Физика С.Оспанов 9-сынып

2300
ФОРМУЛА
Негізгі тұрақтылар
Физикалық тұрақтылар
Еркін түскен денелердің нормаль үдеуі
Гравитациалық тұрақтысы

белгілері
g


Сандық мәндері
9,81 м/с2
6,67·10-11
м3/(кг·с2)

Авогадро тұрақтысы

NA

6,02·1023 моль-1

Молярлық (универсаль) газ тұрақтысы

R

8,31 Дж/(моль·К)

Больцман тұрақтысы

k

1,38·10-23 Дж/К

Электрон заряды

q, e

1,6·10-9 Кл

Вакуумдағы жарық жылдамдығы

c

3·108 м/с

Планк тұрақтысы

h

6,62·10-34 Дж·с

IO

2,18·10-18 Дж =
13,6эВ

Сутегі атомының иондану потенциалы
Массаның атомдық бірлігі

а.е.м.

1,660·10-27 кг

Электрлік тұрақтысы

0

8,85·10-12 Ф/м

Магниттік тұрақтысы

0

1,26·10-6 Гн/м

Бүтін және шамалық бірліктер
қосымша
Мега

Негізгі бірлікке
қатынас
106

белгілеу

қосымша

М

милли

Негізгі бірлікке
қатынас
10-3

белгілеу
м

Кило

103

к

микро

10-6

мк

Деци

10-1

д

нано

10-9

н

cанти

10-2

с

пико

10-12

п

МЕХАНИКА
Термин, түсінік
Жылдамдық
Үдеу

Анықтама




S
r dr
Орташа  
лездік   lim

t 0
t
t dt





 d d 2 r
Орташа  a 
лездік a 

t
dt dt 2
Үдеудің мәні a 

Тангенциаль үдеу

ax  a y немесе a  a  an
2

2

2

2

d
, траекторияға жанама мен жылдамдықтың шамасы
dt

a 

бойынша өзгеруі

2

Нормаль (центрге
тартқыш үдеу)

an 

Масса

өзгеруі
Дененің инерттілігінің өлшемі және тартылудың обьектісі

Күш
Дененің салмағы

R

, жылдамдықтың жанамаға нормаль бағытпен

Басқа дене жағынан және өрістен әсерлерінің өлшемі және
үдеуде немесе деформацияда көрінеді.
Инерциялық P  mg төменгі үдеу P  m( g  a)
жоғарғы үдеу P  m( g  a)

Дене импульсы



P  m

Күш импульсы

F t , немесе

Күш жұмысы

 
А   F  dr
2



 Fdt



A  FS cos

1

Энергия

Козғалыстың және әсерлесудің универсиаль өлшемі

Кинетикалық энергия

mV 2
2

Потенциалдық энергия
Бұрыштық жылдамдық
Күш моменті

әсерлесу энергиясы (функция күйі) mgh ,



d
dt

  
L  r m 

Lz  I z 

mm
kx 2 ,
G 1 2
2
r

Қозғалыс типі

үдеу
a  0, an  0
a  0, an  const  0

Қозғалыс теңдеуі
S  t x  x0   x t
S  t   t

Түзу сызықты бір қалыпты
үдемелі

a  const  0, an  0

Бірқалыпсыз қисық
сызықты

a  0, an  0

at 2  2   02
S   0t 

2
2a

Түзу сызықты бір қалыпты
Шеңбермен бірқалыаты

2

S   dt
1

ag

gt 2  2
h

2
2g

Еркін түсу

Заң
Ньютонның екінші заңы
Бүкіл әлемдік тартылыс заңы
Гук заңы
Импульстың сақталу заңы

тұжырым

 dP


, немесе F  ma
F
dt
mm
F G 12 2
r
F
l

F  kx   E
S
l0

тұйық жүйе  mii  const
i

СҰЙЫҚТАР МЕХАНИКАСЫ
Заң
Гидростатикалық қысым

тұжырым

Архимед заңы

p  gh
FA  gV

Үздіксіздік теңдеуі

S11  S22
p  gh 

Бернулли теңдеуі

САЛЫСТЫРМАЛЫҚ ТЕОРИЯСЫ

 2
2

 const

СТ постулаттары

1. Эйнштейннің салыстырмалық теориясы:
барлық физикалық құбылыстар барлық инерциялық
санақжүйелерінде бірдей өтеді.
2. жарық жылдамдығының тұрақтылығы:
Жарық жылдамдығы қабылдаған және жарық көзінің
жылдамдықтарына тәуелді емес

Массаның жылдамдыққа
тәуелділігі

m

Ұзындықтың қысқаруы

l  l0 1   2

m0
1  2

Уақыттың созылуы
Ньютонның екінші заңы
Толық энергия E мен дене
массасының m аралық байланысы
Кинетикалық энергия

t0
1  2

 dP
F
dt
E  mc2

t 

 1


T  E  E0  m0 c 2 

1
 1  2




МОЛЕКУЛАЛЫҚ ФИЗИКА ЖӘНЕ ТЕРМОДИНАМИКА
Термин, түсінік
Анықтама
Молекулалар концентрациясы

Молекулалардың бірлік көлеміндегі сан, n 

Берілген массадағы молекулалар
саны

N

Абсолюттік термодинамикалық
температура

T=273+t

Зат мөлшері, моль

v

Молекулалардың жылулық
қозғалысының орташа
кинетикалық энергиясы

m



NA

N
m

NA 
i
2

қозғалыс

Жылу сыйымдылық (анықтама)

Идеаль газдың молярлық жылу
сыйымдылығы
Тасымалдау құбылысы
Қаныққан бу

ең ықтимал.

