Газды жылуды берудің сипаттамасы мен өрт қауіптілігі

Мазмұны:

Кіріспе............................................................................................................3-4

1. Функционалдық өрт қауіптілігі бойынша Ф5 класты ғимараттардағы өрт статистикасы.................................................................................................5

1.1 Қазандықтардағы өрттердің себептері..................................................6-7

1.2 Объектінің өрт-техникалық сипаттамалары........................................7-9

2. Қазандықта өрттің пайда болу қаупін бағалау......................................10-11

2.1 Өндірістің жарылыс қаупі......................................................................11-14

3. Газ жылу ақаулары пайда болғанда қолданылатын құралдар.............15

3.1 Өрт пайда болған кездегі сөндіру құралдары..................................... 15-17

3.2 Автоматты өрт сөндіру құралдары........................................................17-18

4. Ықтимал зиянды еңбек жағдайлары бар жұмыс орындарын

Анықтау......................................................................................................... 18-19

4.1 Электр газбен дәнекерлеушінің еңбек жағдайлары..............................20

5. Газ жабдығын пайдалану кезіндегі өрт қауіпсіздігі шаралары............21-22

5.1 Автономды қазандықтардың үй-жайларын жайластыру

ережесі.............................................................................................................22-30

Қорытынды.....................................................................................................31

Пайдаланылған әдебиеттер..............................................................................32

Кіріспе

Қазандық-бұл бірінші санаттағы жылу тұтынушыларын: ауруханаларды, перзентханаларды, балалар тәулік бойы болатын мектепке дейінгі балалар мекемелерін, химиялық және арнайы өндірістерді, операциялық, реанимациялық үй-жайларды және басқа да тұтынушыларды қамтамасыз ететін өндірістік мақсаттағы объект. Мұндай мекемелерде жылудың есептік мөлшерін беруде және үй-жайлардағы ауа температурасының көзделгеннен төмен түсуінде үзілістерге жол берілмейді, себебі бұл халықтың денсаулығына және тіпті өлімге әкеп соғуы мүмкін. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, қазандық үзіліссіз және жылу беру процесін тоқтатпай жұмыс істеуі керек.

Өрт қаупі баяу төмендеу үрдісіне ие, өйткені өнеркәсіпте, құрылыста және тұрмыста көптеген тез тұтанатын заттар мен материалдар қолданылады, мұнай мен мұнай өнімдері, табиғи газ көп мөлшерде қолданылады. Өндірісте күрделі және энергияны қажет ететін технологиялар қолданылады, құрылымдар мен жабдықтардың қартаюы мен тозуы артады, бұл жоғары ықтимал өрт қаупіне әкеледі.

Кәсіпорындардағы өрттердің себептері көбінесе: өндірістік персоналдың өрт қауіпсіздігінің қарапайым шараларын сақтамауы және отпен абайсызда жұмыс істеуі; өнеркәсіптік кәсіпорынның жұмыс процесінде технологиялық сипаттағы өрт қауіпсіздігі ережелерін бұзу болып табылады

(мысалы, дәнекерлеу жұмыстарын жүргізу кезінде), сондай-ақ электр жабдықтары мен электр қондырғыларын пайдалану кезінде, әсіресе олардың қызмет ету мерзімін ысырап еткендер; өндірістік процесте ақаулы жабдықты пайдалану.

Газбен жабдықтау-бұл елді мекеннің тарату желісі газды тұтынушыларда орнатылған газ жабдықтарына тікелей газ құбыры арқылы жеткізетін әртүрлі мақсаттағы ғимараттарды табиғи газбен қамтамасыз ету. Бастапқыда газ өндіру орындарынан магистральдық газ құбыры арқылы

3

тасымалданады. Арнайы тарату пунктінде газ қажетті қысым көрсеткіштеріне дейін түрлендіріледі және Қалалық газ желісіне дейін тасымалданады. Бұл газ құбырларының, тарату станцияларының, тарату пункттерінің, тәулігіне газдың біркелкі емес тұтынылуын өтейтін газ гольдерлерінің, газ аспаптарындағы қысымның тұрақтылығына жауап беретін қысым реттегіштерінің жүйесі.

Көп пәтерлі үйдің сумен жабдықтау жүйесі сорғы жабдықтарынан, пәтер сымдары мен көтергіштерден, құлыптау және реттеу арматурасынан, сондай-ақ әр түрлі деңгейдегі есептеу құралдары мен сүзгілерден тұрады. Жүйенің конфигурациясы, жалпы алғанда, оның таңдауы әртүрлі болуы мүмкін.

Курстық жұмыстың мақсаты-тұрғын үйді газбен және ыстық сумен жабдықтау.

Жұмыстың міндеттері:

- қабатты тұрғын үйді газбен жабдықтау және сумен жабдықтау бойынша есеп жүргізу,

- Ауа жылытқышын есептеу және жылу беру коэффициенттерін анықтау.

4

1. Функционалдық өрт қауіптілігі бойынша Ф5 класты ғимараттардағы өрт статистикасы

Функционалдық өрт қауіптілігі бойынша Ф5 класты ғимараттарға 2008 жылғы №123 ФЗ "өрт қауіпсіздігі талаптары туралы Техникалық регламент" өндірістік немесе қойма мақсатындағы ғимараттар жатады. ТЖМ деректері бойынша өндірістік нысандардағы өрттердің үлесі елдегі өрттердің жалпы санынан 3,6% құрайды.

Өрт деп белгілі бір аумақты қамтитын және нәтижесінде материалдық құндылықтар жойылатын немесе нашарлайтын, адамдардың денсаулығына немесе өміріне қауіп төндіретін Әртүрлі күрделіліктегі өртті түсіну керек. Жарылыс және өрт қаупі жоғары объектілердегі өрттер мен жарылыстар ауыр зардаптарға әкеледі, мысалы, объектінің ведомстволық аумағында, сондай - ақ осы аумақтан тыс жерлерде орналасқан әртүрлі санаттағы құрылыстардың ішінара немесе толық жойылуына әкеледі.

Бұл ретте, бөлшектер, конструкциялар мен құрамдас бөліктері құрылыстар жойылады немесе деформируются ғана емес, жарылыс кезінде, сондай-ақ ұзақ жанған кезде едәуір өзгерту бастапқы нысанын құрайтын конструкциялар үшін өте жоғары температура әкеледі кейіннен бұзылуына объект.

Сонымен қатар, жарылыс немесе өрт нәтижесінде пайда болған газ тәрізді жану өнімдерінен пайда болатын бұлттар жоғары қауіп болып табылады. Мұндай түзілімдер уыттылықтың жоғары деңгейіне ие және адамдардың өміріне немесе денсаулығына өте қауіпті. Жану кезінде оттегінің концентрациясы төмен аймақтар пайда болады, бұл адамның тұншығуына әкелуі мүмкін. Жарылыс қаупі бар объектілердегі апаттың бүкіл периметрі бойынша көптеген ұшқындардың пайда болуы және жоғары температура көрші ғимараттардың, құрылыстардың және т. б. өрттің себебі болып табылады.

5

1.1 Қазандықтардағы өрттердің себептері

Зерттеу нысаны-қазандық. Ол қаланың инфрақұрылымында маңызды рөл атқарады, оның ғимараттары мен құрылыстарының қалыпты жұмысын қамтамасыз етеді. Қазандықтың істен шығуы көптеген технологиялық процестерді бұзуы, материалдық шығындарға немесе тіпті адамдардың өліміне әкелуі мүмкін.

Мен 2015-2017 жылдардағы қазандықтардағы өрттердің кейбір мысалдарын келтіремін.

2017 жылғы 18 ақпанда Кемеров кеніш ауданындағы қазандықтағы төтенше жағдай. Істен шыққан трансформатор өртке әкелді. Өрттің салдарынан ешкім зардап шеккен жоқ, алайда 50-ден астам үй жылумен қамтамасыз етілмеген.

