Есептер шығару.10- сынып

Сабақ № 24

Химия 10сынып

Күні:

Сабақтың тақырыбы

Есептер шығару

Сабақтың мақсаты

Тұздардың гидролизденуі,гидролиздену реакцияларымен таныса отырып,ерітінді ортасын анықтауды үйренеді.

Күтілетін нәтиже

Топтық жұмыс негізінде ынтымақтаса жұмыс жасап, өзгелерді оқыту арқылы есте сақтау қабілеті дамиды.

Түйінді идея

«Өмір бойы өздігімен үйрену»

Сабақ кезеңдері / уақыты

Сабақтағы іс-әрекет

Оқушының іс әрекеті

Кіріспе.

Ұйымдастыру. Амандасу.

Үш шапалақ

Жаңа материалдың таныстырылымы.

Судың диссоциациялану теңдеуін жазамыз

К= [Н⁺ ] +[ОН^- ] / [Н₂О] бұл теңдеуден

[Н⁺ ] + [ОН^- ] =К [Н₂О] шығады. Таза судың диссоциациялану дәрежесі=1,8*10 ^-9 22 градуста

[Н⁺ ] = [ОН^- ] =1,8*10 ^-9 х 55,5 _Г/Моль=10^-7 моль/л

К= [Н⁺ ] *[ОН^- ] =10 ^-14 рН –сутектік көрсеткіш дегеніміз сутек ионының концентрациясының теріс таңбалы ондық логарифмі. рН= -lg pH=7 (бейтарап орта)

pH >7 (сілтілік орта)

pH<7 (қышқыл орта)

Жаңа материалды қолдану.

Әр топқа мәтіндер беру

∙Мәтін бойынша тұздардың гидролиздену теңдеуін жаздыру

∙Берілген тұз ерітіндісінің ортасын РН-метр мен анықтату.

Жауаптарын қорғату

1.топ Тапсырма : KCL гидролиздену теңдеуін жазу.

1.KCL-нің алынуының реакция теңдеуін жазыңдар және қандай қышқыл мен негізден түзілгенін анықтаңдар.

KCL-нің ерітіндісінде қай заттар, қандай иондарға диссоциацияланады? Теңдеуін жазыңдар.

KCL-нің гидролизі жүре ме? Молекулалық, иондық қысқартылған иондық теңдеуін жазып, қандай орта көрсететінін анықтаңдар.

KCL-нің ерітіндісінің көрсеткен қасиетін индикатормен дәлелдеп,ортаның сутектік көсеткішін(рН) анықтаңдар.

2.топ Тапсырма : ZnCl₂ гидролиздену теңдеуін жазу.

ZnCl₂-нің алынуының реакция теңдеуін жазыңдар және қандай қышқыл мен негізден түзілгенін анықтаңдар.

ZnCl₂-нің ерітіндісінде қай заттар, қандай иондарға диссоциацияланады? Теңдеуін жазыңдар.

ZnCl₂-нің гидролизі қай ион бойынша жүреді? Молекулалық иондық, қысқартылған иондық теңдеуін жазып, қандай орта көрсететінін анықтаңдар.

ZnCl₂-нің ерітіндісінің көрсеткен қасиетін индикатормен дәлелдеп, ортаның сутектік көрсеткішін(рН) анықтаңдар

3.топ Тапсырма : Na₂ CO₃ гидролиздену теңдеуін жазу

Na₂ CO₃-нің алынуының реакция теңдеуін жазыңдар және қандай қышқыл мен негізден түзілгенін анықтаңдар.

Na₂ CO₃ -нің ерітіндісінде қай заттар, қандай иондарға диссоциацияланады? Теңдеуін жазыңдар.

Na₂ CO₃ -нің гидролизі қай ион бойынша жүреді? Молекулалық, иондық, қысқартылған иондық теңдеуін жазып, қандай орта көрсететінін анықтаңдар.

Na₂ CO₃ -нің ерітіндісінің көрсеткен қасиетін индикатормен дәлелдеп, ортаның сутектік көрсеткішін (рН) анықтаңдар

Cудың өте аз мөлшері сутек Н⁺ катионымен гидроксид ОН^- иондарына диссоциацияланады: Н₂О→Н⁺ +ОН^- _. Диссоциация нәтижесінде Н⁺ және ОН^- иондарының бірдей мөлшері түзіледі.

