Ежелгі Египет қоғамының дамуы мен құрылымы: перғауындар, діни қызметкерлер, құлдар.

Мақала авторы: Алеухан Ақзере

жетекшісі: Нұрмұхан Еңлік Тұрсынбекқызы

мақала тақырыбы:Ежелгі Египет қоғамының дамуы мен құрылымы

Жоспар

I.Кіріспе

Ежелгі Египет қоғамы туралы жалпы түсінік

II. негізі бөлім:

1.Перғауындардың күші мен рөлі.

2. Ежелгі Египеттегі діни қызметкерлердің рөлі мен әсері

3.Қоғам құрылымының Ежелгі Египет мәдениеті мен өркениетінің дамуына әсері

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Ежелгі Египет — адамзат тарихындағы ең ұлы және ежелгі өркениеттердің бірі және мыңдаған жылдар бойы Ніл жағалауында гүлденген. Мысырлықтар сәулет, өнер, ғылым, Дін және әдебиетте дамудың жоғары деңгейіне жетті. Олардың жетістіктеріне пирамидалар салу, иероглифтер жүйесі мен папирус қағаздарын жасау және күнтізбені әзірлеу кіреді. Ежелгі Египет перғауындарды, діни қызметкерлерді, ақсүйектерді, шаруалар мен құлдарды қамтитын күрделі әлеуметтік-саяси құрылымға ие болды. Дін Египет өмірінде маңызды рөл атқарды, олардың мифологиясы мен күнделікті тәжірибесінде Ра, Исида, Осирис және Геб сияқты құдайлар шешуші рөл атқарды.

—монументалды құрылымдарымен, күрделі мәдениетімен және қоғамның иерархиялық құрылымымен танымал болған ең танымал ежелгі өркениеттердің бірі. Ежелгі Египеттегі басқару жүйесі мен әлеуметтік ұйым дін мен наныммен тығыз байланысты болды. Бұл мақалада біз перғауындарға, діни қызметкерлер мен Құлдарға ерекше назар аудара отырып, ежелгі Египет қоғамының құрылымын қарастырамыз.

—Перғауын Ежелгі Египет қоғамындағы орталық тұлға болды. Ол әдетте аспан құдайы таумен байланысты жердегі Құдайдың тірі бейнесі ретінде қарастырылды. Перғауын тек саяси көшбасшы ғана емес, сонымен бірге абсолютті билікке ие діни тарау болды. Ол Маат — ғарыштық тәртіп пен әділеттілікті сақтауға жауапты болды. Храмдар, пирамидалар мен ірі қоғамдық жобалардың құрылысын ұйымдастырған, сондай-ақ ел экономикасын бақылайтын перғауын болды.

—Ежелгі Египет перғауындары Египетті абсолютті билікпен басқарған қуатты билеушілер болды. Олар көбінесе билікке қасиетті құқығы бар құдай билеушілері ретінде қарастырылды. Ең танымал перғауындардың қатарына Ұлы пирамиданың құрылысшысы Хеопс, Египет империясын максималды мөлшеріне дейін кеңейткен Тутмос III, Ұлы Рамсес деп аталатын Рамсес II және көптеген жылдар бойы өз атымен билік еткен жалғыз перғауын әйел Хатшепсут кіреді. Перғауындар Ежелгі Египеттің саясатын, экономикасын, діні мен мәдениетін бақылап, осы ұлы өркениеттің тарихында өз іздерін қалдырды.

—Діни қызметкерлер Ежелгі Египет қоғамында маңызды орынға ие болды. Олар ғибадатханаларда қызмет етті және діни рәсімдерді орындауға, құдайларға қамқорлық жасауға және ғибадатханалардың қасиеттілігін сақтауға жауапты болды. Діни қызметкерлер перғауынның кеңесшілерінің рөлін де ойнады және олардың ықпалы қоғамның барлық салаларына таралды. Кейбір жағдайларда діни қызметкерлер айтарлықтай күшке ие болуы мүмкін және бұл әсіресе Фивадағы Амун храмы сияқты ірі ғибадатханалардың бас діни қызметкерлеріне қатысты болды. Діни қызметкерлер білімді адамдар болды және олардың рөліне білімді, күнтізбелерді, құдайлардың иерархиясын сақтау, сондай-ақ кіші діни қызметкерлер мен жазушыларды оқыту кірді.