2017 жылғы 16 қарашада Белогорск қаласында "Амурсельмаша" қазандығында жарылыс болды. Оның себебі мазутты төгу кезінде қауіпсіздік ережелерін бұзу болды. Белогорск қалалық әкімдігінің хабарлауынша, төтенше жағдай мазут жеткізушісінің адам – өкілінің өліміне әкелді. ТЖМ өңірлік басқармасының мәліметінше, қазандық аумағында мазутты цистернадан қабылдау сыйымдылығына төгу кезінде мазут буы жарылды, бұл өрттің туындауына алып келді. Оқиға қаланың тіршілікті қамтамасыз ету жүйелерінің жұмысына әсер еткен жоқ.

Мысалдардан техникалық тұрғыдан алғанда, қазандықтардағы өрттердің себептері әр түрлі: кернеуде істен шыққан жабдық; электр сымдарының дұрыс жұмыс істемеуі; қауіпсіздік техникасының бұзылуы; отпен абайсызда жұмыс істеу; технологиялық процестің бұзылуы.

Мұндай себептер тізімі келесідей толықтырылуы керек:

- өрт және жарылыс қаупі бар орталардың ағуы немесе авариялық шығарындылары кезіндегі жарылыстың салдары;

- электр және газбен дәнекерлеу жұмыстарын, металды электр және газбен кесу жұмыстарын, ашық жалын немесе ұшқын шығарумен

6

байланысты басқа да технологиялық процестерді жүргізу;

- қазандық қондырғыларына дұрыс емес немесе ұқыпсыз қызмет көрсету және күтіп ұстау;

- отын сақтау технологиясын бұзу;

- паллеттерді мазуттан уақтылы тазарту емес;

- жұмыс ортасының бұзылуы;

- керосин, бензин немесе басқа да өрт қауіпті сұйықтықтарды қазандық агрегаттарын жағу кезінде қолдану;

- еденге, қабырғаларға, қазандықтарға және басқа жерлерге ыстық отын шаңы;

- жұмыс ортасында артық жарылыс және өрт қауіпті заттарды орналастыру;

- құрамында ЛВЖ және ЖЖ бар материалдарды пайдалана отырып орындалатын жұмыстар;

- қасақана өртеу.

Қазандық ғимаратында тек кәсіби қызметпен байланысты емес өрттің пайда болуының көптеген себептері бар. Олардың көпшілігін пайдаланылған бөлшектерді уақтылы жөндеу және ауыстыру арқылы болдырмауға болады; еңбекті қорғау ережелерін нақты сақтау; өрт қауіпсіздігі талаптарын, жұмыс технологиясын сақтау үшін басшы құрамды қатаң бақылау; Қызмет көрсетуші персоналдың өндірістік қауіпсіздік талаптарын білу деңгейін арттыру.

1.2 Объектінің өрт-техникалық сипаттамалары

а) ғимараттың конструктивті түрі-толық емес жақтауы бар, онда ішкі жақтаумен қатар сыртқы қабырғалар да көтергіш болып табылады.

б) функционалдық өрт қауіптілігі класы: Ф5. 1-Өндірістік ғимараттар, құрылыстар, құрылыстар, өндірістік және зертханалық Үй-жайлар, шеберханалар;

в) ғимараттың отқа төзімділік дәрежесі: қазандық ғимаратының

7

құрылымы өрт қауіпті емес (С0) ;

г) ғимараттағы адамдардың саны.

Күндізгі уақытта-20 адам:

- Қазандық бастығы;

- Учаске шебері (жылумен жабдықтау);

- 3 разрядты химиялық су тазарту аппаратшысы;

- 4 разрядты қазандықтың 2 машинисі (от жағушы) ;

- 4-разрядты Слесарь-жөндеуші;

- 5 разрядты отқа төзімді;

- 5 разрядты бақылау-өлшеу аспаптары және автоматика бойынша Слесарь;

- 3 разрядты қазандық және шаң дайындау цехтарының жабдықтарын жөндеу жөніндегі Слесарь;

-3 разрядты 3 Слесарь-жөндеуші;

- 5 разрядты Токарь

- 3 разрядты 3 тасымалдаушы;

- Механик;

- 4 разрядты электр жабдықтарын жөндеу және қызмет көрсету жөніндегі Электромонтер;

- Электр газбен дәнекерлеуші;

- 2-разрядты өндірістік үй-жайларды тазалаушы

Түнде - 3 адам:

- 4-разрядты қазандық машинисі (от жағушы) ;

- 3 разрядты тасымалдаушы;

- 5 разрядты бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика бойынша Слесарь.

д) ғимараттың құрылыс және конструктивтік ерекшеліктері:

- Қабат: 6 қабат,

- Үй-жайлардың биіктігі: 3 метр,

8

- Ғимараттың жалпы биіктігі: 16,5 метр;

е) құрылыс конструкцияларының Материалы және отқа төзімділік шегі:

- Бөлімдер: бөлмелер арасында кірпіштен жасалған бөлімдер,

- Ғимараттың едендері: бетон,

- Ғимараттың төбесі: шифер,

- Баспалдақ алаңдары: бетон баспалдақтары,

- Сыртқы есіктер: сыртқа ашылатын болат және ағаш,

ішкі: ағаш.

Өрт қауіпсіздігі бойынша объект конструкцияларының санаты. 30, 31, 87-баптарға сәйкес, 21, 22-кестеге сәйкес №123.2008 ФЗ [1] қазандықта I дәрежелі отқа төзімділік және құрылыс конструкцияларының отқа төзімділік шегі бар:

- ғимараттың тірек элементтері;

- сыртқы жүк көтергіш қабырғалар;

- қабаттасулар;

- шатырсыз жабын палубалары;

- еден элементтері (арқалықтар, жүгірулер, фермалар) ;

- баспалдақ қабырғалары;

- баспалдақ алаңының маршруты.

9

2. Қазандықта өрттің пайда болу қаупін бағалау

Сақталатын және пайдаланылатын көмірдің үлкен көлемі айтарлықтай өрт қаупін тудырады. Қазандыққа Красноярск тіліктерінен 3 БР маркалы қоңыр көмір жеткізіледі. Қоңыр көмірдің қасиеттері: Құрамында 55-75% көміртегі және битуминозды заттардың едәуір мөлшері бар.

Физика-химиялық қасиеттері:

- жанғыш Қатты зат;

- ылғалдылық-30%;

- күл, құрғақ негізде-11-18, 5;

- жану жылуы - (12550-25000) кДж/кг;

- тығыздығы 900-500 кг / м3.

Өрт қауіпті қасиеттері:

- өздігінен тұтану температурасы 410°С;

- жылу өздігінен жануға бейім;

- өзін-өзі қыздыру температурасы 50-65°С;

- жану температурасы 150-250°с.

Көмірдің (колчедан, пирит) тотығуынан және осы процесте бөлінетін жылудың жиналуынан туындайтын химиялық өздігінен жануға бейім. Көмірдің өздігінен жануына әсер етеді: колчедан құрамы (олар көмірге қарағанда оттегін тез сіңіреді), кесектердің мөлшері (ұсақ ұнтақтау күйінде қауіп ең үлкен), ылғалдылық, "балғындық" (беттің ашық болуы), ауа температурасы, үйінділер мен қатарлардың мөлшері, қатардың желдету күйі, көмірдің түрі мен химиялық құрамы.

Қоймалардағы көмірдің өздігінен жануының алдын алу үшін көмір жанбайтын негіздегі қатарларға салынады, сақтау мерзімі қысқарады, қабаттарға әр қабаттың тығыздағышы бар қатарлар бөлек қойылады, қатарлардың биіктігін шектейді, қатарларды оқшаулайды, қатарлардың бетін тығыздайды және еңіс бұрыштарын азайтады, қыс мезгілінде қатарларды мұз төсегіне салады және оларда төмен температураны

10

сақтайды,антипирогендерді қолданады, қатарлардың температуралық режимін бақылауды ұйымдастырады.

