Эссе.

Елімнің өміріндегі ерекше мұра.

Ұлы даланың жеті қырының кез келгені – Қазақ елінің өміріндегі ерекше мұра. Атқа міну мәдениеті, ежелгі металл өндіру мен өңдеу технологиясы,  «аң стилі өнері», «Алтын адам» жауынгері, түркі әлемінің бесігі саналатын Алтайдан бастау алатын түркі тарихы, Ұлы Жібек жолы жүйесі, Қазақ елінің ұлттық брендіне лайықты алма мен қызғалдақтар, еліміздің аумағында орын алған тарихи жайт қана емес, сонымен қатар әрбір қазақ үшін де аса қымбат құндылықтар.

Атқа міну мәдениеті мен жылқы шаруашылығы жер жүзіне Ұлы даладан тарағаны тарихтан белгілі. Еліміздің солтүстік өңіріндегі энеолит дәуіріне тиесілі «Ботай» қонысында жүргізілген қазба жұмыстары жылқының тұңғыш рет қазіргі Қазақстан аумағында қолға үйретілгенін дәлелдеді. Жылқыны қолға үйрету арқылы біздің бабаларымыз өз дәуірінде адам айтқысыз үстемдікке ие болды. Ал жаһандық ауқымда алсақ, шаруашылық пен әскери саладағы теңдессіз революцияға жол ашты.Алғаш рет сарбаз бен оның мінген атын қорғауға арналған сауытты да біздің бабаларымыз жасаған.

Ежелгі заманнан-ақ Қазақстанның Орталық, Солтүстік және Шығыс аймақтарында тау-кен өндірісінің ошақтары пайда болып, қола, мыс , мырыш, темір, күміс, алтын қорытпалары алына бастады. Ата-бабаларымыз берік металлдар өндіру ісін дамытып, олардың жедел технологиялық ілгерілеуіне жол ашты.

Б.з.б. VIII ғасырдан бастап, далалы аймақтарда аңдарды бейнелеу – аңдық стиль пайда болған. «Аң стилі» өнерінің негізі адамның ежелгі аңыздарда сақталған әртүрлі жануарлардан шыққандығы туралы түсініктерімен байланысты екнедігін аңғартады.

«Алтын адам» 1969 жылы Есік обасынан табылған. Оны К.Ақышев зерттеген. Ол табылған адам 17-18 жастағы сақ ханзадасы. Бұл қорғаннан табылаған бұйымдар саны 4000-нана астам. Яғни, бұл ата-бабаларымыздың аса жоғарғы деңгейдегі көркем дүниелер жасағандығын дәлелдейді.

Қазақтардың және Еуразияның басқа да халықтарының тарихында Алтайдың алар орны ерекше. Осынау асқар таулар ғасырлар бойы Қазақстан жерінің тәжі ғана емес, күллі түркі әлемінің бесігі саналды. Дәл осы өңірде біздің дәуіріміздің І мыңжылдығының орта шенінде Түркі дүниесі пайда болып, Ұлы дала төсінде жаңа кезең басталды.

Ұлы Жібек жолы халықтар арасындағы жаһандық өзара тауар айналымы мен зияткерлік ынтымақтастықтың қалыптасып, дамуы үшін орнықты платформа болды.

Қазақстан қазір де әлемдегі алма атаулының арғы атасы – Сиверс алмасының отаны саналады. Бүгінде жер жүзінде қызғалдақтың 3 мыңнан астам түрі бар, олардың басым көпшілігі – біздің дала қызғалдағының «ұрпағы». Қазір Қазақстанда қызғалдақтың 35 түрі өседі.

Алматы қаласы Алмалы ауданы №147 гимназияның 11 « А» сынып оқушысы

Сагымбаев Абылай.