Ежелгі тас дәуірі және археологиялық ескерткіштері

Сыныбы : 10

Қазақстан тарихы пәні

Сабақтың тақырыбы:

Ежелгі тас дәуірі және археологиялық ескерткіштері

Сабақ тың мақсаты:

Қазақстандағы палеолит дәуірінің кезеңдерін ажырату, әр кезеңнің археологиялық ескерткіштерін, осы кезеңге тән еңбек құралдары туралы тарихи білім қалыптастыру

Сабақтың міндеттері:

Білімділік: Палеолит дәуірінің хронологиялық шеңбері, ескерткіштері, осы кезеңге тән еңбек құралдары туралы білім беру. 

Дамытушылық: Топта жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, өз ойын еркін жеткізуге білуге бағыттау 

Тәрбиелік: Көне ескерткіштерді қастерлеуге тәрбиелеу.

Күтілетін нәтижелер:

• 
  Бір немесе бірнеше деректерге сүйену арқылы, өз ой-пікірін білдіреді, дәлелдейді ;

• 
  Тарихи құбылыстарды, оқиғаларды бағалайды

• 
  Палеолит дәуірінде адамзат дамуының негізгі нәтижелері туралы ой түйін жазады.

Көрнекіліктер:

Суреттер,тірек-сызбалар, аудио-бейнематериалдар

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

(10 минут )

Амандасу.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сыныпты 3 топқа бөлу. 
Үй тапсырмасы. 

Блиц-сұрақтар

1. 
   Тарихи дәуірлеудің алғашқы нүсқасын жасаған кім? ( Л.Г.Морган)

2. 
   Тас дәуірінің кезеңдерін жете түсіну үшін зертеушілер қандай деректерге сүйенеді? (геологиялық, археологиялық)

3. 
   Кайназой дәуірі шамамен қай кезеңде орнады? ( 67 млн. жыл бұрын)

4. 
   Кайназой дәуірі үштік және төрттік кезеңдерге бөлінетіні белгілі. Адамзат баласының тарихы

қай кезеңмен байланысты? (4)

5. 
   Палеолит (көне тас дәуірін) 2 ірі кезеңге бөлеміз. Олар: ерте және соңғы палеолит. Осының ішінде ерте палеолит өзі 3 дәуірмен сипатталады? Қандай? ( Олдувей, ашель, мустье)

6. 
   Олдувейдің хр онологиялық шеңбері ( б.з.б. 3млн.-800 мыңжылдық)

7. 
   Адамзат баласының Жер бетінде пайда бөлуының үш көзқарасы бар. Оларды атаңыз.

8. 
   Адамның басқа жан иелерінен басты айырмашылығы қандай? (еңбекке қабілеттілігі)

9. 
   Адам тектес маймылдардың атауы . (гоминид)

10. 
    Гоминидтің жақсы зерттелген түрі-австралопитек қай кезеңде өмір сүрген? Қай жерден алғаш рет табылды? (6-1 млн.жыл бұрын. Африка)

11. 
    Адамдардың алғашқы әлеуметтік ұйымы қалай аталады? (тобыр)

12. 
    Адамдардың алғашқы бірлестігін неге тобыр деп атаймыз? (хайуанаттардан айырмашылығы аз болды)

13. 
    Эндогамия сөзіне анықтама беріңіз (ұжым ішінде некелік қатынастарға рұқсат берілуі)

14. 
    Тобырдан кейінгі адамдар ұжымы (рулық қауым)

15. 
    Морганның тарихи дәуірге бөлуі (жабайы, таылық, өркениеттік)

Үйге берілген деңгейлік тапсырмалар сабақ соңында дәптерді жинап алып тексеріледі.

Амандасады. Бүгінгі сабақтың табыс критерийімен танысады. Әр оқушы критерий бойынша өзін бағалап отырады.

Оқушылар сұраққа ауызша жауап береді.