Егер қатардағы температура 60°C-қа жетсе, онда қатарды бөлшектеу керек. Көмірдің өзін-өзі қыздыру және өздігінен жану ошақтары көмірді қатардан алу, оны сөндіру және жекелеген алаңдарда салқындату жолымен жойылады.

Үй-жайларда және қойма алаңында орын алуы мүмкін жылу тұтану көздерімен көмірді жағу мүмкіндігін бағалау үшін көмірдің жануы қиын материал екенін көрсететін болжамды тәжірибелер жүргізілді. Көмір және оның тұндырылған шаң тәрізді фракциялары электр ұшқындарынан, жанып тұрған сіріңкелерден, папиростардан жанбайды (тұтанбайды); ағаштың, резеңкенің және т.б. ұсақ жанып тұрған бөлшектерінен (бөліктерінен), яғни үй-жайлардағы және қойма алаңдарындағы көптеген жылу көздерінен көмір мен тұндырылған шаң жанбайды. Көмір газ және мазут оттықтарының жалынынан, найзағай соққыларынан, дәнекерлеу шамдарынан, оның қабатына (көмір) төселген кезде жанып тұрған отыннан жануы мүмкін. Яғни, көмірді қоймада аз мөлшерде болатын жоғары калориялы, ұзақ мерзімді тұтану көздерімен ғана жағуға болады.

Алайда, бұл пайымдаулар төмен қуатты тұтану көздерінен тұтануы және жарылуы мүмкін көмір шаңының ауамен жарылғыш қоспаларына қатысты емес.

2.1 Өндірістің жарылыс қаупі

Қорғау объектісінің жарылыс-өрт қаупі-жарылыстың пайда болу және өрттің дамуы немесе өрттің және одан кейінгі жарылыстың пайда болу мүмкіндігімен сипатталатын қорғау объектісінің жай-күйі .

Өрт және жарылыс қаупі бойынша Санат - ғимараттың құрылымы мен орналасуына, үй – жайларды өндіру және пайдалану режиміне қойылатын талаптарды айқындайтын маңызды фактор. Қазандықтың жұмыс процесі көмір шаңының концентрациясының жоғарылауымен байланысты, әсіресе

11

ұсақтау, қайта себу және галереялар бөлмелерінде.

Көмір шаңының жарылғыштығына әсер ететін негізгі факторлар оның дисперсиясы мен концентрациясы, ұшпа заттардың шығымы, күл мен ылғалдылық, сондай-ақ тұтану көзінің түрі болып табылады.

Көмір шаңының кейбір қасиеттері:

- көмір шаңының тұтану температурасы 750-850°С;

- жарылыс толқынының жылдамдығы 1000 м/ сек;

- 300-400 г/м3 концентрациясындағы ең күшті жарылыс.

Шаң дайындау қондырғыларында шаңның жарылуы кезінде отынның жарылыс қаупіне байланысты ең ықтимал қысым 0,34-0,24 Мпа құрайды, ал максималды жарылыс қысымы 0,1 – 0,15 С арқылы жетеді.

Ұшпа бөлшектердің массалық үлесі 10% - дан аз болса, көмір шаңы іс жүзінде жарылғыш қасиетке ие емес. 10-25% ұшпа заттар болған кезде көмір шаңының жарылғыштығы өте тез артады, 25% - дан астам ұшпа заттар шыққан кезде жарылғыштық аз қарқынмен артады. Ең оңай жарылатын шаң 17% - дан 32% - ға дейін.

Бункерлік бөлімшеде көмірді шикі көмір бункерлеріне беруге арналған транспортерлер орналастырылған. Көмірдің конвейер таспасына түсуі, конвейер таспасының дірілі, көмірдің бункерге төгілуі көмір шаңының қарқынды бөлінуімен бірге жүреді. Бункер бөлімінде көмір шаңының жиналуының қолайлы факторлары да болып табылады:

- үрлемелі желдеткіштер шығаратын үй-жайда сирету (көлбеу көлбеу галереяда пайда болатын көмір шаңы үй-жайға сорылады);

- минус 18 оС-тан плюс 5 оС-қа дейін қызған кезде ішкі ауаның төмен салыстырмалы ылғалдылығын анықтайтын сыртқы ауаның төмен температурасы.

Көмір шаңының бөлінуі нәтижесінде жарылғыш жанғыш қоспасы пайда болады, онда жанғыш зат – көмір шаңы, ал тотықтырғыш-ауа оттегі. Жарылыс болуы үшін көмір шаңының тотығу процесінің басталуына ықпал

12

ететін алғашқы энергетикалық серпін қажет.

Мұндай итеру ұшқын немесе қыздырылған дене болуы мүмкін. Көмір шаңының Тотығу реакциясы жарылғыш концентрацияда жақын қабаттарды тұтандыру үшін жеткілікті жылу шығарумен бірге жүреді. Шаң-ауа қоспасы химиялық түрлендіру жарылғыш зат арқылы қабаттан қабатқа толқын түрінде дәйекті түрде таралатын процеспен сипатталады. Мұндай толқынның жоғары жылдамдықпен қозғалатын алдыңғы жағы соққы толқыны болып табылады – заттың бастапқы күйінен өте жоғары қысым мен температураға күрт (секіргіш) ауысуы. Бөлмеде тұндырылған көмір шаңының көп мөлшері болған кезде, әдетте, жарылғыш концентрациясы бар заттың салыстырмалы түрде аз мөлшері алдымен жарылады. Бұл шөгінді шаңның бұзылуына ықпал етеді және одан әрі күшті жарылысқа әкеледі.

Қазандық цехтарының ғимараттарындағы шаңның жоғарылауы жарылғыш қауіпсіздік клапандары іске қосылған кезде үй ішіндегі шөгінділердің бұралуынан туындаған қайталама жарылыстардың себебі болды. Зерттелген қазандықтардың әрбір үштен бірінде жарылыс қаупі бар отындарды шаңмен жағу кезінде жарылыстар мен шаң шапалақтары болды.

Жарылыстар мен шапалақтардың себептерін талдау кезінде барлық жағдайларда жарылыс кезінде тұтану көзі болып табылатын жану шөгінділері анықталғаны анықталды. Шөгінділер табылды: шаң кіреберісінде

ЦН-15 типті циклон (Магдагачи кентінің қазандығында қолданылатын газ тазарту жабдығы), сондай-ақ шаң құбырының түйіскен жерінде.

Көмір шаңының суспензиясының жарылуына ықпал ететін алғашқы энергетикалық итермелеуге келесі себептер әсер етуі мүмкін:

а) статикалық ұшқын-үйкеліс беттерінде электр зарядтарының жиналуына байланысты энергетикалық потенциалдың разряды кезінде пайда болады (Транспортерлік таспа және технологиялық жабдықтың басқа жылжымалы элементтері);

б) электр ұшқыны-электр желілері мен электр аспаптарындағы

13

энергетикалық потенциалды разрядтау кезінде пайда болады (электр контактілерінің ашылуы, ток өткізгіштердің жеткіліксіз оқшаулануы және т. б.);

в) соққы кезінде пайда болатын ұшқын (ауыр заттың құлауы);

г) қыздырылған дене-жоғары температура көзі (технологиялық жабдықтың қыздырылған элементтері);

д) көмір тозаңының өздігінен жануы – білім ошақтарын жану (бықсу) және жатып қалған шаң;

е) ашық жалын-ашық от көзі (қызмет көрсетуші персоналдың өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтамауы).

