Энергияның сақталуы және айналуы. 7 сынып

Бөлім:

Мектеп:

Сыныбы: 7

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Пәні: физика

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағаны:

Сабақтың тақырыбы:

Энергияның сақталуы және айналуы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.3.5 – энергияның түрленуіне мысалдар келтіру;

7.2.3.6 – механикалық энергияның сақталу заңын есептер шығаруда қолдану

Сабақ мақсаттары:

энергия дененің немесе денелер жүйесінің күйіне тәуелді екенін түсінеді,энергия бір күйден екінші күйге ауысқанда өзгеруі жасалған жұмыстың шамасымен анықтайды,есеп шығару кезінде кинетикалық энергия формуласын қолданады;

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы.

Сабақтың ортасы:

1.Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылар түгенделіп, назарын сабаққа аудару.

«Сыныпта энергия ұғымына 4 минуттық эссе жаздыру»

2.Сыныпта жағымды ахуал қалыптастыру

(жазылған эсселерін оқыту, тыңдау, бағалау. Оқушылардың білім дағдыларын шоғырландыру үшін.Ең,ең жақс жазылған эссеге қолдау жасау)

3.Жаңа ақпарататты қабылдау. «Жеке жұмыс».

«Сократ әдісін әдісін»қолдану арқылы миға шабуыл жасаймыз, жаңа ақпаратты талдаймыз.

«жаңбыр неге жауады?»

Жаңа ақпаратты оқушылар түсініп , оқып талдайды.

Энергияның сақталу және айналу заңы дық энергия нөлге айналып, ал кинетикалық энергия ең үлкен мәнге ие болады. Жерге соғылғаннан кейін доп кері серпіліп, қайтадан жоғары қарай көтерілгенде оның кинетикалық энергиясы бірте­бірте азайып, потенциалдық энергияға айнала бастайды. Осылайша энергияның бір түрі екінші бір түріне кезектесіп айналып отырады. Үйкеліс және кедергі аз болғанда мұндай қозғалыс ұзақ уақытқа созы лады. Кинетикалық және потенциалдық энергиялардың қосындысын толық ìеõанèкалық ýнерãèÿ деп атайды: Å = Åk + E p = const. Табиғатта да, техникада да механикалық энергияның бір түрі екінші бір түріне айналып жатады. Маятниктің қозғалысы потенциалдық және кинетикалық энергиялардың бір­біріне өзара айналуының мысалы болып табылады. Маятник жүгі төменгі тепе­теңдік нүкте арқылы өткенде оның потенциалдық энергиясы толығымен кинетикалық энергияға, ал қайтадан жүк көтерілген кезде кинетикалық энергия потенциалдық энергияға айналады. Доп белгілі бір H биіктіктен құлаған кезде оның потенциалдық энергиясы кинетикалық энергияға айналады. À нүктесінде доптың жерге қатысты белгілі бір потенциалдық энергиясы бар (5.17­сурет) және осы нүктеде оның жылдамдығы нөлге тең. Доп төмен қарай құлағанда оның жылдамдығы артады да, құлау биіктігі азаяды. Демек, доптың кинетикалық энергиясы артып, потенциалдық энергиясы азаяды. Жерге соғылған мезетте (B нүктесі) потенциалСендер  толық механикалық энергия  энергияның сақталу заңы тірек сөздер: • механикалық энергияның сақталу және түрлену заңын түсіндіріп, мысалдар келтіре алатын боласыңдар; • механикалық энергияның сақталу заңын есептер шығарғанда қолданып үйренесіңдер. 5.17-сурет Eп + Åк = Å Eк = 0, v = 0, Epmax  Åp  = 0, Ekmax H A 161 Тәжірибелердің нәтижесінде мынадай қорытынды жасалған: еãер денелерãе тек ауырлық күші ìен серпіì ді лік күші әрекет етсе, онда толық ìеõанèкалық ýнерãèÿ сақталады. Денелер өзара әрекеттескенде және қозғал ған да кинетикалық және потенциалдық энергиялардың бірінің артуы екіншісінің кемуіне тең болатындай өзгереді: Ek1 + Ep1 = Ek2 + Ep2. (34.1) Áұл теңдеу үйкеліс күші әрекет етпейтін денелердің жүйесіне қолданылатын механикалық энергияның сақталу заңын өрнектейді. Үйкеліс күші болғанда механикалық энергия сақталмайды. Åрте ме, кеш пе энергияның басқа түріне айналады. Онда біз заттың ішкі құрылысымен байланысты механикалық емес энергияны (мысалы, жылу энергиясын) анықтайтын боламыз. Оның салдарынан дененің және оны қоршаған ортаның температурасы өзгереді. Сонымен, механикалық энергия із­түссіз жоғалып кетпейді, ол механикалық емес энергия түріне айналып, басқа денелерге беріледі. Механикалық емес энергия түрлерімен (жылу, ядролық, электрмагнит тік және т.б.) сендер кейінірек танысатын боласыңдар. Есте сақтаймыз! Ýнергияның сақталуы мен айналуының жалпы заңы: äене ýнерãèÿñы еø уақытта æîғалìаéäы æәне æîқтан ïаéäа áîлìаéäы, îл теê áір түрäен еêінøі áір түрãе аéналаäы. Механикалық энергияның сақталу заңы осы жалпы сақталу заңының дербес жағдайы болып табылады. 1. Механикалық энергияның сақталу заңының мәні неде? 2. Бір дененің кинетикалық және потенциалдық энергияларының өзгерісі арасында қандай байланыс бар? 3. Дененің механикалық энергиясы деп нені айтады? 4. Механикалық энергияның сақталу заңы әрқашан орындала ма? 5. Вертикаль жоғары лақтырылған дене қозғалысы кезіндегі кинетикалық және потенциалдық энергиялардың қалай өзгереді.

Попс әдісі бойынша, жинақтайды.

«Попс әдісі» арқылы түсіндіреді.жаңа ақпарат осымен талданып бағаланады.

Оқушылар түгенделіп, назарын сабаққа аудару.

Оқушылар қызығушылықты ояту сұрақтарына жауап береді.

Сабақтың тақырыбы, мақсатын анықтайды.

Мәтінді оқып, негізгі ойды анықтайды.

Жаңа

Энергияның сақталуы және айналуы тақырыбында пікірталас жүргізіп, қорытындысын «Попс әдісі»арқылы түсіндіреді.

ҚБ – тапсырма дескр-р Энергияның сақталуы және айналуы

Дескриптаор арқылы бағалау.3балл

Дескр-р

2тапсы-а:

6 балл

-

.

Дескриптор:

-мәтіндегі негізгі ойды анықтаңдайды;формулаға қояды.

-берілген тақырыпта есеп шығарады-

-қорытынды есептер шығарады-4- балл

Попс –әдісі бойынша жинақтау -3 балл

Барлығы 10 балл болады.

7-сынып физика оқулығы

э/оқулық

видеолар

тәжірбиелер

Сабақтың соңы:

Үй тапсырмасы:

34 параграф, жаттығу.