Физика С.Оспанов 9-сынып

2300
ФОРМУЛА




Негізгі тұрақтылар

Физикалық тұрақтылар белгілері Сандық мәндері
Еркін түскен денелердің нормаль үдеуі g 9,81 м/с
2

Гравитациалық тұрақтысы

6,67·10
-11

м
3
/(кг·с
2
)
Авогадро тұрақтысы NA 6,02·10
23
моль
-1

Молярлық (универсаль) газ тұрақтысы R 8,31 Дж/(моль·К)
Больцман тұрақтысы k 1,38·10
-23
Дж/К
Электрон заряды q, e 1,6·10
-9
Кл
Вакуумдағы жарық жылдамдығы c 3·10
8
м/с
Планк тұрақтысы h 6,62·10
-34
Дж·с
Сутегі атомының иондану потенциалы
IO
2,18·10
-18
Дж =
13,6эВ
Массаның атомдық бірлігі а.е.м. 1,660·10
-27
кг
Электрлік тұрақтысы 0 8,85·10
-12
Ф/м
Магниттік тұрақтысы 0 1,26·10
-6
Гн/м

Бүтін және шамалық бірліктер

қосымша Негізгі бірлікке
қатынас
белгілеу қосымша Негізгі бірлікке
қатынас
белгілеу
Мега 10
6
М милли 10
-3
м
Кило 10
3
к микро 10
-6
мк
Деци 10
-1
д нано 10
-9
н
cанти 10
-2
с пико 10
-12
п

МЕХАНИКА

Термин, түсінік Анықтама
Жылдамдық
Орташа t
S
 лездік dt
d
t
t
rr






0
lim
Үдеу
Орташа t





a лездік 2
2
dt
d
dt
d r
a




Үдеудің мәні22
yx
aaa  немесе22
naaa 

Тангенциаль үдеу dt
d
a



, траекторияға жанама мен жылдамдықтың шамасы
бойынша өзгеруі
Нормаль (центрге
тартқыш үдеу) R
a
n
2

 , жылдамдықтың жанамаға нормаль бағытпен
өзгеруі
Масса Дененің инерттілігінің өлшемі және тартылудың обьектісі

Күш Басқа дене жағынан және өрістен әсерлерінің өлшемі және
үдеуде немесе деформацияда көрінеді.
Дененің салмағы Инерциялық mgP төменгі үдеу )(agmP 
жоғарғы үдеу)(agmP 
Дене импульсы 

mP

Күш импульсы
F t , немесе Fdt
Күш жұмысы  

2
1
rdFА

cosFSA

Энергия Козғалыстың және әсерлесудің универсиаль өлшемі

Кинетикалық энергия 2
2
mV

Потенциалдық энергия
әсерлесу энергиясы (функция күйі)
mgh
, 2
2
kx , r
mm
G
21

Бұрыштық жылдамдық dt
d


Күш моменті 

mrL

zzIL

Қозғалыс типі үдеу Қозғалыс теңдеуі
Түзу сызықты бір қалыпты 0,0
naa
 tS txx
x
0
Шеңбермен бірқалыаты
0,0  constaa
n
tS t
Түзу сызықты бір қалыпты
үдемелі 0,0
naconsta

a
at
tS
22
2
0
22
0





Бірқалыпсыз қисық
сызықты 0,0
naa


2
1
dtS

Еркін түсу ga
g
gt
h
22
22




Заң тұжырым
Ньютонның екінші заңы dt
Pd
F


 , немесе amF


Бүкіл әлемдік тартылыс заңы 2
21
r
mm
GF
Гук заңы kxF 0
l
l
E

 S
F

Импульстың сақталу заңы
тұйық жүйе  
i
ii
constm


СҰЙЫҚТАР МЕХАНИКА СЫ

Заң тұжырым
Гидростатикалық қысым ghp
Архимед заңы VgF
A 
Үздіксіздік теңдеуі 2211SS
Бернулли теңдеуі constghp 
2
2



САЛЫСТЫРМАЛЫҚ ТЕОРИЯСЫ

СТ постулаттары
1. Эйнштейннің салыстырмалық теориясы:
барлық физикалық құбылыстар барлық инерциялық
санақжүйелерінде бірдей өтеді.
2. жарық жылдамдығының тұрақтылығы:
Жарық жылдамдығы қабылдаған және жарық көзінің
жылдамдықтарына тәуелді емес
Массаның жылдамдыққа
тәуелділігі 2
0
1

m
m

Ұзындықтың қысқаруы 2
01ll

Уақыттың созылуы 2
0
1


t
t

Ньютонның екінші заңы dt
Pd
F



Толық энергия E мен дене
массасының m аралық байланысы 2
mcE

Кинетикалық энергия 









 1
1
1
2
2
00

cmEET
МОЛЕКУЛАЛЫҚ ФИЗИКА ЖӘНЕ ТЕРМОДИНАМИКА
Термин, түсінік Анықтама
Молекулалар концентрациясы Молекулалардың бірлік көлеміндегі сан, V
N
n
Берілген массадағы молекулалар
саны AN
m
N



