Ен алдымен қауіпсіздік

Тақырыбы: Ең алдымен қауіпсіздік

Мақсаты: Жас жеткіншектір арасындағы  ерте жүктіліктің алдын алу

Форма: әңгіме.

Қатысқандар: 8 сынып оқушылары, сынып жетекші, психолог

Ситуациялық сұрақтар.

1. Бүгін сенің құрбын, өзінің жақын досының туған күн кешіне шақырып, саған хабарлама жіберді?

2. Сенің құрбың өзінің жүкті болып қалғанын айтқан болатын?

Жағдайаттар

1. Айдос өзінің мектебіндегі бір сынып төмен оқитын Жансаяны үйіне сабақ оқуына көмектесуіне шақырады. Айдос Жансаяны бұрынан ұнатып жүргенін білдіргісе келді. Осы сәтті пайдаланып Жансаяны оңаша бөлмеге алып келіп, оны құшақтай бастайды. Жансаяның әрекеті?

2. Жамал мектептен кеш шықты, көшеден келе жатып бір топ балдарды кездестірді. Балдар Жамалдың жалғыз екенін көріп артынан лесе жөнелді. Жамалдың әрекеті?

Дәріс

Ерте жүктілік деген не?

Ерте жүктілік деп 13-19 жаста болатын жүктілікті айтады. Осы уақытта қыз балаларда өтпелі жас кезеңі басталып, гормондық қайта құрылу жүреді. Медицицнада 18 жасқа дейін болған жүктілік ерте жүктілік деп саналады.

Ерте жүктілік немен қауіпті?

Жүктілік кезінде ағза  күшейген тәртіпте жұмыс істейді – жүрек-қан тамыры,

эндокриндік жүйе және ішкі органдарға үлкен жүктеме артылады. Бұның қиындығы

жасөспірімнің гормондық қайта құрылуы жүктілік қайта құрылуға жүктелгені. Жас

аналарда көбінесе плацентарлық тапшылық, анемия, токсикоздар болады. Қыз

балалардың ағзасы осындай жүктемелерге әзір емес!

Ерте жүктіліктен қалай сақтануға болады?

Ерте жүктіліктің негізгі проблемасы бұл жыныстық тәрбие туралы білімінің жеткіліксіз

болуы, не болмаса тәрбиенің мүлдем жоқтығы. Көптеген отбасыларда бұл тақырыпқа

әңгіме қозғалмай, жабық күйде қалады. Бірақ бұл дұрыс емес. Негізінен,

жоспарланбаған жүктіліктің 90% отбасындағы тәрбиеге және қарым-қатынасқа

байланысты келеді. Яғни ана мен қыз баланың өзара қатынасы бұзылса, қыз бала

«әдейі» бәрін кері істейді.

Ерте жүктіліктің қандай профилактикасы бар?

Проблемамен күресудің ең үздік тәсілі –проблемадан сақтану. Жоспарланбаған жүктіліктен сақтанудыңтәсілдері туралы ата-анамен жиі әңгімелесу керек. Жыныстық тәрбие туралы кітаптар оқу. Егер қыз бала жыныстық қатынасқа ерте түссе, оның салдарын білуі керек. Осындай өмірге ол дайын ба? Баланы көтеріп, өмірге әкеле ала ма? Егер ол ерте жүктілікке әзір болмаса, ол сақтанудың жолдары және құралдары туралы толық ақпараттануы керек.

Ерте жүктіліктің нәтижесі.

Бұл мәселеге әлеуметтік тұрғыдан қарағанда, қыз бала білім алу, жұмысқа орналасу және карьера құру мүмкіндігінен айырылады. Қатынасқа түсе білгенмен, жас жігіт әке атанып, жауапкершілікті көтеруге асықпайды, көп жағдайда қыздар өздері жалғыз қалады да (егер ата-анасы көмектесетін болса, жақсы) жас ана тығырыққа тіреледі: білімі жоқ, жұмысы жоқ,

баланы күтіп-бағуға ақшасы болмайды. Осының бәрі жалғыз бір жас анаға ауыр

болатындықтан, көп жағдайда аналар баласын балалар үйіне өткізіп жатады. Ал бұл

өкінішке орай, ерте жүктілік салдарынан болатын, жиі кездесетін оқиға.

