|
Лайка - ғарышқа
сапар шеккен әлемдегі тұңғыш тіршілік
иесі. 1957 жылдың 3 -
қарашасында ғарышқа салмағы алты келі, жасы екі жастан асқан
Лайканы Спутник - 2 ғарыш кемесімен ғарышқа аттандырып жіберді.
Ғарыш кемесі ұшырылғаннан кейін, шамамен 5 - 7 сағаттан соң Лайка
ғарыштағы температураның күрт артуы мен стрестің салдарыннан өледі.
Сынақты ұйымдастырушылар о бастан - ақ Лайканың жерге қайтуын
күткен жоқ. Олардың жоспарлауынша Лайка ғарышта бір аптаға жуық
уақыт сүру керек болатын. Кеңес одағының
ғалымдары Лайкамен бірге екі итті жаттықтырған болатын. Олар: Белка
және Стрелка. Осынау үлкен сынақты іске асыру үшін Лайканы
ұшырылуынан біраз жылдар алдын ала комиссия құрылып нақты шараларды
анықтап отарды.
Кеңестік
ғалымдар ғарышқа иттерді жіберген болса, өз кезегінде АҚШ ғалымдары
сынақ жасау үшін шимпанзелерді
пайдаланды.
Аты әлемге
тарап атаққа кенелген Лайканың құрметіне әндер жазылды. Тіпті
топтарының атын өзгерткен де әншілер болды. Ғарыш күніне ойластырып
әртүрлі Ашықхаттар әзірленді.
Жерді қоршаған
бүкіл дүние – Әлем немесе Ғарыш деп аталады. Ғарышқа жол 1957 жылы
4 қазанда ашылды. Бұл күні бұрынғы Кеңес Одағының Жердің жасанды
серігі ұшырылды. Ал 1961 жылы 12 сәуірде адам баласы тарихында
бірінші рет Ю. А. Гагарин ғарыш кемесімен Жер шарын айнала ұшты. 12
сәуір тарихқа «ғарышкерлер күні» деген атпен
енді.
Fарышқа
ұшу Бекзат Адамдар
ғарышқа ұшуды армандайтын. Бiрақ ол қолдан келместей көрiнетiн.
Ғарышқа 1961 жылы 12 сәуiр күнi тұңғыш рет Юрий Гагарин ұшты.
Қазақтан ғарышқа бiрiншi болып ұшқан - Тоқтар Әубакiров. Бiз қазақ
ғарышкерi Талғат Мұсабаевты да мақтан
етемiз. 1991 жылы
Тоқтар Әубакiров Қазақстандық бағдарлама бойынша ғарышқа жол
тартты. 7тәулiк 22сағат, 12минут, 40секунд ғарыш кеңiстiгiнде
болған Тоқтар Әубакiров тұнғыш қазақ ғарышкерi
атанды. Касым
Аманжолов
Қорытындылау
Казiргi кезде
Байкоңыр халықаралық ғарыш аймағына айналды. Бұл алаңнан АҚШ,
Франция, Үндiстан, т. б. мемлекеттердiң ғарышкерлер мен ғарыш
кемелер ұшырылды. 1963 жылы 16 -
шiлдеде тұңғыш әйел ғарышкер, орыс кызы Валентина Терешкова
ұшты. Ғарыш кемесi
ұшырылатын ғарыш аймағы Қазақстан жерiнде Байқоңырда
орналасқан. Олжас
Сүлейменов
|
Қазақстандағы
Байқоңыр айлағының құрылысы 1955 жылы басталып, 1957 жылы
пайдалануға берiлдi. Ғарыш айлағын салуға адам сирек орналасқан
және өндiрiс орындарынан қашық, Алматы - Мәскеу темiр жолының
Кызылқұмнан өтетiн аймағы таңдап
алынды. Байқоңыр ғарыш
айлағынан дүние жүзiнің түрлi мемлекеттерінен 150 - ден астам
ғарышкерлер ғарышқа сапар шектi. Олар түрлi ғарыш апаттары арқылы
ғарышты, шағын планеталарды зерттедi. Осы жерден”Космос”,”Протон”т.
б. жердiң жасанды серiктeрi ұшырылды. Бейбiт мақсатта ғылыми
жұмыстар жүргiзiлдi.
Ұшқыш болғым
келедi Көңiлi – дария,
ойы – аспан, Асқар шыңнан
бойы асқан. Ай, күнiмен
аспанның Әзiлдескен,
сырласқан Ұшқыш болғым
келедi!
Күнге күлiп,
күй тартқан, Айға әнiн
тыңдатқан, Бақыт жырын
жырласа, Таң шолпанын
қуантқан Ұшқыш болғым
келедi!
Мұздай болат
киiнген, Батпан қару
үйiрген, Қорғап бақыт
ұясын, Тас түлектей
түйiлген Ұшқыш болғым
келедi!
Таңда туып
түлеген, Тас түлектей
көреген, Көк қойнында
тояттап, Шың басында
түнеген Ұшқыш болғым
келедi!
Ар, намысын
ақтаған, Жүрекке сыр
жаттаған, Туған елiн -
ұясын, Жан - тәнімен
сақтаған Ұшқыш болғым
келедi!
Ұшқыш болмай
немене, Куат бiттi
денеме! Қанатым бар
қайыспас, Ұшқыш болғым
келедi!
|
Таратпа
қағаздар
Интерактивті
тақта
Бейнеролик
Стикерлер
|