Абсолюттік термодинамикалық
температура
T=273+t
Зат мөлшері, моль 
m
N
N
v
A

Молекулалардың жылулық
қозғалысының орташа
кинетикалық энергиясы kT
i
n
2

-жалпы, kT
n
2
3
 - ілгерлемелі
қозғалыс
Молекулалар жылдамдығы
ор.квадрат. ор.арифмет. ең ықтимал. 0
3
m
kT
кв

0
8
m
kT
а

 0
2
m
kT
в
 

RT
кв
3



RT
а
8
 

RT
в
2


Газ жұмысы
жалпы При p=const При T=const 
2
1
pdVA
VpA 1
2
ln
V
V
RT
m
A


Идеаль газдың ішкі энергиясы RT
mi
U
2

Жылу сыйымдылық (анықтама) Tm
Q
c

 T
Q
C


 cC
Идеаль газдың молярлық жылу
сыйымдылығы R
i
C
V
2

, R
i
C
p 





 1
2 , RCC
Vp  (Майер) 
V
p
C
С
- адиабат тұрақтысы
Тасымалдау құбылысы Диффузия, тұтқырлық, жылу өткізгіштік
Қаныққан бу Сұйық пен динамиканың тепе-теңдіктегі бу

Заң Тұжырым
Молекула-кинетикалық
теория (МКТ)негізгі теңдеуі ,
3
2
3
1 2
0
nkTnnmp
nкв
 

Менделеев-Клапейрон
теңдеуі RT
m
PV



Изопроцестер теңдеуі
Изотермиялық Изохоралық Изобаралық constpV
const
T
p
 const
T
V

Адиабаталық
процесс(Пуассон) теңдеуі constpV


Термодинамиканың бірінші
заңы AdUQ  
немесе AUQ 

Жылу машинасының ПӘК 1
21
1
Q
QQ
Q
A 

Карно циклінің ПӘК 1
21
T
TT


Молярлық массалар

Газ H2 He N2 O2 NH3 CO2 ауа
, 10
-3

кг/моль
2 4 28 32 17 44 29

Еркіндік дәрежелері

Газ Бір атомды
(неон Ne, гелий He)
Екі атомды
(оттегі O2, азот N2,
сутегі H2)
Үш және көп атомды
(көмірқышқыл газ CO2,
NH3)
Жалпы саны 3 5 6
Ілгерілемелі 3 3 3
Айналу қозғалыс
саны
- 2 3



ЭЛЕКТРОСТАТИКА ЖӘНЕ ТҰРАҚТЫ ТОК

Термин, түсінік Анықтама
Заряд тығыздығы
көлемдік dl
dq

dS
dq
 dV
dq
q

Кернеулік q
F
E



Потенциал q
W
q
A
p




Әртүрлі денелердің кернеуліктері 2
0
4r
q
E

 r
E
0
2

 0
2

E 0


E
Суперпозиция принципі ...
321
 EEEE
 , ...
321  
Кернеулік пен потенциал
байланысы
Бір текті өріс үшін d
U
E
Электр өріс жұмысы  qUqA 
21
Дипольдық момент lqp


, sinpEM

Салыстырмалы диэлектрлік
өтімділік E
E
0


Электр сыйымдылық
Біріктірілген өткізгіш Конденсатор

q
C U
q
C
Әртүрлі конденсаторлар электр
сыйымдылығы
Жазық Сфера d
S
C
0

12
0
/ln
2
RR
l
C

 21
210
4
RR
RR
С



Электр өрісінің энергиясы C
qCUqU
W
222
22

Электр өрісінің көлемдік
тығыздығы 222
0
22
0 EDDE
w 



Ток күші, ток тығыздығы dt
dq
I или t
q
I , SIj/
ЭҚҚ q
A
ст

Заң тұжырым
Кулон 2
0
21
4r
qq
F


Ом заңы
Біртекті бөлік біртексіз бөлік R
I
21


rR
I



 )(
21

Тұйық тізбек диффер. форма rR
I



Ej



Ток күші мен электрондар
жылдамдық байланысы SenI

Джоуль-Ленц заңы
Интеграл Дифференциал RdtIQ
2
2
Ew
Қуат R
U
RIUI
dt
dA
P
2
2


Кирхгоф ережелері
1 ереже 2 ереже 
i
i
I0
 
i k
kiiRI 
Газдағы иондар жылдамдығы bE , где b+, b- - иондар қозғалысы
Газдағы ток үшін Ом заңы EbbqnEj )(
 ,


МАГНЕТИЗМ
Термин, түсінік Анықтама, формула
Магнит индукция векторы IS
M
p
M
B
m
maxmax

Магнит моменті ISp
m
Магнит өріс ағыны 
S
ndSB
немесе cosBS

Кернеулік 0

B
H
Магниттік өтімділік 0
B
B

Индуктивтілік I
L


Магнит өріс энергиясы 2
2
LI
W
Көлемдік тығыздық 222
0
22
0 BHBH





Заң тұжырым
Ампер күші BldIFd


, sinIBlF
A

Лоренц күші BqF
Л


sinBqF
Л

Фарадей заңы dt
d

ЭҚҚ өздік индукция dt
dI
LLI
dt
d
 )(


ТЕРБЕЛІС ЖӘНЕ ТОЛҚЫ Н
Термин анықтама
Гармоникалық тербеліс  
0cos tAx
Тербеліс периоды,
жиілік
Математикалық Пружиналы тербелмелі
маятник маятник контур g
l
T2
k
m
T2 LCT2

l
g
 m
k
 LC
1

Жылдамдық , удеу x
, A
max . xa  , 2
max
Aa

Механикалық толық
энергия 2
22
Am
W


Резонанс Екі тербелістің жиіліктерінің бірдей болуы
Айнымалы ток тізбегі
үшін Ом заңы 2
2
0
0
1








