Материалдар / Физика заңдылықтары

Физика заңдылықтары

Материал туралы қысқаша түсінік

Өте керемет

Жаманкулова Акмарал Тохжановна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

09 Қараша 2018

1713

0 рет жүктелген

Физика Сыныптан тыс жұмыс 10 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Физика заңдылықтары интеллектуалды сайысы Сайыстың өту мақсаты: Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту үшін танымдық, зияткерлік, шығармашылық, тәжірибелік қабылеттерін арттыру.Сайыстың міндеттері:

Жеке тұлғаның шығармашылық мүмкіншіліктерін дамыту, оқушылардың интеллектісін байыту, ой-өрісін кеңейту;

Дарынды және қабілетті балаларды көбірек анықтап, ары қарай қолдап, олардың

мүмкіндіктерінің толық ашылуына көмек көрсету;

Оқуға, физикалық тәжірибе жұмыстарына деген қызығушылықтарын арттыру.

Қатысушылар: 8 сынып оқушыларыСайыстың өткізілу тәртібі: І тур. «Сәлем – сөздің анасы» (топтарды таныстыру, аты, ұраны, эмблемасы, сәлемдесуі) ІІ тур. Физика заңдылықтары туралы аңыз (әр топ физик ғалымдар туралы және аңыз әңгімесін айту)ІІІ тур «Бәрін білгім келеді!» (әр топқа сұрақтар)ІV тур. «Физика біздің айналамызда» (жауабы бірінші сөйлемнен кейін-3 ұпай, екінші сөйлемнен кейін-2 ұпай, үшіншіден кейін-1 ұпай) V тур “Жасырын терезе” (шаршыда қанша сөз бар екенін табу)VІ тур. «Ойлан тап» (физикалық экспериментті жасап, түсіндіру, 10-дық жүйе) Cайыстың өту барысы:

«Сәлем – сөздің анасы»

