Тақарыбы: .§23. Эволюцияның негізгі заңдылықтары.Дивергенция, конвергенция, параллелизм

Мақсаты: Эволюцияның негізгі заңдылықтары мен эволюция формалары -дивергенция, конвергенция, параллелизм туралы түсінік беру.

Көренкілігі: Суреттер.Таблицалар.Электронды оқулық, Проектор

Жүрісі: Ұйымдастыру

Өткенді пысықтау.ауызша жауап бер.

1.Паразитті тіршілік етуге көшкендер туралы айт.

2.Қозғалмай бекініп тіршілік ететіндер туралы атап өт.

3.Жер астында және қараңғы үңгірлерде тіршілік ететін жануарлардың жеке мүшелерінің қарапайымдануы жайында атап көрсте.

Жаңа сабақ:

1. Дивергенция.

2. Конвергенция

3. Паралелизм

4. Эволюция қайтымсыз процесс

5. Эволюцияның бір қалыпты еместігі

1.Дивергенция.(латынша – кері шегінемін) туыс формалардағы белгілердің ажырауын айтады.Дивергенция процестерімен жойылу процестері тығыз байланысты болғандықтан аталған түрлердің біразы өсіп-өніп , артына ұрпақ қалдырып, тіршілігін жалғастырады.табиғи сұрыпталу жолымен пайда болған түр тармағы жаңа түрге айналады.мұнда тұқым қуалау белгілерінің айырмашылоықтарының әсері күшті болады.эволюция барысында алғашқы бір түрден бірнеше түрлердің шығуын Ч.Дарвин белгілердің ажырауы немесе дивергенция деп атады.

2.Конвергенция(латынша -ұқсас болу) деп оргнаизмдердің туыстық жағынан алыс болғанымен мекен ортасы бірдей, сыртқы піщінің бір-біріне ұқсас болуын айтады.

3.Паралелизм-(грекще- қатар жүру) деп туыстық жағынан өте жақын организмдердің ұқсас белгілерінің бір-біріне тәуелсіз дамуын айтамыз.

4.Эволюция - қайтымсыз процесс.өсімдіктерден Қырымда өсетін мәңгі жасыл бұташық –кірпішөптің сабағында жылтыр қалың жапырақтары бар.шын мәнінде , ол- жапырағын емес түрін өзгерткен бұтақтары.Нағыз жапырағы қабыршақ тәрізді, жаңағы жапыраққа ұқсаған бұтақтарының ортаңғы жұйксінде орналасады.ерте көктемде қабыршақтарының қолтығынан майда гүлдер шығып, одан қызыл жидектер дамиды.

Кірпішөптер ертеде құрғақшылыққа бейімделген.жапырақтары суды көп буландырмас үшін жойылған. Қайтадан ылғалды ортаға ауысқанда жапырақтарының орнына жапырақ пішінді бұтақтар пайда болған.Кез келген оргнаизм тобының басынан өткен тарихи дамуының ізі де қалмайды.Ал ата тегі, тіршілік еткен ортаға бейімделуі басқа генетикалық негізде жүзеге асады.

5.Эволюцияның бір қалыпты еместігі.Өзгеріссіз тіршілік еткен жануарлар: қылышқұйрық, саусаққанатты балықтар, гаттерия жатады.Бұларды екінші сөзбен «тірі қазбалар» дейді.Кейбір өсімдіктер мен жануарлар тез өзгереді.Мысалы: Филиппин мен Аустралияда 800 мың жыл ішішінде тышқандардың бірнеше жаңа түрі шықты.Эволюцияның қарқыны астрономиялық уақытпен анықталмайды.Жаңа түрдің шығуы қажетті ұрпақ санымен және бейімделушілікпен анықталады.

Мысалы: XX ғасырдың 30-жылдарында зиянды жәндіктерге қарсы улы препарат (ДДТ) қолданылған.Біраз жылдан соң улы препаратқа төзімді формалар шығып, жер бетіне тез таралды.XX гасырдың 40-50 жылдарында пеницилин, стрептомицин, грамицидин антибиотмктерін кеңінен қолданудың нәтижесінде бұған да төзімді микроорганизмдер пайда болды.

1. Кесте толтыру.Сөздік пен жұмыс

Деңгейлік тапсырмалар. Тапсырма §23.бағалау.