Пәні : информатика

Тексерген:

Бейіндік оқыту ісінің меңгерушісі: Б. Беденова

Күні: 9.02.2019ж

Сыныбы: 10 Ә

Сабақтың тақырыбы:

Excel программасының функциялары.

Сабақтың мақсаты

Microsoft Excel бағдарламасы жайлы мағлұмат беру.

Сабақтың міндеттері

Білімділік: оқушыларға өткен тақырыпты қайталай отырып Excel –де есеп шығару жолдарын үйрету.

Дамытушылық: оқушылардың  білім-білік дағдыларын қалыптастыру, уақытты тиімді пайдалану, білімге деген құштарлығын арттыруға ықпал ету.

Тәрбиелігі: оқушылардың жеке тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру, шағын топта жұмыс істеуге дағдыландыру, өзін-өзі бағалауға ықпал жасау.

Күтілетін нәтиже

Компьютерде ақпараттарды ұсыну тәсілдерін біледі, практикада қолдана отырып тақырыптың мағанасын меңгереді

Сабақтың түрі

Аралас сабақ

Сабақтың әдісі:

компьютермен жұмыс, тест, сұрақ -жауап

Сабақтың көрнекілігі және жабдықталуы

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Пәнаралық байланыс

математика

1. Ұйымдастыру кезеңі.

2. Үй тапсырмаларын тексеру кезеңі.

3. Жаңа білім алу кезеңі

4. Сабақты қорытындылау кезеңі

5. Кері байланыс кезеңі

6. Білімді бағалау кезең

Өткен материалдарды қайталау сұрақтары:

      Жаңа сабақты бастамас бұрын ой қозғау мақсатында оқушыларға сұрақ арқылы диалогқа түсіру

Ойлан- тап

Сұрақ- жауап

1. ) Excel бағдарламасы ... үшін пайдаланылады ( электрондық кестелерді әзірлеу)
2) Баған мен жолдың қиылысқан жерін ... деп атаймыз ( ұяшық)
3) Жұмыс кітабы ... бағаннан тұрады (16000)
4) Excel бағдарламасында формуладағы ұяшықтардың адресін ... көрсетеді. (ұяшықтың атауы)
5) Жұмыс кітабы ... жолдан тұрады. (1000000)
6) Негізгі үш батырма ... жолына орналасқан ( тақырып жолы)
7) Тігінен орналасқан жолақты ... деп атаймыз ( баған)
8) Көлденең орналасқан жолақты .. деп атаймыз ( қатар)
9) Бағандар ... бас әріптерімен белгіленеді. (латынның )

Жаңа сабақ

Excel программасында стандарт функциялар тек формулаларда ғана қолданылады. Функцияны шақыру ішін формулада функцияның атын көрсету қажет. Функция егізілгеннен кейін жақшада оның параметрлері көрсетіледі. Параметр ретінде сан, ұяшықтар немесе басқа да бір өрнектер алынады.

Формулалар.  Егер формулаларды Функцияларды өзгерту (Изменить функций) батырмасын басу арқылы немесе Кірістіру > Функция командасын жүзеге асыратын болса, онда формулалар жолының астында Функцялар шебері (Мастер функций) аты сұхбат терезе ашылады. Ал оның анелінде функциялар тізімі ашылады. Оның Категория бөлімінде ең соңғы пайдалынылған он функция және төменірек басқа функциялар бөлімі бейнеленеді.

Функцияның парамерлерін енгізу. Функияның параметрлерін енгізі кезінде формулалар терезесінің түрі өзгереді. Мұнда параметрлерді енгізуге арналған өріс бейнеленеді. Егер параметрдің аты жартылай майлы қаріппен көрсетілсе, онда бұл параметрді мүндетті түрде енгізу қажет. Ал егер параметрдің аты жәй қаріппен көрсетілетін болса, ол параметрді тастап кетуге болады. Формулалар терезесінің төменгі жағында функцияның қысқаша көшірмесі сиппатамасы мен параметірлерінің өзгеру аралықтары беріледі.

Қорытынды есептеулер. Шебердің көмегімен алынатын көптеген функциялардың көп бөлігі ғылыми есптеулерге арналған. Қаржымен байланысты есептерді орындауға арналған қаржы функциясы өз алдына бір категорияны құрайды. Экономикалық және бухгалтерлік есептеулерде негізінен қорытындылау функциялары қолданылады. Бұл функцияларға ортақ қасиет, олардың параметрлерінің тізіміне енетін параметрлер саны алдын-ала белгісіз болуы мүмкін, өйткені олар әр жағдайда әр қалай, ал нәтижесінде барлық параметрлерді сипаттайтын ортақбір сан алынады. Осы типтес нақты функциялар әр түрлі категорияларда орналасқан, соның ішінде көп бөлігі Математикалық және Статистикалық категорияларында орналасқан.

Қосындылау функциясы. Қортындылау функцияларының ішіндегі ең көп қолданылатыны қосындылау функциясы – СУММ. Стандартты аспаптар панелінде осы функцияда ғана жеке батырма бар – Автоқосынды (Автосумма) батырмасы. Автоматты түрде қосындылау ағымдағы ұяшықтың немесе сол жағындағы ауқымды қамтиды. Автоматты түрде таңдалынып алынған ауқымды қайтадан өзгертіп, функцияның қосымша параметрлерін беруге болады.

Қортындылау есептеулеріне арналған басқа функциялар Функцияларды өзгерту батырмасы немесе Функциялар шеңбері арқылы алынады. Бұл функциялардың қатарына ДИСП (дисперсия), МАКС (ауқымдағы ең үлкен сан), МИН (ауқымдағы ең кіші сан), СРЗНАЧ (ауқымдағы сандардың арифметикалық ортасы), СЧЕТ (ауқымдағы мәндері бар ұяшықтар саны) және т.б. жатады.

