Мерзімі

22.04.2016

Сынып

9 "Б "

Пәні

Физика

Тақырыбы

«Ғылыми-техникалық өркениет және ноосфера. Экологиялық мәдениет»

Мақсаты

- экологиялық мәдениет пен проблемалармен танысу;

- климаттың өзгеруі, озон қабатының жұқаруы, шөлейттену, биологиялық алуантүрліліктің азаюы, әлемдік мұхиттың ластануы, өндіріс пен ауылшаруашылығының интенсивтілігіне байланысты экологиялық факторлармен танысу;

- экологиялық проблемаларды жою жолдарын қарастыру;

- Ноосфера және экология проблемаларын шешудегі ілімнің негіздерін зерделеу;

- Оқушылардың ғылыми танымын кеңейтіп, өздігінен ізденуге, жұмыс істеуге баулу.

Күтілетін нәтиже

- берілген сұрақтарға жауап бере алады;

- экологиялық мәдениет пен проблемаларымен танысады;

- экологиялық проблемаларды жою жолдарын үйренеді;

- өткен тақырыппен байланыс жасай алады.

Табыс критериі

- берілген сұрақтарға жауап бере аламын;

- экологиялық мәдениет пен проблемалармен таныстым;

- экологиялық проблемаларды жою жолдарын үйренемін;

- өткен тақырыппен байланыс жасай аламын.

Сабақтың типі

Жаңа білімді меңгерту сабағы

Сабақтың түрі

Білім жүйесіне негізделген аралас сабақ

Тақырыпты ашуға байланысты тәсілдер

Блум таксономиясы

Сабақтың көрнекілігі

слайд, үлестірмелі қағаздар, оқулық

Пән аралық байланыс

биология, химия, тарих, астрономия

Сабақтың жоспары

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Ұйымдастыру кезеңі

Бүгінгі сабаққа дайындығымыз қандай?

Тамаша

Жақсы

Орташа

Өзінің сабаққа көңіл-күйін, белсенділігін таниды

Білу

Грекше "noos" ақыл-ой, сана, "sphaira" — шар деген ұғымды білдіріп, "саналы қабық" деп аталады. Ноосфера — адамның санасы, ақыл-ойы шешуші рөл атқаратын биосфераның жаңа эволюциялық деңгейі.

Ноосфера - биосфераның жаңа жағдайға көшкен деңгейі; адамның саналы түрде жүргізген іс-әрекетінен туындайтын жер сферасындағы барлық өзгерістер мен олардың дамуын анықтайтын басты фактор;ғаламдағы адамзаттың мекендейтін аясы.

Экологиялық проблема дегеніміз не?

Ноосфера ұғымын ғылымға 1927 жылы француз ғалымдары Эдуард Лepya мен Пьер Тейяр де Шарден енгізді. Олардың ұғымы бойынша ноосфера биосферадан да жоғары деңгейдегі, бүкіл ғаламшарды қамтитын "ойлау қабығы".

1930—1940 жылдары  Владимир Иванович Вернадский  ноосфера туралы ілімді дамытып, терендете түсіндірді, адам еңбегіне бағытталған адамның саналық ролі мен барлық өсуші геологиялық күштері зор болатын биосфераның даму кезеңін- ноосфера деп атады. Ол ноосфераны биосфера эволюциясының жаңа сапалы деңгейі, биосфера мен адам қоғамының байланысында пайда болған деп қорытынды жасады.

Экологиялық проблема - «тірі жүйе - қоршаған орта» жүйесіндегі тепе-теңдіктің бұзылуынан туатын қарама қайшылық.

Түсіну

«Адамның іс-әрекетінің табиғатқа әсері»

1-топ. «Адамның іс-әрекетінің

қоршаған ортаға тигізетін әсері»

2-топ. «Ғаламдық экологиялық мәселелер»

3-топ. «Экологиялық мәселелерді шешу жолдары»

Антропогендік фокторлардың негізгі бағыттары:

1.Адамның биологиялық түр ретінде табиғатқа әсері.