Қазандықтардың отын беру жүйелерінде көмір шаңының жарылуының алдын алу мақсатында мынадай іс шаралар көзделуге тиіс:

- көмір шаңы бөлінетін үй-жайларды желдетудің мәжбүрлі жүйесі ұйымдастырылған;

- көмір шаңының жиналуын болдырмауды қамтамасыз ететін жиілігі бар үй-жайларда ағымдағы және жалпы шаң жинау кестесі белгіленді;

- отын беру жүйелерінде және көмір тозаңданатын үй-жайларда тек ұшқыннан қорғалған электр жабдықтары мен соққы кезінде ұшқын шығармайтын құралдарды пайдалану;

- ашық отты немесе қыздырылған заттарды (дәнекерлеу, дәнекерлеу) пайдаланумен байланысты жұмыстарды жинақталған жағдайда жүргізуге болмайды

- жұмыс кезінде электростатикалық зарядты (мақтадан және ұқсас материалдардан)жинамайтын арнайы киімді пайдалану;

- қарқынды шаң шығаратын үй-жайларда салыстырмалы ылғалдылықты арттыру мүмкіндігін қарастыру;

- шаң дайындау жабдығын тексеру, тазалау, жөндеу тек наряд бойынша және талаптар сақталған жағдайда ғана рұқсат етіледі;

14

3. Газ жылу ақаулары пайда болғанда қолданылатын құралдар

Бастапқы өрт сөндіру құралдары-өрттің дамуының бастапқы кезеңінде оны бақылау үшін қолданылатын өрт сөндіру құралдары.

Алғашқы өрт сөндіру құралдары ұйымдардың қызметкерлері, өрт күзеті бөлімшелерінің жеке құрамы және өзге де адамдар өрттермен күресу мақсатында пайдалануға арналған және мынадай түрлерге бөлінеді:

1) тасымалды және жылжымалы өрт сөндіргіштер;

2) өрт крандары және оларды пайдалануды қамтамасыз ету құралдары;

3) өрт мүкәммалы;

4) өрт ошағын оқшаулауға арналған жамылғылар [43, 1-баптар].

3.1 Өрт пайда болған кездегі сөндіру құралдары

Портативті және жылжымалы өрт сөндіргіштер SP 9.13130 арқылы реттеледі. 2009 " Өрт сөндіру техникасы. Өрт сөндіргіштер. Пайдалану талаптары " .

Өрт сөндіргіш-бұл өрттердің пайда болуының бастапқы кезеңінде оларды сөндіруге арналған техникалық құрылғы. Өрттің бастапқы кезеңінде өрт сөндіргіш өрт сөндірушілер келгенге дейін кішкене өртті сөндіру немесе өрттің таралуын болдырмау қажет болған кезде өмір мен мүлікті сақтай алады.

Маңызды түсіну және іске қосу өрт сөндіру құралдары ішінде бірінші кезеңін өрт, өйткені осы уақытта жану (10 минуттан артық емес) орын алады, көбінесе, желілік оттың таралуы бойында жанғыш зат немесе материал. Табылған адамның өрт ошағын үлкен аумақтарға таралғанға дейін сөндіруге үлкен мүмкіндігі бар.

Өрт сөндіргіштерді таңдау СП 9.13130.2009 А қосымшасы бойынша ұйымдастырылуы тиіс . Белгілі бір объектіні қорғау үшін қажетті өрт сөндіргіштердің саны, түрі мен дәрежесі қорғалатын үй-жайдың санатына, өрт жүктемесінің шамасына, айналымдағы жанғыш материалдардың физика-химиялық және өрт қауіпті қасиеттеріне, олардың АТҚ-мен ықтимал өзара

15

әрекеттесу сипатына, қорғалатын объектінің мөлшеріне және т. б. сүйене отырып белгіленеді.

Су, ауа-көбік, ауа-эмульсиялық өрт сөндіргіштерді А және В класындағы өрттерді сөндіру үшін қолдану керек (сәйкесінше қатты және сұйық заттардың жануы).Gorenje Кабинеттер, қоймалар, зертханалар, киім ауыстыратын бөлмелер, шебер бөлмелері, тамақтану бөлмелері.

Кернеуі 10 кВ-тан төмен электр жабдығы бар үй-жайлар үшін (электр қалқаны, токарь цехы, КИПиА үй-жайы, гидросабу залы, отын беру галереялары және ұсақтау бөлімшесі) пластикалық қоңыраулармен жабдықталған көмірқышқыл өрт сөндіргіштерін қолдану қажет. Ұнтақты өрт сөндіргіштерді ұнтақ түскен кезде жабдық істен шығуы мүмкін бөлмелерден басқа, атап айтқанда КИПиА бөлмесі де қолдануға болады.

Өрттің әртүрлі класы бар қазандық үй-жайларында өрт сөндіргіштердің түрлерін қолдану бойынша барлық деректер Б 2 қосымшасының 2-кестесіне келтірілген.

Өрт мүкәммалы ол үшін белгіленген жерде – өрт қалқанында орналастырылуы тиіс. Өрт қалқаны жабдықталуы тиіс барлық нәрсе Үкіметінің 2012 жылғы 25 сәуірдегі № 390 қаулысының 1-қосымшасында сипатталған .

А, Б және В санатындағы қазандық үй-жайлары үшін 200 м2 шекті қорғалатын алаңға А класындағы өрт ошақтары үшін өрт қалқаны мынадай жарақтандырумен қажет:

- үй-жайдың мақсатына қарай талап етілетін өрт сөндіргіштер;

- сынықтар;

- багор;

- 2 Шелек;

- шанышқы күрек;

- күрек;

- көлемі 0,2 м3 суды сақтауға арналған сыйымдылық.

16

Қазандықтағы өрт сөндіру құралдарын есептеу. Олардың қажетті және қол жетімді мөлшерін салыстырмалы талдау.

Біз қазандықтың бүкіл өндірісі үшін өрт сөндіргіштердің қажетті санын анықтаймыз және одан әрі кәсіпорындағы бар санмен салыстырамыз.

3.2 Автоматты өрт сөндіру құралдары

Қазандық үй-жайларын өрт дабылының Автоматты қондырғысымен немесе өрт сөндірудің автоматты қондырғысымен жарақтандыру қажеттілігі "өртке қарсы қорғау жүйелері" БК 5.13130.2009 қағидалар жинағына сәйкес айқындалады. Өрт дабылы және өрт сөндіру қондырғылары Автоматты. Жобалау нормалары мен ережелері ".

А. 3 кестесі бойынша өрт қауіптілігі бойынша В2 – В3 санатындағы Үй-жайлар үшін оларды 1000 м2-ден аз жерүсті қабаттарда орналастыру кезінде өрт дабылының автоматты қондырғылары талап етілетінін анықтаймыз.

Өрт дабылын автоматты орнату (АӨҚҚ) – өртті анықтау, өңдеу, өрт туралы хабарламаны, арнайы ақпаратты ұсыну және өрт сөндірудің автоматты қондырғысын (АӨҚҚ), түтінге қарсы желдету жүйелерін, өрт кезінде адамдарды эвакуациялауды хабарлау және басқару жүйелерін қосуға командалар беру үшін қорғау объектісінде орнатылған техникалық құралдардың жиынтығы, инженерлік және технологиялық жабдықтар және басқа да техникалық құрылғылар.

АӨҚҚ орнату шығындары жабдықты сатып алуға, оны жеткізуге және объектіде өрт дабылын орнатуға арналған сомалардан тұрады.

Жанармай беру галереялары үшін детекторларды таңдау қиын жағдайларға негізделген:

1) түтін детекторлары ауадағы шаңға жиі жауап береді.

2) жылу детекторлары кеш жұмыс істейді. Бұған жол берілмейді, өйткені қазірдің өзінде қатты өрт болады, бұл қазандықтың жұмысын тоқтатады.