—Египеттегі құлдар негізінен соғыс тұтқындары немесе қарыздар үшін құлдыққа түскен адамдар болды. Олар негізінен пирамидалар салу, канал қазу және ауыл шаруашылығы сияқты ауыр физикалық жұмыстарда қолданылды. Олардың төмен жағдайына қарамастан, Ежелгі Египет қоғамы Құлдарға салыстырмалы түрде төзімді болды және оларды Ежелгі ң кейбіреулері бостандыққа немесе тіпті жоғары лауазымдарға ие болуы мүмкін. Алайда құлдардың мәртебесі еркін азаматтарға қарағанда едәуір төмен болды және олардың бірдей құқықтары мен мүмкіндіктері болмады.

—Олар бірнеше санатқа бөлінді, соның ішінде жерде жұмыс істеген шаруалар мен соғыстар кезінде немесе қарыздар кезінде қолға түскен құлдар. Ежелгі Египетте құлдық әрқашан қатыгез болмаса да, құлдар бас бостандығынан айырылып, шектеулі құқықтарға ие болды. Алайда, кейбір құлдар өздерінің еңбектері мен адалдықтарының арқасында жоғары лауазымға қол жеткізді, кейде тіпті бостандық пен Азамат мәртебесіне ие болды.

Ежелгі Египеттегі қоғамның құрылымы оның мәдениеті мен өркениетінің дамуына айтарлықтай әсер етті. Ол иерархиялық жүйеге ұйымдастырылды, онда перғауын мен діни қызметкерлер жоғары лауазымдарға ие болды

1.Перғауын және орталықтандырылған басқару: Перғауын абсолютті билеуші болды, оның билігі Египеттегі өмірдің барлық салаларына таралды. Орталықтандырылған басқару пирамидаларды салу, Ауыл шаруашылығын ұйымдастыру және сыртқы саясатты жүргізу сияқты қоғамның әртүрлі аспектілерінің үйлесімділігіне ықпал етті.

2.Дін және мәдениет: ежелгі Египет діні қоғамдық өмірде басты рөл атқарды. Құдайлар аспан билеушілері ретінде құрметтелді, ал ғибадатханалар мен пирамидалардың құрылысы діни нанымдармен байланысты болды. Бұл Египет мәдениетінің, соның ішінде өнер, сәулет және әдебиеттің ерекше эстетикасы мен символикасын қалыптастырды.

3.Әлеуметтік құрылым: қоғам әртүрлі қабаттарға бөлінді, соның ішінде перғауын мен діни қызметкерлер, ақсүйектер, шаруалар мен құлдар. Бұл иерархия ресурстарға, білімге қол жетімділікті және өзін-өзі жүзеге асыру мүмкіндіктерін анықтады.

4.Экономика және ауыл шаруашылығы: Египет өркениеті құнарлы топырақтарының арқасында Ніл жағалауында дамыды. Ауыл шаруашылығы мен балық шаруашылығы қоғам үшін азық-түлік пен байлықты қамтамасыз ететін экономиканың негізгі салалары болды.

Жалпы, ежелгі Египеттегі қоғамның құрылымы оның мәдениеті мен өркениетінің дамуына негіз болды, оны ежелгі әлемдегі ең ұлы державалардың біріне айналдырған ерекше ерекшеліктер мен аспектілерді қалыптастырды.

—Ежелгі Египет қоғамының құрылымы күрделі және иерархиялық болды, шыңында перғауын, діни қызметкерлер құдайлар мен адамдар арасындағы байланыс ретінде және әлеуметтік иерархия пирамидасының төменгі жағында құлдар болды. Бұл элементтердің әрқайсысы тарихтағы ең ұлы ежелгі өркениеттердің бірін қолдау мен дамытуда өз рөлін атқарды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Вигасин А.А., Дандамаев М.А., Крюков М.В., Кузищин В.И., Массон В.М. и т.д. История Древнего Востока. М.1999г.

2. Қазақстан энциклопедиясы 7 том

3. Культуралогия. Кабаденова Ж.Д. Кемалова Ә.Ж. Алмата 2000г.

4. История культуры . Пушонова .Ю.Б. Астана 2005г.

5. Хрестоматия по истори древнего вастока. Коростовцева М.А. Кацнельсона И.С. 1980г.

6. Белова Г.А. Египтяне в Нубии III-II тысячилетия до.н.э.

7. Қазақстан энциклопедиясы 3 том

8. Мәдениеттану. Нағымұлы Ш. Алматы 2007ж.

9. Мәдениеттану. Ғабитов Т.Х. Мүтәліпова Ж.М. Алматы 2004ж.