Бүгінде біз жоғары ақпараттық технологияларзаманында өмір сүрудеміз деп мақтанамыз. Сондықтан, өсіп келе жатқан ұрпақтысауатсыз деп те айтуға болмайды. Өйткені, олар осы жаңа технологияларды еркін меңгеріп, түрлі ақпараттармен алмаса алады. Иә, заман өзгергенімен,

әдет-ғұрпымыз бен салт-дәстүріміз өзгерген жоқ. Адам өмірінде ешқандай қиындық болмайды деген кепілдік ешкімде жоқ. Ешкім де алдында қандай қиыншылық күтіп тұрғанын болжай алмайды. Әр адамның басында қуаныш пен қайғысы қатар жүретіні рас. Ол Алланың сыны деп айтуымызға болады. Алайда, осындай қиындықтардан шығудың да түрлі жолдары бар. Көбі сол қиындықтан алып шығатын жолды таппай қатыгездікке, қателікке бой алдырып жатады. 

Негізінде, қазіргі педагогика оқулығында жыныстық тәрбие туралы бөлім жоқ. Оны көбі ұят санайды. Мұғалімдердің өзі өрімдей балаға мұны қалай жеткіземіз деп оқушыларға мұндайды оқытуға ұялады. Сонда қыз баласы жыныстық тәрбиені қайдан оқып білуі керек? Міне осы жерде оған отбасында анасымен, жеңгесімен сырласу өте қажет. Мектепте осындай тақырыптарда сабақтар өткені жөн. Мұнын қыз баласына пайдасы көп. 

Сондай-ақ, біз баланы өте қатал тәрбиелейміз. Тәрбиелеу деген осы екен деп тым қаталдыққа салыну да бала жастан қызды жалтақтыққа алып келетінін ұмытамыз. Осыдан барып, қыз өз анасына ойындағысын айтуға жасқанады. Мысалы, алғашқы етеккір келгенін ол анасына емес,

алдымен құрбысына, не жеңгесіне айтады. Сол үшін қызды кішкентайынан өзімізге әбден сендіріп, анадан артық жақын адам жоқ екенін ұғындырып өсіруіміз керек.

Қыз – болашақ ана, бір әулеттің үлгілі келіні атанатындығын санасына сіңіріп,

әйелге үлкен жауапкершілік пен міндет жүктелетіндігін айтып отыру керек. Бүгінде біз жоғары ақпараттық технологиялар заманында өмір сүрудеміз деп мақтанамыз. Сондықтан, өсіп келе жатқан ұрпақты сауатсыз деп те айтуға болмайды. Өйткені, олар осы жаңа технологияларды еркін меңгеріп, түрлі ақпараттармен алмаса алады. Иә, заман өзгергенімен, әдет-ғұрпымыз бен салт-дәстүріміз өзгерген жоқ. Адам өмірінде ешқандай қиындық олмайды деген кепілдік ешкімде жоқ. Ешкім де алдында қандай қиыншылық күтіп тұрғанын болжай алмайды. Әр адамның басында қуаныш пен қайғысы қатар жүретіні рас. Ол Алланың сыны деп айтуымызға болады. Алайда, осындай қиындықтардан шығудың да түрлі жолдары бар. Көбі сол қиындықтан алып шығатын жолды таппай қатыгездікке, қателікке бой алдырып жатады. 

Негізінде, қазіргі педагогика оқулығында жыныстық тәрбие туралы бөлім жоқ. Оны көбі ұят санайды. Мұғалімдердің өзі өрімдей балаға мұны қалай жеткіземіз деп оқушыларға мұндайды оқытуға ұялады. Сонда қыз баласы жыныстық тәрбиені қайдан оқып білуі керек?

Сондай-ақ, біз баланы өте қатал тәрбиелейміз. Тәрбиелеу деген осы екен деп тым қаталдыққа салыну да бала жастан қызды жалтақтыққа алып келетінін ұмытамыз. Осыдан барып, қыз өз анасына ойындағысын айтуға жасқанады. Мысалы, алғашқы етеккір келгенін ол анасына емес,

алдымен құрбысына, не жеңгесіне айтады. Сол үшін қызды кішкентайынан өзімізге

әбден сендіріп, анадан артық жақын адам жоқ екенін ұғындырып өсіруіміз керек.

Қыз – болашақ ана, бір әулеттің үлгілі келіні атанатындығын санасына сіңіріп,

әйелге үлкен жауапкершілік пен міндет жүктелетіндігін айтып отыру керек.

Қорытынды:

Міне, біздің жасөспірімдердің ертежүктіліктің алдын алу жақтарын білуімізге арналған уақытымыз таяу қалды.

Бұл қазақ халқы үшін үлкен қасірет болып отыр. Сондықтан қазір Егемендік алып, өз алдымызға шаңырақ тігіп, дамыған елдерінің қатарына жетуіміз үшін, осындай жағдайларды болдырмауымыз үшін үздіксіз күрес жүргізуіміз керек.