17

3) Газ детекторлары да ұтымды емес, өйткені бөлмеде ауа ағындарының жылдамдығы жоғары, желдету жұмыс істейді.

4) Термокабель осы жағдайда негізгі талаптарды температура диапазоны бойынша, баға бойынша орындайды. Алайда, бұл тиімсіз болады, өйткені таспа қозғалады және онымен бірге температура көзі болады, яғни жылу кабелінің қабығын еріту үшін экспозиция уақыты жеткіліксіз болады.

5) жалын детекторлары температураның қауіпті асып кетуін анықтауға арналған. Анықтау спектрлік сезімталдықтың максимумымен инфрақызыл диапазонда жүзеге асырылады.

4. Ықтимал зиянды еңбек жағдайлары бар жұмыс орындарын анықтау

Қазандық-бұл жанармай пайдаланылатын, сақталатын, тасымалданатын және қайта өңделетін қауіпті өндіріс орны

орындалған кезде орындалатын жұмыстың сипатына байланысты және оған байланысты өндірістік қауіп бар немесе туындауы мүмкін аса қауіпті жұмыстар орындалатын заттар.

МЕМСТ 12.0.003-2015 "еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі . Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар. Жіктеу " барлық қауіпті және зиянды өндірістік факторлар әрекет ету сипатына қарай келесі топтарға бөлінеді:

- физикалық;

- химиялық;

- биологиялық;

- психофизологиялық.

Ғасырлар бойғы тәжірибе абсолютті қауіпсіздік, яғни барлық қауіптер алынып тасталатын жағдай жай ғана жоқ екенін дәлелдеді. Бұл дегеніміз, объектінің барлық дерлік күйлері қауіптен салыстырмалы түрде қорғалған. Еңбек процесінде адамның қауіпсіздігін қамтамасыз ету-бұл нақты жағдайлар мен өндіріс жағдайларына байланысты күрделі инженерлік

18

міндет.

30-дан бастап қазандықта жүргізілген еңбек жағдайларын арнайы бағалау карталарын талдау. 01. 2017 ж. 02.02.2017 ж. бойынша зиянды өндірістік факторларға ең көп ұшырайтын жұмысшы мамандықтарды анықтауға мүмкіндік берді. Оларға келесі кәсіптердің жұмысшылары кіреді:

- қазандық машинисі (кочегар);

- отқа төзімді;

- тасымалдаушы;

- слесарь;

- электр газбен дәнекерлеуші;

- химиялық су тазарту аппаратшысы;

- шебер;

- учаске бастығы.

Осы кәсіптердің жұмысшылары келесі қызмет түрлерін жүзеге асыру кезінде қауіп қатерге ұшырайды:

- қазандық жабдықтарын пайдалану;

- тасымалдау жабдықтарын пайдалану;

- атыс жұмыстарын жүргізу;

- қазандық аумағында жаяу жүру.

Осы қызмет түрлерін жүзеге асыру ерекшеліктерін талдау жоғарыда аталған кәсіптердің жұмысшылары ұшырайтын негізгі қауіптерді анықтауға мүмкіндік береді:

- шу деңгейінің жоғарылауы;

- жұмыс орнындағы діріл деңгейінің жоғарылауы;

- кернеудегі жабдық;

- жұмыс аймағының газдануы;

- химиялық заттар;

- жарықтың жеткіліксіздігі;

- еңбек ауырлығының жоғарылауы.

19

4.1 Электр газбен дәнекерлеушінің еңбек жағдайлары

Еңбек жағдайларына арнайы бағалау жүргізу нәтижелерінің жиынтық ведомосін зерделеп, ең зиянды еңбек жағдайлары бар жұмыс орындары машинист (от жағушы), электр газбен дәнекерлеуші және отқа төзімді орындар екенін анықтаймыз.

Электр газ дәнекерлеушінің жұмыс орнында толығырақ тоқталайық.

Электр газбен дәнекерлеушінің жұмысы кәсіпорындағы ең қиын және қауіпті жұмыстардың бірі болып табылады. Ол 2 мамандықты біріктіреді: "қолмен дәнекерлеуші" және "газбен дәнекерлеуші". Жұмысшы электр доғасымен де, газбен де Дәнекерлеумен айналысуы керек. Газбен дәнекерлеу мен электр доғасының айырмашылығы мынада электр дәнекерлеу энергия көзі электр доғасы, ал газбен дәнекерлеу кезінде оттегіде жанатын газ болып табылады.

Газбен дәнекерлеу жинағына мыналар кіреді: дәнекерлеу алауы, газ және газ жабдығы бар баллон, шлангілер. Оттықта жанғыш газ оттегімен араласып, дәнекерлеу жалыны пайда болады, ол дайындамалардың металы мен толтырғыш металды ерітіп, тігісті толтырады. Жанғыш қоспасы тесіктен шығып, жанып, температурасы 3200 градусқа дейін жалын түзеді.

Химиялық заттардың жергілікті зиянды шығарындыларынан басқа, қызметкерге шаң мен Шу әсер етеді, олар бүкіл өндірістің жұмыс процестері кезінде пайда болады, өйткені электр-газ дәнекерлеушінің жұмысы жұмыс аймағының тұрақтылығымен сипатталмайды. Қазандықтағы металл бөлшектер мен бұйымдар барлық жерде дерлік бар: ғимарат құрылымында, жабдықта, жабдықты ұстайтын жақтауларда, баспалдақтар мен бақылау алаңдарында, тіректерде, крандарда және т.б. сондықтан электр газды дәнекерлеуші үй-жайда да, ашық ауада да биіктікте жұмыс істеуге мәжбүр.

Мұндай жұмыс жағдайында қолдар, аяқтар, бүкіл дене, көздер шиеленіседі, көбінесе ыңғайсыз позицияларда жұмыс істеуге тура келеді (еңкейіп, бүгіліп). Олар түтіннен, шаңнан және кірден (траншеяларда жұмыс

20

істегенде) қолайсыздықты сезінеді.

5. Газ жабдығын пайдалану кезіндегі өрт қауіпсіздігі шаралары

Үйдегі газ жабдығы жарамды күйде болуы керек және оны пайдалану жөніндегі техникалық талаптарға сәйкес келуі керек.

Газ жабдығын пайдалану кезінде тыйым салынады:

- газ аспаптарын жас балаларға және оны қауіпсіз пайдалану тәртібімен таныс емес адамдарға пайдалануға;

- газ аспаптарын қараусыз қалдыру;

- сіріңке жағылғанша немесе қолмен тұтандырғыш қосулы болғанша газ шүмектерін ашыңыз;

- кірді газ плитасының үстіне кептіріңіз, ол өртенуі мүмкін;

- газ плиталарын дәліздерде, баспалдақтарда, ағаш бөлімдердің, жиһаздардың, перделердің және басқа да жанғыш заттардың жанында орнату;

Егер газ беру тоқтаған болса, оттықтың жанындағы жабылатын шүмекті және газ құбырындағы қосалқы шүмекті дереу жабыңыз! Жылыту және тұрмыстық қажеттіліктер үшін қолданылатын газ ауамен белгілі бір пропорцияда араласып, жарылғыш қоспаны құрайды. Егер Газ құбырының ақаулығы немесе тұрғындардың немқұрайлылығы салдарынан үй-жайға еніп кетсе, Газ жарылуы мүмкін. Ол үшін кішкене от көзі жеткілікті — сіріңкеден немесе электр жарығын сөндіргіштің ұшқындарынан.

Үйде газдың иісі пайда болған кезде тыйым салынады

• сіріңкелерді жағыңыз;

• темекі шегу;

• жарық пен электр құрылғыларын қосыңыз.

Барлық газ құрылғыларын өшіріп, крандарды жауып, барлық бөлмелерді, соның ішінде жертөлелерді желдету керек.

Барлық газ құрылғыларының крандарының тығыз жабылғанын тексеріңіз.