Ерітіндідегі сутек ионы және гидроксид ОН^- иондарының мөлшері бірдей болғандықтан су БЕЙТАРАП ортаны көрсетеді. Н⁺= ОН^-

Егер ерітіндідегі гидроксид ионның мөлшері артық болса . Н⁺< ОН^- орта СІЛТІЛІК ,ал сутек иондарының мөлшері артық болса Н⁺> ОН^- орта ҚЫШҚЫЛДЫҚ болып өзгереді.

Олай болса сулы ерітіндіде Н⁺ ионының не ОН^- ионының артық мөлшері жоқ тұздардың ортасы бейтарап болады.

Шындығында да күшті қышқылмен күшті негіз әрекеттескенде түзілетін натрий хлориді, калий нитраты, калий сульфаты сияқты тұздардың сулы ерітіндісі бейтарап ортаны көрсетеді.Кейбір орта тұздардың,

мысалы ,FeCl₃ NH₄Cl ерітінділерінің ортасы қышқылдық болса,алNaCN, Na₂CO₃, К ₂СО₃,

К ₂SО₃ерітіндісі сілтілік ортаны көрсетеді.

1-топ 1.Күшті қышқыл мен күшті негізден түзілген тұз натрий хлоридінің (NaCL) суда еруі:

NaCl --> Na⁺ + CI^-
НОН --> Н⁺ + ОН^-

NaCl+НОН= NaOH+HCl

Na⁺ +Cl- +Н⁺ +ОН^- = Na⁺ +OH^- +H^+-+ Cl

Сондықтан күшті негіз бен күшті қышқылдан түзілген тұздар гидролизге ұшырамайды, оның ортасы бейтарап болады.

2-топ 2.Әлсіз негізбен күшті қышқылдан түзілген тұз Алюминий хлориді АlСl₃ 
АlСl ₃->Аl³⁺ + 3Cl^-
НОН -> Н⁺ + ОН^-

АlСl³ ерігенде түзілген Аl³⁺ иондары судың ОН^- иондарымен бірігіп (Аl0Н)²⁺ ионын түзеді, сутек ионы ерітіндіде қалады, ал түзілген қышқыл иондалады.Тұз катион бойынша гидролизденеді. Гидролиздену реакциясының молекулалық теңдеуі: АlСl ₃+ 3НОН= Аl(OH) ₃+3HCL

Аl³⁺ + 3Сl^- + НОН= Аl(OH)²⁺+H⁺ + 3CL^-

3-топ 3.Күшті негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұз К₂CO₃

К₂СO₃ --> 2K⁺ + СO₃^2-
НОН --> Н⁺ + OH^-

К₂СO₃ +HOH --> 2KOH +H₂ СO₃
2K⁺ + СO₃^2- +HOH -->HСO₃^- +2K⁺ +OH^-

СO₃^2- +HOH -->HСO₃^- +OH

Қорытынды.

Оқушылар бүгінгі алған білімдерін сараптау мақсатында эксперименттік тәжірибе орындайды. Әр топқа тапсырмалар беріледі сынауықтағы тұздардың ортасын сутектік көрсеткіші(рН)бойынша анықтайды.

1-топ,үш сынауықта KCl, Na₂CO_3, AlCl₃

2-топ үш сынауықта NaCl, K₂ CO_3, Al(NO)₃

3-топ. үш сынауықта CaCL_2, K₂SO_{3 ,} Zn(NO)₃

Оқушылардың жауабының үлгісі

1-топ,үш сынауықта KCl, бейтарап Na₂CO₃ сілті_, AlCl₃ қышқыл

2-топ үш сынауықта NaCl. бейтарап K₂ CO_3, сілті Al(NO)₃ қышқыл

3-топ. үш сынауықта CaCL₂ бейтарап _, K₂SO₃ сілті, Zn(NO)₃ қышқыл

Қосымша оқу

Үйге тапсырма

Үйге тапсырма беру . 3.5. №5 жаттығу 80-бет

Оқушылар әрекеті:

Үй тапсырмасын оқушылар күнделіктеріне жазып алады, күнделіктеріне баға қойғызады

Рефлексия

«Тілектер талы»

Әр оқушыға бір-бір стикерлер беріп,бүгінгі сабақты қорытындылауы тапсырылады.

Оқушылар «Тілектер талын »топ ішінде бір-біріне ұсына отырып тілектерін және сабақ туралы ойларын жазады.