.
Дуальдібілімберуүдерісі,еңалдыменжекетұлғағабағытталып,білім
алушыныңшығармашылықіскерліксапаларын,коммуникативтілігін,
жұмысқабейімділігін,рухани-адамгершілікмəдениетінжəнеболашақ
мамандардыңсауаттылығынқалыптастырады.Білімалушылардың
қызығушылығыменмекемелердіңсұранысынақарайжұмысқадеген
ынтасын,ептілігіменұқыптылығынарттыру.Дуальдікжүйебойынша
оқытылатынмаманқажеттібіліктілікпенеңбекдағдыларына,кəсіби
білімге ие болса, еңбек нарығында сұранысы жоғарылайды.
Білімалушыжастарүшін–өмірдегіөзорнынертетабуға
мүмкіндіктуады,жұмысқаертеараласып,бейімделеді.Қазіргікезеңде
əлемдеоқытудыңдуальдыжүйесі–кəсіптік-техникалықкадрлар
даярлаудыңеңтиімдіжолдарыныңбірі.Оныңерекшелігісол–кəсіптік
оқытуүдерісініңбасымбөлігіоқуорнындаемес,оқубазалық
мекемелерінде диплом алдындағы тəжірибелерден өтеді.
Дуальді жүйемен оқытудың жетістіктері:
1-денбітірушітүлектердіңжұмысқаорналасукөрсеткішіжоғарыболады.,
себебіоқубарысындаөндіріспентығызбайланыстаболғанбілімалушы
жұмыс берушінің барлық талаптарын игеріп жұмысшы маман болады.
2-денжақсы,білімді,болашақжұмысшымаманпсихологиялықжағынан
жаңаортағабейімделгендайынмаманболыпщығадыжəнеоқуөндірісте
тəжірибедеөздігіненшешімқабылдайалады.Теорияментəжірибені
меңгеріп, бекітілген жұмысқа деген жауапкершілік сезімі жоғарылайды.
3-ден​ «Тəжірибеден теорияға» принципімен жұмыс жүреді.
4-денжұмысберушініңбілімалушығабергенбағасыдайындалған
маманныңбіліктілігіменбайқалады.Алғашқыкүнненбастапоқуөндірісте
тəжірибедежұмысшыболғанбілімалушы,өзініңбіліміменынтасын
көрсетеді.
5-деноқытушытекқанатеориянығанамеңгермей,оқуөндірістік
тəжірибеде заманауи талаптарды меңгереді.
​6-данбюджеттікшығыназаяды,себебіоқуғакеткеншығынныңбіраз
бөлігіоқуөндірістіктəжірибеболғандықтанбілімалушыкүнделікті
көріп, игереді.
Дуальдіоқытудыенгізуүшінжаңа​ҚРЕңбеккодексіне«Дуальді
оқыту»,«Дуальдіоқытубойыншакелісім»ұғымдары,​«Дуальдіоқыту»
атты​жаңабапенгізілді(119-бап).«Білімтуралы»ҚРЗаңынаұғымдық

аппаратына,Білімжəнеғылымминистрлігінің,жергіліктіатқарушы
органдардыңқұзыретіне,жалпыжалпығаміндеттібілімстандартының
білімберубағдарламасына60%практикаұлғайғанөзгерістермен
толықтырулар енгізілді.
​№1Алматықазақмемлекеттікгуманитарлық-педагогтікколледж
кəсіптікпрактикаміндеттіоқытудыңжалпыоқууақытыкөлемінің
40%-ын қамтыған оқу жоспарымен жұмыс
жүргізілуде.Педагогикалықмамандарүшін60%теориянымеңгермей
,педагогикалықіс–тəжірибеденөтумүмкін​емес. ​Тəжірибе
барысындабілімалушықұрал–жабдықтармен,техникалыққұжаттармен
жəнебасқадатəжірибебарысындақажетболатынқұралдарменжұмыс
берушітарапынанқамтамасызетілуіқажет.Білімалушығатəжірибеден
өтубарысындауақытылыжүргізгенжұмыстарыүшінтолықтөлемде
сыйақытөлеутуралыміндеттемекөрсетілген.Бұлміндеттемелерді
педагогикалықбілімберумекемелерініңжұмысберушілеріретіндеəрине,
орындай алмайды.
Себебі,оқубазалықмекемелердеөндірістікоқытуменпрактикаданөту
уақытындажұмысберушініңбілімалушыларғаҚРЕңбеккодексінің119
бабына сəйкес өтемақының жүргізілмеуінде.
№1Алматықазақмемлекеттікгуманитарлық-педагогтікколледж
2017-2018оқужылдарынаарналғантехникалықжəнекəсіптік
кəсіптікбілімберумамандарыноқытудың дуальдықоқыту
жүйесініңэлементтеріненгізугеəлеуметтіксеріктестерменОқу
базалықмекемелер,Колледж,Білімалушыүшжақтыкелісімшарттар
жасалды.Келісімшарттехникалықжəнекəсіптікбілімберудіңоқу
бағдарламаларыменоқужоспарларыныңнегізіндеқұрылды.Ондағы
бастынегіздер–оқупроцесініңғылымижəнеəдістемелікжұмыстарын
бірігіпорындау,оқупроцесінеөндірісмамандарынараластыру,оқу
базалықмекемелеріндеөндірістікпрактиканыұйымдастырубарысында,
педагогикалықмамандықүшіндуальдіоқытужүйесініңэлементтеріғана
енгізілуде.Яғнипедагогикалықмамандар60%теориянымеңгермей
педагогикалық іс – тəжірибеден өту мүмкін емес.