C
LR
U
I



Индуктивтік және
сиымдылық кедергілері LX
L
- индуктивтік; C
X
C

1
 - сиымдылық
Кернеу, ток арасындағы
фаза айырымы
R L C
U и Iтеңеседі U озады I U қалады I
Фаза бойынша /2 /2
Толқын ұзындығы
T


Жазық толқын теңдеуі
волны )cos(),(
0  kxtAtx

Толқын саны 
2
k

Серпімді толқын таралу
заңы 

RT

газдағы; 

Ep



 қатты денеде

Электромагниттік
толқынның фазалық
жылдамдығы 

с



ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ТОЛҚЫНДЫҚ ОПТИКА

Термин

анықтама
Сыну көрсеткіші
Абсолют Салыстырмалы 
c
n
2
1
21


n
Толық іштегі шағылу
Жарык оптикалық тығыз ортадан өткенде оптикалық
сирек ортадаға толық іштей шағылу шарты 21sin n
пред
орындалады
Жұқа линзаның формуласы baF
111
 , линзаның оптикалық күші F
D
1

Жарықтың толқындық қасиеті
Интерференция, дифракция, дисперсия, поляризация

Оптикалық жол ndlS , nlS

Когеренттік толқындар
Бірдей толқын ұзындықтағы тұрақты фаза

Интерференция
Когерент толқындардың кеңістіктің кез келген
нүктесінде бір-бірін күшейтуі және бәсеңдетуі

Интерференциялық максимум
және минимум  
2
12

k
- max k - min
Дифракция
Оптикалық біртексіз ортада геометриялық оптиканың
заңнан ауытқуы. Түзу сызықты таралудан ауытқу
Бір саңылаулы дифракция ka sin - минимум шарты
Дифракциялық тор kd sin - негізгі максимум шарты
Дисперсия
Сыну көрсеткішінің толқын ұзындығына нормаль
тәуелділігі
Нормаль Аномаль 0
d
dn
0
d
dn  илиеслиn
 илиеслиn
Жарық қысымы )1()1(   w
c
E
p
 -шағылу коэффициенті;
 =1 айна и  =0 қара


Электромагниттік толқындар шкаласы
Көрінетін толқын ұзындық диапазоны нмилимкммкм 800400_8,04,0 


СӘУЛЕЛЕНУДІҢ КВАНТТЫҚ ТАБИҒАТЫ
Термин, түсінік Анықтама
Абсолют қара дене Түскен жарықтың барлығын және сәулелерді сіңіреді
Фотоэффект (сыртқы)
Электромагниттік сәулелендіру заттағы электронның
бөлініп шығуы
Фотоэффектінің қызыл шегі
Фотоэффект болатын максимал толқын ұзындық және
минимал жиілік
Тежеуіш потенциал 2
2
m
eU
Фотоэффект үшін
Эйнштейн теңдеуі 2
2


m
Ah 




КВАНТТЫҚ ФИЗИКА

Термин, түсінік Анықтама
Бор постулаты
Орбитаның квантталу
жиілік ережесі жиілік ереже n
h
nrm 
2



h
WW
mn


Де Бройль толқын ұзындығы 

m
h
p
h
D 



АТОМДЫҚ ЖӘНЕ ЯДР ОЛЫҚ ФИЗИКА

Термин, заң анықтама, тұжырым
Атома құрылысы, ядро
A
XZ
A-массалық сан= ядролық нуклондар саны;
Z реттік саны= протондар саны = электрондар саны;
N=A-Z –нейтрондар саны
Изотоптар
Бір түрлі химиялық элементтің әртүрлі массалы болуы
(ядродағы әртүрлі нейтрон саны)
Изобарлар Массасы бірдей атомдар
Масса дефектісі  
ÿnp
)( mmZAZmm 
Ядроның байланыс
энергия 2
mcE
св


Меншікті байланыс
энергиясы A
mc
A
E
E
св
уд
2



Радиоактивтік ыдырау
Бір химиялық элементтің изотоптарының , ,  және басқа
бөлшектер шығарып басқа изотопқа айналуы
Жартылай ыдырау
периоды
Алғашқы ядролары мөлшерінің жартысы ыдырайтын уақыт
Радиоактивтік ыдырау
заңы t
o
eNN


 
t
o
eNN

 1

Радиоактивтік ыдырау
түрлері
  
гелий ядросының ағыны электрондар ағыны қатты э/м
сәулелену
Ығысу ережесі
   


4
2
A
Z
A
ZYX


 
A
Z
A
Z
YX
1 
A
Z
A
Z
YX
Бірнеше бөлшектердің
зарядтары мен массасы
 бөлшек:
4
2 протон:
1
p1