Тұсаукесер

(5 минут)

«Миға шабуыл» бейнеролик тамашалау.

Мұғалімнің тақырыпқа қатысты шолу жасайды, бағыт-бағдар береді.

• 
  Қазақстанда палеолит дәуірін б.з.б.3млн.-12 мыңжылдық аралығы деп қарастырамыз. Палеолиттің өзі ерте және соңғы палеолит болып 2-ге бөлінеді. Бүгінгі Қазақстанда палеолиттің 3 аймағы белгілі. Олар Оңтүстік Қазақстан( Қаратау, Жетісу), Батыс Қазақстан (Маңғыстау, мұғалжар), Орталық (Балқаш, Сарыарқа)

Оқушылар өз ойларын білдіреді

Негізгі бөлім

(20 минут)

«Мағынаны тану» (Мозайка әдісі) 

1-тапсырма Бастапқы топқа жалпы тапсырма беріледі. Негізгі тапсырманың ішінде 5 сұрақ бар. Әр топта сұрақтарды оқушылар өздері бөліп алады. Ортақ проблемамен жұмыс жасау үшін барлық оқушылар өз сұрақтарына сәйкес сарапшы топ болып қайта топтасады. Талқылау соңында әр оқушы өз сұрағының сарапшысына айналады. Бастапқы топ қайта құрылады. Әр сарапшы топтан келген оқушы өз сұрағын түсіндіріп өтеді.

1-тақырып. Олдувей кезеңі

2- тақырып. Ашель кезеңдері

3- тақырып. Мустье кезеңі

4- тақырып. Жоғарғы палеолит 

Дәптермен жұмыс.

-Қазақстандағы тас ғасырының олдувей кезеңіне жататын ең көне ескерткіштер: Маңғыстаудағы Шақпақ ата тұрағы, Қаратаудағы арыстанды аңғарындағы ескерткіш. Олдувей б.з.б 3 млн.-800 мыңжылдық. Қазақстанда адамдар 1 млн.жыл бұрын пд.болған. Ашель-800-120 мыңжылдық. Бұл кезең ескерткіштері Оңт. Және Орт. Қазақстанда кездеседі.Мустье кезеңі 150-120 мың-40-35 мыңжылдық аралығы. Жоғарғы палеолит 35-10 мыңжылдық аралығы. Соңғы палеолит ескерткіштері өте аз. Орт.Қазақстан-Семізбұғы, Батпақ, Шығыс-Шульбинка.

2-тапсырма. « Кім», «Не?», «Қанша?», «Қашан?» , «Неге?», «Қандай?» сұрақтары жазылған кубикты лақтырып, түскен сұрақ бойынша 2 тапсырма әзірлейді.

Оқушылар мәтінді таңдап, топпен талдап, ортаға салып талқылайды. Негізгі оқиғаларды дәптерге жазып алады.

Топтар өзара бір-біріне сұрақ қояды.

Бекіту

(5 минут)

(3 минут) 

Қорытындылау

(2 минут)

Тест жұмысы

Кілті: 1-С, 2-Д; 3-А; 4- А; 5-В; 6-В; 7-А;

Рефлекция. «Үш үйренген нәрсе»

• 
  Не оңай болды?

• 
  Не қиын болды?

• 
  Тағы да не нәрсе туралы білгіңіз келеді

Бағалау.

Үй тапсырмасы. & 2-3( 17-18 беттер) оқу.

Жаңа сөздерді дәптерге жазып алу.

Оқушылар тестке жауап береді. Өзара бір-бірінің жұмысын тексереді.

Оқушылар бағдаршамның үш түсінің бірін көтереді. «Жасыл түс»-не оңай болды?, «қызыл түс»- не қиын болды? , «сары түс»- тағы не нәрсе туралы білгің келеді?Әр оқушы өз ойын ашық жеткізеді.

Критериалды бағалау парағы бойынша өздерін бағалайды

Сабақтың өзіндік талдауы