БАЯНДАМА

Функционалдық сауаттылық және жасанды интеллект

Құрметті әріптестер, қонақтар!

Бүгінгі баяндама білім беру жүйесінің өзекті екі ұғымын біріктіреді: функционалдық сауаттылық және жасанды интеллект. XXI ғасырдың қарқынды өзгеріп жатқан ақпараттық кеңістігінде бұл екі бағыт бір-бірімен тығыз байланысты және оқушы тұлғасын жан-жақты дамытуда шешуші рөл атқарады.

1. Функционалдық сауаттылықтың мәні

Функционалдық сауаттылық – бұл адамның нақты өмірлік жағдайларда алған білімін қолдана білу қабілеті. Ол тек оқып, жазып, санай алу ғана емес, сонымен қатар:

ақпаратты талдау, түсіну және бағалау;

мәселелерді шешу;

логикалық ойлау;

әлеуметтік қарым-қатынаста дұрыс әрекет ету;

цифрлық ортада қауіпсіз жұмыс жасау. Қазақстанда функционалдық сауаттылықты дамыту – білім берудің стратегиялық басымдығы. PISA, PIRLS сияқты халықаралық зерттеулер де оқушының «өмірге қажетті білімін» бағалауға бағытталған.

2. Жасанды интеллекттің білім берудегі рөлі

Жасанды интеллект (AI) бүгінде білім саласының қызметін түбегейлі өзгертіп жатыр. Ол оқыту процесін жекелендіруге, мұғалімнің жұмысын жеңілдетуге, оқушының қызығушылығын арттыруға үлкен мүмкіндік береді. AI мүмкіндіктері:

қателерді автоматты түзету, мәтінмен жұмыс;

адаптивті оқыту – оқушы деңгейіне сай тапсырмалар беру;

білімді бағалау және талдау;

шығармашылықты дамыту: мәтін, сурет, бейне құрастыру;

цифрлық ресурстар жасау.

Жасанды интеллект ақпараттық инклюзивтілікті арттырып, оқушылардың қажеттілігіне сай білім алуға жағдай жасайды.

3. AI және функционалдық сауаттылық байланысы

Жасанды интеллект функционалдық сауаттылықты дамытудың қуатты құралы бола алады. Мысалы:Оқу сауаттылығы: мәтіндермен жұмыс, түсіндіру, реферат жазу.

Математикалық сауаттылық: есептерді шешу үлгісін көрсету, талдау.

Цифрлық сауаттылық: интернеттегі қауіпсіздік, ақпаратты тексеру.

Коммуникативтік дағдылар: хабарлама, эссе, іскерлік хат жазуды жетілдіру.

Сонымен қатар, оқушылардың дербес ойлауын, ақпаратты сараптау қабілетін арттырады.

4. Мұғалім үшін AI қолданудың тиімділігі

Материал дайындау уақыты қысқарады.

Сабақ жоспарын, тест, тапсырма жасауды автоматтандырады.

Оқушы жұмысына жедел кері байланыс береді.

Жеке оқытуды ұйымдастыру жеңілдейді.

Үлгерімді талдау, мониторинг жасау жеңілдейді.

Жасанды интеллект – мұғалімді алмастыратын құрал емес, керісінше оның кәсіби мүмкіндігін кеңейтетін көмекші.

5. AI қолдану кезіндегі қауіптер және жауапкершілік

Жасанды интеллектті пайдалану барысында келесі мәселелерге назар аудару қажет:

ақпараттың шынайылығын тексеру;

авторлық құқықты сақтау;

жеке мәліметтердің қауіпсіздігі;

оқушының дайын жауабына тәуелді болмауы;

сыни ойлауды дамыту.

Мұғалім балаға «AI – құрал ғана, ал ең маңыздысы оның өз ойы» екенін үйретуі керек.

6. Қорытынды

Функционалдық сауаттылық пен жасанды интеллект – заманауи білім берудің негізгі бағыттары. Олар оқушыны:

өмірлік дағдыларға,

ақпаратты дұрыс пайдалануға,

технологияны тиімді қолдануға,

шығармашылықпен жұмыс істеуге үйретеді.

Жасанды интеллект функционалдық сауаттылықты жаңа деңгейге көтеретін қуатты ресурс болып табылады. Оның дұрыс қолданылуы – білім беру сапасын арттырудың кілті.