(топтарды таныстыру, аты, ұраны, эмблема-сы, сәлемдесуі) 2. Физика заңдылықтары туралы аңыз (әр топ физик ғалымдар туралы және аңыз әңгімесін айту)«Архимед» тобы а) Архимедтің ғылымға қосқан үлесі Архимед ( 287-212) Ежелгі Грекияның ұлы ғалымы, математигі, механигі. Ол Сицилия аралындағы Сиракуз қаласында, туып сонда өмір сүрген. Архимед астроном Фидийдің баласы деген жорамал бар. Архимед сол замандағы ірі мәдениет орталығы –Мысырды аралап, александриялық ғалымдардан, солардың ішінде Конон мен Эратосфеннен білім алған. Оның математикалық еңбектері өз заманынан озық болған, бұл еңбектері дифференциалдық және интегралдық есептеу ашылғанда (17 ғасыр) дұрыс бағаланған. Архимедтің көптеген математикалық еңбектерінің ішінен қисық сызықтардың ұзындықтарын, әр түрлі фигуралар мен денелердің көлемін және беттердің ауданын есептеу ерекше орын алды. ә) Архимед туралы аңыз әңгімелерАңызда айтылатындай, Сиракуз патшасы Гиерон Архимедке зергер жасаған тәждің таза алтыннан немесе алтын мен күмістің қоспасынан жасалынғанын анықтауды тапсырды. Бұл есепті шеше алмай, Архимед көп күн әуреленді. Бір күні толтыра су құйылған ваннаға түскен кезде кенеттен ойына әлгі есептің шешуі келген екен дейді. Өзінің ашқан жаңалығына шаттана куанған ол «Эврика!» (Таптым!) деп Сиракуз көшелерінің бойымен айғайлап жүгірген екен. Сірә, жаңалық ашқан адам ерекше бір сезімге бөленетін болар. Ньютон» тобыа) Исаак Ньютонның өмір жолы 1643 жылдың 4 ақпанында Англиядағы Линкольншир графстовасындағы Ньютондар отбасында бір сәби дүниеге келді. Сәбидің жетілмей туылғандығы барлық отбасы мүшелерін алаңдатып, оның тірі қалуы күмән тудырған еді. Десе де сәби Исаак тірі қалып, барлық адамзат баласының бақытына орай аман есен өсіп-жетіле берді. Мектеп жасында Исаакта дарындылықтың ешқандай белгісі байқалған жоқ. Оқытылған пәндердің көпшілігінен қанағаттанарлық деген баға алып жүрді. Бұны тек баланың оқытылған пәндерге деген қызығушылығының жоқтығымен ғана түсіндіруге болады. Үй тірлігіне араласпайтын Исаакты көрген көршілері оны жалқау деп есептеген. «Ньютондардың Исаагы тас лақтырып, әйнекпен күнді шағылыстырғаннан басқа түк білмейді» деп сөгетін. Осы әйнектен физиканың спектр тақырыбын ашатынын олар білмеген де болар. Осы аралықта Исаак призма мен жарықтың көмегімен түрлі түс алуға болатынын тапты Оның өмірінің кейінгі кездерінде көрсеткен интеллектісіне қарап, тек осындай ғана тұжырым жасауға болады. 1660 жылы өздігінен Кембридж университетінің Тринити-колледжіне оқуға түскенде, ол не-бары он сегіз жаста болатын. Бұл университет сол кезеңдердің өзінде үлкен абыройға ие болып, шамалы адам оқуға түсе алмайтын. Айта кетер нәрсе Исаак өмір сүрген он жетінші ғасырдың ортасында Англияда революция орын алып, бірінші Карлдың басы шабылып, парламент таралып, ел ішінде бүліктің болып жатқан кез еді. Осыған қарамастан, Англияда университеттер қалыпты жұмыс істеп, баяу болса да ғылым дамып жатты. Осылайша Ньютон 1665 жылы тіл білімдерінің бакалавры атанып, 1668 жылы магистр атағын алып, осы университетке мұғалім болып орналасады. 1669 жылы аты әлемге әйгілі математик әрі оның ұстазы Исаак Барроу оған кафедраны тапсырады. Осы сәттен бастап, 1689 жылға дейін ғалым университетте математика мен оптикадан дәріс оқиды. Бір қызығы Ньютон жастайынан химияға қызығып, онымен де айналысқан. Бұған себеп болған нәрсе мынау. Грантэмдегі қоғамдық мектепте оқып жүрген кезінде ол дәріханашының үйінде бірге тұрған еді. Осының әсерінен химияға қызығушылғы пайда болып, осы саланы да біраз меңгерген. Дегенмен, Ньютон механикаға көңіл бөліп, сол саланы барынша зерттеуге тырысты. Кейінірек Галилейдің идеясын дамытып, механиканың негізгі теорияларын қалыптастырды. Ол жаңалық әлі күнге дейін мектеп бағдарламасында оқытылып келеді. ә) И.Ньютон заңы аңыз әңгімелерФизика заңдылығына бағынып, әлемнің тартылыс күшіне теориялық мән берген ғалым Ньютонның басына алма құлап, содан қалған дерек аңыз емес ғылыми ақиқатқа айналғанын білеміз. Бірақ сіз дәл сол алманың түп атасы Қазақстан екенін білесіз бе?Өз ауылында жүріп, «тартылыс заңы» жаңалығын ашты. Бұл заңдылық аңыз бойынша өз бағында алма ағашының көлеңкесінде отырған Исаактың басына алма түскесін дәлелденген. Осыдан екі жылдан кейін Исаак Кембридждге қайтып оралып, магистр атағын алады. 3. «Бәрін білгім келеді!» Архимед шыңына жету (әр топқа сұрақтар) «Архимед» тобына

Неге өзен суына қарағанда, теңіз суына жүзген жеңілірек?

Жауабы: теңіз суы тұзды, тұзы неғрлым көп болған сайын тығызырақ келеді. Архимед күші көбірек болады

Сүңгуір үйрек су бетінде қамыстың сабағынан ұя жасайды.Ұя су бетінде жел қалай соқса, солай қарай жүзеді.Құстың ұясын су бетінде қандай күш ұстап тұрады.Ұяның пішіні мен көлемі туралы не айтуға болады?

Жауабы: судың бетінде ұяға Архимед күші әсер етеді .Ұя пішіні ұяның салмағымен оған әсер ететін ығыстырушы күштен бірнеше есе аз болуы керек.

Сүңгуір үйрек суда жақсы сүңгиді.Судың тарапынан әсер ететін ығыстырушы күшті ол қалай азайтады?

Жауабы: Сүңгуір үйрек өзінің көлемін азайтуға тырысады, яғни денесіне қанаттарын қысып алады.

Арқаңмен жүзгенде суда өзіңді жеңіл ұстайсың. Неге?

Жауабы: Арқаңмен жүзген жеңіл , өйткені арқаның көп бөлігі суға батады да кері итеруші күшті көбейтеді.

Архимед күшінің формуласы қандай шамаларға тәуелді?

Жауабы: сұйықтың тығыздығына, көлеміне.

Егер F FА онда қандай шарт орындалады?