21

Егер газдың иісі кетпесе немесе желдету кезінде жоғалып кетсе, қайтадан пайда болса, "04" телефоны бойынша авариялық газ қызметін шақыру немесе "01" телефоны бойынша бірыңғай құтқару қызметіне қоңырау шалу қажет (ұялы байланыс абоненттері үшін - 112).

- газ пеші мен баллонды пайдаланар алдында мамандардан қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқаулықтан өтіп, газ аспаптарын пайдалану құқығына құжат алыңыз;

- газ баллондарын гараждарда, пәтерлерде, балкондарда сақтамаңыз;

- газ баллондарын тек мамандандырылған пункттерде толтырыңыз;

- пәтерлердегі газ плиталарын өзіңіз қоспаңыз немесе ажыратпаңыз;

- пәтерді жылыту үшін газ плиталарын пайдаланбаңыз;

- үйден шыққан кезде газ плитасын өшіріп, цилиндрдегі клапанды жабуды ұмытпаңыз;

5.1 Автономды қазандықтардың үй-жайларын жайластыру ережесі

Көптеген нормативтік актілермен шатастырмау үшін, үйіңізге немесе пәтеріңізге автономды газ қазандығын ұйымдастырған кезде, сіз Sp 402.1325800.2018 пайдалана аласыз.

Бұл құжат Әділет министрлігі ерікті қолдану ретінде мақұлдаған тізімге енгізілген, бірақ бірнеше нюанстар бар.

Ерікті қолдану құжаты баламалы шешім болмаған немесе толық болмаған кезде ережелерді сақтау міндеттілігін жоймайды. Сонымен қатар, осы ережелер жинағын қолдану ғимараттар мен құрылыстардың қауіпсіздігі туралы ТР-ның жеткілікті сақталуын қамтамасыз етеді.

Үйде немесе пәтерде жылу генераторы қазандығының бөлмесін ұйымдастыруға көмектесетін оның негізгі тармақтарын қарастырыңыз.

Сонымен, жылу энергиясымен және ыстық сумен қамтамасыз етуге арналған қазандықтың жеке бөлмесі ауданы бойынша кемінде 15 текше метр және ашық жану камерасы бар қазандықты орнату кезінде биіктігі кемінде 2,5 м немесе жабық жану камерасы кезінде 2,2 м болуы керек.

22

Қазандықты барлық нормаларға сәйкес келетін тұрғын емес, желдетілетін үй-жайларда, соның ішінде жуынатын бөлмелер мен жуынатын бөлмелерден басқа жертөле/жертөле бөлмелерінде жабдықтауға болады. Бұл ретте қуаты 50 кВт болатын агрегаттардың жұмыс істеуі кезінде жеке үй-жай қажет, бұл ретте қазандықтардың жиынтық қуаты (егер олардың 2-сі болса) 100 кВт белгіден аспауы тиіс.

Дабыл жүйесін орналастыру

Ғимараттардың Газдану қауіпсіздігі бойынша жобалық шешімдер жобалау кезеңінде де жүзеге асырылуы мүмкін. Ол үшін бұғатталған үйлерде, газ пайдаланатын құрылғылардың қуаты 50 кВт-тан жоғары, қазандықтар жертөлелерде және жертөле қабаттарында, көппәтерлі типтегі ғимараттарда, оның ішінде кіріктірілген немесе бекітілген жылу генераторларында газ берудің Автоматты жабыны бар жүйелер қолданылады.

Қазандықтың түріне қарамастан, ауада жанғыш газдардың болуын анықтау үшін төменгі белгіленген шектен ауадағы қауіпті қоспаның 3-20% концентрациясы кезінде іске қосылатын дабыл жүйесі көзделеді. Әдетте, жарық және дыбыстық сигнализаторлар ГОСТ Р en 50194-1 сәйкес келеді.

Газ агрегаттарының автоматика блогы газ беруді тоқтатуы тиіс:

• табиғи сөндірусіз саптамаларда жалынның жануын тоқтату туралы шешім қабылданды;

• датчиктердегі қысым көрсеткіштерінің артуы немесе олардың тым төмен көрсеткіштері-салқындатқышқа да жатады;

• егер тарту немесе мәжбүрлі ауа беру бұзылса;

• электр қуаты өшкен кезде — электрге тәуелді қазандықтар жағдайында;

• салқындатқыштың қайнауы (қызып кетуі).

Электрмен жабдықтау және су беру

Қазандықтардың үй-жайларында қандай да бір жолмен электр сымдары бар. Бұл жарық беру, қазандық автоматикасы, пьезо өртеу, жарықтандыру,

23

сорғы жабдықтары және т.б. Оны қазандықтардың үй-жайларында жайластыру Электр қондырғыларын орнату қағидаларына сәйкес орындалады.

Әрине, электр кабелін төсеу кезінде оның еркін өтуін, тексеруге қол жетімді болуын, температураның әсер ету аймақтарына қол тигізбеуін қамтамасыз ету өте маңызды.

Үй қазандықтарын пайдалану ережелері

Автономды типтегі қазандық қондырғылары міндетті түрде газ пайдаланатын жабдықты пайдалану ережелерін сақтай отырып пайдаланылуы тиіс.

Талаптар стандартты:

• жабдықтың функционалдығын үнемі тексеріп отырыңыз;

• ақаулары бар құрылғыларды пайдаланбаңыз;

• агрегаттардың жанында тез тұтанатын сұйықтықтарды сақтауға болмайды;

• балаларды жабдыққа жібермеу;

• жыл сайын ГРО-дан мамандарды тарта отырып, құрылғыларға техникалық қызмет көрсетуді жүргізу;

• жылу генераторлары мен газ құбырларын өз бетінше өзгертпеңіз және жөндемеңіз.

Сіздің құрылғыларыңызды пайдалануға рұқсат беретін қызметкер сізбен бірге Сіздің қауіпсіздігіңіз үшін пайдалану ережелері туралы Нұсқаулық өткізуге міндетті.

Тұрмыстық газды пайдалану кезіндегі қауіпсіздік

Абонент пәтерішілік газ жабдығының тиісті техникалық жай-күйін қамтамасыз етуге міндетті.

Құрметті газ тұтынушылар! Жақындарыңыздың денсаулығы мен қауіпсіздігіне қамқорлық жасаңыз-газ жабдықтарына уақтылы қызмет көрсетуді және жөндеуді қамтамасыз етіңіз!

24

Тұрмыстық газды пайдаланатын халық міндетті:

Газ аспаптарының, түтін мұржаларының және желдетудің қалыпты жұмысын бақылау, газды жану өнімдерін түтін мұржасына бұрумен газ аспаптарын қосқанға дейін және олардың жұмысы кезінде тартуды тексеру. Мұржаның "қалтасын" мезгіл-мезгіл тазалаңыз.

Газды пайдалану аяқталғаннан кейін газ аспаптарындағы және олардың алдындағы крандарды жабыңыз.

Газ жабдығы ақаулы болған жағдайда "Горгаз-сервис"ЖШС кәсіпорнының қызметкерлерін шақыру.

Пәтер үй-жайында газ иісі пайда болған кезде газ аспаптарын пайдалануды дереу тоқтатыңыз, аспаптар мен аспаптарға арналған крандарды жабыңыз, үй-жайды желдету үшін терезелерді немесе терезелерді ашыңыз, 104 (газдалған үй-жайдан тыс) телефоны бойынша авариялық қызметке қоңырау шалыңыз.

Халыққа тыйым салынады:

Үйді (пәтерді, бақша үйін) өз бетінше газдандыруды, газ аспаптарын, баллондарды және бекіту арматурасын ауыстыруды, ауыстыруды және жөндеуді жүргізу. Кез-келген газ жүйесін монтаждауды тек мамандандырылған ұйым жүргізуі керек.