3kT
m0

а 

8kT
m0

 
в

2kT
m0

кв 

3RT

а 

8RT

 

2 RT

2

A   pdV
1

Идеаль газдың ішкі энергиясы

ор.арифмет.

кв 

жалпы
Газ жұмысы

3
2

 n  kT - ілгерлемелі

 n  kT -жалпы,
ор.квадрат.

Молекулалар жылдамдығы

N
V



При p=const



в



При T=const

A  pV

A

m



RT ln

V2
V1

i m
RT
2
Q
Q
c
C
C  c
mT
T
i
i

CV  R , C p    1 R , C p  CV  R (Майер)
2
2 
Сp
  - адиабат тұрақтысы
CV

U

Диффузия, тұтқырлық, жылу өткізгіштік
Сұйық пен динамиканың тепе-теңдіктегі бу

Заң

Тұжырым

1
p  nm0 кв
3
m
PV  RT

Молекула-кинетикалық
теория (МКТ)негізгі теңдеуі
Менделеев-Клапейрон
теңдеуі

2

2
 n  n  nkT ,
3



Изотермиялық

Изохоралық

Изопроцестер теңдеуі

pV  const

Адиабаталық
процесс(Пуассон) теңдеуі
Термодинамиканың бірінші
заңы

pV   const

Изобаралық

V
 const
T

p
 const
T

Q  dU  A немесе Q  U  A
A Q1  Q2

Q1
Q1
T T
 1 2
T1



Жылу машинасының ПӘК
Карно циклінің ПӘК
Молярлық массалар
Газ
, 10-3
кг/моль

H2

He

N2

O2

NH3

CO2

ауа

2

4

28

32

17

44

29

Еркіндік дәрежелері
Газ

Бір атомды
(неон Ne, гелий He)

Жалпы саны
Ілгерілемелі
Айналу қозғалыс
саны

3
3

Екі атомды
(оттегі O2, азот N2,
сутегі H2)
5
3

-

Үш және көп атомды
(көмірқышқыл газ CO2,
NH3)
6
3

2

3

ЭЛЕКТРОСТАТИКА ЖӘНЕ ТҰРАҚТЫ ТОК

Термин, түсінік

Анықтама
көлемдік

Заряд тығыздығы

Кернеулік
Потенциал

dq
dl

 F
E
q
A W
   p
q
q





dq
dS

q 

dq
dV

Әртүрлі денелердің кернеуліктері
Суперпозиция принципі
Кернеулік пен потенциал
байланысы
Электр өріс жұмысы
Дипольдық момент
Салыстырмалы диэлектрлік
өтімділік



q

E
E
E
E



4 0 r 2
2 0 r
2 0
 0
  

E  E1  E2  E3  ...,   1   2  3  ...
U
Бір текті өріс үшін E 
d
A  q1   2   qU


p  ql ,
M  pE sin 
E
 0
E
Біріктірілген өткізгіш

Электр сыйымдылық

C

Конденсатор

q

C



q
U

Жазық
Әртүрлі конденсаторлар электр
сыйымдылығы
Электр өрісінің энергиясы
Электр өрісінің көлемдік
тығыздығы
Ток күші, ток тығыздығы
ЭҚҚ

4 0 R1 R2
2 0l
С
d
ln R2 / R1
R1  R2
qU CU 2 q 2
W


2
2
2C
2
2
 E
D
ED
w 0 

2
2 0
2
dq
q
I
j  I /S
или I  ,
dt
t
A
  ст
q
C

 0 S

C

Заң
Кулон

Сфера

тұжырым

F

q1q2

4 0 r 2
Біртекті бөлік

I
Ом заңы

I

Ток күші мен электрондар
жылдамдық байланысы

1  2
R

Қуат

I

Тұйық тізбек

(1  2 )  
Rr

диффер. форма





j  E

Rr
I  en  S
Интеграл

Джоуль-Ленц заңы

біртексіз бөлік

Q   I 2 Rdt

Дифференциал

w  E 2

dA
U2
2
P
 UI  I R 
dt
R

1 ереже

2 ереже

 I i Ri    k

 Ii  0

Кирхгоф ережелері

i

i

  bE , где b+, b- - иондар қозғалысы
j  E  qn (b  b ) E ,

Газдағы иондар жылдамдығы
Газдағы ток үшін Ом заңы

МАГНЕТИЗМ
Анықтама, формула

Термин, түсінік

Магнит өріс ағыны

M max M max

pm
IS
pm  IS
   Bn dS

Кернеулік

H

Магнит индукция векторы
Магнит моменті

B

немесе

S

  BS cos

B

0

B
B0

L
I
LI 2
W
2
0 H 2
B2
BH



2
2 0
2



Магниттік өтімділік
Индуктивтілік
Магнит өріс энергиясы
Көлемдік тығыздық
Заң

тұжырым


FA  IBl sin 
dF  I dl B ,



FЛ  qB sin 
FЛ  q B
d
 
dt
d
dI
   ( LI )   L
dt
dt

 
 