нейтрон:
1
n0
электрон:
0
е-1 -бөлшек:
0
–1

СҰРАҚТАР

МЕХАНИКА
Сұрақ жауап
Көлбеу бұрышы 0
30 жазықтықпен дене қозғалады. Дене мен
жазықтық арасындағы үйкеліс коэффициенті ñìg /10;2,0
Дененің үдеуі 2
/3,3ñì

Жылдамдықтың бағыты бойынша өзгеру лездігін мына шама
сипаттайды
Нормальдық үдеу
Жылдамдықтың шамасы жағынан өзгеру лездігін мына шама
сипаттайды
Тангенциальды үдеу
Қандай жағдайда автомобильдің нормаль реакциясыоның
салмағына тең болады
горизонталь бетпен
қозғалғанда
Күш моментінің өлщем бірлігі Нм
Қандай жағдайда дене салмақсыздықта болады Еркін түскен кезде
Бір дененің екінші денеге әсерін сипаттайтын шама: күш
Арнайы салыстырмалық теориясы қандай санақ жүйесінде
қарастырылады
Инерциалдық
Серіппеге ілінген1m массалы дене 1 жиілікпен гармониялық
тербеліс жасайды. Осы серіппеге ілінген 124mm массалы дененің
тербелісінің жиілігі2 неге тең 2
1
2



Диск бір секундта 25 айналым жасайды. Дискінің бұрыштық
жылдамдығы: 1
50

ñ

Санақ жүйесіне салыстырғанда тыныштықта тұрған таяқшаның
ұзындығы. Санақ жүйесіне салыстырғанда жылдамдықпен
қозғалатын инерциальды санақ жүйесіндегі таяқшаның ұзындығы
пен 1
l пен 0l -дің қатынасын анықтаңыз. 1
0ll

Импульстің сақталу заңы орындалады Оқшауланған жүйеде
Дененің жүрген жолының уақытқа тәуелділігі336  ttS
уақыттың t=2c мезетіндегі дененің үдеуін анықтаңыз 2
/72ñì

Массасы m бөлшектің жылдамдығының уақытқа тәуелділігі 2
btat
(а және в- тұрақты шамалар). Бөлшекке әсер ететін күш
неге тең?  âtam2

Шамалардың қайсысы Джоульмен өлшенбейді? Дененің импульсы
Түзу сызықты бір қалыпты үдемелі қозғалыс кезінде қай жауап
дұрыс емес?
Жылдамдық
векторының бағыты
өзгереді 2
5,0510 ttõ 
Заңдылығымен түзу сызықты қозғалған дененің
үдеуінің уақытқа тәуелділігін қай өрнек дұрыс сипаттайды 2
/0,1 ñÎìa
x

Дененіңм қисық сызықты траектория қозғалыс кезінде келесі
жауаптардың қайсысы дұрыс емес
Нормаль үдеу нольге
тең

Арнайы салыстырмалық теорияда қай шама абсолютті болады? Жарық жылдамдығы
Серпімді деформацияланған дененің деформациясын 2 есе
кеміткенде оның потенциалдық энергиясы қалай өзгереді
4 есе кемиді
Классикалық механикада қандай шама инвариантты: массасы
Қай күш консервативті емес Үйкеліс күші
Жылдамдығы c
5
4 болатын электрон қандай импульсқа ие: ñêã/1064,3
22


келесі формуладардың қайсысы механикалық энергияның сақталу
заңын сипаттайды const
ïîêèí 

Жауаптардың қайсысы түзу сызықты бір қалыпты қозғалыс үшін
дұрыс болмайды
Жылдамдық және
үдеу бағыттас
болады
Қозғалыстағы дененің өлшемі 2 есе кему үшін оның жылдамдығы
қандай болу қажет ñì/106,2
8


Алғашқы жылдамдығы 30м/с жоғары лақтырылған массасы 0,2 кг
дененің 2с уақытытан кейінгі кинетикалық энергиясы неге тең?
10Дж
Ыдыстағы суда жүзіп жүрген дене жүйесі үшін ішкі күшті айтыңыз

Архимед күші
Қандай жағдайда қозғалып бара жатқан дененің салмағы
тыныштықтағы осы дененің салмағынан аз болады.
Дене төмен қарай
бірқалыпты үдемелі
қозғалса
Нүктенің тербелісі  
0
4sin21  tx теңдеуімен өрнектеледі.
Нүктенің екі шеткі нүктелерінің ара қашықтығын табыңыз.
4
Консервативті болады Ауырлық күші
Математикалық маятник периоды. Оның ұзындығын n есе өсірді.
Тебеліс периодын анықтьаңыз. 0
Tn

Массасы 5кг материалдық нүкте 0,5Гц жиілікпен гармоникалық
тербеліс жасайды. Тербеліс амплитудасы 3см. Нүктеге әсер ететін
максимальды күш: Í
3
1043,1



Айдың бетінде вертикаль төмен лақтырылған денелердің
(пластмасса,темір,ағаш) құлауы бақыланды. Қай зат Айдың бетіне
бұрын құлайды.
Барлық заттар бір
уақытта құлайды
Массасы 40 г пружиналық маятниктің тербеліс периоды қанша?
Пружинаның қатаңдығы 2 Н/м:
0,22 с;
Электронның тыныштық энергиясын анықта: Дж
14
102.8