​Дуальдыжүйеніңнегізі–болашақжасмамандыоқуорнымен
өндірістеқатароқыту.Қаламектептерінде«Орыстіліменəдебиеті
мұғалімі»мамандығыбойыншакадрлардыңқажеттілігінкөрсетіпотыр.
Осығанорайколледжде«Орыстіліменəдебиетімұғалімі»мамандығына
дегенсұраныстыңжоғарыболуынабайланыстыжұмыспенқамтылуда.
Дуальдыоқытужүйесіпедагогикалықколледждергеқарағанда
техникалықжəнеқызметкөрсетумамандардайындайтынколледждер
үшінтиімді.Соныменқатар,түлектердіңжұмысқаорналасукөрсеткішін
жақсарту.Дуальдыжүйебойыншабілімалғанколледжтүлегіжұмыссыз
қалмау.Өйткені,теорияментəжірибеніұштастырунəтижесінде,білім

алушыоқубағдарламасынжақсымеңгереді.Нағыздайынмаманретінде
жұмысберушілердіңсұранысыменталаптарынасайкəсіптік-техникалық
кадрлар даярлайтын болады.
Оқытудыңдуальдіжүйесіоғанқатысушымекеменің,қызметкерлер
мен мемлекеттің талап – тілектерін қанағаттандырады.
МЕКЕМЕүшін–бұлмамандардыіздеуге,таңдауға,олардықайта
даярлауғажəнебейімдеугешығыншығармай,уақытынүнемдейотырып,
өзіне қажетті кадрлар дайындауға мүмкіндік береді.
​БІЛІМАЛУШЫүшін-жұмысорныменқамтылады,еңбек
құндылықтар қалыптасады, кəсіптік құзыреттіліктер артады.
МЕМЛЕКЕТөзкезегіндеэкономиканыкөтеріп,елдіңтабысынеселеуге
қатысатын білікті кадрлар даярлау міндетін шешуге қол жеткізеді.
Сондықтандаеліміздегіұлттыққоғамдыкемелдендіруелболашағы–
жасұрпақтыжаңаинновациялықəдістерухтытəлімжəнебілім
негіздеріменқаруландырып,қалыптастыруқажет.Кез-келгеноқу
орныныңтүпкімақсатыбіліктіеңбекнарығыныңсұранысынаиеболатын
мамандық дайындау.

Пайдаланылған əдебиеттер тізімі.


1.ҚазақстанРеспубликасындатехникалықжəнекəсіптікбілімберуді
дамытудың 2010-2015 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
2.Омарбекова Ж. Білім берудің жаңа жүйесі/ Орталық Қазақстан. – 2012.
№6 №7
3.МаханбектоваА.Дуалдыжүйе–кəсіптікмамантапшылығынжояды/
Егемен Қазақстан. – 2013. – 8 қараша.
4.ҚазақстанРеспубликасыныңбілімберудідамытудың2011-2020
жылдарға арналған бағдаламасы.
5.«Дуалды оқыту жүйесі: кəсіби біліктілікті арттырудың жаңа мүмкіндігі»
6.«ТжКБжүйесінехалықаралықтəжірибелергенегізделгеноқытудың
дуалды жүйесін енгізу перспективасы»
7.Өндірістік оқу сабақтарын дуалды оқыту жүйесінде қолдану.