Ампер күші
Лоренц күші
Фарадей заңы
ЭҚҚ өздік индукция

Термин
Гармоникалық тербеліс

ТЕРБЕЛІС ЖӘНЕ ТОЛҚЫН
анықтама

x  A cos t   0 
Математикалық

Тербеліс периоды,
жиілік

k

маятник

T  2

Пружиналы
маятник

l
g

T  2

тербелмелі
контур

m
k

T  2 LC

g
l
  x , max  A .
m 2 A2
W
2



Жылдамдық , удеу
Механикалық толық
энергия
Резонанс

k
m
a    x ,





1
LC

amax  A 2

Екі тербелістің жиіліктерінің бірдей болуы

1 

R   L 

C 


2

2

Индуктивтік және
сиымдылық кедергілері
Кернеу, ток арасындағы
фаза айырымы

U0

I0 

Айнымалы ток тізбегі
үшін Ом заңы

X L  L - индуктивтік; X C 

R
U и Iтеңеседі U озады I
Фаза бойынша
/2

1
- сиымдылық
C
L

C

U қалады I
/2

Толқын ұзындығы

  T

Жазық толқын теңдеуі
волны

 ( x, t )  A cos(t  kx   0 )

Толқын саны

k

Серпімді толқын таралу
заңы

 

Электромагниттік
толқынның фазалық
жылдамдығы



2


RT




газдағы;

p
E


 қатты денеде

с



ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ТОЛҚЫНДЫҚ ОПТИКА
Термин

анықтама
Абсолют

Салыстырмалы

c

1
2

Сыну көрсеткіші

n

Толық іштегі шағылу

Жарык оптикалық тығыз ортадан өткенде оптикалық
сирек ортадаға толық іштей шағылу шарты
sin  пред  n21 орындалады

Жұқа линзаның формуласы

1 1 1
1
  , линзаның оптикалық күші D 
F a b
F

Жарықтың толқындық қасиеті
Оптикалық жол



n21 

Интерференция, дифракция, дисперсия, поляризация

S   ndl , S  nl

Когеренттік толқындар

Бірдей толқын ұзындықтағы тұрақты фаза

Интерференция

Когерент толқындардың кеңістіктің кез келген
нүктесінде бір-бірін күшейтуі және бәсеңдетуі

Интерференциялық максимум
және минимум

  2k  1

Дифракция
Бір саңылаулы дифракция
Дифракциялық тор

Дисперсия

Жарық қысымы


2

- max

  k - min

Оптикалық біртексіз ортада геометриялық оптиканың
заңнан ауытқуы. Түзу сызықты таралудан ауытқу
a sin   k - минимум шарты
d sin   k - негізгі максимум шарты
Сыну көрсеткішінің толқын ұзындығына нормаль
тәуелділігі
Нормаль
Аномаль

dn
dn
0
0
d
d
n  если  или 
n  если  или 
E
p  (1   )  w(1   )  -шағылу коэффициенті;
c

 =1 айна и  =0 қара

Электромагниттік толқындар шкаласы
Көрінетін толқын ұзындық диапазоны 0,4 мкм  0,8 мкм _ или400  800 нм

СӘУЛЕЛЕНУДІҢ КВАНТТЫҚ ТАБИҒАТЫ
Термин, түсінік
Анықтама
Абсолют қара дене
Түскен жарықтың барлығын және сәулелерді сіңіреді
Электромагниттік сәулелендіру заттағы электронның
Фотоэффект (сыртқы)
бөлініп шығуы
Фотоэффект болатын максимал толқын ұзындық және
Фотоэффектінің қызыл шегі
минимал жиілік
Тежеуіш потенциал
Фотоэффект үшін
Эйнштейн теңдеуі

m 2
2
m 2
h  A 
2

eU 

КВАНТТЫҚ ФИЗИКА

Термин, түсінік

Анықтама
Орбитаның квантталу
жиілік ережесі

Бор постулаты

m   r  n
D 

Де Бройль толқын ұзындығы

жиілік ереже

h
 n
2



Wn  Wm
h

h
h

p m

АТОМДЫҚ ЖӘНЕ ЯДРОЛЫҚ ФИЗИКА
Термин, заң

Изобарлар

анықтама, тұжырым
XZ
A-массалық сан= ядролық нуклондар саны;
Z реттік саны= протондар саны = электрондар саны;
N=A-Z –нейтрондар саны
Бір түрлі химиялық элементтің әртүрлі массалы болуы
(ядродағы әртүрлі нейтрон саны)
Массасы бірдей атомдар

Масса дефектісі

m  Zmp  ( A  Z )mn  mÿ

Ядроның байланыс
энергия

Eсв  mc2

Меншікті байланыс
энергиясы

E уд 

A

Атома құрылысы, ядро
Изотоптар

Радиоактивтік ыдырау
Жартылай ыдырау
периоды
Радиоактивтік ыдырау
заңы
Радиоактивтік ыдырау
түрлері
Ығысу ережесі
Бірнеше бөлшектердің
зарядтары мен массасы





Eсв mc2

A
A

Бір химиялық элементтің изотоптарының , ,  және басқа
бөлшектер шығарып басқа изотопқа айналуы
Алғашқы ядролары мөлшерінің жартысы ыдырайтын уақыт