Тарту күші 100 Н ракета 10 м жылжығандағы жұмыс қанша:

1000 Дж.
523
2
 ttx
сызықпен қозғалатын нүктенің 1 с уақыттағы
жылдамдығы:
4 м/с;
Жоғары лақтырылған дененің алғашқы жылдамдығы 40 м/с, 2 с кейінгі
потенциал энергиясы қанша? Массасы 0,5 кг:
300 Дж;
Жер бетінен 3 м биіктіктегі массасы 0,5 кг дененің потенциалдық
эенергиясы неге тең? (g=10м/c
2
):
15 Дж;

4 м/с жылдамдықпен қозғалған массасы 2 кг оқ тақтайға кіреді. Одан
шыққанда жылдамдығы 1 с/м. . Үйкеліс күшінің жұмысын тап.
15 Дж;
Жеңіл автомобильдің жылдамдығы мен жүк автомобиль бірдей. Жүк
автомобиль массасы 2 есе көп . Жеңіл автомобильдің кинетикалық
энергиясы Кл және Кг ауырдың эенргиясын салыстыр.
глКК2

Снаряд массы m, Х осімен қозғалған сынық екіге бөлінеді. Біреуі солай
2 жылдамдықпен қозғалады.. , екіншісінің импульсі неге тең
0;
20 Дж жұмыс жасап пружина 2см қысылады. Пружинаны 4 см қысатын
жұмыс анықта.
80 Дж.

Салыстырмалық теория екі постулатқа негізделген Жарық
жылдамдығының
салыстырмалылығы
Массасы m = 5 кг денеtAS sin теңдеуімен қозғалады, А = 5 см және 
рад/с. қозғалыс басталғаннан 1/6 с уақыттан кейінгі күшті анықта:
-1,23 Н.
Жіпке ілінген жүк төмен «а» үдеуімен қозғалады. Еркін түсу үдеуі және
«а» үдеуі аралығында қандай қатынас бар ? ga
кгm2
1
дене см/8
1 жылдамдықпен қозғалады. кгm3
2 дене см/4
2
қозғалса бөлінген жылу.
9,6 Дж;
Жоғарыдан 10 м биіктіктен түскен дене жерге 400 Дж. Кинетикалық
энергиямен құлайды. Массасын анықтаңыз. (g=10 м/c
2
):
4 кг.
Ньютонның үшінші заңын жаз 21
FF



Толқын теңдеуі )2628cos(105
3
xt

 (м). Толқын ұзындығы
қанша?
3,14 м;

Бөлшек   tAx
0sin гармоникалық теңдеумен қозғалады.
Максимал күшті анықта. 2
0
mA

Бөлшек ¾ с жылдамдықпен қозғалады.Осы бөлшектің массасы қаншща
есе көп?
1,54 есе;

нормаль үдеу нені сипаттайды? Жылдамдықтың бағыт
өзгерісін;

Серпімді деформация мына формуламен есептеледі: 2
2
kx
E


МОЛЕКУЛАЛЫҚ ФИЗИКА

СҰРАҚ ЖАУАП
Баллонда ìÏàÐ10
1 қысымда êãm10
1 массалы газ бар. Егер
оның қысымы ìÏàÐ 5,2
12 болса, одан қанша массалы газ
алынады
7,5кг
Бір градустың шамасы бірдей
1. Цельсия. 2. Кельвина
3. Фаренгейта 4. Реомюра
A) 1,2.

Газдың ішкі энергиясы 200Дж өзгерді. Газдың жасаған жұмысы
100 Дж. Газдың алған жылу мөлшері

300Дж
қыста (t1 =7
0
С), бөлме ауа тығыздығы1 жаздың ауа тығыздығынан 2
(t2 =37
0
С) қанша есес көп?

1.1;
Карно циклі үшін қыздырғыш температурасы 1270 С, ал суытқыш
температурасы 70 С. Осының ПӘК:
0,3
Газдың көлемі 4-тен 8л дейін өзгерді. Қысым Ïà
7
103,0 болса,
жұмысты анықтаңыз.
12кДж
Ыдыстағы Ct
0
7 қысым кПаp100
1 ысығанда ыдыстың қақпағы
шығып кетті. кПаp130
2 болса қызған температура қанша?
364 К;
Қозғалтқыш Карно циклымен жұмыс жасайды. Суытқыштың 17
0
С
тұрақты температурасында қыздырғыштың температурасы 127 ден 447
0

С-ге дейін өзгереді. ПӘК қалай өзгереді?
2.2
1
2




Көлем өзгермегенде газдың қысымы екі еселену үшін оны қандай 600К

температураға дейін қыздыру қажет. Газдың алғашқы
температурасы 300к.
Идеал газ p0 және V0. болды. Тұрақты температурада масса тұрақты
болғанда көлем екі есе көбейеді. Қысым қалай өзгереді? 02p

Идеал газ температурасы Т0 мен қысым р0. болды. Қысым 1,5 есе өсті.
Масса мен көлем тұрақты болса газдың температурасы қалай өзгереді? 0
2
3
T

Идеал газға 5 Дж жылу берілді. Сыртқы күштер 8Дж жұмыс
жасады. Газдың ішкі энергиясы қалай өзгерді