Тиісті ұйымдардың келісімінсіз газ аспаптары орнатылған үй-жайларды қайта жоспарлауды жүзеге асыру.

Ұйықтауға және демалуға арналған газ құрылғылары орнатылған үй-жайларды пайдаланыңыз.

Газдың ағып кетуін анықтау үшін ашық отты қолданыңыз (газдың ағып кетуін табу сабын эмульсиясымен немесе арнайы құралмен жүзеге асырылады).

Түтін және желдету жүйелерінің құрылғысын өзгертіңіз.

Баллондарды екі қабаттан асатын тұрғын ғимараттың пәтерлеріне орналастыруға тыйым салынады.

25

Мұржаларды тазалауға арналған "қалталар" мен люктерді желімдеу, желімдеу немесе желімдеу.

Газ пайдаланатын қондырғыларды қауіпсіз пайдалану жөніндегі нұсқаулық:

Осы талаптар коммуналдық-тұрмыстық кәсіпорындардың, тұрғын үй қорын пайдаланатын ұйымдардың (кондоминиумды басқару органдарының) лауазымды адамдарына, қоғамдық ғимараттардың газ жабдықтарын қауіпсіз пайдалануға жауапты адамдарға, сондай-ақ тұрмыстық тұтынушыларға қолданылады.

2. Газ жабдығының сақталуын және жарамды жай — күйін балансында тұрған ұйымдар, меншік құқығындағы үйлер мен пәтерлерде-олардың иелері қамтамасыз етеді.

3. Үйлердегі, пәтерлердегі тұрмыстық газ пайдаланатын қондырғыларды қауіпсіз пайдалануды және оларды тиісті жағдайда ұстауды тұрғын және тұрғын емес үй-жайлардың меншік иелері не жазбаша жалдау шарты негізінде тұрғын үйді алып жатқан адамдар қамтамасыз етеді.

Көпқабатты тұрғын үйлердегі түтін және желдету арналарының сақталуын және жарамды жай-күйін тұрғын үй — пайдалану ұйымдары, кондоминиумды басқару органдары, меншік құқығындағы үйлер мен пәтерлерде-олардың иелері қамтамасыз етеді.

4. Газ пайдаланатын қондырғылары бар коммуналдық-тұрмыстық кәсіпорындарда бұйрықпен газ пайдаланатын қондырғылар мен су жылыту қазандығының операторларын қауіпсіз пайдалануға жауапты адамдар (немесе қызмет көрсетуші персонал) тағайындалады.

5. Жеке меншік құқығындағы үйлер мен пәтерлердің иелерін қоспағанда, су жылыту қазандығының жауапты тұлғалары мен операторлары (немесе қызмет көрсетуші персонал) осы талаптарға сәйкес емтихан тапсырады.

6. Газ пайдаланатын қондырғылары бар тұлғалар:

26

1) газ пайдаланатын қондырғыларды қауіпсіз пайдалану бойынша нұсқаулықтан өтеді;

2) газ пайдаланатын қондырғылардың сақталуын және тазалығын қамтамасыз етеді;

3) газ пайдаланатын қондырғылардың, түтін мұржаларының және желдетудің қауіпсіз жұмысын қадағалайды, газды жану өнімдерін түтін мұржасына бұра отырып, газ пайдаланатын қондырғылар іске қосылғанға дейін және олардың жұмысы кезінде тартуды тексереді. Газдалған пешті қолданар алдында шибердің толық ашылғанын тексеріңіз. Мезгіл-мезгіл қоқыстардан, сынған кірпіштен, мұржаның "қалтасынан" тазартылады;

4) газды пайдалану аяқталғаннан кейін газ пайдаланатын қондырғылардағы және олардың алдындағы крандар жабылады, ал баллондарды асүйлердің ішіне орналастырған кезде баллондардағы вентильдер (редукторлар) қосымша жабылады;

5) газ пайдаланатын қондырғылар ақаулы болған кезде газбен жабдықтаушы ұйымның қызметкерлерін шақырады;

6) газ беру кенеттен тоқтатылған кезде газ пайдаланатын қондырғылардың жанарғыларының крандарын дереу жабады және газбен жабдықтаушы ұйымның авариялық-диспетчерлік қызметіне хабарлайды;

7) үй-жайда газдың иісі пайда болған кезде газ пайдаланатын қондырғыларды пайдалануды дереу тоқтатады, қондырғылар мен қондырғыларға крандарды жабады, үй-жайды желдету үшін терезелер мен желдеткіштерді ашады, авариялық-диспетчерлік қызметті шақырады.

От жағуға, темекі шекпеуге, электр жарығы мен электр құрылғыларын қосуға немесе өшіруге, электр қоңырауларын қолдануға болмайды;

8) жертөледе, кіреберісте, аулада, көшеде газдың иісі анықталған кезде:

104 телефоны бойынша апаттық-диспетчерлік қызметке хабарлау;

апаттық-диспетчерлік бригада келгенге дейін үй-жайды желдетуді ұйымдастыру;

27

9) газбен жабдықтау ұйымының қызметкерлерін тәуліктің кез келген уақытында газ құбырлары мен газ жабдықтарын қарап-тексеру және жөндеу үшін қызметтік куәліктерін көрсетуі бойынша пәтеріне жібереді;

10) жеке тұрғын үйлердің иелері және тұрғын үй-пайдалану ұйымдары (кондоминиумды басқару органдары) жоғарыда айтылғандардан басқа, газ тұтыну жүйелеріне техникалық қызмет көрсетуге уақтылы шарттар жасасады, газбен жабдықтау жүйелері объектілерінің қауіпсіздігі жөніндегі талаптарда белгіленген мерзімдерде түтін мұржалары мен желдету арналарын тексеруді қамтамасыз етеді. Қыста олардың қатып қалуына және бітелуіне жол бермеу үшін бастарды мезгіл-мезгіл тексеріп отырыңыз.

7. Рұқсат етілмейді:

1) үйді (пәтерді, бақша үйін) өз бетінше газдандыруды, газ пайдаланатын қондырғыларды ауыстыруды, ауыстыруды және жөндеуді жүргізуге;

2) газбен жабдықтаушы ұйыммен келіспей, газ пайдаланатын қондырғылар орнатылған үй-жайды қайта жоспарлауды, реконструкциялауды, нысаналы мақсатын өзгертуді жүргізуге;

3) газ пайдаланатын қондырғылардың конструкциясына өзгерістер енгізуге, түтін және желдету жүйелерінің құрылғыларын өзгертуге, желдету арналарын желімдеуге ,түтін мұржаларын тазалауға арналған" қалталар " мен люктерді жабуға;

4) Қауіпсіздік және реттеу автоматикасын өшіруге, газ пайдаланатын қондырғылар, автоматика, арматура және газ баллондары ақаулы болған кезде газды пайдалануға;

5) газдандырылған пештер мен түтін мұржаларының қалау, сылақ (жарықшақ) тығыздығы бұзылған кезде газды пайдалануға;

6) түтін және желдету арналарын тексеру және тазалау туралы актінің қолданылу мерзімі өткеннен кейін газды пайдалануға;

28

7) газбен жабдықтаушы ұйымда қауіпсіз жұмыс жөніндегі нұсқамадан өтпей-ақ түтін және желдету арналарын тазалауды, тексеруді, сондай-ақ газ баллонды қондырғының баллондарын ауыстыруды жүргізуге;

8) жабық желдеткіштер (фрамугалар), жалюзи торлары, вентканалдар торлары, жуынатын бөлмелер мен асүйлер есіктерінің астындағы жарықтар, түтін мұржалары мен вентканалдарда тартым болмаған кезде газ пайдаланатын қондырғыларды пайдалануға;

9) үздіксіз жұмыс істеуге есептелгендерден және ол үшін тиісті автоматикасы барлардан басқа, жұмыс істеп тұрған газ пайдаланатын қондырғыларды қараусыз қалдыруға;