N  Noe t
N  No 1  et 




гелий ядросының ағыны
сәулелену

X ZA


 YZA24  

 бөлшек: 42
электрон: 0е-1



электрондар ағыны



X Y  
A
Z

A
Z 1

протон: 1p1
-бөлшек: 0–1

қатты э/м





X  YZA  
A
Z

нейтрон: 1n0

СҰРАҚТАР
МЕХАНИКА
Сұрақ
Көлбеу бұрышы   300 жазықтықпен дене қозғалады. Дене мен
жазықтық арасындағы үйкеліс коэффициенті   0,2; g  10 ì / ñ
Дененің үдеуі
Жылдамдықтың бағыты бойынша өзгеру лездігін мына шама
сипаттайды
Жылдамдықтың шамасы жағынан өзгеру лездігін мына шама
сипаттайды
Қандай жағдайда автомобильдің нормаль реакциясыоның
салмағына тең болады
Күш моментінің өлщем бірлігі
Қандай жағдайда дене салмақсыздықта болады
Бір дененің екінші денеге әсерін сипаттайтын шама:
Арнайы салыстырмалық теориясы қандай санақ жүйесінде
қарастырылады
Серіппеге ілінген m1 массалы дене 1 жиілікпен гармониялық
тербеліс жасайды. Осы серіппеге ілінген m2  4m1 массалы дененің
тербелісінің жиілігі 2 неге тең
Диск бір секундта 25 айналым жасайды. Дискінің бұрыштық
жылдамдығы:
Санақ жүйесіне салыстырғанда тыныштықта тұрған таяқшаның
ұзындығы. Санақ жүйесіне салыстырғанда жылдамдықпен
қозғалатын инерциальды санақ жүйесіндегі таяқшаның ұзындығы
пен l 1 пен l0 -дің қатынасын анықтаңыз.
Импульстің сақталу заңы орындалады
Дененің жүрген жолының уақытқа тәуелділігі S  6t  3t  3
уақыттың t=2c мезетіндегі дененің үдеуін анықтаңыз
Массасы m бөлшектің жылдамдығының уақытқа тәуелділігі
  at  bt 2 (а және в- тұрақты шамалар). Бөлшекке әсер ететін күш
неге тең?
Шамалардың қайсысы Джоульмен өлшенбейді?
Түзу сызықты бір қалыпты үдемелі қозғалыс кезінде қай жауап
дұрыс емес?
õ  10  5t  0,5t 2 Заңдылығымен түзу сызықты қозғалған дененің
үдеуінің уақытқа тәуелділігін қай өрнек дұрыс сипаттайды
Дененіңм қисық сызықты траектория қозғалыс кезінде келесі
жауаптардың қайсысы дұрыс емес

жауап
3,3 ì / ñ2

Нормальдық үдеу
Тангенциальды үдеу
горизонталь бетпен
қозғалғанда
Нм
Еркін түскен кезде
күш
Инерциалдық

2 

1
2

50ñ1
l0  l1

Оқшауланған жүйеде
72 ì / ñ2

ma  2ât
Дененің импульсы
Жылдамдық
векторының бағыты
өзгереді
ax  1,0Îì / ñ2
Нормаль үдеу нольге
тең

Арнайы салыстырмалық теорияда қай шама абсолютті болады?
Серпімді деформацияланған дененің деформациясын 2 есе
кеміткенде оның потенциалдық энергиясы қалай өзгереді
Классикалық механикада қандай шама инвариантты:
Қай күш консервативті емес
4
Жылдамдығы c болатын электрон қандай импульсқа ие:
5
келесі формуладардың қайсысы механикалық энергияның сақталу
заңын сипаттайды
Жауаптардың қайсысы түзу сызықты бір қалыпты қозғалыс үшін
дұрыс болмайды
Қозғалыстағы дененің өлшемі 2 есе кему үшін оның жылдамдығы
қандай болу қажет
Алғашқы жылдамдығы 30м/с жоғары лақтырылған массасы 0,2 кг
дененің 2с уақытытан кейінгі кинетикалық энергиясы неге тең?
Ыдыстағы суда жүзіп жүрген дене жүйесі үшін ішкі күшті айтыңыз
Қандай жағдайда қозғалып бара жатқан дененің салмағы
тыныштықтағы осы дененің салмағынан аз болады.



Нүктенің тербелісі x  1  2 sin 4t  0

 теңдеуімен өрнектеледі.

Нүктенің екі шеткі нүктелерінің ара қашықтығын табыңыз.
Консервативті болады
Математикалық маятник периоды. Оның ұзындығын n есе өсірді.
Тебеліс периодын анықтьаңыз.
Массасы 5кг материалдық нүкте 0,5Гц жиілікпен гармоникалық
тербеліс жасайды. Тербеліс амплитудасы 3см. Нүктеге әсер ететін
максимальды күш:
Айдың бетінде вертикаль төмен лақтырылған денелердің
(пластмасса,темір,ағаш) құлауы бақыланды. Қай зат Айдың бетіне
бұрын құлайды.
Массасы 40 г пружиналық маятниктің тербеліс периоды қанша?
Пружинаның қатаңдығы 2 Н/м:
Электронның тыныштық энергиясын анықта:

Жарық жылдамдығы
4 есе кемиді
массасы
Үйкеліс күші
3,64  1022 êã/ ñ
êèí  ïî  const