13Дж өзгерді
Ағаштан 25 м/с жылдамдықпен сұйық ағады, сұйықтың тығыздығы 1
г/см
3
. Ыдыстаға компрессор қандай қысым береді? Па
5
1012,3
Қысым тұрақты кезде көлемі 6 л газ 270 С температуралы болды.
Газдың температурасы770 с болса, көлемі қалай болады
7л
69
0
С температураны Кельвинмен есепте. 342 К
Идеал газдың температурасын 4 есе көбейтсек молекулалардың
жылулығының орташа квадраттық жылдамдығы қалай өзгереді.
2 есе артады
Тұрақты температурада қысымды 4есе кеміту үшін оның көлемін
қалай өзгерту қажет
4 есе арттыру
Тұрақты концентрацияда газдың абсолют температурасын з есе
арттырсақ оның қысымы қалай өзгереді
3 есе артады
Температураны көбейткенде сұйықтың булану жылдамдығы қалай
өзгереді
Артады
Ең көп ықтималды жылдамдық 3 есе артса газдың температурасы
қалай өзгереді
9 есе артады
Адиабаталық ұлғаю кезінде идеал газдың ішкі энергиясы қалай
өзгереді 0U

Бірдей температурадағы оттегі мен сутегі молекулаларының орташа
квадраттық жылдамдықтарының қатынасы қандай?
4
Массасы320г оттегі 10к-ге изобар ÏàP
5
10 қыздырылса ол
қандай жұмыс жасайды.
831Дж
0,01 м
3
көлемде 810
10 молекулалар болса концентрацияны анықта.

8·10
12
1/м
3
;
температурасы t=17°C ауаның молекулаларының орташа квадраттық
жылдамдығын анықта. Газдың зат мөлшері бір киломоль, молярлық
массасы μ=29 кг/кмоль-ға тең
500 м/c;
температурасы t =60
0
С қаныққан су буының қысымы Р=19,22кПа
болса, оның тығыздығын есепте.
13010
-3
кг/м
3
;
Егер газ 10кдж жылу алып, ішкі энергиясын 7кДж арттырса
газдың жасаған жұмысы:
3кДж
Газдың көлемінің изотерм өзгеруі кезінде оның қысымы 2 есе
артты. Осы кезде молекулалардың орташа квадраттық
жылдамдығы қалай өзгереді
өзгермейді
идеал газды изобар қыздырды. Алғашқы температурасы 280К. Оның
тығыздығыекі есе азайды. Газдың температурасы қаншаға көбейді:
280К;
Изохор процесс кезінде азотқа 60Дж жылу берілді. Азоттың ішкі
энергиясын арттыруға қанша жылу кетті
60Дж
Тұрақты қысымды p көлем V шамаға өзгерді. Vp көбейтіндісі
қандай шаманы анықтайды?
Жұмысты
молекуланың орташа энергиясы: kT
i
2


Карно циклінің жылулық машинасы әрбір 4,2 кДж жұмыс үшін 1,7 кДж
жұмыс жасайды.суытқыш температурасы 20
0
С. Қыздырғыш
492 К.

температурасы қандай?
Жылу машинасы бір циклде қыздырғыштан 100 Дж жылу алады.
Тоңазытқышқа 60 Дж жылу береді. Машинаның ПӘК қандай?

40%;
Қаныққан бу дегеніміз не? Сұйықпен
динамикалық тепе-
теңдіктегі бу



ЭЛЕКТРОМАГНЕТИЗМ


СҰРАҚ ЖАУАП
Вольтте өлшенбейтін физикалық шаманы көрсет

Қандай да бір электр өрісінің нүктесінде заряды Êë
7
104


-ға тең зарядқа шамасы 3
108

 Н-ға тең күш әсер етеді. Осы
нүктедегі өрістің кернеулігін анықта
Электр өрісінің кернеулігі


20кВ/м
Біртекті магнит өрісінде В индукциямен бұрыштық 
жылдамдықпен рамка айналады. N oрам саны және S
ауданнан тұрады. Айналу осі рамка жазықтығында және
индукция сызықтарына перпендикуляр ЭҚК-нің максимал
мәні неге тең? NBS

Индуктивтілігі 0,7 Гн-ға және ток күші100А-ға тең
катушканың магнит өрісінің энегиясын анықта
3,5кДж
R-кедергінің тұрақты кернеуде қуаты қанша есе өзгереді?
Егер кедергіні 10 нан 20 омға арттырса
2 есе кемиді
Электр өрісінің кернеулік өлшем бірлігі В/м
Магнит өрісі кернеулігінің өлшем бірлігі А/м
Сыйымдылық және индуктивтілікті екі есе көбімен
ауыстырды. Тербеліс периоды қалай өзгерді
2 есе
Катушканың ұзындығы 6,28см, радиусы 1см. Онда 200орам
бар. Одан 1А ток өтсе катушканың ішіндегі магнит ағыны Âá
7
1056,12