Жауабы: қалқып шығады

Егер F FА онда қандай шарт орындалады?

Жауабы: бату шарты

Егер F FА онда қандай шарт орындалады?

Жауабы: сұйық жүзінде жүзу шарты

Архимед күшінің өлшем бірлігі қандай?

Жауабы: Н

Күшті өлшейтін құрал?

Жауабы: Динамометр «Ньютон» тобы

И.Ньютонның 1687 ж. б.ә. тартылыс заңын ашуына себеп болған не?

Жауабы: (алма).

Бір дененің екінші денеге әсері не деп аталады?

Жауабы: Күш

Дененің жылдамдығын сақтау құбылысы

Жауабы: Инерция

Дененің инерттілігін сипаттайтын физикалық шама

Жауабы: масса

Ұлы палуан атамыз Қажымұқан екі қолына екі арқанның ұшын ұстап алып, арқанның екінші ұштарын екі түйемен екі жаққа керіп тартқызғанқ Сонда екі түйе Қажымұқанның екі қолын жаза алмапты. Халық Қажымұқан екі түйенң кұшіне тең күшпен арқанды керіп ұстап тұр деп есептеген. Осы пікір дұрыс па?

Жауабы: Жоқ. Күш бір түйеге тең

Жүгі бар арбаны аққу аспанға, шортан суға, шаян алға тартады. Арба орнынан қозғала ма? Тең әсерлі күш нешеге тең?

Жауабы: 0-ге тең

Джин бөтелкеге кіріп, шығу кезінде өзінің көлемі мен формасын оңай өзгерте алады.

Ол қандай агрегаттық күйде?Жауабы: газ тәріздес

Неліктен вертикаль жоғары лақтырылған доп жерге түседі?

Жауабы: Себебі әлемдегі барлық денелер бір – біріне тартылады. Бұл жағдайда допқа Жер тарапынан тартылыс күші әсер етеді. 9. Неліктен жүк көтеретін кранға жүкті дереу қатты көтеруге болмайды?Жауабы: Ілініп тұрған жүк өзінің тыныштық күйін сақтауға тырысады. Ал кран жүкті дереу көтергенде жүк үзіліп кетеді. (Инерция құбылысы)

1кН неше Ньютон бар?

Жауабы:1000Н

4. «Физика біздің айналамызда» ( жауабы бірінші сөйлемнен кейін-3 ұпай, екінші сөйлемнен кейін-2 ұпай, үшіншіден кейін-1 ұпай) 1 сұрақ

Ол кез-келген адамда болады, біреуде аз, біреуде көп;

Ол шама векторлық емес, скаляр шама;

Ол кімде үлкен болса, сол адам диетаға отырады; (жауабы: масса)

2 сұрақ

Ол өзен секілді ағады, тек бір бағытта;

Оны кері бұруға болады, тек ертегіде ғана;

Оны сағатпен өлшейді; (жауабы: уақыт)

3 сұрақ:

Ол барлық дені сау адамда бар, балалар мен әйел адамдарға қарағанда, ер адамдарда көп;

Ол ауру адамдарда әлсіз болады, ол зат емес және сақталмайды;

Ол векторлық шама, ол бізге шкафты жылжыту үшін керек; (жауабы: күш)

4 сұрақ

Ол үшін энергияның сақталу заңы бұзылады;

Онсыз біз аяқпен жүре де, қасықты қолымызға ұстай да алмаймыз;

Ол аз болғандықтан, тірі балықты қолымызға ұстай алмаймыз; (жауабы: үйкеліс)

5 сұрақ

Көзі қырағы, жанған жарықты алыстан көреді:

Жүрегінің қуаты 2,2 Ватт, ғұмырында 40 тонна тамақ жейді;

Жердегі ең ақылды кім? ( жауабы: адам)

6 сұрақ

Адам организмінде бар зат;

Заттың үш күйінің біреуі;

Жерде онсыз өмір жоқ. (жауабы: су)

5. “Жасырын терезе”Шаршы ішіндегі әріптерден физикалық шаманың атауын, физик-ғалылымдардың атын, физикалық құбылыстардың атауларын құрап шығару керек. Мұндатраектория бағытының әр түрлі болуыда ескеріледі.

6. «Ойлан тап». (физикалық эксперимент жасап, мағынасын түсіндіру, 10-дық жүйе) 1-эксперимент 2- эксперимент «Жұмыртқаны құтыға кіргізу». Қажетті құрал-жабдықтар: піске жұмыртқа, шөлмек, сіріңке, қағаз.

Қорытындылау. Марапаттау

.

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!