Жылдамдық және
үдеу бағыттас
болады
2,6  108 ì / ñ
10Дж
Архимед күші
Дене төмен қарай
бірқалыпты үдемелі
қозғалса
4
Ауырлық күші
nT0
1,43  103 Í

Барлық заттар бір
уақытта құлайды
0,2

2 с;

8.2  10 14 Дж

Тарту күші 100 Н ракета 10 м жылжығандағы жұмыс қанша:

1000 Дж.

x  3t 2  2t  5 сызықпен қозғалатын нүктенің 1 с уақыттағы

4 м/с;

жылдамдығы:
Жоғары лақтырылған дененің алғашқы жылдамдығы 40 м/с, 2 с кейінгі
потенциал энергиясы қанша? Массасы 0,5 кг:
Жер бетінен 3 м биіктіктегі массасы 0,5 кг дененің потенциалдық
эенергиясы неге тең? (g=10м/c2):
4 м/с жылдамдықпен қозғалған массасы 2 кг оқ тақтайға кіреді. Одан
шыққанда жылдамдығы 1 с/м. . Үйкеліс күшінің жұмысын тап.
Жеңіл автомобильдің жылдамдығы мен жүк автомобиль бірдей. Жүк
автомобиль массасы 2 есе көп . Жеңіл автомобильдің кинетикалық
энергиясы Кл және Кг ауырдың эенргиясын салыстыр.
Снаряд массы m, Х осімен қозғалған сынық екіге бөлінеді. Біреуі солай
2 жылдамдықпен қозғалады.. , екіншісінің импульсі неге тең
20 Дж жұмыс жасап пружина 2см қысылады. Пружинаны 4 см қысатын
жұмыс анықта.

300 Дж;
15 Дж;
15 Дж;

К л  2К г
0;
80 Дж.

Салыстырмалық теория екі постулатқа негізделген
Массасы m = 5 кг дене S  Asin t теңдеуімен қозғалады, А = 5 см және
   рад/с. қозғалыс басталғаннан 1/6 с уақыттан кейінгі күшті анықта:
Жіпке ілінген жүк төмен «а» үдеуімен қозғалады. Еркін түсу үдеуі және
«а» үдеуі аралығында қандай қатынас бар ?
m1  2кг дене 1  8 м / с жылдамдықпен қозғалады. m2  3кг дене

Жарық
жылдамдығының
салыстырмалылығы
-1,23 Н.

ag
9,6 Дж;

2  4 м / с

қозғалса бөлінген жылу.
Жоғарыдан 10 м биіктіктен түскен дене жерге 400 Дж. Кинетикалық
энергиямен құлайды. Массасын анықтаңыз. (g=10 м/c2):
Ньютонның үшінші заңын жаз

4 кг.



F1   F2

Толқын теңдеуі   5  10 cos(628t  2 x) (м). Толқын ұзындығы
қанша?
Бөлшек x  A sin  0 t    гармоникалық теңдеумен қозғалады.
Максимал күшті анықта.
Бөлшек ¾ с жылдамдықпен қозғалады.Осы бөлшектің массасы қаншща
есе көп?
нормаль үдеу нені сипаттайды?

3,14 м;

Серпімді деформация мына формуламен есептеледі:

kx 2
E
2

3

mA 0

2

1,54 есе;
Жылдамдықтың бағыт
өзгерісін;

МОЛЕКУЛАЛЫҚ ФИЗИКА
СҰРАҚ
Баллонда Ð1  10 ìÏà қысымда m1  10êã массалы газ бар. Егер
оның қысымы Ð21  2,5 ìÏà
болса, одан қанша массалы газ
алынады

ЖАУАП
7,5кг

Бір градустың шамасы бірдей
1. Цельсия.
2. Кельвина
3. Фаренгейта 4. Реомюра

A) 1,2.

Газдың ішкі энергиясы 200Дж өзгерді. Газдың жасаған жұмысы
100 Дж. Газдың алған жылу мөлшері

300Дж

қыста (t1 =70 С), бөлме ауа тығыздығы  1 жаздың ауа тығыздығынан
(t2 =370 С) қанша есес көп?

2

1.1;

Карно циклі үшін қыздырғыш температурасы 127 0 С, ал суытқыш
температурасы 7 0 С. Осының ПӘК:
Газдың көлемі 4-тен 8л дейін өзгерді. Қысым 0,3  107 Ïà
болса,
жұмысты анықтаңыз.

0,3

Ыдыстағы

t  70 C

қысым

12кДж

p1  100 кПа ысығанда ыдыстың қақпағы 364 К;

шығып кетті. p 2  130 кПа болса қызған температура қанша?
Қозғалтқыш Карно циклымен жұмыс жасайды. Суытқыштың 17 0С
тұрақты температурасында қыздырғыштың температурасы 127 ден 4470
С-ге дейін өзгереді. ПӘК қалай өзгереді?

2
 2 .2
1

Көлем өзгермегенде газдың қысымы екі еселену үшін оны қандай

600К

температураға дейін қыздыру қажет. Газдың алғашқы
температурасы 300к.
Идеал газ p0 және V0. болды. Тұрақты температурада масса тұрақты
болғанда көлем екі есе көбейеді. Қысым қалай өзгереді?
Идеал газ температурасы Т0 мен қысым р0. болды. Қысым 1,5 есе өсті.
Масса мен көлем тұрақты болса газдың температурасы қалай өзгереді?