ЭҚК 1,5 В. Ток күші ІА, ішкі кедергі 0,2 Ом. ПӘК-і анықта 87%
Нүктелік зарядтың потенциалы rkq/
Әрбір пластинадағы зарядты екі еселесек энергия қалай
өзгереді
4 есе артады
Өткізгіштің бетінің маңында электр өрісінің күш сызықтары
қандай болады?
Өткізгіштің бетіне
перпендикуляр.
Конденсатордың сыйымдылығы 4 есе азайса өшпейтін тербеліс
приоды қалай өзгереді?
2 есе азаяды.
Контурдың конденсаторына сондай конденсатор параллель
қосса, тербеліс периоды қалай өзгереді?
2
есе көбейеді;
Өрістің біртекті өрнегі constE ;
Тербеліс контурдағы конденсатор сыйымдылығы 210
-9
Ф және
катушка индуктивтілігі 210
-3
Гн. Периоды қандай?
12,5610
-6
с;

Тербеліс контуры индуктивтілігі 1 мГн және 2 нФ
сыйымдылықты конденсатордан құралған. Периоды қандай?
c
6
109.8



Көлденең қимадан бірлік уақытта өтетін электр мөлшері

Ток күші

2 мкФ, 4 мкФ, 8 мкФ сыйымдылықты конденсаторлар тізбектей
жалғанған. Конденсатор жүйесінің сыйымдылығын анықта
1,143 мкФ;
Эквипотенциальды беттерге электр өріс сызықтары қалай
бағытталады:
перпендикуляр;

30 см
2
ауданды контурдан өтетін магнит ағыны 0,6 мВб болса,
өрістің индукциясы қандай?

0,2 Тл.

радиусы 1 см металл шарға Q = 6,3 мкКл. заряд берілді. Шардағы
заряздың беттік тығыздығы қандай?
5 мКл/м
2
;
Тұрақты токтың қуаты қандай?:
IU

Нүктелік зарядтан r қашықтықтағы электр өрісі кернеуліг Е.
Осы нүктелік зарядтан 2r қашықтықтағы электр өрісі кернеулігі?

0,25Е;
Ұзындығы 0,5 м, өткізгіш индукциясы 0,4 Тл біртекті магнит
өрісінде орналасқан. Оған 0,2 Н күш әсер етеді. Ол магнит
индукция сызықтарына 30
0
бұрыш жасаса, өткізгіштегі токты
анықта.
2 А;
электр магнит индукциясының негізгі заңы
dt
d
m
i


Индуктивнтілігі 2 Гн катушкадан 4 А ток өтеді. Катушканың
ішіндегі магнит ағыны қандай?

8 Вб.
Ауданы 50 см
2
жазық контурдан 2 мВб магнит ағыны өтеді. Өріс
индукциясы 0,4 Тл болса контурмен өріс арасындағы бұрыш
неге тең?

0
0

Өткізгіштерді тізбектей қосқанда барлық өткізгіште бірдей
болады:

Ток күші
Катушкадан тұрақты магнитті суырғанда қандай құбылыс
байқалады?
Электромагниттік индукция;
Жауын бұлттарының арасындағы потенциал айырым 10
8
В.
Онымен 20 Кл заряд өтсе, электр өрісінің жұмысы қандай?

210
9
Дж.
Горизонталь орналасқан ұзындығы 10 см және массасы 10 г
өткізгіштегі ток күші 5 А. ауырлық күші мен Ампер күші тең
болу үшін магнит индукциясы қандай болады?

0,2 Тл;
Жақын әсерлесу теориясына келесі теория қарсы келеді. Бір зарядтың екіншісіне әсері
лезде болады.
Вакуумдық фотоэлементтегі қаныққан ток күші, IН=4,8 нА.
катодтан бірлік уақытта бөлініп шығатын электрондар саны:
310
19

Тербеліс контурында заряд теңдеуі берілген: мкКлtq ,100cos2
. Катушканың индуктивтілігі 0,5 Гн
болса, конденсатор сыйымдылығы қандай?

200 мкФ;
индуктивтілігі ГнL
3
10

 катушкадан I=1А ток өтеді.
Магнит ағынын анықтаңыз.

10
-3
Вб;
Кернеуді өлшейтін прибор:

Вольтметр.
Біртекті диэлектриктегі электр өрісі кернеулігі вакуумдағы
электр өрісі кернеулігіне қанша есе аз.

Диэлектрлік өтімділік

Жазық конденсатордың сыйымдылығы
d
S
C

0

массасы 2m және заряды –4е бөлшек a
 удеумен қозғалады
Өрістің кернеулігі: e
ma
2


Индуктивтілігі 2 ГН катушкадан 0,1 с уақытта ток 5А-ден 3А
өзгереді. ЭҚК табыңыз.

40 В;
Әрбіреуі 3 мкФ 2 конденсатор параллель жалғанған. Жалпы
сыйымдылық қандай?:

6 мкФ.