2.Адам өзінің барлық іс-әрекетін ойланып жүзеге асырады.

3.ҒТП-ның даму барысында адам баласы табиғатқа бөгде заттарды шығарады,

табиғаттың ұсқынын өзгертіп бұзады.

4.Адамның іс-әрекеттері: өнеркәсіпті игеру, құрылыстарды салу, кен орындарын ашу, пайдалы қазбаларды өндіру, табиғи экожүйелердің есебінен

жүргізіліп пайдалы жердің ауқымды бөлігін иеленуде.

5. Адам баласының атом қаруларымен ғарышты игеруіне байланысты табиғатқа ерекше зардап тигізеді.

Ғаламдық экологиялық мәселелерге жатады:

1.Өсімдіктермен жануарлардың мыңдаған

түрлерінің жойылуы, жойылу үрдісінің жалғасыу.

2. Жер бетіндегі ормандардың құртылып, кесілуі.

3. Жер қойнауындағы пайдалы қазбалардың бар қорының таусылуы

4.Атмосфера көп жерлерде шекті мүмкін мөлшерге дейін ластанып, таза ауа тапшылық болып барады.

5.Дүниежүзілік мұхиттардың кейделеніп қана қоймай, тірі ағзалардың жоюлу саларынан табиғи процестердің

реттеушісі болудан қалып отыр.

6.Ғарыштық сәулелерден қорғап тұрған озон қабатының бұзылып тесілуі.

7.Әр түрлі отын түрлерін пайдалану кезінде жыл сайын атмосфераға орта есеппен 20млрд. көмірқышқыл газы бөлінеді.Одан ауа құрамында көмірқышқыл газы жинақталып, климаттың жаппай жылынуына әкеліп парниктік эффект туғызады.

8.Атмосфера қабатына бөлінетін улы заттар жауын-шашынмен қосылып, қышқыл жаңбыр туғызады.

1.Қалдықсыз технологияларды енгізу

2.Тазалағыш құрылғыларды салу

3.Азон қабатын бұзатын

фриондарды жою

4.Экологиялық сананы, экологиялық сауаттылықты арттыру

5.Табиғатты қорғау

Қолдану

Жобалық жұмыс:
Байқоңыр ғарыш кешені

Апаттар

• 1996 ж. 14 мамыр – «Союз» зымырантасығышы құлады.

• 1997 ж. 20 мамыр – «Зенит» зымырантасығышы құлады.

• 1999 ж. 5 шілде – «Протон» зымырантасығышы құлады.

• 1999 ж. – «Протон» зымырантасығышы құлады.

Талдау

Жинақтау

Ноосфераның пайдасы мен зияны

Бағалау

"Егер де мен эколог болсам..." 

Әр оқушы бүгінгі тақырып бойынша оз ойларын дәптерге түсіріп, тақырып маңыздылығына баға береді.

Түйін

Табиғат – адамның бойына қуат, көңіліне шабыт, сезіміне ләззат шапағатын ұялататын сұлулық пен әсемдік әлемі, баға жетпес байлық. Ол - ырыс пен мол қазынаның қайнар көзі. Сондықтан халқымыз «табиғат адамзаттың өмір нәрі, қажетіңнің табылар содан бәрі» деп бекер айтпаса керек.

Барша адамзат ұрпағының дені таза, сұлу да сымбатты болып өсуінің кепілі – осы табиғат сұлулығы.

Ендеше табиғат сұлулығын сақтайық!

Бағалау кезеңі

Жауап берулеріне қарай бағалау.

Сабақ барысында жауап берулеріне қарай бағаланады.

Үйге тапсырма

1. «Ғылыми-техникалық өркениет және ноосфера. Экологиялық мәдениет»

2. «Қоршаған ортаны қорғау» тақырыбына эссе жазу.

Күнделіктеріне, дәптерлеріне үйге берілген тапсырманы жазып алады.