2 p0

Идеал газға 5 Дж жылу берілді. Сыртқы күштер 8Дж жұмыс
жасады. Газдың ішкі энергиясы қалай өзгерді

13Дж өзгерді

Ағаштан 25 м/с жылдамдықпен сұйық ағады, сұйықтың тығыздығы 1
г/см3. Ыдыстаға компрессор қандай қысым береді?

3,12  10 5 Па

Қысым тұрақты кезде көлемі 6 л газ 27 0 С температуралы болды.
Газдың температурасы77 0 с болса, көлемі қалай болады

7л

690 С температураны Кельвинмен есепте.

342 К
2 есе артады

Идеал газдың температурасын 4 есе көбейтсек молекулалардың
жылулығының орташа квадраттық жылдамдығы қалай өзгереді.
Тұрақты температурада қысымды 4есе кеміту үшін оның көлемін
қалай өзгерту қажет
Тұрақты концентрацияда газдың абсолют температурасын з есе
арттырсақ оның қысымы қалай өзгереді
Температураны көбейткенде сұйықтың булану жылдамдығы қалай
өзгереді
Ең көп ықтималды жылдамдық 3 есе артса газдың температурасы
қалай өзгереді
Адиабаталық ұлғаю кезінде идеал газдың ішкі энергиясы қалай
өзгереді

3
T0
2

4 есе арттыру
3 есе артады
Артады
9 есе артады

U  0

Бірдей температурадағы оттегі мен сутегі молекулаларының орташа
квадраттық жылдамдықтарының қатынасы қандай?

4

Массасы320г оттегі 10к-ге изобар P  105 Ïà қыздырылса ол
қандай жұмыс жасайды.
0,01 м3 көлемде 8  1010 молекулалар болса концентрацияны анықта.

831Дж

температурасы t=17°C ауаның молекулаларының орташа квадраттық
жылдамдығын анықта. Газдың зат мөлшері бір киломоль, молярлық
массасы μ=29 кг/кмоль-ға тең
температурасы t =600 С қаныққан су буының қысымы Р=19,22кПа
болса, оның тығыздығын есепте.

500 м/c;

Егер газ 10кдж жылу алып, ішкі энергиясын 7кДж арттырса
газдың жасаған жұмысы:
Газдың көлемінің изотерм өзгеруі кезінде оның қысымы 2 есе
артты. Осы кезде молекулалардың орташа квадраттық
жылдамдығы қалай өзгереді

3кДж

идеал газды изобар қыздырды. Алғашқы температурасы 280К. Оның
тығыздығыекі есе азайды. Газдың температурасы қаншаға көбейді:

280К;

Изохор процесс кезінде азотқа 60Дж жылу берілді. Азоттың ішкі
энергиясын арттыруға қанша жылу кетті

60Дж

Тұрақты қысымды p көлем V шамаға өзгерді.
қандай шаманы анықтайды?
молекуланың орташа энергиясы:

p  V

көбейтіндісі

Карно циклінің жылулық машинасы әрбір 4,2 кДж жұмыс үшін 1,7 кДж
жұмыс жасайды.суытқыш температурасы 200С. Қыздырғыш

8·1012 1/м3;

13010-3 кг/м3;

өзгермейді

Жұмысты

i
2

  kT
492 К.

температурасы қандай?
Жылу машинасы бір циклде қыздырғыштан 100 Дж жылу алады.
Тоңазытқышқа 60 Дж жылу береді. Машинаның ПӘК қандай?

40%;

Қаныққан бу дегеніміз не?

Сұйықпен
динамикалық тепетеңдіктегі бу

ЭЛЕКТРОМАГНЕТИЗМ
СҰРАҚ
Вольтте өлшенбейтін физикалық шаманы көрсет
Қандай да бір электр өрісінің нүктесінде заряды 4  10 7 Êë
-ға тең зарядқа шамасы 8  103 Н-ға тең күш әсер етеді. Осы
нүктедегі өрістің кернеулігін анықта
Біртекті магнит өрісінде В индукциямен бұрыштық
 жылдамдықпен рамка айналады. N oрам саны және S
ауданнан тұрады. Айналу осі рамка жазықтығында және
индукция сызықтарына перпендикуляр ЭҚК-нің максимал
мәні неге тең?
Индуктивтілігі 0,7 Гн-ға және ток күші100А-ға тең
катушканың магнит өрісінің энегиясын анықта
R-кедергінің тұрақты кернеуде қуаты қанша есе өзгереді?
Егер кедергіні 10 нан 20 омға арттырса
Электр өрісінің кернеулік өлшем бірлігі
Магнит өрісі кернеулігінің өлшем бірлігі
Сыйымдылық және индуктивтілікті екі есе көбімен
ауыстырды. Тербеліс периоды қалай өзгерді
Катушканың ұзындығы 6,28см, радиусы 1см. Онда 200орам
бар. Одан 1А ток өтсе катушканың ішіндегі магнит ағыны
ЭҚК 1,5 В. Ток күші ІА, ішкі кедергі 0,2 Ом. ПӘК-і анықта
Нүктелік зарядтың потенциалы
Әрбір пластинадағы зарядты екі еселесек энергия қалай
өзгереді

ЖАУАП
Электр өрісінің кернеулігі
20кВ/м

NBS

3,5кДж
2 есе кемиді
В/м
А/м
2 есе
12,56  107 Âá

87%
  kq/ r
4 есе артады

Өткізгіштің бетінің маңында электр өрісінің күш сызықтары
қандай болады?
Конденсатордың сыйымдылығы 4 есе азайса өшпейтін тербеліс
приоды қалай өзгереді?
Контурдың конденсаторына сондай конденсатор параллель
қосса, тербеліс периоды қалай өзгереді?

