Мектеп: №7 мектеп-лицейі Күні: 4.09.2020
Сынып: 10 Мұғалімніңаты-жөні:Тотина Гулнур
Сабақ
тақырыбы
«Орташа салыстармалы атомдық массаны есептеу» тақырыбына есептер
шығару.
Осы сабақта қол
жеткізілетін оқу
мақсаттары
10.1.2.1 «нуклидтер» мен «нуклондар» ұғымының физикалық мәнін түсіндіру;
10.1.2.2 табиғи қоспадағы химиялық элемент изотоптарының орташа
салыстырмалы атомдық массаларын есептеу
Сабақ
мақсаттары
Барлық оқушылар: атом құрылысының моделін біледі;
атомныңэлементарбөлшектері (протондар, нейтрондар, электрондар);
элементарбөлшектердіңсипаттамасынанықтайды.
Көпшілік оқушылар: Атомдағы электрондардың күйі мен қозғалысын біледі;
Кейбір оқушылар: Атом құрылысы жайындағы білімдерін заманауи көзқараспен
сипаттайды;
Сабақ барысы
Қайталау сұрақтары
Атомдеген не?
Атом дегеніміз не?
Оның құрам бөліктері қандай?
Атомдық масса дегенді қалай түсінесіңдер?
Атомның химиялық қасиеті – электрондық қабатының құрылысына тәуелді.
Тапсырма
19
39
К калий атомында неше протон және нейтрон бар?
(Т) «Атомқұрылысы» тақырыбын қайталау. Оқушыларға І – ІІІ период элементтерінің атом
құрылысының сызбанұсқасын және электрондық конфигурацияларын құрастыруды ұсыныңыз.
Ядрода протон мен нейтрондарды ұстап тұратын күштерді – ядролық күштер деп атайды.Атом
ядросының қасиеті негізінен ядроның құрамымен анықталады. Мысалы оттек атомының құрамы
былай жазылады
16

8О (8р,8n) 8e
-
Сонымен атомның заманауи теориясы электрон- белгілі массасы бар өте жылдам қозғалатын
Электрондар – микробөлшектер, олардың атомдағы қозғалысын кванттық механика зерттейді. Ол
элементар бөлшектердің әрекеттесуі мен тәртібін қарастырады.
Кванттық механика бойынша электрон өзін бөлшек және толқын түрінде байқатады, яғни
корпускулалы - толқындық екі жақты қасиеті бар:
бөлшек сияқты қысым тудырады және жарық дифракциясына ұқсас электрондар дифракциясын
береді.
Электронның заряды- 1,6∙10
-19
Кл
Салыстырмалы бірлігі -1
Массасы - 9,10∙10
-28

Атомдық масса бірлігі - 0,00055

Электронның ашылуы.Атомдардың бөлінуі.
1-жаттығу. Жеке тапсырма
Әрбір ұғымды берілген сипаттамалармен сәйкестендіріңіз.




Осыдан кейін «изотоп» ұғымына назар аударамыз.

Атомдық масса
Протон мен нейтрон сандарының қосындысы атомдық массаға (А) тең.
А= Z + N
Жалпы протонның массасы да,нейтронның массасы да 1-ге тең деп есептеледі
m p=1836∙me≈1,67
.
10
-27
кг,
m n=1839∙me. ≈1,67∙10
-27
кг
Нейтрон электрлік бейтарап бөлшек болып табылады.

! Элементтердің атомдық массасы оның табиғатта таралған барлық табиғиизотоптарының массаларының
орташа шамасына тең.Қазіргі таңда уранның 26 изотопы белгілі. Табиғатта уранның үш изотопы
кездеседі:

234
U, (үлесі 0,0055 %),
235
U (0,7200 %),
238
U (99,2745 %).
Миға шабуыл:
1. Уранның үш изотобының атом құрылысында қандай ұқсастықтар мен айырмашылықтар бар?
2. Изотоп дегеніміз не?
Ядроларында протон саны бірдей, бірақ массалары әр түрлі, белгілі бір элементті құрайтын атомдар –
изотоптар деп аталады.

Осыдан кейін оқушылар «нуклон» және «нуклид» ұғымдарының анықтамасына өз беттерімен келеді.
Атом ядросындағы протон және нейтрондарды бір атпен нуклондар деп атайды, олар ядролық
бөлшектер.
Жұптық жұмыс
Мына берілген элемент атомдарының нуклондарын анықтаңдар
Si, P,Ca, Fe, Cr, Cu, Br
Химиялық реакциялар кезінде атомдар электрондарының бір бөлігін жоғалтады немесе қосып алады.
Соның нәтижесінде бейтарап атом ионға айналатынын білеміз.
Қорытынды: бір элемент атомының массасы екінші бір элементтің массасынан айырмашылығы бар.
Изотоп – атомның массалық саны бірдей элементтің нуклидтерінің жиынтығы деген қорытынды
жасайды .
Үй жұмысы Параграф 2, 12-14 беттер