Көптеген экономикалық есптерді жеңілдету үшін функциялар қолданылады. Функциялар y = f(x) түрінде жазылады, мұндағы х – функцияның аргументі,               ал у – функцияның мәні, f – функция.

Функцияларды қолдануға мысалы қарастырайық: С7 ұяшығында АВС(А7) + LOG(В7( формуласын есептейік). Мұндағы А7, В7 – ұяшықтарға салыстырмалы сілтемелер; АВС(А7) – А7 ұяшығындағы мәннің абсалютті шамасын есептейтін функция; LOG(В7) – В7ұяшығындағы мәннің логарифімін есептейтін функция.

Excel програмысында қолданылатын стандарт функциялар тізімі:

• SIN, COS, TAN – тригонометриялық функциялар;

• ASIN, ACOS, ATAN – кері тригонометриялық функциялар;

• МАКС, МИН, СРЗНАЧ – массивтерге қолданылатын функция;

• LN, LOG, LOG10 – натурал, жай ондық логарифмдер;

• КОРЕНЬ – кватрад он түбірді анықтайтын функция;

• ЕСЛИ, И, НЕ, ИЛИ, ЛОЖЬ – логикалық функциялар;

• ЗАМЕНИТЬ, НАЙТИ, КОДСИМВ, ЛЕВСИМВ, ПОВТОР- мәтіндік функциялар.

Бұл тізімді әрі қарай жалғастыра беруге болады, өйткені олардың саны өте

Негізгі функциялар:
МИН (ұяшықтар)  - ерекшеленген ұяшықтардағы  ең кіші (минимум) шаманы табады.
МАКС (ұяшықтар)-  ерекшеленген ұяшықтардағы ең үлкен (максимум) шаманы табады.
СРЗНАЧ (ұяшықтар)- аргументтердің арифметикалық орта мәнін есептейді
ЦЕЛОЕ (х) х аргументін ең кіші бүтін санға санға дейін дөңгелектейді. СУММ (ұяшықтар) – көрсетілген тізімнің қосындысын есептейді.
ЕСЛИ (шарт, ақиқат,жалған) - шарт бойынша амалды орындау.
СЧЁТЗ(ұяшықтар) бос емес ұяшықтар санын анықтау.
СЧЁТЕСЛИ(хоналар, шарт) шартқа жауап беретін ұяшықтар санын анықтау.
СЕГОДНЯ -  бүгінгі күнді қою.
СТЕПЕНЬ (сан, дәреже) - берілген санды дәрежелеу
ЗНАК(ұяшық)  курсатилган хона ичидаги малуматлар ишорасини аниклаш
COS(сан) берілген сандың  косинусын анықтау.
SIN(сан) берілген сандың  синсын анықтау.

     Формулаларда бірқанша ұяшықтар көрсетілгенде олар арасындағы  : белгі "ден дейін" мағнасын білдіреді. Соны мен қатар  ; белгісі  "мен" мағнасын біліреді.
Мысалы:
=СУММ(A1:F11) бұл A1 ден F11 дейін төртбұрыш  сомасын  табу мағынасын білдіреді.
=СУММ(A11;C15) бұж A11 және C15 ұяшықтардағы сандар сомасын  табу мағынасын білдіреді.

     Ұяшықтарды тышқан арқылы көргенімізде  SHIFT батырмасы арқылы таңдалғандар "ден дейін", CTRL арқылы болса "және " мағынасын білдіреді. Формулаларда тырнақша   « » ішінде жазылған  мәтіндер өзгерместен экранға шығарылады.
Мысалы:
=ЕСЛИ(А1=5, "Өте жақсы", "Жақсы емес" ) бұл егер  А1 ұяшықтағы сан 5 ке тең болса, ол жағдайда  формула ұяшығында  "Өте жақсы" сөзі жазылады, керісінше  "жақсы емес" сөзі жазылу керек екендігін білдіреді.

     Осы формула құрудың бірінші қадамында біз формула немесе функцияны таңдауымыз керек.  КАТЕГОРИЯ  тізімінде қажетті формулалар тобын  таңдаймыз:
1. 10 недавно использовавшихся - 10 соңғы орындалған  формулалар
2. Полный алфавитный перечень - алфавит бойынша формулалардың толық тізімі.
3. Финансовые - финанстық формулалар тізімі.
4. Дата и время – ауқыт және жыл, ай,күн мен жұыс істейтін формулалар
5. Математические - математик формулалар
6. статистические - статистик формулалар
7. Ссылки и масивы - гиперйулланмалар ва массивлар билан ишлаш формулалар.
8. Работа с базой данных - маълумотлар омбори билан ишлаш формулалар
9. Текстовые - мәтін мен орындалатын формулалар
10.  Логические - логикалық формулалар
11. Проверка свойств и значений – ұяшықтар ішіндегі дәректерді тексеретін формулалар.

Сабақты пысықтау

Компьютерде тапсырмалар орындау.

y=x²+5, y=x+10 функцияларының мәнін есептеу.

Сабақты  бекіту  сұрақтары:

1. Формула дегеніміз не?

2. Формулалардың жазылуы.

3. Формулаларда пайдаланылатын операторлар   (амалдар).

4. Амалдардың орындалу тізбегі

5. Негізгі функциялар.

6. Функцияларды қолдану.

Бағалау критерийлері:

Топтағы белсенділігі мен сабаққа қатысуы бойынша бағалау

Үй тапсырмасы:

Microsoft Excel кестелік процессоры тақырыбына реферат жазып келу.