10) газ пайдаланатын қондырғыларды пайдалануға 10 жасқа дейінгі балаларды, сондай-ақ өз іс-әрекеттерін бақыламайтын және осы қондырғыларды пайдалану қағидаларын білмейтін адамдарды жіберуге;

11) газ құбырларына арқан байлауға, газ құбырларын жүктеуге, "қораптарға", аспалы төбелерге жабуға;

12) газды және газды пайдаланатын қондырғыларды мақсатсыз пайдалануға, үй-жайды жылыту үшін газ плиталарын пайдалануға;

13) газ пайдаланатын қондырғылар орнатылған үй-жайларды ұйықтауға және демалуға пайдалануға;

14) газдың ағып кетуін анықтау үшін ашық отты қолдануға;

15) үй-жайлар мен жертөлелерде бос және сұйытылған газдармен толтырылған баллондарды сақтауға міндетті;

16) газдандырылған үй-жайда сыйымдылығы 50 (55) л бір баллоннан немесе әрқайсысының сыйымдылығы 27 л екі баллоннан артық орналастыруға құқылы. Цилиндрлер газ пайдаланатын қондырғылар орналасқан бөлмеде болуы керек;

17) үй-жайда жылыту радиаторынан 1 м кем қашықтықта газы бар баллондарды орнатуға құқылы. Цилиндрлерді жылытудан қорғайтын экран құрылғысында цилиндрлер мен жылыту құрылғылары арасындағы қашықтық

29

0,5 м-ге дейін, ал цилиндрлер мен экран арасындағы қашықтық кемінде 10 см-ге дейін азайтылуы мүмкін.

Баллондарды пештерден 2 м кем қашықтықта орналастыру;

18) үй-жайларда орнатылған баллондарды ауыстыру кезінде электр жарығын қосуға және өшіруге, ашық отты, электр жылыту аспаптарын және жылыту пештерін пайдалануға құқылы.

Көрсетілген жұмысты орындауға байланысты емес адамдардың қатысуымен баллондарды ауыстыру;

30

Қорытынды

Кәсіпорындардағы өрт қауіпсіздігін ұйымдастыру-қызметкерлерді, мүлікті және мемлекетті өрттен қорғаудың негізі. Дипломдық жобада Амур облысының Магдагачи кентінің Орталық қазандығында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері қарастырылды, бұл оның мақсаты болды.

Жобаның негізгі бөлімдерінде кәсіпорында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етудің нормативтік талаптарын іске асыру тұрғысынан зерттеу және кәсіпорын үшін өрт қауіпсіздігінің жай-күйін жақсарту бойынша негізделген, тиімді ұсыныс әзірлеу бойынша қойылған міндеттер орындалды.

Көлемдік-жоспарлау және конструктивтік шешімдердің сәйкестігін талдау ғимараттың салыну жылына қарамастан, ол ережелер жинағының жаңартылған нұсқаларына да сәйкес келетіндігін көрсетті.

Жарылыс-өрт және өрт қауіптілігі бойынша үй-жайлардың санаттарын айқындау жөніндегі екінші бөлімнен кәсіпорында көрсетілген және жиынтық бойынша есептелген санаттардың сәйкес келмеуі анықталды. Жанармай беру үй-жайларының санаты төмендетілген, демек, қауіпсіздікті одан әрі ұйымдастыру кезінде ғимаратты өртті анықтаудың Автоматты жүйелерімен жабдықтаудың негізгі сәттері жіберілген деген қорытындыға келеді.

Бастапқы өрт сөндіру құралдарына және олардың санына салыстырмалы талдау жүргізілді. Өрт сөндіргіштердің, өрт қалқандары мен шкафтардың саны және оларды ғимарат үй-жайларында орналастыру орны бойынша барлық талаптар нормативке сәйкес келеді.

Жүргізілген талдаулар негізінде қазандық ғимаратында өрт дабылы Автоматты қондырғысын орнату бойынша ұсыныс әзірленді. Қондырғы өртті тез анықтауға, өрт туралы хабарламаны ұсынуға, инженерлік және технологиялық жабдықты басқаруға, ескертуге және эвакуацияны басқаруға қызмет етеді.

Газбен жабдықтау-бұл елді мекеннің тарату желісі газды

31

тұтынушыларда орнатылған газ жабдықтарына тікелей газ құбыры арқылы жеткізетін әртүрлі мақсаттағы ғимараттарды табиғи газбен қамтамасыз ету. Бастапқыда газ өндіру орындарынан магистральдық газ құбыры арқылы

тасымалданады. Арнайы тарату пунктінде газ қажетті қысым көрсеткіштеріне дейін түрлендіріледі және Қалалық газ желісіне дейін тасымалданады. Бұл газ құбырларының, тарату станцияларының, тарату пункттерінің, тәулігіне газдың біркелкі емес тұтынылуын өтейтін газ гольдерлерінің, газ аспаптарындағы қысымның тұрақтылығына жауап беретін қысым реттегіштерінің жүйесі.

Көп пәтерлі үйдің сумен жабдықтау жүйесі сорғы жабдықтарынан, пәтер сымдары мен көтергіштерден, құлыптау және реттеу арматурасынан, сондай-ақ әр түрлі деңгейдегі есептеу құралдары мен сүзгілерден тұрады. Жүйенің конфигурациясы, жалпы алғанда, оның таңдауы әртүрлі болуы мүмкін.

32

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. КСРО-да азаматтық әуеайлақтардың пайдалануға жарамдылық нормаларына сәйкестігін бағалау әдістемесі. М.: "әуе көлігі", 1992.144 Б.

2. КСРО Азаматтық авиациясының ұшуларын іздестіру және авариялық-құтқару бойынша нұсқаулық(РПАСОП ГА-91) / Утв. МГА 28.03.91 № 65 бұйрығымен.М.: 1991. 205с.

3. ӘУЕАЙЛАҚТАРДАҒЫ әуе кемелеріндегі өрттерді сөндіру бойынша ұсыныстар ГА. М.: ГОСНИИ ГА, 1990. 97с.

4. Азаматтық авиация әуеайлақтарында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету/ М. А. Джафаров және т.б. - М.: Көлік,1987.-263с.

5. Құтқару және өртпен күресу. Док. ИКАО 9137-AN / 898, бөлім, 1990. 213с.

6. А-310 ӘК-де өртті сөндірудің Жедел жоспарының карточкасы.

7. Өрт сөндіру техникасын пайдалану: анықтамалық / Ю.Ф. Яковенко, А. и. Зайцев, Л. М. Кузнецов және т. б. - М.: құрылыс баспасы, 1991. - 415с.

8. СП 1.13130.2020 " өрттен қорғау жүйелері. Эвакуациялық жолдар мен шығулар".

9. СП 3.13130.2009 " өрттен қорғау жүйелері. Жүйелер өрт кезінде адамдарды эвакуациялауды ескерту және басқару. Өрт сөндіру талаптары қауіпсіздік"

10. СП 56.13330.2011 "Өндірістік ғимараттар". ҚНжЕ жаңартылған редакциясы

11. БК 44.13330.2011 "әкімшілік және тұрмыстық ғимараттар". ҚНжЕ 2.09.04 жаңартылған редакциясы.

12.Апродов В. А., жер сілкінісі аймақтары. - Мәскеу: Ой, 2010. - 461.

13.Луценко Е. В. табиғи апаттар және олардан қорғау: оқу құралы. - Красноярск: Рио ГОУ ВПО КМПУ им. В. П. Астафьева, 2010. - 352 б.

14.Тарасов Л.в., жер сілкінісі мен вулканизмнің табиғаты:г. Долгопрудный: Интеллект, 2010. - 206 б.

15.Болт Б. А. Жер Сілкінісі.- М.: Әлем, 2001.-256 Б.

33