Индуктивтілігі ГнL
3
10

 катушкадан I=1А ток өтеді. Магнит
ағынын анықтаңыз.
10
-3
Вб;
Магнит индукциясы 0,2- ден 0,6 Тл шамкасына 4 мс уақытта
өзгереді. Катушканың қима ауданы 50 см
2
, онда 5 В ЭҚК пайда
болады. Катушканың орам санын анықтаңыз.
10.
тербеліс контурындағы электр тербелісі
q =10
-2
cos20t теңдеуімен берілген. Заряд тербелісінің
амплитудасы қандай?
10
-2
Кл;
зарядталған конденсатор энергиясы:
2
2
CU


ОПТИКА ЖӘНЕ КВАНТТЫҚ ФИЗИКА
СҰРАҚ ЖАУАП 
- сәулелену байланысты Энергияның бөлінуімен
- бөлшегін ұстаудың нәтижесінде ядро N
14
7
изотопынан белгісіз изотоп және протон шығады.
Ол қандай изотоп? X
17
8

β
-
ыдырау кезінде уран изотопынан
209
83Bi пайда болады
209
84Ро;

Біртекті изотроп ортада 2 1 жазық
электромагниттік толқын тарайды. Оның фаздық
жылдамдығын анықтаңыз ñì/101,2
8


Толқындар когерент деп аталады Олар бірдей жиілікті және тұрақты
фазалар айырымды
Дифракциялық торда 1мм-де 125 штрих бар. Оған 420
мм ұзындықты толқын түседі. Қашықтығы 2,5м жердегі
экранда көк сызық көрінеді. Орталық сызықтан бірінші
сызыққа дейінгі қашықтық
13см
Вакуумдағы сары жарық толқын ұзындығы 0,589мкм.
Жиілік: Ãö
14
101,5

Қай құбылыс бірінші рет жарықтау кванттық
теориясымен түсіндірілді.
1-интерференция, 2-дифракция
3-фотоэффект, 4-поляризация
3
Z номерлі элемент ядросы пайда болу үшін қандай
Менделеев таблица элементі бета-ыдырау болады?
Z+1;
Қай сәуле ең қысқа толқын ұзындыққа ие болады? Рентген сәулесі
Қандай жағдай Резерфордтың классикалық моделімен
түсіндірілмейді?
Атомның тұрақтылығы

абсолюттік сыну көрсеткіші 1,6 ортадағы сәулелердің
геометриялық дол айырымы 2,5 см болса, олардың
оптикалық жол айырымы қандай?
4,0 см;
Абсолют қара дене деген не? Кез келген Т температурада барлық

түскен энергияны жұтады.
30 кВ,кернеумен жұмыс істеп тұрған құбырдың рентген
сәулелерінің тұтас спктрлік қысқа толқын шегі
41 пм;
Еркін электрондардың комптондық шашырау кезінде
толқын ұзындығының максималь өзгеруі
4,8
Металға толқын ұзындығы 200нм жарық түсті
максимал кинетикалық энергия
(ýÂÀ
ø 97,4 ,ÊëeñÄæh
1934
106,1,10162,6

 )
4,97эВ
Радиусы 5см шардың сәулелену қуаты 1кВт. Онда А 0,4
сұр дене болса, оның
температурасы:428
/1067,5 ÊìÂÅ 


1089K
Фокустық қашықтығы 20см линзаның оптикалық күші:

5дптр
Ені 0,1 мм саңылауға мкм6.0 толқын ұзындықты
сәуле түседі. Линзадан L=1м қашықтықтағы дифракциялық
көріністің центрлік максимумының енін анықтаңыз.
1,2 см;
Ядроның құрылысы Na
23
11

12 нейтрон, 11протон
Уақыттың мезетінде4/Tt радиоактивтік элементтің
жартылай ыдырау периоды
4/2ln
0eNN

Фотонның импульсы қандай формуламен анықталады
ch/

Толқын ұзындығы 0,5мкм жарық дифракциялық торға
түскенде үшінші максимум 0
30 бұрышпен
бақыланады: дифракциялық тордың тұрақтысы 30

3мкм
Жазық айна жазықтыққа перпендикуляр оспен айналады,
Оған сәуле  бұрышпен түседі. Егер айна 10° бұрышқа
айналса, шағылған сәуле қанша бұрышқа айналады?

20°;
Сұйық ортадағы толқынның ұзындығы 600 нм және жиілігі
10
14
Гц. Осы сұйықтағы жарық жылдамдығын анықтаңыз.
см/106,0
8


Толқын ортадағы см/107.2
3
 жылдамдықпен таралады.
Толқын көзінен 12 және 14 м қашықтықтағы нүктелердің
тербелісінің фазалық айырымы қандай?
Тербеліс период 10
-3
с.
1,48 .
Сигнал радиолокатордың дабылы таудан шағылып 2 мкс
өткеннен кейін келді. Таудың орналасқан қашықтығын тап.

300 м;
Атом ядросында 7 протоны және 8 нейтроны бар бейтарап
атомның электрондық бұлтында қанша электрон бар?

7;
Жинағыш линза көмегімен жарық нүктенің кескінін алды.
Егер d = 0,5 м, f = 1 м болса, линзаның фокусы қандай?

0,33 м;
Фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуі: 






2
2


m
Ahc

Тербеліс теңдеуі tx 100sin2 . Ортадағы тербеліс таралу
жылдамдығы 400 м/с. Толқын ұзындығы неге тең?
8 м;

Жұқа линзалардың фокустық қашықтығы бірдей Егер линзаның екі жағында бірдей

оптикалық орта болса 
-сәулелену

Гелий атом ядроларының ағыны H
4
2
-байланыс энергиясы 28МэВ болса меншікті
байланыс энергиясы
7МэВ/нукл
Фотон энергиясы
h

Толқын ұзындығы 0,6мкм үшін фотон энергиясы

2,07эВ