Энергия. Энергияның сақталу және бір түрден екінші түрге айналу заңы.

Cәду Нұрниязұлы атындағы мектеп - интернат

Ашық сабақ

Тақырыбы: Энергия. Энергияның сақталу және бір түрден екінші түрге айналу заңы.

Дайындаған: Мендібаева К.Р.

2016 ж

__________________

Cабақтың тақырыбы: Энергия. Энергияның сақталу және бір түрден екінші түрге айналу заңы.

Мақсаты:

- Энергия туралы түсініктерін тереңдету.

- «Күй» ұғымын қалыптастыру.

- Күй параметрлерімен таныстыру.

- Механикалық энергия және оның түрлерімен таныстыру, анықтама беру.

- Энергияны сипаттайтын өрнектер мен олардың шамаларын анықтау.

.Білімдік  мақсаты: Оқушының өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін дамыту, оқу материялын  өңдеудің жекеленген тәсілдері арқылы жұмыс істей білуге үйрету.

Дамыту мақсаты: Есте қалдыру, шапшаң ойлау қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік мақсаты: Ғылыми дүниетанымын арттыру, алған білімді өмірде пайдалана білу, өз бетінше ізденуге дағдыландыру, еңбекке баулу, ғылымға қызығушылығын арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа білімді меңгерту.

Сабақтың түрі: ашық сабақ.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, дербес компьютер,плакаттар.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың сабаққа қатысуы, даярлығы, шағын топтарға бөлініп отыруы.

Үй тапсырмасын сұрау.

1.Дене импульсі дегеніміз не?

2.Дене импульсінің векторы қалай бағыттылған?

3.Күш импульсі дегеніміз не?

4.Дене импульсінің өзгерісі неге тең?

5.Тұйық жүйе дегеніміз не?

6.Реактивті қозғалыс дегеніміз не?

ж адамзаттың тұңғыш ғарышкері?

ІІ. Мағыныны тану.

Негізгі тапсырма жазылған қағаздар әр топқа бөлініп беріледі. Әр топ оқушысы берілген тапсырма мәтінімен танысады.

І топ тапсырмасы

Энергия – қандай ұғым?

Механикалық күй дегеніміз не?

ІІ топ тапсырмасы

Механикалық энергия дегеніміз не?

Механикалық энергияның қандай түрлері бар?

ІІІ топ тапсырмасы

Толық механикалық энергия деп нені айтамыз?

Энергияның сақталу заңының мәнісі неде?

Энергия – дененің күйін сипаттайтын физикалық, скалярлық шама. Адамның күйі туралы айтқанда, оның қан қысымы, температурасы, сияқты, т.б. белгілі бір уақыт мезетіндегі жалпы жағдайын сипаттайтын мәліметтер туралы сөз етеміз. Күй - дененің берілген уақыт мезетіндегі жағдайы.

Механикада дененің  механикалық күйі сөз болады. Оны көрсету үшін 2 мәселеге тоқталуымыз керек:

дененің берілген уақыт мезетіндегі орны

дененің қалай қозғалатынын сипаттай алуымыз керек.

Олай болса, бұл – нүктенің қайбір уақыт мезетіндегі координаталар мен жылдамдығын көрсету деген сөз. Бұлар күй параметрлеріне жатады. Дененің немесе нүктенің механикалық күйін сипаттайтын шама — механикалық энергия деп аталады. Механикалық  энергия деп дененің механикалық жұмыс істей алу қабілетін айтады. Энергияның өлшем бірлігі –  (Е) Джоуль (Дж). Қозғалыстағы дененің энергиясы-кинетикалық энергия деп аталады. Денелердің өзара әрекеттесуіне немесе дене бөлшктерінің өзара орналасуына байланысты энергия - потенциялық энергия деп аталады. Бір – бірімен өзара әрекеттесетін денелердің әр кинетикалық, әрі потенциялық энергиясы болады. Мұндай денелер тұйық жүйе деп аталады. Соқтығысқан шарлардың, «ЖЖС-Жер», серіппеге ілінген жүктің тербелісі, жоғары лақтырылған шардың жоғары-төмен қозғалуы кезіндегі энергияның түрленуін мысалға қарастыруға болады( 3.6-сурет бойынша).

Жүйенің  толық энергиясы тұрақты болады.

Е_толық= Е_k+ E_p=const

 Энергияның сақталу заңы былай тұжырымдалады: табиғаттағы энергия жоғалып кетпейді, жоқтан пайда болмайды, ол тек бір түрден екінші түрге ауысады. Қорыта айтқанда, механикалық жұмыс- ол энергия өзгерісі, ал кез келген энергиясы бар дене жұмыс істей алмайды. Ол жұмыс істеу үшін, энергия өзгеруі қажет.

ІІІ. Есептер шығару.

І топ

1.Жер бетінен 3,5м биіктікке көтерілген массасы 6 кг дененің потенциалдық энергиясын анықтаңыз. (g = 9,8 м/с)

2. Садақтан вертикаль жоғары тартылған жебенің ең үлкен көтерілу биіктігін есептеңдер.жебенің бастапқы жылдамдығы 40 м/с. Ауаның жебе қозғалысына тигізетін кедергісі есепке алынбайды.

ІІ топ

1. Жер бетінен 3 м биіктікке көтерілген массасы 2 кг дененің потенциалдық энергиясы неге тең? (g = 9,8 м/с)

2. Шойын тоқпақтың 8м биіктіктен түскен кездегі энергиясы 18000Дж болса, оның массасы қандай болғаны.

ІІІ топ

1. Массасы 80 кг, жылдамдығы 5 м/с велосипедшінің кинетикалық энергиясы неге тең?

2. Зеңбіріктен ату кезінде 280м/с бастапқы жылдамдық алған снарядтік жоғары ұшады. Ату орнынан қандай биіктікте снарядтың кинетикалық энергиясы оның потенциалдық энергиясына теңеледі.

ІV.Терминология.

V.Бекіту. Ой толғаныс.  Венн диаграммасын толтыру.

VI. Анықтама  кестесі.

БҮҮ  кестесін  толтыру.

VII. Бағалау.

VIIІ.Үй тапсырмасы: §22,23   19, 20 жаттығу.