Өткізгіштің бетіне
перпендикуляр.
2 есе азаяды.

Өрістің біртекті өрнегі
Тербеліс контурдағы конденсатор сыйымдылығы 210-9Ф және
катушка индуктивтілігі 210-3 Гн. Периоды қандай?
Тербеліс контуры индуктивтілігі 1 мГн және 2 нФ
сыйымдылықты конденсатордан құралған. Периоды қандай?

E  const ;

Көлденең қимадан бірлік уақытта өтетін электр мөлшері

2 есе көбейеді;

12,5610-6 с;

8.9  10 6 c
Ток күші

2 мкФ, 4 мкФ, 8 мкФ сыйымдылықты конденсаторлар тізбектей
жалғанған. Конденсатор жүйесінің сыйымдылығын анықта
Эквипотенциальды беттерге электр өріс сызықтары қалай
бағытталады:
30 см2 ауданды контурдан өтетін магнит ағыны 0,6 мВб болса,
өрістің индукциясы қандай?

1,143 мкФ;

радиусы 1 см металл шарға Q = 6,3 мкКл. заряд берілді. Шардағы
заряздың беттік тығыздығы қандай?
Тұрақты токтың қуаты қандай?:

5 мКл/м2;

Нүктелік зарядтан r қашықтықтағы электр өрісі кернеуліг Е.
Осы нүктелік зарядтан 2r қашықтықтағы электр өрісі кернеулігі?

0,25Е;

Ұзындығы 0,5 м, өткізгіш индукциясы 0,4 Тл біртекті магнит
өрісінде орналасқан. Оған 0,2 Н күш әсер етеді. Ол магнит
индукция сызықтарына 300 бұрыш жасаса, өткізгіштегі токты
анықта.
электр магнит индукциясының негізгі заңы

2 А;

Индуктивнтілігі 2 Гн катушкадан 4 А ток өтеді. Катушканың
ішіндегі магнит ағыны қандай?

8 Вб.

Ауданы 50 см2 жазық контурдан 2 мВб магнит ағыны өтеді. Өріс
индукциясы 0,4 Тл болса контурмен өріс арасындағы бұрыш
неге тең?

00

Өткізгіштерді тізбектей қосқанда барлық өткізгіште бірдей
болады:

Ток күші

Катушкадан тұрақты магнитті суырғанда қандай құбылыс
байқалады?
Жауын бұлттарының арасындағы потенциал айырым 108 В.
Онымен 20 Кл заряд өтсе, электр өрісінің жұмысы қандай?

Электромагниттік индукция;

Горизонталь орналасқан ұзындығы 10 см және массасы 10 г
өткізгіштегі ток күші 5 А. ауырлық күші мен Ампер күші тең
болу үшін магнит индукциясы қандай болады?

0,2 Тл;

Жақын әсерлесу теориясына келесі теория қарсы келеді.

Бір зарядтың екіншісіне әсері
лезде болады.
31019

Вакуумдық фотоэлементтегі қаныққан ток күші, IН=4,8 нА.
катодтан бірлік уақытта бөлініп шығатын электрондар саны:
Тербеліс контурында заряд теңдеуі берілген:
q  2  cos100t , мкКл . Катушканың индуктивтілігі 0,5 Гн
болса, конденсатор сыйымдылығы қандай?

перпендикуляр;
0,2 Тл.

IU

i  

d m
dt

2109 Дж.

200 мкФ;

индуктивтілігі L  10 Гн катушкадан I=1А ток өтеді.
Магнит ағынын анықтаңыз.

10-3 Вб;

Кернеуді өлшейтін прибор:

Вольтметр.

Біртекті диэлектриктегі электр өрісі кернеулігі вакуумдағы
электр өрісі кернеулігіне қанша есе аз.

Диэлектрлік өтімділік

3

Жазық конденсатордың сыйымдылығы
массасы 2m және заряды –4е бөлшек
Өрістің кернеулігі:

C


a удеумен қозғалады



 0S
d

ma
2e

Индуктивтілігі 2 ГН катушкадан 0,1 с уақытта ток 5А-ден 3А
өзгереді. ЭҚК табыңыз.

40 В;

Әрбіреуі 3 мкФ 2 конденсатор параллель жалғанған. Жалпы
сыйымдылық қандай?:

6 мкФ.

Индуктивтілігі L  10 Гн катушкадан I=1А ток өтеді. Магнит
ағынын анықтаңыз.
Магнит индукциясы 0,2- ден 0,6 Тл шамкасына 4 мс уақытта
өзгереді. Катушканың қима ауданы 50 см2 , онда 5 В ЭҚК пайда
болады. Катушканың орам санын анықтаңыз.
тербеліс контурындағы электр тербелісі
q =10-2cos20t теңдеуімен берілген. Заряд тербелісінің
амплитудасы қандай?
зарядталған конденсатор энергиясы:

10-3 Вб;

3

10.
10-2 Кл;

CU 2
2

ОПТИКА ЖӘНЕ КВАНТТЫҚ ФИЗИКА
СҰРАҚ
ЖАУАП
Энергияның бөлінуімен
 - сәулелену байланысты
17
-  бөлшегін ұстаудың нәтижесінде ядро
8X
14
7 N изотопынан белгісіз изотоп және протон шығады.
Ол қандай изотоп?
β- ыдырау кезінде уран изотопынан 20983Bi пайда болады

Біртекті изотроп ортада   2   1 жазық
электромагниттік толқын тарайды. Оның фаздық
жылдамдығын анықтаңыз
Толқындар когерент деп аталады

Дифракциялық торда 1мм-де 125 штрих бар. Оған 420
мм ұзындықты толқын түседі. Қашықтығы 2,5м жердегі
экранда көк сызық көрінеді. Орталық сызықтан бірінші
сызыққа дейінгі қашықтық
Вакуумдағы сары жарық толқын ұзындығы 0,589мкм.
Жиілік:
Қай құбылыс бірінші рет жарықтау кванттық
теориясымен түсіндірілді.
1-интерференция, 2-дифракция
3-фотоэффект, 4-поляризация
Z номерлі элемент ядросы пайда болу үшін қандай
Менделеев таблица элементі бета-ыдырау болады?
Қай сәуле ең қысқа толқын ұзындыққа ие болады?
Қандай жағдай Резерфордтың классикалық моделімен
түсіндірілмейді?
абсолюттік сыну көрсеткіші 1,6 ортадағы сәулелердің
геометриялық дол айырымы 2,5 см болса, олардың
оптикалық жол айырымы қандай?
Абсолют қара дене деген не?

209
84Ро;

2,1  108 ì / ñ

Олар бірдей жиілікті және тұрақты
фазалар айырымды
13см

5,1  1014 Ãö

3

Z+1;
Рентген сәулесі
Атомның тұрақтылығы
4,0 см;
Кез келген Т температурада барлық

30 кВ,кернеумен жұмыс істеп тұрған құбырдың рентген
сәулелерінің тұтас спктрлік қысқа толқын шегі

түскен энергияны жұтады.
41 пм;

Еркін электрондардың комптондық шашырау кезінде
толқын ұзындығының максималь өзгеруі
Металға толқын ұзындығы 200нм жарық түсті
максимал кинетикалық энергия
( Àø  4,97 ýÂ , h  6,62  10134 Äæ  ñ, e  1,6  1019 Êë )
Радиусы 5см шардың сәулелену қуаты 1кВт. Онда А 0,4
сұр дене болса, оның
температурасы:   5,67  108 ÂÅ / ì 2  Ê 4
Фокустық қашықтығы 20см линзаның оптикалық күші:

4,8

Ені 0,1 мм саңылауға   0.6 мкм толқын ұзындықты
сәуле түседі. Линзадан L=1м қашықтықтағы дифракциялық
көріністің центрлік максимумының енін анықтаңыз.

1,2 см;

Ядроның құрылысы

12 нейтрон, 11протон

23
11

Na

4,97эВ

1089K

5дптр

Уақыттың мезетінде t  T / 4 радиоактивтік элементтің
жартылай ыдырау периоды

N  N 0e ln 2 / 4

Фотонның импульсы қандай формуламен анықталады

h / c

Толқын ұзындығы 0,5мкм жарық дифракциялық торға
түскенде үшінші максимум 300 бұрышпен
бақыланады: дифракциялық тордың тұрақтысы 30

3мкм

Жазық айна жазықтыққа перпендикуляр оспен айналады,
Оған сәуле  бұрышпен түседі. Егер айна 10° бұрышқа
айналса, шағылған сәуле қанша бұрышқа айналады?

20°;

Сұйық ортадағы толқынның ұзындығы 600 нм және жиілігі
1014 Гц. Осы сұйықтағы жарық жылдамдығын анықтаңыз.

0,6  10 8 м / с

Толқын ортадағы 2.7  10 м/ с жылдамдықпен таралады.
Толқын көзінен 12 және 14 м қашықтықтағы нүктелердің
тербелісінің фазалық айырымы қандай?
Тербеліс период 10-3 с.
Сигнал радиолокатордың дабылы таудан шағылып 2 мкс
өткеннен кейін келді. Таудың орналасқан қашықтығын тап.

1,48 .

Атом ядросында 7 протоны және 8 нейтроны бар бейтарап
атомның электрондық бұлтында қанша электрон бар?

7;

Жинағыш линза көмегімен жарық нүктенің кескінін алды.
Егер d = 0,5 м, f = 1 м болса, линзаның фокусы қандай?

0,33 м;

Фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуі:

m 2 

hc    A 

2



3

300 м;

Тербеліс теңдеуі x  2 sin 100t . Ортадағы тербеліс таралу 8 м;
жылдамдығы 400 м/с. Толқын ұзындығы неге тең?
Жұқа линзалардың фокустық қашықтығы бірдей
Егер линзаның екі жағында бірдей

 -сәулелену

оптикалық орта болса

Гелий атом ядроларының ағыны

H -байланыс энергиясы 28МэВ болса меншікті
байланыс энергиясы
Фотон энергиясы

7МэВ/нукл

Толқын ұзындығы 0,6мкм үшін фотон энергиясы

2,07эВ

4
2

h